1. Kɛ Mawu suɔmi ɔ haa nɛ o nuɔ he ha kɛɛ?

BƆFO Yohane ngma ke, “Mawu ji suɔmi.” (1 Yoh. 4:8) Munyu nɛ ɔ ngɛ kpiti, se e haa nɛ wa leɔ anɔkuale ko nɛ he hia. Lɔ ɔ ji: Mawu lɛ bɔ níhi tsuo, nɛ enɛ ɔ hu ha nɛ wa naa kaa e ngɔ nɛ suɔmi je. Yehowa suɔ wɔ! Nɛ e suɔmi ɔ haa nɛ wa nuɔ he kaa wa ngɛ slɔkee, wa bua jɔɔ, nɛ wa tsui nɔɔ wa mi.

2. Ngɛ Mateo 22:37-40 ɔ nya a, mɛni ji kita enyɔ nɛ pe kulaa a, nɛ mɛni he je nɛ eko ɔ, e he maa wa kaa wa maa ye kita enyɔne ɔ nɔ?

² Kristofohi be nyɛe maa hla kaa a ma je suɔmi kpo loo a be suɔmi kpo jee. E ji fami nɛ e sa nɛ a ye nɔ. (Kane Mateo 22:37-40.) Ke wa ba kase Yehowa he ní, nɛ wa le lɛ saminya a, e be yee ha wɔ kaa wa maa ye kekleekle fami nɛ ɔ nɔ, ejakaa Yehowa ye mluku nɛ e susuɔ wa he, nɛ e peeɔ wɔ kpakpa. Se eko ɔ, e he maa wa ha wɔ kaa wa maa ye fami enyɔne ɔ nɔ. Mɛni he je? Ejakaa wa nyɛmimɛ ɔmɛ yi mluku. Be komɛ ɔ, a maa pee níhi nɛ ma ha nɛ waa nu he kaa a susuu we wa he. Yehowa le kaa waa kɛ nyagba nɛ ɔ maa kpe. Enɛ ɔ he je nɛ e ngɔ e mumi klɔuklɔu ɔ kɛ kudɔ ni komɛ nɛ a ngma Baiblo ɔ konɛ e kɛ tsɔɔ wɔ nɔ́ he je nɛ e sa kaa wa je suɔmi kpo kɛ tsɔɔ wa sibi kɛ bɔ nɛ e sa kaa waa pee lɛ ha a nɛ. Nihi nɛ a ngma Baiblo ɔ a kpɛti nɔ kake ji Yohane.​—1 Yoh. 3:11, 12.

3. Mɛni nɛ Yohane ma nɔ mi?

³ Ngɛ sɛ womihi nɛ Yohane ngma a mi ɔ, e ma suɔmi nɛ e sa nɛ Kristofohi nɛ a je kpo ɔ nɔ mi. Ngɛ womi nɛ Yohane ngma kɛ kɔ Yesu si himi he ɔ mi ɔ, e ngɔ munyungu nɛ ji  “suɔmi” kɛ tsu ní si abɔ pe Mateo, Maako kɛ Luka. Yohane ye maa pee jeha lafa loko e ngma Sane Kpakpa a kɛ sɛ womi etɛ ɔmɛ. Baiblo mi womi nɛ ɔmɛ tsɔɔ wɔ kaa e sa nɛ suɔmi nɛ kudɔ nɔ́ fɛɛ nɔ́ nɛ wa peeɔ ɔ. (1 Yoh. 4:10, 11) Se kɛ̃ ɔ, e he be loko Yohane nitsɛ yɔse oti nɛ ɔ.

