1. U ti zwisa kuyini hi ku tiva ku Jehovha wa hi randza?

MUPOSTOLI JOHANI i tsalile ku “Nungungulu lirandzo.” (1 Joh. 4:8) A magezu lawo yo komana ma hi alakanyisa a lisine la lisima nguvhu, laku: Jehovha Nungungulu, a Cibuka ca wutomi, hi yena Cibuka ca lirandzo kambe. Phela Jehovha wa hi randza! A ku tiva ku wa hi randza, zvi maha ku hi nga karateki, hi hanya na hi nga chavi nchumu hi tlhela hi tsaka.

2. Hi kuya hi Matewu 22:37-40, hi yihi milayo yimbiri ya hombe ka yontlhe? Hikuyini zvi nga tshukako zvi hi karatela ku ingisa lowu wa wumbiri?

² A ka hina maKristu a ku kombisa lirandzo zvo boha. Hi zvalezvo hi layiwako. (Lera Matewu 22:37-40.) Loku hi mu tiva khwatsi Jehovha, zvi nga hi olovela a ku mu randza, hi ingisa nayo lowu wo sangula. A ku randza Jehovha zva olova hakuva i mbhelele, i hi khoma khwatsi, a hanyisana na hina hi ndlela ya yi nene a tlhela a khatala hi hina. Kanilezvi, zvi nga tshuka zvi hi karatela ku ingisa a nayo wa wumbiri, ku nga ku randza muakelani wa hina. Hikuyini? Hakuva a vamakabye va hina — lava vonawu va nga vaakelani va hina — a va mbhelelangi. Ka zvikhati zvin’wani, va nga wula kutani ku hi mahela zvilo zvi nga kombisiko lirandzo hambu ku kala va nga khatali hi hina. Jehovha i wa zvi tiva ku hi ta kumana ni zvikarato lezvo. Hikwalaho, i pimisele vatsali vokari va Bhibhiliya lezvaku va tsala wusungukati go kongoma gi hi vhunako ku tiva ku hikuyini hi faneleko ku kombisa lirandzo niku hi nga yi kombisisa kuyini ka van’wani. A mun’we wa vatsali lavo hi Johani.— 1 Joh. 3:11, 12.

3. Zvini lezvi Johani a nga wulawula nguvhu hi zvona lomu ka mabhuku lawa a nga tsala?

³ Ka mabhuku lawa Johani a nga tsala, i khanyisa lezvaku a  maKristu ma fanele ku kombisa lirandzo. Hi lisine, ka matimu ya wutomi ga Jesu lawa Johani a nga tsala, a magezu ya ciGreki “lirandzo” ni “randzile” i ma tirisile makhati yo tala a kuhundza lawa ma nga lomu ka tiIvhangeli tontlhe leti tin’wani. Ka mabhuku ya Bhibhiliya lawa Johani a nga tsala — ku nga Ivhangeli ya Johani ni mapapilo lawa ya manharu — hi gondza lezvaku ni cihi leci hi ci mahako, hi fanele ku ci maha hi ku kuciwa hi lirandzo. (1 Joh. 4:10, 11) A cikhati leci Johani a nga tsala mabhuku lawa i wa hi kwalomo ka 100 wa malembe. Hikwalaho, zvi tekile cikhati co leha kasi a gondza mhaka leyi.

4. Johani i wa kombisa lirandzo contlhe cikhati ke?

⁴  A cikhati leci Johani a nga hi muswa, a hi contlhe cikhati a nga kari a kombisa lirandzo. Hi cikombiso, ka khati go kari, Jesu ni vapizani vakwe va noya Jerusalema va hundza hi lomu Samariya. Ka dhoropa go kari ga Samariya, va no ala ku va amukela. Wa zvi tiva ku zvini a nga wula Johani? I no wutisa Jesu aku: Hi vitana ndzilo wuta hi le tilweni wu ta hisa vanhu vontlhe va dhoropa legi ke? (Luka 9:52-56) Ka khati gin’wani, Johani a nga kombisangi lirandzo hi vapostoli-kuloni. Zvi wonekisa ku ka khati lego, yena ni makabye wakwe Jakobe va kucetele mamani wabye kasi a ya kombela Jesu lezvaku a va nyika wutshamu ga lisima Mufun’weni wa Nungungulu. Laha a vapostoli lava van’wani va nga zvi tiva, va no zangara. (Mat. 20:20, 21, 24) Hambu lezvi Johani a nga maha zvihoxo zvontlhe lezvo, Jesu i simamile a mu randza.— Joh. 21:7.

