1. Ngimba findu fiki fikunangisya ukuti imbumba simo sitikunangisania ulughano amasiku agha?

IBAIBOLO lyayobile ngani ukuti m’masiku aghabumalikisyo, abandu bisakuyagha “basitabumanyani.” (2 Tim. 3:1, 3) Tukuketa ukufwanisiwa kwa busololi ubu amasiku agha. Mwakifwanikisyo, abandu bingi bikumasya ubweghi, bikunkalalila umwinabo uwambweghi kangi abana bikwipilika ukuti bakaghaniwa. Nalinga ukuti abandu aba bikwikala inyumba yimoyene, lumo babaghile ukutoliwa ukuya pabumanyani ubwamaka. Umundu yumo uyu ikubika ubulongosi bwa mumbumba atile, “Mama, tata na bana batikuya nakabalilo akakwangala, m’malo mwake bikumalila akabalilo ukwangala pa kompyuta, tabuleti, pafoni pamo ukukoma amagemu. Nalinga ukuti imbumba isi sikwikala inyumba yimoyene loli bakamanyana kanunu.”

2-3. (a) Ukufwana na Baroma 12:10, ngimba bo banani aba tukulondiwa ukubanangisya ulughano? (b) Ngimba tukuya pakuyobesania isyafiki mu nkhani iyi?

² Tutikulondiwa ukwifwanikisya na bandu ba nkisu iki aba batikunangisya ulughano. (Rom. 12:2) M’malo mwake, tukulondiwa ukunangisya ulughano ku bakamu na balumbu nkipanga komma ku ba mumbumba yitu yene. (Belenga Baroma 12: 10.) Ngimba ukunangisya ulughano ko kuti fiki? Amasyu aghakuti ukunangisya ulughano ghikuyoba isya bumanyani ubu bukuyapo pa bandu ba mumbumba. Ulu lo lughano ulu tukulondiwa ukubanangisya abakamu na balumbu bitu nkipanga. Linga tukunangisania ulughano, tukupangisya ukuti tukolelaneghe nkipanga iki kyo kighaba kimo kya kwiputa kwa bwanaloli.​—Mika 2:12.

 ³ Ukuti tunangisyeghe ulughano ulu, isagha tukete isi tubaghile ukumanyilako kufifwanikisyo fya mu Baibolo.

4. Ngimba pa Yakobu 5:11 pikututula bulebule ukuti tundaghisyeghe ulughano lwa Yehova?

⁴ Ibaibolo likutubula isya tuyilo utununu utwa Yehova. Mwakifwanikisyo, likuti “Kyala yo lughano.” (1 Yoh. 4:8) Ifundo iyi yikututula ukuti tuye nawe pabumanyani. Kangi Ibaibolo likuyoba ukuti Yehova “wakibabilisi ikikulumba.” (Belenga Yakobu 5:11.) Ifundo iyi yikunangisya ukuti Yehova atughanile fiyo.

5. Ngimba Yehova ikunangisya bulebule ikisa kangi tubaghile ukunkonga bulebule?

⁵ Keta ukuti pilemba lya Yakobu 5:11 pikuyoba isya kibabilisi kya Yehova nakayilo akangi bo ikisa iki kikupangisya ukuti tusegheleleghe kumyake. (Kuso. 34:6) Injila yimo iyi Yehova ikutunangisyila ikisa ko kutuhobokela imbibi syitu. (Sal. 51:1) Mu Baibolo, ikisa kikongelelapo nyingi ukukinda itolo ukuhobokela. Kikusanusya kangi ukwipilika bo muno umundu yumo ikwipilikila mundumbula yake kangi nukughelaghela ukuntula. Yehova ali nubwighane ubunywamu fiyo ubwakuti atutule ukukinda namuno mama ikwipilikila ku mwanake. (Yes. 49:15) Linga tukutamiwa naminong’ono, Yehova ikututula panongwa ya kisa kyake. (Sal. 37:39; 1 Kor. 10:13) Tubaghile ukubanangisya ikisa abakamu na balumbu bitu mwakubahobokela nukuleka ukukindilila ukukalala linga batukalalisye. (Ef. 4:32) Kangi injila iyingi inunu iyi tubaghile ukubanangisya ikisa ko kubatula linga baghene nindamyo. Linga ulughano lukutupangisya ukuti tubanangisyeghe abangi ikisa, ko kuti tukunkonga Yehova uyu ikunangisya ikibabilisi ikikulumba ukukinda umundu aliwesa.​—Ef. 5:1.