4. Anɛ Yohane je suɔmi kpo kɛ tsɔɔ ni kpahi be fɛɛ be lo?

⁴ Benɛ Yohane ji niheyo ɔ, pi be fɛɛ be nɛ e je suɔmi kpo. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, ligbi ko ɔ, Yesu kɛ e kaseli ɔmɛ yaa Yerusalem, nɛ a gu Samaria ma a mi. Kɔpe ko nɛ ngɛ Samaria a mi bimɛ kua kaa a ma he mɛ kɛ ba ma a mi. Kɛ Yohane pee e ní ha kɛɛ? E bi kaa a ha nɛ la nɛ je hiɔwe kɛ ba kpata kɔpe ɔ mi bi ɔmɛ tsuo a hɛ mi! (Luka 9:52-56) Ngɛ be kpa ko hu mi ɔ, Yohane je we suɔmi kpo kɛ tsɔɔ bɔfo kpa amɛ. E kɛ e nyɛminyumu Yakobo ya de a yayo kaa e ya bi Yesu nɛ e ha mɛ he blɔ ngua ngɛ e Matsɛ Yemi ɔ mi. Benɛ bɔfo kpa amɛ nu nɔ́ nɛ Yakobo kɛ Yohane pee ɔ he ɔ, a mi mi fu wawɛɛ! (Mat. 20:20, 21, 24) Se ngɛ Yohane gbɔjɔmi nɛ ɔmɛ tsuo a se ɔ, Yesu suɔ e sane wawɛɛ.​—Yoh. 21:7.

5. Mɛni he wa ma susu ngɛ ní kasemi nɛ ɔ mi?

⁵ Ngɛ ní kasemi nɛ ɔ mi ɔ, wa ma susu Yohane nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ kɛ ní komɛ nɛ e ngma kɛ kɔ suɔmi he ɔ a he. Ke wa ngɛ jã pee ɔ, wa maa na blɔhi a nɔ nɛ wa ma nyɛ maa gu kɛ je suɔmi kpo kɛ tsɔɔ wa nyɛmimɛ. Jehanɛ hu ɔ, wa maa kase nɔ́ nɛ wekuyihi ma nyɛ maa pee kɛ tsɔɔ kaa a suɔ a weku ɔ.

6. Mɛni Yehowa pee kɛ tsɔɔ kaa e suɔ wɔ?

⁶ Eko ɔ, wa ma susu kaa ke wa nuɔ he ha nihi, nɛ wa tuɔ a he munyu kpakpa a, lɔ ɔ tsɔɔ kaa wa suɔ mɛ. Se ke wa suɔ mɛ niinɛ ɔ, e sa nɛ waa ngɔ wa ní peepee kɛ tsɔɔ jã kɛ gu ní kpakpahi nɛ wa maa pee kɛ ha mɛ ɔ nɔ. (Kɛ to Yakobo 2:17, 26 he.) Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, Yehowa suɔ wɔ. (1 Yoh. 4:19) Nɛ e guɔ munyuhi nɛ a ngma ngɛ Baiblo ɔ mi ɔ nɔ kɛ tsɔɔ wɔ bɔ nɛ e suɔ wɔ ha. (La 25:10; Rom. 8:38, 39) Ngɛ anɔkuale mi ɔ, wa ngɛ nɔ mi mami kaa Mawu suɔ wɔ, pi ngɛ níhi nɛ e de ɔ pɛ he je, se mohu kɛ gu níhi nɛ e pee ɔ nɔ. Yohane ngma ke: “Kɛ gu enɛ ɔ nɔ nɛ suɔmi nɛ Mawu ngɛ kɛ ha wɔ ɔ jeɔ kpo, kaa Mawu tsɔ e Bi kake too ɔ kɛ ba je ɔ mi konɛ kɛ gu e nɔ ɔ, wa nyɛ nɛ wa ná wami.” (1 Yoh. 4:9) Yehowa ha nɛ e Bi nɛ e fiɛ we e he ɔ ba na nɔ́, nɛ e gbo kɛ ha wɔ. (Yoh. 3:16) Enɛ ɔ he ɔ, wa ma nyɛ ma ná nɔ mi mami kaa Yehowa suɔ wɔ.

