1. Finshi fimo ifilanga ukuti abantu muno nshiku tabatemwa abantu banabo?

BAIBOLO yalisobele ukuti mu nshiku sha kulekelesha abantu bakaba “abashatemwa abantu” banabo. (2 Tim. 3:1, 3) Tulemona uko ifi Baibolo yasobele filefikilishiwa muno nshiku. Ku ca kumwenako, abafyashi abengi balalekana kabili ici cilenga bapatana icine cine. Kabili abana nabo bomfwa ukuti tabatemwikwa. Ne ndupwa fye abekala mu ng’anda imo ine nalimo te kuti batemwane sana. Ku ca kumwenako, umo uufunda aba mu ndupwa ifyo balingile ukulaikala atile: “Mu ndupwa shimo banyina, bawishi, na bana tabalanshanya sana. Kabili bapoosa inshita iikalamba pa makompyuta, pa matabuleti, pa mafoni, nelyo ku kuteya ifyangalo fya pa kompyuta. Nangu ca kuti bekala mu ng’anda imo tabeshibana sana.”

2-3. (a) Ukulingana na Abena Roma 12:10, ni bani tufwile ukutemwa nga nshi? (b) Finshi twalasambilila muli cino cipande?

² Tatufwaya ukulakonkelela abantu ba muli cino calo abashatemwa abantu banabo. (Rom. 12:2) Lelo tufwile ukutemwa sana balupwa lwesu, e lyo na bamunyinefwe na bankashi mu cilonganino. (Belengeni Abena Roma 12:10.) Bushe ukutemwana nga nshi kwalola mwi? Aya amashiwi yalanda pa fyo aba mu lupwa lumo lwine bomfwa nga nabatemwana sana. Uku e kutemwa uko tulingile ukukwata na ku lupwa lwesu ulwa ku mupashi, e kutila bamunyinefwe na bankashi mu cilonganino. Nga twatemwa nga nshi aba bwananyina tukekatana sana nabo kabili tukalasekelela ilyo tulebombela Yehova.—Mika 2:12.

 ³ Pa kuti tube no kutemwa kwa musango uyu, lekeni tumone ifyo twingasambililako kuli bamo abalembwa mu Baibolo.

4. Bushe ilembo lya kwa Yakobo 5:11 litwafwa shani ukwishiba ifyo Yehova atutemwa?

⁴ Baibolo ilatweba pa mibele ya kwa Yehova iisuma nga nshi. Ku ca kumwenako, itila “Lesa kutemwa.” (1 Yoh. 4:8) Ukwishiba ici cishinka kulenga twalafwaya ukuba ifibusa fyakwe. Lelo Baibolo ilanda no kuti Yehova “wa nkumbu nga nshi,” nelyo aliba no kutemwa nga nshi. (Belengeni Yakobo 5:11.) Aya amashiwi yalalondolola bwino ifyo Yehova atutemwa sana!

5. Bushe Yehova alanga shani ukuti aliba no luse, kabili kuti twamupashanya shani?

⁵ Baibolo pali Yakobo 5:11 yalilanda na pa mibele na imbi iyo Yehova akwata iilenga tulefwaya ukuba ifibusa fyakwe, e kutila uluse. (Ukufu. 34:6) Inshila imo iyo Yehova alangilamo ukuti aliba no luse kutwelela nga twalufyanya. (Amalu. 51:1) Baibolo nga yalanda pa luse, tailanda fye pa kwelela umuntu nga alufyanya. Ishiwi lya kuti uluse lilalanda na pa fyo umuntu omfwa nga amona umuntu munankwe alecula ica kuti alafwaisha no kumwafwa. Yehova alilanda mu Baibolo ukuti ifyo omfwa ne fyo afwaisha ukutwafwa fyalicila na pa fyo nyina omfwa pa mwana wakwe. (Esa. 49:15) Uluse e lulenga Yehova alefwaisha ukutwafwa nga twaba na mafya. (Amalu. 37:39; 1 Kor. 10:13) Kuti twalanga ukuti twaliba no luse kuli bamunyinefwe na bankashi nga ca kuti twabelela nga batulufyanya, e lyo no kukanalaenda ne cikonko ku mukoshi. (Efes. 4:32) Inshila na imbi iyacindama iyo twingalangilamo ukuti twaliba no luse kuli bamunyinefwe na bankashi, kulabafwa nga bali na mafya. Nga ca kuti ukutemwa kwalenga twaba no luse, ninshi tulepashanya Yehova, uulanga sana ukutemwa ukucila umuntu uuli onse.—Efes. 5:1.