5. Hi ta wulawula hi yini ka ndzima leyi?

⁵ Ka ndzima leyi, hi ta wulawula hi cikombiso ca Johani ni zvokari a nga tsala xungetano hi lirandzo. Laha hi mahako lezvo, hi ta gondza lezvi hi nga kombisisako zvona lirandzo ka vamakabye va hina. Hi ta tiva ni lezvi a nuna tlhelo papayi a nga kombisisako zvona lirandzo ka va ngango wakwe.

6. Jehovha i kombisile kuyini lezvaku wa hi randza?

⁶ A kutala ka zvikhati, hi pimisa lezvaku a lirandzo hi lezvi hi zvi zwako le mbilwini ni magezu ya lirandzo lawa hi ma wulako basi. Kanilezvi, kasi a lirandzo liva la lisine, li fanele ku kombisiwa hi mitiro. (Fanisa na Jakobe 2:17, 26.) Hi cikombiso, a Bhibhiliya gi Jehovha wa hi randza. (1 Joh. 4:19) I hi byela ku wa hi randza hi ku tirisa magezu yo saseka ma tsalilweko lomu ka Bhibhiliya. (Lis. 25:10; Rom. 8:38, 39) Hambulezvo, leci ci hi tiyisekisako lezvaku wa hi randza, a hi lezvi a wulako basi; kanilezvi ni lezvi a mahako. Johani i tsalile lezvi: “Nungungulu i kombile ku wa hi randza hi ku rumela a N’wana wakwe a belekilweko yece  ata tikweni kasi hi kuma wutomi hi kota ya yena.” (1 Joh. 4:9) Jehovha i vhumele ku a N’wana wakwe a mu randzako a xaniseka a tlhela a fela hina. (Joh. 3:16) Ku ngava ni nchumu wun’wani wo hundza lowo a nga wa ta wu maha kasi hi tiyiseka lezvaku wa hi randza ke?

7. Zvini lezvi Jesu a nga maha kasi ku komba lezvaku wa hi randza?

⁷ Jesu i tiyisekisile vapizani vakwe lezvaku wa va randza. (Joh. 13:1; 15:15) Lezvi a nga va randzisa zvona, ni lezvi a hi randzisako zvona, i zvi kombisile hi lezvi a nga wula ni lezvi a nga maha. I te: “A ku na munhu a nga ni lirandzo la hombe lo hundza leli, la kuza a nyikela wutomi gakwe hi kota ya vanghana vakwe.” (Joh. 15:13) A ku ehleketa hi lezvi Jehovha na Jesu va hi maheleko zvi fanele ku hi kuca ku maha yini?

8. 1 Johani 3:18 i zvini hi faneleko ku maha?

⁸ Hi komba lezvaku ha mu randza Jehovha na Jesu hi kuva ingisa. (Joh. 14:15; 1 Joh. 5:3) Phela Jesu a nga jikajikangi, i hi layile hi kukongoma a ku randzanani. (Joh. 13:34, 35) A vamakabye va hina a hi faneli ku va byela basi lezvaku ha va randza. Kanilezvi, hi fanele ku zvi kombisa hi lezvi hi mahako. (Lera 1 Johani 3:18.) Khwatsi-khwatsi zvini hi nga mahako kasi ku komba lezvaku ha va randza?