7. Mɛni Yesu pee kɛ tsɔɔ kaa e suɔ wɔ?

⁷ Yesu ha nɛ e kaseli ɔmɛ ná nɔ mi mami  kaa e suɔ mɛ wawɛɛ. (Yoh. 13:1; 15:15) Yesu ngɔɛ e munyu tutui pɛ kɛ tsɔɔ kaa e suɔ e bɔfo ɔmɛ kɛ wɔ hulɔ, mohu ɔ, e ngɔ e ní peepee hu kɛ tsɔɔ jã. E de ke: “Nɔ ko nɔ ko be suɔmi nɛ e pe enɛ ɔ, kaa nɔ ko maa ngɔ e wami kɛ fɔ si ngɛ e huɛmɛ a he.” (Yoh. 15:13) Ke wa susu nɔ́ nɛ Yehowa kɛ Yesu pee ha wɔ ɔ he ɔ, kɛ e sa nɛ waa pee wa ní ha kɛɛ?

8. Mɛni nɛ 1 Yohane 3:18 ɔ tsɔɔ kaa e sa nɛ waa pee?

⁸ Ke wa buɔ Yehowa kɛ Yesu tue ɔ, lɔ ɔ tsɔɔ kaa wa suɔ mɛ. (Yoh. 14:15; 1 Yoh. 5:3) Yesu nitsɛ fã wɔ kaa waa suɔ ni kpahi. (Yoh. 13:34, 35) E sɛ nɛ waa ngɔ wa munyu tutui pɛ kɛ tsɔɔ kaa wa suɔ wa nyɛmimɛ, mohu ɔ, e sa nɛ waa ngɔ wa ní peepee hu kɛ tsɔɔ jã. (Kane 1 Yohane 3:18.) Mɛni ji ní komɛ nɛ wa ma nyɛ maa pee kɛ tsɔɔ kaa wa suɔ wa nyɛmimɛ?

9. Mɛni nɛ suɔmi ha nɛ Yohane pee?

⁹ Yohane ko nyɛ ko piɛɛ e papaa he kɛ tsu wo hɛmi ní tsumi ɔ konɛ a ná sika. Se e pee we jã, mohu ɔ, e ngɔ e he kɛ ha konɛ e kɛ ye bua ni kpahi nɛ a kase anɔkuale nɛ kɔɔ Yehowa kɛ Yesu he ɔ. Nɔ́ nɛ Yohane hla kaa e maa pee ɔ be gbɔjɔɔ kulaa. A wa lɛ yi mi, nɛ benɛ e piɛ bɔɔ nɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ maa ba nyagbe ɔ, a fiee lɛ kɛ ho ma se ya. Jamɛ a be ɔ, e wa ngɛ jeha mi. (Níts. 3:1; 4:1-3; 5:18; Kpoj. 1:9) Benɛ a wo Yohane tsu kaa e ngɛ fiɛɛe kɛ kɔ Yesu he po ɔ, e ya nɔ nɛ e je suɔmi kpo kɛ tsɔɔ ni kpahi. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, benɛ e ngɛ Patmo zugba kpɔ nɛ wo bɔle lɛ ɔ nɔ ɔ, e ngma Kpo Jemi womi ɔ nɛ e kɛ mane asafohi bɔ nɛ pee nɛ a le níhi nɛ “e sa kaa a ba mi ngɛ be kpiti mi.” (Kpoj. 1:1) Lɔ ɔ se ɔ, e ma nyɛ maa ba kaa benɛ a je Yohane ngɛ tsu womi mi ngɛ Patmo ɔ, e ngma Sane Kpakpa a nɛ kɔɔ Yesu si himi kɛ fiɛɛmi ní tsumi ɔ he ɔ. Jehanɛ hu ɔ, e ngma sɛ womi etɛ nɛ e kɛ wo e nyɛmimɛ ɔmɛ he wami. Mɛni wa ma nyɛ maa pee kɛ kase Yohane he kɛ afɔle sami su ɔ?