6. Bushe Yonatani na Davidi balangile shani ukuti balitemwanene nga nshi?

⁶ Mu Baibolo mwaliba amalyashi ya bantu abashapwililika abatemwanene nga nshi. Ku ca kumwenako, Yonatani na Davidi bali fibusa sana. Baibolo itila: “Umutima wa kwa Yonatani waikatene no mutima wa kwa Davidi, na Yonatani amutemenwe ngo mweo wakwe.” (1 Sam. 18:1) Yehova alisubile Davidi ukuti e o akapyane Imfumu Shauli. Ici calengele Shauli afimbile Davidi ica kuti alafwaya no kumwipaya. Lelo Yonatani ena tatungilile wishi Shauli uwalefwaya ukwipaya Davidi. Yonatani na Davidi balipangene ukuti bakatwalilila ukuba ifibusa no kuti bakalatungililana.—1 Sam. 20:42.

7. Cinshi nalimo cali no kulenga Yonatani eba cibusa wa kwa Davidi?

⁷ Nalimo kuti catupapusha nga twatontonkanya pa fyo Yonatani na Davidi batemwanene nga nshi, pantu kwali ifingi ifyali no kulenga beba ifibusa. Ku ca kumwenako, Yonatani alicilile Davidi imyaka nalimo 30. Yonatani afwaya nga atontonkenye ukutila te kuti abe cibusa wa kwa Davidi uwali umwaice sana pali ena kabili uushaishibe ifingi. Nomba ifi te fyo Yonatani aletontonkanya. Alicindike sana Davidi.

8. Cinshi twingalandila ukuti Yonatani ali ni cibusa musuma uwa kwa Davidi?

⁸ Yonatani nga alifimbiile Davidi. Apo ali mwana wa Mfumu Shauli, nga alikoselepo fye ukuti e wali no kupyana wishi pa bufumu. (1 Sam. 20:31) Lelo Yonatani ali uwaicefya kabili ali uwa cishinka kuli Yehova. Kanshi alitungilile Davidi uo Yehova asalile ukuba imfumu no mutima wakwe onse. Na kabili ali uwa cishinka kuli Davidi, nangu ca kuti ici calilengele wishi Shauli akalipa.—1 Sam. 20:32-34.

9. Bushe Yonatani alemona Davidi kwati mulwani wakwe? Londololeni.

⁹ Yonatani alitemenwe nga nshi Davidi, kanshi talemumona kwati mulwani wakwe. Yonatani ali mushilika uwashipa, kabili uwaishibe bwino sana ukubomfya ubuta mu bulwi. Ena na wishi Shauli baishibikwe ukuti bali “ba lubilo ukucila bakapumpe” kabili bali “abakosa ukucila inkalamo.” (2 Sam. 1:22, 23) Kanshi Yonatani nga aleyumfwa pa fyo aishibe. Na lyo line, talecimfyanya na Davidi nelyo ukumufimbila. Lelo alekumbwa Davidi pa fyo ali uwashipa na pa fyo ashintilile pali Yehova. Na kuba pa numa Davidi aipaya Galyati, e lyo Yonatani atendeke ukutemwa Davidi ngo mweo wakwe. Kuti twalanga shani ukuti twalitemwa nga nshi bamunyinefwe na bankashi?