6. Ngimba Yonatani na Davidi banangisye bulebule ukuti bali pabumanyani ubwamaka?

⁶ Ibaibolo likuyoba isya bandu abasitabugholofu aba bali pabumanyani ubwamaka.  Inong’onela ikifwanikisyo kya Yonatani na Davidi. Ibaibolo likuti: “Popapo indumbula ya Yonatani, yilinkwikunga fiyo kwa Davidi, Yonatani alinkwenda nukungana Davidi bo mumo abughanile ubumi bwake.” (1 Samu. 18:1) Yehova alinsalile Davidi ukuti aye mwalafyale m’malo mwa Sauli. Ukufuma apo, Sauli alyandile ukuya nakabini na Davidi kangi alondagha ukungogha. Loli umwana wa Sauli Yonatani, akakolelene na tata wake ukuti bangoghe Davidi. Yonatani na Davidi bafingile ukuti bakindilile ukuya pabumanyani kangi ukuti akabalilo kosa batulaneghe.​—1 Samu. 20:42.

7. Ngimba findu fiki ifi fyabaghile ukuntolesya Yonatani na Davidi ukuya pabumanyani?

⁷ Ubumanyani ubu bwalipo pakati pa Yonatani na Davidi bwali bwamaka fiyo linga twikwinong’onela ifindu ifi fyabaghile ukubatolesya ukuya pabumanyani. Mwakifwanikisyo, Yonatani akindene na Davidi ubukusi ifyinja 30. Yonatani abaghile ukwinong’ona ukuti akabaghila ukuya pabumanyani numwana unnini kangi uyu akamanya nyingi. Loli umwene anketagha Davidi ukuti ali mundu wakulondiwa fiyo.

8. Nongwa yafiki mukwinong’ona ukuti Yonatani ali mmanyani unnunu wa Davidi?

⁸ Yonatani abaghile ukuya nakabini na Davidi. Pakuya mwana wa Mwalafyale Sauli, Yonatani abaghile ukukakamila ukuti yo ingilepo pabunyafyale. (1 Samu. 20:31) Loli Yonatani ali wakwiyisya kangi ali nsubiliwa kwa Yehova. Yonongwa yake akolelene na isi Yehova asalile isyakuti Davidi yo asaye mwalafyale nkyeni. Umwene anangisye ubusubiliwa kwa Davidi nalinga ukuti isi syalinkalalisye fiyo Sauli.​—1 Samu. 20:32-34.

9. Ngimba tusimenye bulebule ukuti Yonatani akali nakabini na Davidi?

⁹ Yonatani alinganile fiyo Davidi, yonongwa yake akali nawe nakabini. Yonatani amenye ukulwa ubwite kangi ali nsilikali unkifu. Umwene na tata wake Sauli, abandu babayobagha ukuti “babopagha na maka bo si swanga” kangi “bali ba maka bo si ngalamu.” (2 Samu. 1:22, 23) Yonongwa yake, Yonatani abaghile ukwanda ukwitufya panongwa ya isi abombile. Loli umwene, akafifaniagha numundu yumo. M’malo mwake, Yonatani alindaghisisye Davidi panongwa ya bukifu bwake nukunsubila Yehova. Kangi bo Davidi angoghile Goliati, Yonatani alyandile ukungana fiyo Davidi. Ngimba tubaghile ukunangisya bulebule ulughano bo ulu ku bakamu na balumbu bitu?

