1. ¿Toni kinextia ke itech totonaluan kalyetouanij amo semi motasojtaj?

BIBLIA kijtojka ke itech itamian tonalmej miakej taltikpakneminij amo semi kintasojtaskiaj ininchankauan (2 Tim. 3:1, 3). Nejin mochiujtok itech totonaluan. Kemej neskayot, miakej tetatmej kiixpolojkej amat tein kinextiaya ke monamiktijkaj, amo kuali mouikaj uan ininkoneuan kimachiliaj ke amo kintasojtaj. Uan no, maski seki kalyetouanij sennemij, kemej yeskia amo moixmatij. Se takat akin kinyolmajxitia kalyetouanij kijtoua: “Temomaj, tepopaj uan konemej amo monojnotsaj, ta okachi yetokej ika computadora, tableta, teléfono oso videojuegos. Maski sennemij, amo semi moixmatij”.

2, 3. 1) Kemej kijtoua Romanos 12:10, ¿akonimej moneki tikintasojtaskej? 2) ¿Toni tikitaskej itech nejin tamachtilis?

² Amo tiknekij tiyeskij kemej taltikpakneminij akin amo tetasojtaj (Rom. 12:2). Okachi kuali, moneki timochikauaskej amo sayoj tikintasojtaskej tochankauan, ta no tokniuan (xikonixtajtolti Romanos 12:10). Monekiskia tikintasojtaskej tokniuan ijkon kemej tikintasojtaj tochankauan. Keman tiknextiaj netasojtalis, timopaleuiaj tinochin maj tiksentokakan tiktekitilikan Jiova ika yolpakilis (Miq. 2:12).

³ Itech nejin tamachtilis tikitaskej ineskayo Jiova uan seki itekitikauan akin ininka motajtoua itech Biblia, tein techpaleuiskej maj tikpiakan uan maj tiknextikan nejin netasojtalis.

4. ¿Keniuj techpaleuia Santiago 5:11 maj tikajsikamatikan ke Jiova semi techtasojta?

⁴ Biblia ika tajtoua kualtsitsin taman tein Jiova kinextia. Kemej neskayot, kijtoua ke “Yejuatsin tetasojtatinemi” (1 Juan 4:8). Keman tikmatij nejin, tiknekij timotokiskej iuan. Sayoj ke Biblia no kijtoua ke Jiova “teyoltasojta” (xikonixtajtolti Santiago 5:11). Nejin tajkuilol kinextia ke Jiova semi techtasojta, uan nejin semi techyololinia.

5. ¿Keniuj kinextia Jiova ke techiknelia, uan keniuj uelis tikchiuaskej kemej yejuatsin?

⁵ Keman itech Santiago 5:11 moijtoua ke Jiova tetasojta no moijtoua okse taman tein yejuatsin kinextia tein techolinia maj iuan timotokikan: iteiknelilis (Éx. 34:6). Se taman kemej Jiova kinextia ke techiknelia yejua keman techtapojpoluia tonepololuan (Sal. 51:1). Sayoj ke keman Biblia kijtoua ke moneki titeikneliskej, amo sayoj kijtosneki ke moneki titetapojpoluiskej. Teiknelilis no se taman tein se kimachilia tein teolinia maj se kineki se kipaleuis akin tajyouijtok. Biblia kijtoua ke Jiova semi kineki techpaleuis, uan ke nejon tein kimachilia okachi chikauak ke tein se temomaj kimachilia iuan ikonetsin (Is. 49:15). Kemej Jiova techiknelia, techpaleuia keman titajyouiaj (Sal. 37:39; 1 Cor. 10:13, TNM). Uelis titeikneliskej kemej yejuatsin komo tikintapojpoluiaj tokniuan uan amo tiksentokaj tikualantokej iniuan keman techyolkokouaj (Efes. 4:32). Sayoj ke okachi tiknextiaj ke tikinikneliaj komo tikinpaleuiaj keman kipanouaj ouijkayomej. Keman netasojtalis techolinia maj titeiknelikan, tikchiuaj kemej Jiova, akin semi tetasojta (Efes. 5:1).