10. Bushe calola mwi ‘ukutemwana nga nshi ne mitima yesu yonse’?

¹⁰ Baibolo itweba ukuti “muletemwana nga nshi ne mitima yenu yonse.” (1 Pet. 1:22) Yehova alitulanga ifyo tufwile ukulatemwana. Alitutemwa nga nshi ica kuti nga twatwalilila ukuba aba cishinka kuli ena, tapali icingalenga aleka ukututemwa. (Rom. 8:38, 39) Amashiwi ya ciGriki ayo bapilibula ukuti “muletemwana nga nshi,” yalosha ku muntu uwesha na maka ukulanga ukutemwa. Inshita shimo cilakosa ukulanga ukuti twalitemwa bamunyinefwe na bankashi. Nga ca kuti bamo batukalifya tufwile ukutwalilila ‘ukushipikishanya mu kutemwa, no kulaesha nga nshi ukusungilila ukwikatana uko umupashi watupeela mu mutende uwikatanya.’  (Efes. 4:1-3) Nga tule-esha apo twingapesha ukusungilila “umutende uwikatanya,” tatwakulabika sana amano ku fyo bamunyinefwe na bankashi batulufyanya. Lelo twakulaesha na maka ukulabamona nge fyo Yehova abamona.—1 Sam. 16:7; Amalu. 130:3.

11. Cinshi nalimo cingalenga inshita shimo catukosela ukutemwa nga nshi aba bwananyina?

¹¹ Inshita shimo cilakosa ukulanga ukuti twalitemwa bamunyinefwe na bankashi, maka maka nga natwishiba ifyo balufyenye. Ubu bwine e bwafya na Bena Kristu bamo aba kubalilapo bakwete. Ku ca kumwenako, Yuodia na Suntuki nalimo tabakwete ubwafya bwa kubombela pamo na Paulo umulimo wa kwa Lesa. Lelo kwali ifyalengele bapusane. E ico Paulo abebele ukuti “babe abaikatana muli Shikulu.”—Fil. 4:2, 3.

12. Kuti twalanga shani ukuti twalitemwa nga nshi bamunyinefwe na bankashi?

¹² Kuti twalanga shani ukuti twalitemwa nga nshi bamunyinefwe na bankashi muno nshiku? Nga twaishiba bwino Abena Kristu banensu, cikalatwangukila ukwishiba ifingi pa fyo baba kabili tukabatemwa nga nshi. Kuti twaba ifibusa na aba bwananyina te mulandu no mushinku wabo nelyo intambi bakonka. Ibukisheni ukuti Yonatani alicilile Davidi imyaka nalimo 30, lelo bali ifibusa sana. Bushe mu cilonganino mwaba mwaliba umukalamba pali imwe nelyo umwaice pali imwe uo mwingatemwa aba cibusa wenu? Nga mwacita ifi ninshi mulelanga ukuti ‘mwalitemwa aba bwananyina bonse.’—1 Pet. 2:17.

13. Cinshi nalimo cingalenga twafilwa ukuba ifibusa sana na ba bwananyina bonse mu cilonganino?

¹³ Bushe ukutemwa nga nshi aba bwananyina kwalola mu kuti tulingile ukuba ifibusa sana na ba bwananyina bonse mu cilonganino? Awe, ifi te kuti ficitike. Kwena tacabipa ukuba ifibusa sana na bantu bamo pa mulandu wa kuti twalitemwa ifintu fimo fine. Yesu aleita abatumwa bakwe bonse ati “abanandi,” lelo alitemenwe sana Yohane. (Yoh. 13:23; 15:15; 20:2) Na lyo line, Yesu  talecitila umutumwa Yohane ifisuma ukucila abatumwa bambi. Ku ca kumwenako, ilyo Yohane na munyina Yakobo baebele Yesu ukuti akabapeele ififulo ifikalamba mu Bufumu bwa kwa Lesa, Yesu abebele ukuti: “Ukwikala ku kulyo kwandi nelyo ku kuso kwandi te ine mpeela.” (Marko 10:35-40) Nga filya Yesu alecita, na ifwe tatulingile ukulacitila fye abanensu ifisuma sana ukucila bambi. (Yako. 2:3, 4) Pantu nga ca kuti tulecitila fye abanensu ifisuma, ninshi tatulecita ifingalenga mu cilonganino mwaba umutende.—Yuda 17-19.

