1. Chini inooni-a ira utorambuleleya udhivela wari mwamabanja manjinji malamboano?

BIBILYA latoonga ira malambo omari-a atu anjinji anodha kala “o-odhiveliwana abaliwa,” venango, katinaode kaana udhivela waimbarimbari wenuo unofwanyeya banjani. (2 Timo. 3:1, 3) Malamboano ninaona ira ulosula unana kwakwanela. Mofwanafwani-a, mamiliyau amabanja tanokala vaevae na mwasa omwadhana. Anamabala tanokalela kangana unango na fwee thitho a-ima tanodhivwa kala o-ofuniwa inofiedhela mutu m’mbo-i wabanjanimo unokala vandhe vambo-ive evo unodhivwa kala o-odhiveliwiwa. Mulimbo langa mabanja mwinango aongile ira: “M’ma, baba naa-ima katinobala unango na fwee, mwasiwa tanolimbanana tobonya makomputadore, matabuleti, matelefoni, venango ponyanga jogo,” namalangi-a mabanja mwinango aongile ira, “masiki tanokala vandhe vambo-ive aliwa anoimwanana idhiwana pamapama va mutu na fwee.”

2-3. a) Movwelana na lemba la Aroma 12:10, n’nga ninofuna nioni-e atu aavi udhiveli-u? b) N’nga ninofuna nifunjedhe n’ni muyofunjedha yei?

² I-yo kaninofuna tukulela makalelo anooni-a zimu wailambwila. (Aroma 12:2) Vinofuna i-yo kukaana rima watangaranga, venango nionge ira ninofuna nioni-e udhivela unango na fwee. I-yo kaninofuna oni-a udhivela wen’na wari mwa mabanji-uve ninofuneeleya oni-a udhivela wen’na waabali-u airoromelo, abali naarongola enao tali makristau. (Muleri Aroma 12:10.) Nadhiveliwangana abali-u kumela vathi varima, i-yo ninooda kala ovwelana thitho vwelana chiikundu imbo-i yofuneya vinjinji wari molambela waimbarimbari.—Mik. 2:12.

³ Chini inofuna nikami-a tukulela makalelo thitho oni-a udhivela okumela vathi varima okumela waabali-u? Ninooda  thitho funjedha vifwanafwani-o vinango vya Bibilyani.

4. N’nga lemba la Tiyago 5:11 linonioni-a n’ni vya udhivela wa Yohova?

⁴ Bibilya linooni-a makalelo a Yohova. Mofwanafwani-a, aliwa linoonga ira “Nlungu ngudhivelo.” (1 Ju. 4:8.) Idhiwa vyevyo unoniiri-a kala axamwali a Yohova. Bibilya thitho linoonga ira Yohova ngwaudhivela nlukulu na watangaranga.” (Muleri Tiyago 5:11.) Tipama idhiwa ira Yohova kanaanidhiveliwanave mbwenye unonivwela tangaranga vakada mutu ekene!

5. N’nga Yohova unooni-a a-vi tangaranga thitho ninansazi-edhe a-vi?

⁵ Kaonani ira lemba la Tiyago 5:11 linooni-a udhivela ororomeleya wa Nlungu thitho linoonga makalelwe enango apama ira liye—ngwatangaranga. (Ekis. 34:6) Makalelo enao Yohova anooni-a liye ira liye ngwatangaranga liye unooda levelela vyodawa vinodawa i-yo. (Sal. 51:1) Mbwenye Bibilyani tangaranga ka-i levelelave vyodawa tangaranga kudhivwa rimani nkami-a mutu ule unogumanana nyarwa. Yohova unoonga ira mathuulelwee mbofuna nikami-a i-yo thitho nilimbi-a kwaranya mwemule m’ma munofunela liye kami-a mwanee. (Esaya 49:15) Nagumanangana nyarwa Yohova unonikami-a vonilimbi-a na tangaranga dhee. (Sal. 37:39; 1 Akor. 10:13) Chiimbarimbari ira i-yo ninothonyi-edha tangaranga wabali-u voalevelela vyodawa viwa vo-oalokotedha vyongo vyarimani. (Aef. 4:32) Makalelo ofuneya vinjinji vooni-a tangaranga kukami-a abali-u ale anogumanana nyarwa. Naoni-a udhivela vinonilimbi-a kala atangaranga, thitho ninosazi-edhela Yohova uli ifwanafwani-o ilukulu vooni-a leva rima.—Aef. 5:1.

