Ir al contenido

Ir al índice

Tu̱ʼun ña̱ ni̱ka̱ʼyi̱ sa̱tá yu̱u̱: “Ná taxi Yahweh Sabaot chiʼña ndaʼa̱ ta̱ Hagaf se̱ʼe ta̱ Hagav”.

¿Á xa̱a̱ xíni̱ún xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo?

¿Á xa̱a̱ xíni̱ún xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo?

Iin ña̱ ni̱ka̱ʼyi̱ tá ya̱chi̱ náʼa̱ña ña̱ nda̱a̱ kúú ña̱ káʼa̱n Biblia

CHÍ ñuu Jerusalén, ti̱xin iin museo ña̱ naní Tierras de la Biblia, íyo iin yu̱u̱ ña̱ ka̱ʼyína sa̱tá tá ku̱i̱ya̱ 700 á 600 tiempo xi̱naʼá. Yu̱u̱ yóʼo nda̱ni̱ʼínaña ini iin kavá ña̱ xi̱xiniñúʼuna ña̱ va̱ʼa sandúxu̱nna na̱ yiví, ta ña̱yóʼo íyoña yatin ñuu Hebrón (Israel). Ña̱ ni̱ka̱ʼyi̱ sa̱tá yu̱u̱ yóʼo káchiña: “Ná taxi Yahweh Sabaot chiʼña ndaʼa̱ ta̱ Hagaf se̱ʼe ta̱ Hagav”. Ña̱ ni̱ka̱ʼyi̱ sa̱tá yu̱u̱ yóʼo kítáʼanña xíʼin ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia, saáchi náʼa̱ña ña̱ ki̱vi̱ Jehová á Yahweh, ña̱ xi̱ka̱ʼyi̱ tu̱ʼun hebreo xíʼin letra YHWH, ku̱a̱ʼání na̱ yiví na̱ ni̱xi̱yo tiempo ña̱ káʼa̱n Biblia xa̱ʼa̱ xi̱xini̱naña ta̱ xi̱xiniñúʼunaña. Ta ini inkaka kavá xa̱a̱ ndáni̱ʼína ña̱ xi̱kaʼyí na̱ yiví na̱ xi̱ndakutáʼan iniña á na̱ xi̱chise̱ʼé mií iniña. Na̱yóʼo xi̱kaʼyína ki̱vi̱ Ndióxi̱, ta saátu xi̱kaʼyína ki̱vi̱ inkaka na̱ yiví ña̱ xi̱kaʼyi̱ xíʼin letra ña̱ káʼyi̱ ki̱vi̱ Ndióxi̱.

Iin ñá káʼvi va̱ʼa xa̱ʼa̱ tu̱ʼun hebreo ñá naní Rachel Nabulsi, ta káchíñuñá ti̱xin Universidad de Georgia, ni̱ka̱ʼa̱nñá ña̱yóʼo xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱ka̱ʼyi̱ sa̱tá yu̱u̱ kán: “Xa̱ʼa̱ ña̱ ku̱a̱ʼání yichi̱ ni̱ka̱ʼyi̱ ki̱vi̱ YHWH, ña̱yóʼo ndáyáʼviníña [...]. Ña̱ va̱xi nu̱ú tu̱ʼun Ndióxi̱ xíʼin ña̱ ni̱ka̱ʼyi̱ sa̱tá yu̱u̱ kán, náʼa̱ña ña̱ xi̱ndayáʼviní ki̱vi̱ YHWH (Jehová) nu̱ú na̱ yiví na̱ ni̱xi̱yo chí ñuu Israel xíʼin ñuu Judá”. Ña̱yóʼo kítáʼanña xíʼin ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia, saáchi ku̱a̱ʼání yichi̱ va̱xi ki̱vi̱ Ndióxi̱ ña̱ xi̱kaʼyína xíʼin letra hebreo YHWH. Ta saátu ku̱a̱ʼání ki̱vi̱ na̱ yiví xi̱kuumiíña ki̱vi̱ Ndióxi̱.

Tu̱ʼun Yahweh Sabaot, ña̱ ni̱ka̱ʼyi̱ sa̱tá yu̱u̱ ña̱ xa̱a̱ ni̱ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱, kúni̱ kachiña “Jehová ta̱ xáʼndachíñu nu̱ú na̱ ángel”. Ña̱yóʼo náʼa̱ña ña̱ ki̱vi̱ Ndióxi̱ xíʼin tu̱ʼun “Jehová ta̱ xáʼndachíñu nu̱ú na̱ ángel”, xi̱xiniñúʼuní na̱ yiví ña̱yóʼo tá tiempo ña̱ káʼa̱n Biblia xa̱ʼa̱. Ta saátu kítáʼanña xíʼin ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia, saáchi nu̱ú ña̱ Escrituras Hebreas yáʼaka 250 yichi̱ va̱xi tu̱ʼun “Jehová ta̱ xáʼndachíñu nu̱ú na̱ ángel”, ta ku̱a̱ʼáníka yichi̱ va̱xiña nu̱ú libro ña̱ ka̱ʼyí ta̱ Isaías, ta̱ Jeremías xíʼin ta̱ Zacarías.