6. ¿Keniuj monextilijkej netasojtalis Jonatán uan David?

⁶ Biblia ininka tajtoua miakej itekitikauan Dios akin semi motasojtakej. Maj ininka titajtokan Jonatán uan David. Biblia kijtoua ke “Jonatán uan David peuak kuali mouikaj, uan Jonatán peuak kitasojta  kemej yejua motasojtaya” (1 Sam. 18:1). Jiova kiixpejpenka David maj mochiuaskia tekiuaj satepan ke Saúl, ipopaj Jonatán. Satepan, Saúl iuan kualanik David uan kinekia kimiktis. Sayoj ke Jonatán amo kipaleuij ipopaj. Jonatán uan David moiluijkej ke nochipa kuali mouikaskiaj uan mopaleuiskiaj (1 Sam. 20:42).

7. ¿Toni ueliskia kichiuas maj David uan Jonatán amo kuali mouikanij?

⁷ Jonatán uan David kuali mouikakej maski onkaya miak taman tein ueliskia kichiuas maj amo kuali mouikanij. Kemej neskayot, Jonatán kiyekanaya David kemej 30 xiujmej. Yejua ika ueliskia kinemilis ke amo ueliskia kuali mouikas iuan se telpoch akin ayamo kipanotoya miak taman itech inemilis. Sayoj ke Jonatán amo ijkon tanemilij, ta kipoujkaitak oso kimouiskaitak David.

8. ¿Keyej Jonatán semi kuali mouikaya iuan David?

⁸ Uan no, Jonatán ueliskia kinexikoluis David. Kemej katka iokichpil tekiuaj Saúl, ueliskia kijtos ke yejua kinamikia kiixpatas kemej tekiuaj (1 Sam. 20:31). Sayoj ke Jonatán amo kichiuak nejon, ta katka yolyemanik uan kitakamatik Jiova. Yejua ika amo kiixnamikik keman kiixtalij maj David mochiuaskia tekiuaj. Uan nochipa kipaleuij David, maski nejon semi kikualantij Saúl (1 Sam. 20:32-34).

9. ¿Keniuj tikmatij ke Jonatán amo kinexikoluij David?

⁹ Kemej Jonatán kitasojtaya David, amo kinexikoluij. Jonatán katka yolchikauak, tateuij itech miak neteuilismej uan kuali kitekitiltiaya arco uan flechas. Taltikpakneminij kijtouayaj ke yejua uan ipopaj “okachi ijsiujka motalouayaj ke águilas” uan ke “okachi chikaujkej katkaj ke leones” (2 Sam. 1:22, 23). Yejua ika Jonatán ueliskia moueyitalis porin miakpa kinextijka yolchikaualis itech neteuilismej. Sayoj ke amo keman kitemoj kitanis David nion kinexikoluij porin kichiujka miak taman tein kuali, ta kipoujkaitak porin katka yolchikauak uan porin semi takuaujtamatia iuan Jiova. Kemej neskayot, keman David kimiktij Goliat, Jonatán peuak kitasojta. ¿Keniuj uelis tikintasojtaskej tokniuan ijkon kemej Jonatán kitasojtak David?

10. ¿Toni kijtosneki “ximosepantasojtatiyakan se uan okse ika yolchipaualis uan ika nochi namotanejnekilis”?