6. N’nga uxamwali wa Yonatani na Davide wali oi a-vi?

⁶ Bibilya linoonga vifwanafwani-o vyaatu o-olongomana enao tali vauxamwali olimba. Ambo-i mwaaliwa ali Yonatani na Davide. Bibilya linoonga ira: “Vali uxamwali  olimba vinjinji vari va Yonatani na Davide, e-no Yonatani atoroma mdhiveliwana vinjinji Davide ninga mwavidhiveliwana liye ekene.” (1 Sam. 18:1) Yohova atomsakula Davide ira akale mwene malo mwa Sauli. Namwasa wenuo Sauli atokaana sanje thitho atodhilimbi-edha ira ampe Davide. Mbwenye mwanee Sauli, Yonatani, kamkami-idhe babee. Yonatani na Davide tatolumbelana ira tadhowenave uxamwaliwa thitho kami-angana unango na fwee.—1 Sam. 20:42.

7. Chini yafuna imwanani-a uxamwali wa Yonatani na Davide?

⁷ Yongo yodabwi-a choi Yonatani na Davide tatokaana matangwi ovweya ira aliwa ta-akale vauxamwali. Mofwanafwani-a, Yonatani ana vyawa 30, Davide ali mwana. Yonatani angaodile thuulela ira: “Davide ngumwana miyo kandinofwanafwana na liye.” Masiki vingalive e-no Yonatani kaamonecha Davide ninga mwana fiedhela mpwaza.

8. Ninga nyo maonelwinyu mwasiwa ngwan’ni Yonatani ali xamwali wapama wa Davide?

⁸ Yonatani angaodile kaana sanje na Davide. Liye ninga mwana Sauli, Yonatani angaodile kanyi-edha ira ngwafwanele kala vapandoni waumwene. (1 Sam. 20:31) Mbwenye Yonatani ali odhievi-a thitho liye ali ororomeleya wa Yohova. Ngumwasiwa Yonatani atooda vwelana na vyosakula vya Yohova vyoi Davide akale mwene o-arela. Liye thitho atodhowanave kala ororomeleya wa Davide. Masiki ira avwanga thakaleliwa wa babee.—1 Sam. 20:32-34.

9. N’nga Yonatani am’monecha Davide ninga mwidanee? Onganimo.

⁹ Yonatani ali vaudhivela olimba na davide. Ngumwasiwa liye kam’mona Davide ninga mwidanee. Yonatani atoidhiwa ponya pama urwa na lifwimo thitho liye ali nyakando olimba rima. Liye na babee tali oidiweya “Aliwa kaliobaranya kwaranya vivangui. Thitho akopolo kwaranya kalamu.” (2 Sam. 1:22, 23) Yonatani angaodile oni-a vyothene vyairecha liye. Mbwenye liye kaali mutu ofuna vyapikisano venango kaana sanje. Mo-iyana na vyevyo, Yonatani anodabwa limba rima wa Davide thitho inyindelo yana liye wa Yohova. Mwaimbarimbari ali dambo lelo Davide vampide liye Goliyati, Yonatani atoroma mdhiveliwana Davide ninga mwavidhiveliwana liye ekene. N’nga i-yo? Ninaode oni-a a-vi udhivela ninga wen’na waabali-u?