14. Ukulingana na Abena Filipi 2:3, cinshi cikatwafwa ukukanalacimfyanya na ba bwananyina mu cilonganino?

¹⁴ Nga twatemwana nga nshi na ba bwananyina mu cilonganino, tatwakulacimfyanya nabo. Ibukisheni ukuti Yonatani talecimfyanya na Davidi, kabili talemumona kwati mulwani wakwe uwali no kumupoka ubufumu. Bonse fye kuti twapashanya Yonatani. Tatufwile ukulafimbila bamunyinefwe pa mulandu wa fyo bacenjelamo, ‘lelo tufwile ukuba abaicefya no kulamona bambi ukuti balitucila.’ (Belengeni Abena Filipi 2:3.) Muleibukisha ukuti cila muntu mu cilonganino kwaliba ifyo engacita bwino. Nga ca kuti tuli abaicefya tukalamona ifisuma muli bamunyinefwe na bankashi, kabili tukalasambililako ku fyo baba ne citetekelo.—1 Kor. 12:21-25.

15. Finshi mulesambililako ku fyacitikile ba Tanya no lupwa lwabo?

¹⁵ Nga twakwata amafya ayabula ukwenekela, Yehova alabomfya bamunyinefwe na bankashi abatutemwa nga nshi ukutusansamusha. Tontonkanyeni pa fyacitikile ulupwa lumo ku America, ilyo balefuma ku  kulongana kwa bantu abafuma ku fyalo ifingi ukwa mu 2019 ukwaleti “Ukutemwa Takupwa!” Ba Tanya abakwata abana batatu batile: “Ilyo twalebwelelamo ku hotela uko twaleikala, motoka imbi yalifumine uko yale-endela no kwisapunka muli motoka yesu. Tapali uwacenekwe, lelo ici calitupeseshe amano kabili twalifumine muli motoka no kwiminina mu musebo. Umuntu umo atwebele ukuti tuye ukwali motoka yakwe pa kuti twiba mu busanso na kabili. Uwatwitile ukuti tuye kuli motoka yakwe ali ni munyinefwe uwafumine pali kulya kulongana. Uyu te munyina fye eka uwaiminine. Aba bwananyina na bambi 5 abafumine ku Sweden nabo baliminine. Ine no mwana wandi umwanakashi balitukumbatile kuli bankashi, kabili twalyumfwile bwino pantu ifi fine e fyo twalekabila! Nalibebele ukuti twalaba fye bwino, lelo tabalefwaya ukutusha fweka. Balitwalilile ukuba na ifwe na lintu aba ku cipatala baishile, kabili balishininkishe ukuti natukwata fyonse ifyo twalekabila. Pali iyi inshita iyali iya-afya, twalimwene ifyo Yehova atutemwa. Ifi ifyacitike fyalilengele twatemenwako bamunyinefwe na bankashi, kabili fyalilengele twalatasha sana Yehova no kumutemenwako.” Bushe kuti mwaibukisha inshita imo ilyo mwalekabila ukumwafwa e lyo uwa bwananyina amwafwile?

16. Finshi fifwile ukutulenga ukulafwaisha ukutemwana nga nshi?

¹⁶ Tontonkanyeni pa fisuma ififumamo nga ca kuti tuli abatemwana nga nshi. Tulasansamusha bamunyinefwe na bankashi nga bali na mafya. Tulalenga aba bwananyina baikatana nga nshi ilyo balebombela Yehova. Tulalanga ukuti tuli basambi ba kwa Yesu, kabili ici cilalenga ababa ne mitima ya cishinka ukwisa mu kupepa kwa cine. Ne cacindamisha ca kutila, tulacindika “Shifwe wa nkumbu kabili Lesa wa cisansamushi conse,” Yehova. (2 Kor. 1:3) Kanshi bonse natutwalilile ukulafwaisha ukutemwa nga nshi aba bwananyina no kulalanga ukuti twalibatemwa!