9. A lirandzo li kucile Johani lezvaku a maha yini?

⁹ Phela loku Johani i wa no zvi lava, na a tshamile ni papayi wakwe vaba mali hi bhindzu legi va nga hi nago laha ngangweni ga ku kukuta ni ku xavisa tinjhanjhi. Hambulezvo, i tirisile wutomi gakwe gontlhe kasi ku vhuna van’wani lezvaku va tiva Jehovha na Jesu. A wutomi legi Johani a gi hlawulileko, gi wa nga olovi. I xanisekile hi ku hlongoliselwa hi valala. Kumbheleni ka zana ga malembe go sangula, laha makunu a nga khosahele, i no khon’wa a vhalelwa. (Miti. 3:1; 4:1-3; 5:18; Kuv. 1:9) Hambu a cikhati leci Johani a nga vhalelwe hi kota ya ku chumayela xungetano hi Jesu, i kombisile lezvaku i wa randza van’wani. Hi cikombiso, laha a nga hi cihlaleni ca Patmosi, i no tsala bhuku ga Kuvhululelwa a gi rumela mabandleni kasi va tiva lezvi zvi nga hi kusuhani ni ku “maheka”. (Kuv. 1:1) I no guma a tsala a Ivhangeli yi nga ni matimu ya wutomi ga Jesu ni ntiro lowu a wu mahileko; zvi wonekisa ku a Ivhangeli leyi i tsalile na a humile le Patmosi. I tlhelile a tsala ni mapapilo manharu, kasi ku chavelela ni ku tiyisa vamakabye. Hi nga ku pimanyisisa kuyini a kutikarata ka Johani wutomini ga hina?

10. U nga zvi kombisa kuyini lezvaku wa va randza vanhu?

¹⁰ U nga komba lezvaku wa va randza vanhu hi lezvi u hlawulako ku maha wutomini ga wena. A tiko legi ga Sathani, gi lava lezvaku u mbheta cikhati ni ntamu wa wena wontlhe na u hlongolisela mali kutani ku ti mahela vito. A kuhambana ni vanhu lavo, a maKristu yo kari misaveni yontlhe ma mbheta cikhati co tala hi laha ma zvi kotako hi kona na ma chumayela mahungu ya ma nene ni ku vhuna vanhu lezvaku va randza Jehovha. A vokari vaza va ti nyikela kasi ku chumayela ni ku gondzisa hi cikhati contlhe.

11. A vahuweleli vo tala vo tsumbeka va zvi kombisa kuyini lezvaku va mu randza Jehovha ni vamakabye?

¹¹ A maKristu yo tala yo tsumbeka zvi lava ku ma tira siku ni siku kasi ma kuma zvo ti hanyisa ni mingango yabye. Hambulezvo, a vahuweleli lavo vo tsumbeka va seketela a hlengeletano ya Nungungulu hi ni yihi ndlela va yi kotako. Hi cikombiso, a vokari va vhunetela lomu ku humelelako makhombo ya ntumbuluko, a van’wani va tira ka ku aka, niku hontlheni hi nga maha minyikelo hi mali kasi  ku vhunetela ntiro wu mahiwako misaveni yontlhe. Va maha lezvo hakuva va randza Nungungulu ni vanhu-kuloni. Vhiki ni vhiki, hi komba lezvaku ha va randza vamakabye va hina hi kuya mitlhanganweni ya bandla ni ku hlamula. Hambu lezvi ku tshukako ku chikela hora na hi karele, a hi tsiki kuya mitlhanganweni. Hambu hi tshuka hi chava, a hi tsiki ku hlamula. Hambu lezvi hi nga ni zvikarato zva hina kambe, ha tiyisa van’wani a mitlhangano na yi nga se sangula kutani loku yi mbhelile. (Mah. 10:24, 25) A ho ku bonga hi ntiro wu mahiwako hi vamakabye va hina vo randzeka!

12. Hi yihi ndlela yin’wani leyi Johani a nga komba lezvaku wa va randza vamakabye?

¹² Johani hi kombisile ku wa va randza a vamakabye hi kuva dzundza ni ku va nyika wusungukati. Hi cikombiso, ka mapapilo lawa a nga tsala, i dzundzile vamakabye hi kota ya kukholwa ni mitiro yabye ya yi nene. I tlhelile a va nyika wusungukati go kongoma kasi va ti wonela ciwonho. (1 Joh. 1:8–2:1, 13, 14) A ku fana na Johani, hinawu hi fanele ku dzundza vamakabye va hina hi zvilo zva zvi nene va zvi mahako. Kanilezvi, loku a wokari a sangula ku kombisa matshamela ya hava, kutani ku maha zvilo zvi to wonha wunghana gakwe na Jehovha, hi kombisa lirandzo hi ku bhula naye hi ndlela ya yi nene, hi ku komba lezvi a faneleko ku maha. Lisine ku kasi ku mu nyika wusungukati a munghana wa wena zvi lava ku tiya; kanilezvi a Bhibhiliya gi komba lezvaku a vanghana va lisine va lotana, kutani ku, va nyikana wusungukati. — Mav. 27:17.