N’NGA NINAONI-E A-VI UDHIVELA

10. Chini inothapulela dhivelana vinjinji unango na fwee kumela vathi va rima?

¹⁰ Bibilya linoonga ira: “Mudhivelane vinjinji unango na fwee, kumela vathi varima.” (1 Pe. 1:22) Yohova nguifwanafwani-o yi-u. Liye unonidhiveliwana vinjinji, vanokala i-yo ororomeleya waliye kavali inofuna nimwadhani-a muudhivela wen’na. (Aroma 8:38, 39) Madhu aigrego othapuleliwa “vinjinji” anoonga mathuulelo oongangave yongo “mowenjedhela.” Hora dhinango ninofuneela dhowanganave onga yongo mowenjedhela rimani mwi-u venango vilimbi-edha ira niode oni-a udhivela wabali. Akala anango tatonidawela, ninooda dhowanave vilela mwaudhivela unango na fwee, “muvilimbi-edhenga na rima othene lokota ivwelano yi-u mwazimu na rendele ninga yomangelela yonivwelani-a.” (Aef. 4:1-3) Akala ninofuna “kaathi-a rendele” pingoni, kaninofwanela ing’anechechanga vyodawa vyaabali-u. Ninofwanela dhilimbi-edha ira niodenga ona ninga mwemo Yohova munaaonela liye.—1 Sam. 16:7; Sal. 130:3.

11. Mwasiwa ngwan’ni vinooda kala vyorucha oni-a udhivela okumela vathi varima waabali-u?

¹¹ Hora dhothene ka-i vyokweya oni-ana udhivela okumela vathi varima waabali-u.  Simbwasimbwa navwa nazindiela ira aliwa anododomi-echa vyongo vinango. Venango vyevi, pyaireecha wamakristau andulimu. Mofwanafwani-a, Eodiya na Suntuke katana vyorucha “vyalaba aliwa vambo-i na [Paulo] va milanyu yapama.” Mbwenye va myasa inango aliwa katavwechechana paama. Ngumwasiwa Paulo atoalimbi-a ira taode kaana mathuulelo ambo-ive “volaba vyongo vya Mbwiye.”—Afil. 4:2, 3.

12. N’nga ninaode a-vi landela udhivela okumela vathi varima waabali-u?

¹² N’nga ninofuna nilandele a-vi makalelo audhivela anofuna i-yo oni-a waabali-u malamboano? I-yo ninofuneeleya aidhiwa pama naaidhiwa pama abali-u mo-orucha ninooda avwechehcha, thitho mo-orucha minooda dhivwa udhivela waaliwa. Tunga, makalelo kavinooda kala yonititedha. Kathuulelani vya Yonatani liye ana vyawa 30 i-yana na Davide. Vingalive e-no, liye atokala xamwalee wavarimani. N’nga nyo munooda kala vauxamwali na mutu wapingoni mwinyu wenuo uli ndimuwa venango mwana? Mwamakalelo enala nyo munooda oni-a ira mutokaana udhivela okumela “vathi varima ovwelana naabalinyu.”—1 Pe. 2:17.

13. Mwasiwa ngwan’ni kai hora dhothene vanokaana i-yo uxamwali-u warimani naabali othene apingoni?

¹³ N’nga kaana udhivela okumela vathi varima waabali-u unathapulela ira niode kala vauxamwali olimba naabali othene apingoni? Kabe, kai vyoona. Kai vyodaweya akala niwaredhangana naabali enango kwaranya nawaredhangana abali enango na mwasa wa vyoira viwa. Yesu atoromola anamarumiwee othene ira “axamwalanga,” mbwenye atokaana xamwalee wadhiveliwana liye vinjinji wenuo ali Juwau. (Juwau 13:23; 15:15; 20:2) Mbwenye Yesu kamtukunle Juwau kala ninga mutu wapama kwaranya arumiwi othene. Mofwanafwani-a, vevale Juwau na balee Tiyago tangavepile ira takaena ngari yavadhulu muumwene wa Nlungu, Yesu aawakunle ira: “Onga vya ndhandha la ono odyana venago ono wa konozole, kai miyo unava-a ngari  yeniyo.” (Marku 10:35-40) E-no ninga Yesu, kaninofwanela airela afwi-u avarimani mwamakalelo akwaranyedha abali enango. (Tiy. 2:3, 4) Naira e-no ninooda kaana zimu ovimwadhani-a thitho ka-i vyapaama zimuoi ee-no fwanyeyanga wari mwa pingo waukristau.—Juda 17-19.

