1. I ntxini lexi kombaka swaku mindjangu a yi rhandzani namuntlha?

BIBELE li vule swaku ka masiku ya wugamu, vanhu a va nga ta ma rhandza hintamu maxaka ya vona. (2 Tim. 3:1, 3) Marito lawa ma hetiseka namuntlha. Hi xikombiso, vapsali vanyingi va kwatelana va tlhela va hamba divhorsiyu, leswo swi yentxa swaku vana va vona va titwa na va nga rhandziwi. Phela hambi vanhu lava tshamaka ka munti wun’we, swi nga yentxeka va nga twanani. Wanuna mu’wani lweyi a nga ni ntirho wa ku pfuna mindjangu swaku yi hanyisana kahle a vule leswi: “Mamani, papayi ni vana a va tshami hansi swaku va bula xikan’we. Kambe va heta nkama na va li ka makomputadori, mathableti, matelefoni kumbe na va tha magemi. Hambileswi va tshamaka ka munti wun’we, a va tivani kahle.”

2-3. a) Hi ku ya hi Varoma 12:10, hi vamani lava hi faneleke hi va rhandza hintamu? b) Hi ta bula hi yini ka djondzo leyi?

² A hi swi lavi ku va ni moya wa misava leyi, wa ku pfumala lirhandzu. (Rom. 12:2) Kambe hi fanele hi djondza ku yi rhandza hintamu mindjangu ya hina ni vamakwerhu bandleni. (Lerha Varoma 12:10.) Bibele li lava ku vula yini loko li ku hi fanele hi rhandzana ku fana ni vamakwavu? Marito lawa, ma hi pfuna ku twisisa leswi vanhu va ndjangu wun’we va titwisaka xiswona loko va rhandzana. Na hina hi fanele hi rhandza vamakwerhu bandleni ku fana ni leswi hi wu rhandzisaka xiswona ndjangu wa hina. Loko hi rhandzana swi ta yentxa swaku a bandleni ku va ni ku twanana naswona swi ta yentxa swaku hinkwavu va tirhela Yehovha na va tsakile. — Miki. 2:12.

³ A hi voneni swikombisu swi nga ka Bibele leswi nga ta hi pfuna ku va ni lirhandzu la ku tshamisa xileswi.

4. Yakobo 5:11, yi hi byela yini hi lirhandzu la Yehovha?

⁴ Bibele li hi byela swaku Yehovha a ni wumunhu la ku hlamalisa. Hi xikombiso, li li: “Xikwembu i lirhandzu”.  (1 Yoh. 4:8) Loko hi djondza hi Yehovha hi ta navela ku va vanghanu va yena. Bibele li tlhela li hi byela swaku Yehovha “a ni ntwelawusiwana ni timpsalu.” (Lerha Yakobo 5:11.) Marito lawa, ma hi pfuna ku vona leswi Yehovha a hi rhandzisaka xiswona.

5. Yehovha a ti kombisisa ku yini timpsalu, naswona hi nga mu tekelelisa ku yini?

⁵ Yakobo 5:11, a kombisa ku yelana ka ntwelawusiwana lowu Yehovha a nga na wona ni timpsalu ta yena leti hi yentxaka hi lava ku va kusuhi na yena. (Ekso. 34:6) Yehovha a hi komba timpsalu ta yena hi ku hi rivalela loko hi djoha. (Pis. 51:1) Kambe ka Bibele, timpsalu i nchumu lexi tlulaka ku rivalela munhu loko a hi hoxela. Timpsalu i ndlela leyi munhu a titwaka hi yona loko a vona munhu na a hlupheka a tlhela a lava tindlela ta ku mu pfuna. Yehovha a hi byela swaku leswi a hi rhandzisaka xiswona, swi tlula leswi mamani a mu rhandzisaka xiswona n’wana wa yena. (Esa. 49:15) Loko hi karhatekile, timpsalu ta Yehovha ti mu yentxa a lava ku hi pfuna. (Pis. 37:39; 1 Kor. 10:13) Hi nga kombisa timpsalu hi ku rivalela vamakwerhu loko va hi hoxela ni ku kala hi nga veketeli xiviti. (Efe. 4:32) A xa ku sungula lexi hi nga xi yentxaka kuva hi kombisa timpsalu, i ku pfuna vamakwerhu loko va kumana ni swikarhatu. Loko lirhandzu la hina li hi yentxa hi komba timpsalu van’wana, hi va hi tekelela Yehovha, lweyi a kombisaka timpsalu ta tikulu ka vanhu hinkwavu. — Efe. 5:1.

