Skip to content

Skip to table of contents

Mezi a ha livue: “Ua ku singa Hagaf muana Hagav kuli Yahweh Sabaot”

Mua vi Tantekeyele Ni?

Mua vi Tantekeyele Ni?

Vati cimo cisoneka ca laza ca hakuila Mbimbiliya?

Mu imo ndzivo ya ku tulikila via laza ya ku Yelusalema, mua kala limo livue lia mu miaka ya 700-600 T.K.K.E, kaha va sonekaho vimo. Livue liaco, va liuanene mumo mu mpako ya muncinda mu va kele na ku tsinda vantu, ha hiehi na Hebron mu cifuti ca Israel. Ha livue liaco va sonekaho nguavo: “Ua ku singa Hagaf muana Hagav kuli Yahweh Sabaot.” Vati aa mezi a hakuila Mbimbiliya? Mezi aco, a muesa ngecize lizina lia Njambi Yehova, li va kele na ku soneka YHWH mu ciHevelu ca laza, lia tsimanene, kaha vantu va kele na ku lipangesa mu tangua na tangua ku ntsimbu i va sonekele Mbimbiliya. Cikuavo naua, visoneka vikuavo vi va uana mu vimpako viaco, via muesa ngecize, vantu va kele na ku likunguluila mu vimpako viaco, vintsimbu via vingi va kele na ku soneka lizina lia Njambi hamo lika na mazina akuavo ambatesela kumo na lizina lia Njambi, ha vivumbe.

Ku tuala hali evi visoneka viaco, umo mulongisi ua ku Universidade ya ku Georgia ua handekele ngueni: “Ku hilukila vintsimbu via vingi lizina YHWH ca pua ca seho. . . . Visoneka viaco, via muesa ngecize ivene lizina YHWH ua kele na seho ya kama kuli vakua Isaleli na Yunda.” Evi via hakuila Mbimbiliya muomu lizina lia Njambi li va soneka YHWH mu masona a ciHevelu lia soloka makulukazi a vintsimbu mu Mbimbiliya. Vintsimbu via vingi, amo mazina eka ambatesela kumo na lizina lia Njambi.

Lizi “Yahweh Sabaot,” li va sonekele ha lize livue, lia lomboloka “Yehova ua vivunga.” Eci ca muesa ngecize vantu ku ntsimbu i va sonekele Mbimbiliya ka va kele lika na ku pangesa lizina lia Njambi, vunoni va kele na ku pangesa naua mezi “Yehova ua vivunga.” Evi, navio via hakuila Mbimbiliya muomu nayo ya pangesa lizi “Yehova ua vivunga,” vintsimbu via ku pua 283 mu Visoneka via ciHevelu, cikuma-kuma mu mavulu a Isaya, Yelemiya na Zakaliya.