14. Movwelana na lemba la Afilipi 2:3, chini inofuna nikami-a ira na-akaena zimu wapikisano pingoni?

¹⁴ Naoni-anga udhivela okumela vathi varima wa mutu unango na fwee unovunela pingo ira wa-akaena zimu opikisana. Kathuulelani vya Yonatani liye kaali opikisana na Davide, thitho kaakala avilimbi-edhanga ira aode kala mwene mburoni mwee. I-yo othenene ninofwanela a-rela ifwanafwani-o ya Yonatani. Voona dodoliso laabalinyu akala aonanga ninga amwidani, mbwenye “modhievi-a mwaaonenga afwinyu kala oukwaranyani.” (Muleri Afilipi 2:3.) Muthuulelenga ira mutu uliwethene pingoni unooda kami-a mwakalelo nlilothene. Nakaana maonelo apama odhievi-a wa-iyo okene ninooda ona makalelo apama aabali-u na vifwanafwani-o vyororomeleya vyaaliwa.—1 Akor. 12:21-25.

15. N’nga nyo mufunjedhilevo n’ni va yoireya ya Tania na a-imee?

¹⁵ Hora dhinango, ninogumanana vyorucha vyo-odedi-edha. Va hora yeniyo Yohova unooda i-ndi-edhela basa abali-u ira taode nididili-a rima mwaudhivela nonikami-a va vyongo vyafuneeleya i-yo. Kaonani vyam’mwireele Tania na a-imee araru. Mu 2019, liye atodhowa maonela gumano wagawo wavilambo vinjinji wamuru oonga ira: “Udhivela kunamala” wu Estados Unidos. Tania unaonga vyaireile vanduli gumano wa sabudu aongile ira: “Ningali karoni vowelela nyumbo  yalogariwile weo wafiyedhe i-yo” Taniya unodhowanave onga ira, “karo inango, yatoberimela iyononi yi-u yongodima karo yi-u. Mbwenye kavali apeile i-yo natokuma i-yo dhowa maimela kundukundu mwarapa ningairile asidetuo. E-no mulimbo wendi-a karo mwinango atoimele na karwee, liye roma niuvedha madha niitanelanga uli karweiyo. Liye ali m’mbo-i mwa abali-u enao thitho takuma vagumanuo thitho kaali ekene wenuo aimenle, alimbo wendi-a karo okwakwana athanu tatoimela thitho enao tali abali au Suécia. Arongola tatodha dha nikumbarela thitho tatoakumbarela a-imanga, i-yo va hora yeniyo nafwanela ireliwa vyevi. Mbwenye miyo ndatoawandela abali ira ninga-adhi pama mbwenye aliwa katani-iidhe tatokalaove na i-yo fiedhela mamediko tangafiile. Thitho aliwa tatoonechecha ira nitokaana vyothene vyafuneeleya i-yo. Va hora yaoneile vyorucha vile i-yo natoona udhivela wa Yohova. Yoireya yei yatowenjedhela vinjinji udheveli-u waoni i-yo wabali-u, i-yavo vyothene watowenjedhela thitho udhiveli-u nosimba wi-u Yohova.” Nyo munothuulela hora inango bali vaoni-idheni liye udhivela wafuneeleya nyo va hora yeniyo?

16. Ngumwasa uuvi unofuna i-yo oni-edha udhivela okumela vathi varima unango na fwee?

¹⁶ Kaonani upama unodhavo vanduli vooni-a udhivela unango na fwee. I-yo ninooda adidili-a abali naarongola va hora inofuneela aliwa kami-iwa. I-yo ninooda limbi-a ivwelano vari vaatu a Nlungu. Thitho ninodhivwa ira nili anamafunjedha a Yesu, vyevyo vinokopa atu amirima yapama funanga lambela waimbarimbari. I-yavo vyothene i-yo ninomva-a titimi-o Yohova, “Baba watangaranga dhilukhulu thitho Nlungu wenuwo unadidili-a va ndhila ili yothene.” (2Akor 1:3) Ngumwasiwa dhowananive dhilimbi-edha kaana makalelo apama thitho kaana udhivela okumela vathi varima waabali othene.