13. Zvini hi nga faneliko ku maha?

¹³ Ka zvikhati zvo kari, hi komba lezvaku ha va randza vamakabye va hina hi lezvi hi kalako hi nga mahi. Hi cikombiso, a hi hatliseli ku swireka hi lezvi va zvi wulako. Ehleketa hi lezvi zvi nga maheka a cikhati leci Jesu a nga hi kusuhani ni ku dawa. Jesu i byelile vapizani vakwe lezvaku kasi va kuma wutomi, va fanele kuga nyama yakwe va tlhela vanwa nkhata wakwe. (Joh. 6:53-57) Lezvo zvi wa tshisa nguvhu laha ka kuza a vapizani vo kari va tsika ku mu landzela. Kanilezvi, a vanghana vakwe va lisine, a va mu tsikangi — a ku patsa na Johani. Va no tsumbeka ka yena, va simama ku fambafamba naye. A va zvi zwisisangi lezvi Jesu a nga wulile, niku zva koteka ku vonawu va hlamalile. Hambulezvo, a vanghana vakwe vo tsumbeka a va tsutsumelangi ku ti byela ku i wulawulile zva kubiha, va swireka. Kanilezvi, va no mu tsumba hakuva va wa zvi tiva ku i wulawula lisine. (Joh. 6:60, 66-69) Na hinawu, zvi nene nguvhu a ku hi nga hatliseli ku  swireka hi lezvi a vanghana va hina va wulako. Kanilezvi, ku laveka ku hi va nyika cikhati ca ku tlhamusela lezvi hi nga kala ku zvi zwisisa.— Mav. 18:13; Mutsh. 7:9.

14. Hikuyini hi nga faneliko ku zonda a vamakabye va hina?

¹⁴ Johani i hi kuca ku hi nga zondi vamakabye va hina. Loku hi nga ingisi a wusungukati lego, Sathani a nga tshuka a londzowota ku hi tirisa. (1 Joh. 2:11; 3:15) Lezvo zvi humelele vokari kumbheleni ka zana ga malembe go sangula Nguveni ya hina. Sathani i wa maha zvontlhe a nga zvi kota kasi a vanhu va Nungungulu va nga zwanani va tlhela va zondana. A cikhati leci Johani a nga tsala mapapilo yakwe, lomu bandleni ku wa nghenile vanhu va nga hi ni moya wa wo fana ni wa Sathani. Hi cikombiso, ka bandla go kari, ku wa hi ni wanuna wa ku hi Dhiyotrefesi, a nga hi ni moya wo biha nguvhu wu nga maha ku a vamakabye va nga zwanani. (3 Joh. 9, 10) I wa nga hi na cichavo hi lava va nga rumelwa hi hubye yi fumako. I zamile ni ku va hlongola lomu bandleni lava va nga rurela lava yena a nga va zonda. Hi nga wona bihela ga matshandza yakwe! Kala nyamutlha, Sathani wa ha maha ni cihi a ci kotako kasi a vanhu va Nungungulu va nga zwanani va tlhela va zondana. Vamakabye, hi nga tshuki hi tsika a livengo li hi hambanisa hi nga zwanani.