10. Mɛni o ma nyɛ maa pee kɛ tsɔɔ kaa o suɔ nihi?

¹⁰ Níhi nɛ o maa hla kaa o maa pee ngɛ si himi mi ɔ hu ma nyɛ maa tsɔɔ kaa o suɔ nihi. Satan je ɔ suɔ kaa o ngɔ o be tsuo kɛ tsu ní konɛ o ná sika aloo o he biɛ. Se Kristofohi tsuo ngɔɔ a he kɛ haa faa nɛ a bɔɔ mɔde tsuo nɛ a ma nyɛ konɛ a fiɛɛ sane kpakpa a nɛ a ye bua nihi konɛ a hɛ kɛ su Yehowa he. A kpɛti ni komɛ po ngɔɔ a be tsuo kɛ tsuɔ fiɛɛmi ní tsumi ɔ.

11. Mɛni nɛ fiɛɛli anɔkualetsɛmɛ babauu peeɔ kɛ tsɔɔ kaa a suɔ Yehowa kɛ a nyɛmimɛ?

¹¹ Kristofohi anɔkualetsɛmɛ fuu kɛ be babauu tsuɔ ní bɔ nɛ pee nɛ a nyɛ nɛ a hyɛ mɛ nitsɛmɛ a he kɛ a weku ɔ nɔ. Ngɛ lɔ ɔ tsuo mi ɔ, fiɛɛli nɛ ɔmɛ bɔɔ mɔde nɛ a fĩɔ Mawu asafo ɔ se ngɛ blɔ fɛɛ blɔ nɔ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, ni komɛ yeɔ bua ngɛ he nɛ oslaa ba ngɛ, ni kpahi hu yeɔ bua ke a ngɛ asafo ɔ tsu ko mae, nɛ wɔ tsuo wa náa he blɔ kɛ haa yemi kɛ buami kɛ fĩɔ je kɛ wɛ ní tsumi ɔ se. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, nyɛmimɛ ɔmɛ peeɔ ní nɛ ɔmɛ akɛnɛ a suɔ Yehowa kɛ a nyɛmi nɔmlɔ ɔ he je. Daa otsi ɔ, wa yaa asafo mi kpehi nɛ waa kɛ wa he woɔ mi kɛ tsɔɔ kaa wa suɔ wa nyɛmimɛ ɔmɛ. Be komɛ ɔ, pɔ tɔɔ wa he, se wa bɔɔ mɔde nɛ wa yaa wa kpe ɔmɛ. Wa kpɛti ni komɛ yeɔ gbeye kaa wa ma ha sanehi a heto, se wa bɔɔ mɔde nɛ wa peeɔ jã. Jehanɛ hu ɔ, wɔ tsuo waa kɛ nyagbahi kpeɔ, se wa bɔɔ mɔde kaa wa maa wo ni kpahi he wami ke wa ya asafo mi kpe. (Heb. 10:24, 25) Ngɛ anɔkuale mi ɔ, wa bua jɔɔ wawɛɛ ngɛ mɔde nɛ nyɛmimɛ nɛ ɔmɛ ngɛ bɔe ɔ he!