10. Ngimba ‘ukughanana bwila itolo nindumbula yosa’ kukusanusya isyafiki?

¹⁰ Ibaibolo likuti, “amughananeghe bwila itolo nindumbula yosa.” (1 Pet. 1:22) Yehova ikutunangisya ikifwanikisyo ikinunu fiyo. Umwene atughanile fiyo kangi linga tuli basubiliwa kumyake, akabaghila ukuleka ukutughana. (Rom. 8:38, 39) Amasyu gha mu Chigiriki aghakuti “bwila itolo” ghikuyoba isya kwiyipa fiyo ukuti tunangisyeghe ulughano. Utubalilo tumo, kubaghile ukuya kukafu ukubanangisya ulughano abakamu na balumbu bitu. Linga bamo babakalalisye, mukulondiwa ukukindilila ukuti “mufisanileghe ilyoyo ndughano, mwiyuleghe ukuya mbunyamundu bwa mwa Mbepo, lubapinyanieghe lu lutengano.” (Ef. 4:1-3) Linga tukukindilila ukuya palutengano na bakamu na balumbu bitu, tutikuya pakwinong’onela pa isi bikusoba. Tukuya pakughelaghela ukubaketa abakamu na balumbu bitu bo muno Yehova ikubaketela.​—1 Samu. 16:7; Sal. 130:3.

11. Nongwa yafiki utubalilo tumo kubaghile ukuya kukafu ukunangisania ulughano?

 ¹¹ Kukaya kupepe ukunangisania ulughano na bakamu na balumbu bitu fiyofiyo linga tusyaghenie isi bikusoba. Iyi yo yali ndamyo ya Bakristu bamo ba kunyuma. Mwakifwanikisyo, Yudiya na Sintike bahobokagha ukwenda ‘pampene na [Pauli] ukwakufumusya amasyu amanunu.’ Loli pafifukwa fimo abene batoliwagha ukukolelana. Yonongwa yake Pauli abakasisye ukuti ‘bayeghe ninyinong’ono simosyene mu Mwalafyale.’​—Filip. 4:2, 3.

12. Ngimba tubaghile ukubanangisya bulebule ulughano abakamu na balumbu bitu?

¹² Ngimba tubaghile ukubanangisya bulebule ulughano abakamu na balumbu bitu amasiku agha? Linga tubamenye kanunu Abakristu abinitu, kubaghile ukuya kupepe ukubapilikisya nukubanangisya ulughano. Tubaghile ukuya nabo pabumanyani nalinga ukuti tukindene ifyinja ninyiho. Kumbuka ukuti Yonatani ali nkusi kwa Davidi nifyinja 30 loli ali nawe pabumanyani ubwamaka. Ngimba mukulonda ukuya pabumanyani numundu yumo nkipanga uyu nkusi pamo nnandi kumyinu? Linga mubombile isi, mukunangisya ukuti ‘mubaghanile abitiki abininu.’​—1 Pet. 2:17.

13. Nongwa yafiki tubaghile ukuya pabumanyani ubwamaka nabinitu bamo ukukinda abangi nkipanga?

¹³ Ngimba ukubanangisya ulughano Abakristu abinitu sikusanusya ukuti tukuya pakuya pabumanyani na aliwesa nkipanga? Hayi, isi sikabaghila ukubombiwa. Kukaya kubibi ukusala ukuya pabumanyani na bandu bamo panongwa yakuti tufwene nabo ifyakubomba. Yesu abaketagha abatumiwa bosa ukuya “bamanyani” bake loli umwene ali pabumanyani fiyo na Yohani. (Yoh. 13:23; 15:15; 20:2) Loli Yesu akambombelagha Yohani ifindu ifinunu fiyo ukukinda abangi. Mwakifwanikisyo, bo Yohani nunnung’una wake Yakobu bikunsuma Yesu ukuti asabape amalo aghapamwanya mu Bunyafyale bwa Kyala, Yesu ababule ukuti: “Loli isya kutughala kukililo na kukimama kyangu, syo sikaya mmyangu ukubapa.” (Mar. 10:35-40) Mwakufwana itolo na Yesu, tutikulondiwa ukubabombela abamanyani bitu bamo ifindu  ifinunu fiyo ukukinda abangi. (Yak. 2:3, 4) Linga tukubomba isi, tukabaghila ukuya palutengano na bakamu na balumbu nkipanga.​—Yuda 17-19.