15. Zvini lezvi a hloko ya ngango yi faneleko ku zvi alakanya?

¹⁵ A yin’we ya tindlela ta ku a nuna tlhelo papayi a komba ku wa wu randza a ngango wakwe ku wu hlayisa hi tlhelo ga nyama. (1 Tim. 5:8) Hambulezvo, i fanele ku tiva lezvaku a ca lisima nguvhu ku vhuna va ngango wakwe lezvaku vava ni wunghana na Jehovha. (Mat. 5:3) Wona cikombiso leci Jesu a vekeleko tihloko ta mingango. A bhuku ga Johani gi hi byela lezvaku a cikhati leci Jesu a nga dawa laha mhandzeni ya hlomulo i wa ha khatala hi maxaka yakwe. Laha va nga mu dayela kona, ku wa hi na Johani a nga nyimile na Mariya, a mamani wa Jesu. Hambu lezvi Jesu a nga kari azwa kubayisa ka zvimbe, i no kombela Johani kasi a sala a khatalela Mariya. (Joh. 19:26, 27) Phela Jesu i wa hi ni vamakabye a nga zvi tiva khwatsi ku va ta sala va khatalela Mariya hi tlhelo ga nyama. Kanilezvi, ko khwatsi ne mun’we wabye i wa nga seva mupizani wakwe. Hikwalaho, Jesu i no maha zvontlhe a nga zvi kota kasi Mariya a sala a khatalelwa khwatsi hi tlhelo ga nyama ni ga moya.

16. Mitiro muni leyi Johani a nga hi nayo?

 ¹⁶ Johani i wa hi ni mitiro yo tala nguvhu. I wa hi mupostoli; hikwalaho i wa fanele ku hiseka ntirweni wa kuchumayela. Kuzvilava i wa chadhile kambe; makunu zvi wa lava ku a tiva ku veka nchumu ni nchumu wutshan’wini ga cona kasi a zvi kota ku hlayisa ngango hi tlhelo ga nyama ni ga moya. (1 Kor. 9:5) Makunu a tihloko ta mingango nyamutlha ti gondza yini ka mhaka leyi?

17. Hikuyini zvi nga zva lisima a ku a hloko ya ngango yi khatalela ngango hi tlhelo ga moya?

¹⁷ A makabye a nga ni ngango a ngava ni mitiro yin’wani ya lisima kambe. Hi cikombiso, i fanele ku nga lolohi ntirweni wakwe wa kutihanyisa kasi a nga chakisi vito ga Jehovha. (Efe. 6:5, 6; Tit. 2:9, 10) Zva koteka ku na a hi ni mitiro yin’wani lomu bandleni, yo kota ku khatalela ni ku tiyisa vamakabye ni ku tlhela a hiseka ntirweni wa kuchumayela. Zva lisima ku a tlhela a gondza Bhibhiliya ni sati wakwe ni vana vakwe hi kukhandzakanya. Loku a maha lezvo, va ta tsaka nguvhu hi lezvi a ti karatako a va hlayisa hi tlhelo ga nyama, a va tiyisa, a va chavelela ni ku va vhuna ku simama va tirela Jehovha. — Efe. 5:28, 29; 6:4.

18. Zvini lezvi Johani a nga tiyiseka ka zvona?

¹⁸ Johani i hanyile malembe yo tala niku i wonile zvilo zvo tala zva zvi nene. I kumene ni zvikarato zvo tala kambe zva ku na zvi hungulile a kukholwa kakwe. Hambulezvo, contlhe cikhati i wa ti karatela ku ingisa milayo ya Jesu, a kupatsa ni lowu wa ku randza vamakabye. Hi kota ya lezvo, Johani wa tiyiseka lezvaku Jehovha na Jesu va mu randza ni ku va wa ta mu nyika ntamu wu lavekako kasi a zvi kota ku timisela ni cihi cikarato. (Joh. 14:15-17; 15:10; 1 Joh. 4:16) Sathani ni tiko gakwe, a va zvi kotangi ku tsikisa Johani a ku randza vamakabye. Johani i byelile vamakabye lezvaku wa va randza a tlhela a va komba hi mitiro.

19. 1 Johani 4:7 i hi kuca ku maha yini niku hikuyini?

¹⁹ A ku fana na Johani, hinawu hi hanya ka tiko legi gi fumelwako hi Sathani, a nungungulu wa livengo. (1 Joh. 3:1, 10) Hambu lezvi a lavako ku hi tsika ku randza vamakabye, a nga ta zvi kota loku hi nga mu nyiki a mole wa ku maha lezvo. A hi ti yimiseleni ku randza vamakabye va hina, hi zvi kombisa hi magezu ni mitiro. Loku hi maha lezvo, hi ta xalala hi kuva ngangweni wa Jehovha, hi tlhela hi hanya na hi tsakile wutomini ga hina. — Lera 1 Johani 4:7.