12. Mɛni ji nɔ́ kpa ko nɛ Yohane pee kɛ tsɔɔ kaa e suɔ e nyɛmimɛ ɔmɛ?

 ¹² Yohane je e nyɛmimɛ ɔmɛ a yi nɛ e wo mɛ ga kɛ tsɔɔ kaa e suɔ mɛ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, ngɛ sɛ womi nɛ Yohane ngma kɛ ya ha e nyɛmimɛ ɔ mi ɔ, e je a yi ngɛ a hemi kɛ yemi kɛ ní tsumi kpakpa nɛ a ngɛ tsue ɔ he, se e bɔ mɛ kɔkɔ ngɛ yayami peemi hu he. (1 Yoh. 1:8–2:1, 13, 14) Jã nɔuu kɛ̃ nɛ e sa nɛ wa je wa nyɛmimɛ ɔmɛ a yi ngɛ ní kpakpahi nɛ a peeɔ ɔ he. Se ke wa na kaa nɔ ko ngɛ su yaya kpo jee loo e ngɛ nɔ́ ko nɛ ma puɛ huɛ bɔmi nɛ ngɛ e kɛ Yehowa a kpɛti ɔ pee ɔ, e sa nɛ waa je mi mi jɔmi mi nɛ wa de lɛ nɔ́ nɛ e sa kaa wa de lɛ kɛ tsɔɔ kaa wa suɔ. Jã wa pee kã loko wa ma nyɛ maa bɔ wa huɛ ko kɔkɔ, se kaa bɔ nɛ Baiblo ɔ de ɔ, huɛmɛ kpakpa woɔ a sibi ga.​—Abɛ 27:17.

13. Mɛni e sɛ nɛ waa pee?

¹³ Be komɛ ɔ, wa pee we ní komɛ kɛ tsɔɔ kaa wa suɔ wa nyɛmimɛ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, ke wa nyɛmimɛ tu munyu ko ɔ, wa mi mi fu we mla. Mo susu nɔ́ ko nɛ ya nɔ benɛ Yesu ngɛ zugba a nɔ ɔ he nɛ o hyɛ. E de e kaseli ɔmɛ kaa e sa nɛ a ye e nɔmlɔ tso ɔ nɛ a nu e muɔ ɔ bɔ nɛ pee nɛ a ná neneene wami. (Yoh. 6:53-57) Jamɛ a munyu ɔ nɛ Yesu tu ɔ pee e kaseli ɔmɛ nyakpɛ nɛ a kpɛti nihi fuu kua lɛ. Se e huɛmɛ nitsɛnitsɛ nɛ Yohane hu piɛɛ he ɔ lɛɛ a kua we lɛ. E ngɛ mi kaa a nui nɔ́ nɛ Yesu de ɔ sisi nɛ eko ɔ, e pee mɛ nyakpɛ mohu lɛɛ, se a kɛ anɔkuale yemi mɛtɛ Yesu he. Yesu huɛmɛ ɔmɛ susuu we kaa eko ɔ, nɔ́ nɛ Yesu de ɔ dɛ nɛ lɔ ɔ nɛ jɔ̃ a kɔni mi. Mohu ɔ, a ngɛ hɛ kɛ nɔ fɔmi ngɛ e mi, nɛ a le kaa níhi nɛ e de ɔ ji anɔkuale. (Yoh. 6:60, 66-69) Ngɛ anɔkuale mi ɔ, e sɛ nɛ wa ha nɛ níhi nɛ wa huɛmɛ deɔ ɔ nɛ ha nɛ wa mi mi nɛ fu mla! Mohu ɔ, e sa nɛ waa ngmɛ mɛ blɔ nɛ a tsɔɔ wɔ níhi a nya.​—Abɛ 18:13; Fiɛlɔ 7:9.