¹⁰ Biblia kijtoua: “Ximosepantasojtatiyakan se uan okse ika yolchipaualis uan ika nochi namotanejnekilis” (1 Ped. 1:22). Jiova technextilia keniuj tikchiuaskej nejin. Yejuatsin semi techtasojta, uan komo nochipa tiktakamatij nion teyi kichiuas maj amo techtasojtaok (Rom. 8:38, 39). Tajtol “ika nochi namotanejnekilis” kiteajsikamatiltia se mochikauas se kinextis netasojtalis, uan kemansa xa yejua nejon moneki tikchiuaskej iniuan seki tokniuan. Biblia techiluia toni moneki tikchiuaskej keman kichiuaskej teisa tein techkualantis: “Ika por ne tetasojtalis [...] ximoxikouilijtiyakan ne yolxokolilis ten namechiuiliaj oksekin. Uan ximofuerzajuikan de ke nachipa ximouikatinemikan se uan okse ika sanse san yoltamachilis. Uan [...] xikpixtinemikan ne yolseuilis se uan okse” (Efes. 4:1-3). Komo tiknekij tikpiaskej “yolseuilis” iniuan tokniuan, maj amo tikitakan ininnepololuan, ta maj timochikauakan tikinitaskej kemej Jiova kinita (1 Sam. 16:7; Sal. 130:3).

11. ¿Keyej kemansa ouij techkisa tiknextiskej netasojtalis?

¹¹ Kemansa ouij techkisa tikinnextiliskej  tokniuan ke tikintasojtaj, okachiok komo semi tikitaj ininnepololuan. Biblia kiteajsikamatiltia ke itech yekinika siglo no panouaya nejin. Kemej neskayot, nesi ke Evodia uan Síntique amo ouij kinkisaya sentekitiskej keman kiteixmatiltiayaj iuan Pablo “ne Tajtoltsin ten kualkui ne nemakixtilis”. Sayoj ke onkaya teisa tein kichiuaya maj ouij kinkisani kuali mouikaskej. Yejua ika Pablo kiniluij “ma moyoltalikan se uan okse porin yejuan poutinemij iuan Totekotsin” (Filip. 4:2, 3).

12. ¿Toni techpaleuis maj tikintasojtakan tokniuan?

¹² ¿Toni techpaleuis maj tikintasojtakan tokniuan? Komo timochikauaj okachi tikinixmatiskej. Nejon techpaleuis maj amo ouij techkisa tikinajsikamatiskej uan tikintasojtaskej. Uelis kuali timouikaskej iniuan maski xiuejkejya oso telpochmejok oso okseko kayomej. Maj tikelnamikikan ke Jonatán semi kuali mouikak iuan David maski kiyekanaya kemej 30 xiujmej. ¿Moajsi itech monechikol se tokniuj akin xiuejya oso telpochok akin ueliskia tikonixtalis kuali iuan tionmouikas? Komo tikonchiua, tikonnextijtos ke tikontasojta “nochi in tokniuan taneltokani” (1 Ped. 2:17).

13. ¿Keyej xa amo nochin tokniuan itech nechikol semi kuali iniuan timouikaskej?

¹³ Sayoj ke, tikintasojtaskej tokniuan amo kijtosneki ke nochin semi kuali iniuan timouikaskej. Nejon amo ueli panoua. Ipa okachi kuali timomachiliaj iniuan seki tokniuan porin kiuelitaj tein tejuan tikuelitaj. Tein melauj, Jesús kiniluij nochi itatitaniluan: “Namejuan nannotasojikniuan”, sayoj ke okachi “kiyoltasojtaya” Juan (Juan 13:23; 15:15; 20:2). Maski ijkon, Jesús amo okachi kitakachiuak. Kemej neskayot, keman Juan uan iikniuj Santiago kitajtanijkej maj kinmakani se okachi kuali tekit itech iTekiuajyo Dios, Jesús kinnankilij: “Amo nikpia in tanauatil para namechtayokolis ke tejua Jacobo [oso Santiago] timotalis noyekmakopaka uan tejua Juan timotalis noopochkopaka” (Mar. 10:35-40). Moneki tikchiuaskej kemej Jesús uan amo okachi tikintakachiuaskej  akin okachi kuali iniuan timouikaj (Sant. 2:3, 4). Komo okachi tikintakachiuaj, amo titapaleuijtoskej maj itech nechikol nochin kuali timouikakan, ta titaxexeloskej (Jud. 17-19).