6. Yonatani na Davhida va swi kombisise ku yini swaku a va rhandzana hintamu?

⁶ Ka Bibele ku ni swikombisu swinyingi swa vanhu va ku kala ku hetiseka lava va nga rhandzana hintamu. Pimisa hi xikombiso xa Davhida na Yonatani. Bibele li li: “Yonatani na Davhida va va vanghanu va vakulu naswona Yonatani a rhandza Davhida ku fana ni leswi a a tirhandzisa xiswona.” (1 Sam. 18:1) Yehovha a lange Davhida swaku a va Hosi leyi a yi ta pfaleta Sawulo. Leswo swi yentxe swaku Sawulo a kwata hintamu aza a lava ni  ku dlaya Davhida. Kambe Yonatani n’wana wa Sawulo, a nga mu seketelanga papayi wa yena loko a lava ku dlaya Davhida. Yonatani na Davhida va tshembisane ku tama va va vanghanu, ni ku pfunana minkama hinkwayu. — 1 Sam. 20:42.

7. I mpsini leswi a swi ta yentxa swaku Yonatani na Davhida va nga vi vanghanu?

⁷ Swa hlamalisa leswi Yonatani na Davhida a va li vanghanu hintamu hikusa a ku ni minchumu ya yinyingi leyi a yi ta va yentxa va nga vi vanghanu. Hi Xikombiso, Yonatani a a siya Davhida hi 30 wa malembe. Swi nga yentxeka Yonatani a a tava a pimise swaku Davhida i mutsongo hintamu naswona a nge mu pfuni hi nchumu. Kambe Yonatani a nga pimisanga hi ndlela leyo. A a mu hlonipha hintamu Davhida.

8. Hi mhaka muni hi nga vulaka swaku Yonatani a a li munghanu wa kahle wa Davhida?

⁸ Ku ni minchumu leyi a yi ta yentxa swaku Yonatani a nyenya Davhida. Hi xikombiso, leswi a a li n’wana wa Sawulo, Yonatani a a ta va a sindzise swaku ku va yena a fumaka loko papayi wa yena a file. (1 Sam. 20:31) Kambe Yonatani a a tiveka hansi naswona a a tshembeka ka Yehovha. Leswo swi mu yentxe a seketela Davhida lweyi Yehovha a a mu langile swaku a va hosi. Hambileswi a swi mu kwatisa Sawulo ku vona swaku Yonatani na Davhida a va li vanghanu, Yonatani a tame a seketela Davhida. — 1 Sam. 20:32-34.

9. Hi swi tivisa ku yini swaku Yonatani a a nga mu nyenyi Davhida?

⁹ Leswi Yonatani a a mu rhandza hintamu Davhida, a nga zanga a va ni invheja. Yonatani a a nga chavi, naswona se a a lwi tinyimpi ta tinyingi. Handle ka leswo, a a swi kota ku ma tirhisa kahle matlhari. Vanhu a va tolovela ku vula swaku Sawulo na Yonatani a “va tsutsuma ngopfu ku tlula magama” naswona “va ni ntamu ku tlula tinghonyama.” (2 Sam. 1:22, 23) Phela Yonatani a a tava a tibyelile hi mhaka leswi a a kota ku swi yentxa. Kambe Yonatani a nga zanga a phikizana na Davhida, kumbe ku va ni invheja hi mhaka swilo swa swinene leswi Davhida a a kota ku swi yentxa. Ku hambana ni leswo Yonatani a a tsakisiwa hi ku vona swaku Davhida a a nga chavi, ni swaku a a mu tshemba hintamu Yehovha. Leswo hi swi vona hikusa Yonatani a sungule ku rhandza hintamu Davhida nkama a nga dlaya Goliyadi. Se hina ke? Hi nga swi kombisisa ku yini swaku ha va rhandza vamakwerhu ku fana ni leswi Davhida na Yonatani a va rhandzisana xiswona?