14. Mɛni he je nɛ e sɛ nɛ waa ngmɛ blɔ nɛ ninyɛ nɛ sɛ wa tsui mi ɔ?

¹⁴ Yohane wo wɔ he wami hu kaa e sɛ nɛ waa nyɛ wa nyɛmimɛ. Ke waa kɛ ga womi nɛ ɔ tsu we ní ɔ, lɔ ɔ ma ha nɛ Satan nɛ ná wa nɔ he wami. (1 Yoh. 2:11; 3:15) Si fɔfɔɛ nɛ ɔ eko ba benɛ e piɛ bɔɔ nɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ maa ba nyagbe ɔ. Ngɛ jamɛ a be ɔ mi ɔ, Satan bɔ mɔde kaa e ma ha nɛ ninyɛ nɛ ba Mawu we bi a kpɛti konɛ a mi nɛ gba. Benɛ Yohane ngma e sɛ womi ɔmɛ ɔ, jamɛ a be ɔ nihi nɛ a je Satan su nɛ ɔ kpo ɔ sɛ asafo ɔ mi. Kaa nɔ  hyɛmi nɔ́ ɔ, Diotrefe bɔ mɔde kaa e maa ngɔ mi gbami kɛ ba asafo ko mi. (3 Yoh. 9, 10) E bui nihi nɛ blɔ tsɔɔmi ajla toli nɛ a ngɛ jamɛ a be ɔ mi ɔ tsɔɔ mɛ kɛ yaa asafohi a mi ɔ kulaa. Nɛ e bɔɔ mɔde po kaa e ma je nihi nɛ a peeɔ nihi nɛ e sume mɛ ɔ nibwɔ ɔ kɛ je asafo ɔ mi. Enɛ ɔ tsɔɔ he nɔ womi nitsɛnitsɛ! Mwɔnɛ ɔ hu ɔ, Satan ngɛ mɔde bɔe kaa e maa ngɔ mi gbami kɛ ba Mawu we bi a kpɛti nɛ e ye a nɔ kunimi. E sɛ nɛ waa ngmɛ blɔ kɔkɔɔkɔ nɛ ninyɛ nɛ gba wa mi.

15. Mɛni nɛ e sa nɛ wekuyihi a hɛ nɛ hi nɔ?

¹⁵ Blɔ kake nɛ weku yi ko ma nyɛ maa gu nɔ kɛ tsɔɔ kaa e suɔ e weku ɔ ji kaa e ma ha mɛ a he lo nya hiami níhi. (1 Tim. 5:8) Se e sa nɛ e kai hu kaa e he hia nɛ e ye bua e weku ɔ konɛ huɛ bɔmi kpakpa nɛ hi a kɛ Yehowa a kpɛti. (Mat. 5:3) Mo kadi nɔ hyɛmi nɔ́ nɛ Yesu pee kɛ ha wekuyihi. Ngɛ Sane Kpakpa nɛ Yohane ngma a mi ɔ, e tsɔɔ kaa benɛ Yesu ngɛ gboe ngɛ sɛumi tso ɔ nɔ po ɔ, loloolo ɔ, e ngɛ e weku ɔ he susue. Yohane piɛɛ Yesu yayo Maria he ngɛ he nɛ a sɛu Yesu ngɛ ɔ. E ngɛ mi kaa Yesu ngɛ nɔ́ nae wawɛɛ mohu lɛɛ, se e to blɔ nya kaa Yohane nɛ hyɛ e nyɛ Maria nɔ. (Yoh. 19:26, 27) Yesu ngɛ nyɛmimɛ nyumuhi kɛ yihi nɛ a ma nyɛ maa hyɛ e yayo Maria nɔ, se ngɛ jamɛ a be ɔ mi ɔ, a ba pee we e kaseli lolo. Enɛ ɔ he ɔ, Yesu suɔ nɛ nɔ nɛ maa hyɛ e yayo nɔ ɔ nɛ ha lɛ e hiami níhi nɛ e ye bua lɛ ngɛ mumi hulɔ.

16. Mɛni blɔ nya ní tsumihi nɛ ngɛ Yohane kuɛ nɔ?

¹⁶ Blɔ nya ní tsumi fuu ngɛ Yohane kuɛ nɔ. Akɛnɛ e ji bɔfo ɔmɛ a kpɛti nɔ kake he je ɔ, e sa nɛ e nyɛɛ hɛ mi ngɛ fiɛɛmi ní tsumi ɔ mi. Eko ɔ, Yohane sɛ gba si himi mi, enɛ ɔ he ɔ, e sa nɛ e ha e weku ɔ a he lo nya hiami níhi, nɛ ngɛ jamɛ a be ɔ mi hu ɔ, e ye bua mɛ ngɛ mumi mi. (1 Kor. 9:5) Mɛni wekuyihi ma nyɛ maa kase ngɛ mi?