14. Kemej kijtoua Filipenses 2:3, ¿toni tapaleuis maj itech nechikol tokniuan amo kitemokan motataniskej?

¹⁴ Komo tikintasojtaj tokniuan amo tiktemoskej iniuan timotataniskej. Maj tikelnamikikan ke Jonatán amo kinexikoluij David nion kitemoj yejua mochiuas tekiuaj. Maj tikchiuakan kemej yejua uan maj amo tikinnexikoluikan tokniuan porin ueli kichiuaj miak taman. Okachi kuali, maj tikchiuakan tein kijtoj Pablo: “Ika ne yolyemanalis [...] xikpouakan in oksekin tokniuan taneltokani ke yejuan kachi ueyi chiuanime” (xikonixtajtolti Filipenses 2:3). Maj tikelnamikikan ke nochin tokniuan itech nechikol tapaleuiaj. Komo tiyolyemankej, tikitaskej tein kuali tein kinextiaj tokniuan uan tikchiuaskej kemej yejuan (1 Cor. 12:21-25).

15. ¿Toni mitsonmachtia tein kinpanok Tanya uan ichankauan?

¹⁵ Keman tikpanouaj ouijkayomej, Jiova techyolseuia keman kichiua maj tokniuan technextilikan netasojtalis uan maj techpaleuikan. Kemej neskayot, seki kalyetouanij yajkaj ueyi nechikol “Netasojtalis amo keman tami” ompa Estados Unidos itech xiuit 2019, kampa mosentilijkej akin kayomej itech tataman altepemej. Tanya, akin kipia ome okichpipil uan se siuapil, kijtoua ke keman sábado mokepayajya kampa moseuijtoyaj, se carro kiteloj inincarro. Yejua kijtoua: “Amo akin mokokoj, sayoj ke tikiskej uan timoketskej ojti porin timomoujtijkej. Ompa tikitakej ke se takat akin yetoya itech  icarro technotstoya maj tianij ompa uan ijkon amo teyi techpanoskia. Katka se tokniuj akin no yajka ueyi nechikol. Uan amo sayoj yejua moketsak, ta no moketskej makuil tokniuan kayomej Suecia. Tokniuan siuamej technauajkej nosiuapil uan nejua, uan nejon kichiuak maj okachi kuali timomachilianij. Maski tikiniluijkej tokniuan ke kuali tietoyaj, amo kinekkej techkauaskej toselti. Mokaujkej touan maski ipa ajsikajya tapajtianij. Kitemojkej maj amo teyi techpolouani. Keman tikpanokej nejon ueyi ouijkayot, nochipa tikmachilijkej inetasojtalis Jiova. Nejon kichiuak maj okachi tikintasojtakan tokniuan. Uan no kichiuak maj okachi tiktasojtakan Jiova uan maj okachi timotasojkamatikan iuan”. ¿Tikonelnamiki se tonal keman monekia tikonselis nepaleuil uan se tokniuj mitsonnextilij netasojtalis?

16. ¿Keyej moneki tikinnextiliskej netasojtalis tokniuan?

¹⁶ ¿Toni panos komo tikinnextiliaj tokniuan ke tikintasojtaj? Tikinyolseuiskej keman tajyouijtoskej uan titapaleuiskej maj tiksentekitilikan Jiova ika yolpakilis. Uan no, tiknextiskej ke yekmelauj tiitatojtokakauan Jesús uan nejon kichiuas maj okachi taltikpakneminij kinekikan kitekitiliskej Jiova. Sayoj ke tein okachi moneki yejua ke tikyolpaktiskej Jiova, “Totajtsin Dios [akin] nachipa techyoliknelijtinemi uan [...] nachipa techyoltalijtinemi” (2 Cor. 1:3). Yejua ika, maj tiksentokakan tiknextikan netasojtalis uan maj tiksentokakan tikchikauakan.