10. Swi vula yini ku rhandzana “hi mbilu hinkwayu”?

¹⁰ Bibele li li: “Rhandzanani hi mbilu hinkwayu.” (1 Ped. 1:22) Yehovha a hi vekele xikombiso ka mhaka leyi. A hi rhandza hintamu lakaku loko hi tshembeka ka yena, a nga ta tshika ku hi rhandza. (Rom. 8:38, 39) Loko ndzimana leyi yi ku “hi mbilu hinkwayu”, yi hi yentxa hi pimisa hi munhu lweyi a titsonaka swilo kuva a kombisa lirhandzu. Minkama yin’wana a swi vevuki ku kombisa lirhandzu ka vamakwerhu. Bibele la hi byela leswi hi faneleke hi swi yentxa loko van’wana va hi kwatisa. Lona li li: “hi ku rhula ni hi ku lehiselana mbilu hi lirhandzu. Ma twanana hi mhaka ya moya wa ku kwetsima. Se zamani ku hlayisa ku twanana loku, hi ku hanyisana hi ku rhula ni van’wana.” (Efe. 4:1-3) Loko hi zama ku va ni ku rhula ni vamakwerhu, a hi nga ta tshamela ku vona swihoxo swa vona. Hi ta lwela ku vona vamakwehu xileswi Yehovha a va vonisaka xiswona. — 1 Sam. 16:7; Pis. 130:3.

11. Hi mhaka muni minkama yin’wana swi nga vevuki ku rhandza vamakwerhu?

 ¹¹ Minkama yin’wana a swi vevuki ku rhandza vamakwerhu, ngopfu ngopfu loko hi tiva swihoxo swa vona. Swi tikomba ingaku Vakreste va nkameni wa vapostolo na vona a va ni swikarhatu leswi fanaka. Hi xikombiso, Evhodiya na Sintika, swi tikomba a va tirhisana kahle ka ntirho wa ku chumayela mahungu ya ku tsakisa. Kambe siku lin’wana va kwatisanile. Se Pawulo a va byele “leswaku va twanana aHosini.” — Filp. 4:2, 3.

12. Hi nga yentxa yini swaku hi va rhandza hintamu vamakwerhu ni ku tlhela hi va vanghanu va vona?

¹² I mpsini swi nga ta hi pfuna ku rhandza vamakwerhu? Loko hi va tiva kahle vamakwerhu swi ta hi vevukela ku va twisisa ni ku tlhela hi va rhandza. Hi nga ha va ni vanghanu va vakulu kumbe va vatsongo ka hina hambi va ku psaliwa ka tindhawu tin’wana. Khumbuka swaku hambileswi Yonatani a a siya Davhida hi 30 wa malembe, a va li vanghanu va vakulu. Ku ni lweyi u mu tivaka abandleni, wa mukulu kumbe wa mutsongo, lweyi a nga vaka munghanu wa wena? Loko u yentxa leswo u ta va u rhandza vamakwerhu amisaveni hinkwayu. — 1 Ped. 2:17.

13. I ntxini xi nga yentxaka swaku minkama yin’wana hi titwa na hi li kusuhi ni vamakwerhu van’wana ku tlula van’wanyana?

¹³ Ingava leswaku loko hi va rhandza hintamu vamakwerhu swi vula swaku hi ta va ni wunghanu la likulu ni vamakwerhu hinkwavu abandleni? Leswo a swi nge koteki. Phela minkama yin’wana hi nga ha titwa hi li kusuhi hintamu ni vamakwerhu van’wana hi mhaka leswi hi rhandzaka minchumu ya ku fana. Yesu a byele vapostolo va yena a ku i “vanghanu” va yena. Kambe a a rhandza hintamu mupostolo Yohani. (Yoh. 13:23; 15:15; 20:2) Kambe Yesu a nga zanga a mu yentxela minchumu ya yinene Yohani ku tlula lavan’wana. Hi xikombiso a nkama Yohani ni makwavu wa yena Yakobe va nga ya kombela ndhawu ya lisima ka Mfumu wa Xikwembu, Yesu a va byele leswi: “Loko ku li mhaka ya ku tshama ka voko la mina la xinene kumbe la ximatsi a hi mina ni nga mi nyikaka swona.”  (Marku 10:35-40) Na hina hi fanele hi tekelela xikombiso xa Yesu hi ku yentxela vamakwerhu hinkwavu swilo swa swinene, ku nga li lava hi titwaka na hi li kusuhi na vona ntsena. (Yak. 2:3, 4) Loko hi yentxa leswo, ku ta va ni ku rhula abandleni. — Yuda 17-19.