17. Mɛni he je nɛ e sa nɛ wekuyihi nɛ a ye bua a weku ɔ ngɛ mumi mi ɔ?

¹⁷ Eko ɔ, nyɛminyumu ko nɛ e ji weku yi ɔ ngɛ blɔ nya ní tsumi fuu. Kaa nɔ hyɛmi nɔ ɔ, e ma bi nɛ e tsu ní wawɛɛ ngɛ e ní tsumi mi nɛ e kɛ wo Yehowa hɛ mi nyami. (Efe. 6:5, 6; Tito 2:9, 10) Nɛ eko ɔ, blɔ nya ní tsumi fuu ngɛ e kuɛ nɔ ngɛ asafo ɔ mi. Blɔ nya ní tsumi nɛ ɔ ekomɛ ji nyɛmimɛ nɛ e maa slaa mɛ nɛ e wo mɛ he wami, kɛ fiɛɛmi ní tsumi ɔ nɛ e maa nyɛɛ hɛ mi. Nɛ ngɛ jamɛ a be ɔ mi nɔuu hu ɔ, e sa nɛ e kɛ e yo kɛ e bimɛ nɛ a  kase Baiblo ɔ daa ligbi. Ke e ye bua e weku ɔ nɛ a ná nɔmlɔ tso mi he wami kpakpa, a ná bua jɔmi, nɛ a ya nɔ nɛ a sɔmɔ Yehowa a, e weku bua maa jɔ wawɛɛ.​—Efe. 5:28, 29; 6:4.

18. Mɛni nɔ mi mami nɛ Yohane ná?

¹⁸ Yohane hi si be kɛkɛɛ, enɛ ɔ he ɔ, e ná níhi a si kpami fuu. E kɛ nyagba slɔɔtoslɔɔtohi nɛ ko nyɛ ha nɛ e hemi kɛ yemi mi ko gbɔjɔ ɔ kpe. Se e bɔ mɔde wawɛɛ kaa e maa ye fami nɛ Yesu kɛ ha kaa waa suɔ wa nyɛmimɛ, kɛ kita kpahi tsuo nɛ Yesu kɛ ha a nɔ. Enɛ ɔ he ɔ, Yohane ná nɔ mi mami kaa Yehowa kɛ Yesu suɔ lɛ, nɛ a ma nyɛ ma ha lɛ he wami konɛ e kɛ da ka fɛɛ ka nya. (Yoh. 14:15-17; 15:9, 10; 1 Yoh. 4:16) Satan kɛ e blɔ nya tomi ɔ nyɛ we nɛ a pee nɔ́ ko kɛ tsi Yohane nya nɛ e ko je suɔmi kpo kɛ tsɔɔ e nyɛmimɛ.

19. Mɛni nɛ 1 Yohane 4:7 ɔ woɔ wɔ he wami kaa waa pee, nɛ mɛni he je?

¹⁹ Mwɔnɛ ɔ, wɔ hu wa ngɛ je ko nɛ Satan nɛ e be suɔmi ɔ ngɛ nɔ yee ɔ mi. (1 Yoh. 3:1, 10) Satan ngɛ mɔde bɔe kaa e ma puɛ suɔmi nɛ ngɛ waa kɛ wa nyɛmimɛ wa kpɛti ɔ, se ja wa ngmɛ lɛ blɔ loko e ma nyɛ maa pee jã. Nyɛ ha nɛ waa fia wa pɛɛ si kaa waa kɛ wa munyu tutui kɛ wa ní peepee maa tsɔɔ kaa wa suɔ wa nyɛmimɛ nyumuhi kɛ yihi. Ke wa pee jã a, wa bua maa jɔ kaa wa piɛɛ Yehowa weku ɔ he, nɛ wa bua maa jɔ ngɛ si himi mi hulɔ.​—Kane 1 Yohane 4:7.