14. Ngimba ilemba lya Bafilipi 2:3, libaghile ukututula bulebule ukuti tungiketagha ukuti tuli bakulondiwa fiyo ukukinda abangi?

¹⁴ Linga tukunangisania ulughano, tutikuya pakuketa ukuti tuli bakulondiwa fiyo ukukinda abangi nkipanga. Kumbuka ukuti Yonatani akali nakabini na Davidi pamo ukuti aye mwalafyale m’malo mwa Davidi. Twesa tubaghile ukunkonga Yonatani. Tungayagha nakabini ku bakamu na balumbu bitu panongwa ya maluso ghabo, “loli ndwiyisyo umundu wesa amwinong’oneleghe unnine ukuya nkulumba ukunkinda umwene.” (Belenga Bafilipi 2:3.) Mukumbukeghe ukuti aliwesa abaghile ukutulapo nkipanga. Linga tukukindilila ukuya bakwiyisya, tukuya pakuketa utuyilo utununu utwa bakamu na balumbu bitu nukumanyilako ukufuma kukifwanikisyo kyabo.​—1 Kor. 12:21-25.

15. Ngimba mukumanyilako isyafiki ukufwana na isi alyaghene nasyo Tanya nimbumba yake?

¹⁵ Linga twaghene nindamyo, Yehova ikutusubisya ukwendela ndughano nubutuli ubu tukwambilila ukufuma ku bakamu na balumbu bitu. Inong’onela isi imbumba yimo yalyaghene nasyo bo yipilikisye ipulogilamu ya Pachobeluka palukomano lwa kighaba ulwa 2019 ulwa mutu wakuti, “Ulughano Lutikumalika Siku!” ulu lwabombiwe ku United States. Tanya, mama uyu ali nabana batatu atile, “Bo tuli mu galimoto tukughomokela ku hotelo, umundu yumo atoliwe ukwendesya kanunu igalimoto yake nukwisakuyitika igalimoto yitu. Akalipo nayumo uyu afulele,  twasokile mu galimoto nukwima munsebo. Umundu yumo atukolile ukuti tukikale mu galimoto yake ukuti tufighililiwe. Ali yumo mwa bakamu uyu yope afumile ku lukomano. Loli akali mwene uyu alimile. Abaketi abangi 5 abakufuma ku Sweden aba bali ku lukomano bope balimile. Abalumbu balinyubatile une numwanangu unkikulu, isi syatupangisye ukuti twipilike kanunu. Nababulile abakamu na balumbu ukuti babaghile ukubuka tukuya pakuya kanunu loli abene bakanile ukutuleka. Twali nabo pampene ukufika apa abadokotala balisile kangi abakamu aba batupele kilikyosa iki twalondiwagha. Pakabalilo kandamyo aka, twaketile ukuti Yehova atughanile fiyo. Isi twalyaghene nasyo, syakasisye ulughano lwitu ku bakamu na balumbu kangi twalindaghisisye Yehova ukufuma pasi pandumbula.” Ngimba mukukumbuka akabalilo aka mwalondiwagha ubutuli kangi Unkristu umwininu abanangisye ulughano?

16. Ngimba fifukwa filiku ifi tukulondiwa ukunangisania ulughano?

¹⁶ Inong’onela ifyakukongapo ifinunu ifi fikuyapo linga tukunangisania ulughano. Tukubasubisya abakamu na balumbu linga baghene nindamyo. Kangi isi sikututula ukuti tukindilile ukukolelana na babombi ba Kyala. Tukunangisya ukuti tuli bafundiwa ba Yesu, isi sikubapangisya abandu ukuti bande ukumbombela Yehova. Ukukinda fyosa, tukumpala “Tata umwenekibabilisi, kangi Kyala umwenelusubisyo losa,” Yehova. (2 Kor. 1:3) Isagha twesa tukindilile ukunangisania ulughano.