14. Vafilipiya 2:3 yi hi pfunisa ku yini ku kala hi nga tivoni na hi yampsa ku tlula van’wana?

¹⁴ Loko hi rhandzana swi ta yentxa swaku bandla li nga vi ni moya wa ku phikizana. Khumbuka swaku Yonatani a nga zanga hi ku phikizana na Davhida swaku hi mani a nga ta fuma loko Hosi Sawulo a fa. Hinkwerhu hi fanele hi tekelela xikombiso xa Yonatani. A hi fanelanga hi va ni invheja loko hi vona van’wana va yentxa minchumu ya ku hina a hi yi yentxi. Kambe hi fanele hi ‘tiveka hansi hi teka van’wana va li va lisima ku hi tlula’. (Lerha Vafilipiya 2:3.) Khumbuka swaku mun’wana ni mun’wana wa hina a yentxa minchumu leyi nga pfunaka abandleni. Loko hi tiveka hansi hi ta kota ku vona minchumu ya yinene ka vamakwerhu naswona hi ta djondza ka xikombiso xa vona xa ku tshembeka. — 1 Kor. 12:21-25.

15. U djondze yini ka leswi nga humelela makwerhu Tanya ni ndjangu wa yena?

¹⁵ Loko hi humeleliwa hi minchumu ya ku biha awuton’wini, Yehovha a nga hi tiyisa hi lirhandzu la yena ni hi ku tirhisa vamakwerhu swaku va hi pfuna. Vona leswi nga humelela ndjangu wun’wana aEstados Unidos na wu vuya hi Kongresu la 2019, leli a li ni nhlokomhaka leyi nge: “Lirhandzu ali Heli!” Loko a tlhamusela leswi nga humelela, makwerhu Tanya, lweyi a nga ni 3 wa vana a li: “Loko hi tlhelela a wotele hi Sábado, movha wa hina wu gadliwile. Hambi leswi ku kalaka ku nga vavisiwanga  munhu, hi chave hintamu lakakuva hi huma ka movha hi ya nyima ka paseyu. A ku ni munhu na a nyime ka tlhelo lin’wana la xitratu a nga hi vitana swaku hi ya tshama ka movha wa yena. Phela munhu yelweyo a ku li makwerhu lweyi na yena a a vuya hi kongresu. Kambe a hi yena ntsena a nga nyima. Ku tlhele ku nyima 5 wa vamakwerhu lava a va li vadelegadu va ku ta hi Suécia. Vamakwerhu vavasati va ni barasarile, mina ni n’wana wa mina wa wansati, naswona leswo swi hi yentxe hi titwa kahle. Va hi byele swaku swilo a swi ta yampsa, naswona a va hi tshikanga mpfukeni. Va tame va va na hina hambi hi nkama ku nga fika mpfunu wa xibedlela. Naswona a va lava ku tiyiseka swaku hi ni hinkwaswu leswi hi swi lavaka. Hi nkama wolowo wa ku karhateka a hi swi twa swaku Yehovha wa hi rhandza. Leswi swi yentxe hi ya hi va rhandza hintamu vamakwerhu, naswona swi tiyise lirhandzu ni ku tlangela loku hi nga na kona hi Yehovha.” Wa li khumbuka siku leli a wu li ku karhatekeni kutani vamakwerhu va ta leswaku va ta ku pfuna?

16. I mpsini swi hi yentxaka hi rhandza van’wana?

¹⁶ Pimisa hi minchumu ya yinene leyi humelelaka loko hi rhandzana. Ha tiyisana loko hi kumana ni swikarhatu. Naswona ha pfunana ku tama hi tirhela Yehovha na hi tsakile. Hi kombisa swaku hi vadjondzisiwa va Yesu naswona leswo swi yentxa swaku vanhu va timbilu ta tinene va lava ku djondza hi Yehovha. Xa lisima ka hinkwaswu, swi ta yentxa swaku ku dzunisiwa Yehovha “Papayi lweyi a nga tala hi timpsalu a tlhela a va Xikwembu lexi tiyisaka vanhu ka swiyimu hinkwaswu”. (2 Kor. 1:3) Hinkwerhu ka hina a hi tinyimiseleni ku tama hi rhandzana ni ku kulisa lirhandzu la hina.