Skip tu di aatikl

Skip tu lis a tapik

LAIF STOARI

Wi Mi Laan fi Neva Seh No tu Jehoava

Wi Mi Laan fi Neva Seh No tu Jehoava

AFTA wahn big staam, di waata eena di riva mi geh modi modi an ih mi-di floa soh faas dat sohn big rak mi-di moov rong eena it. Wi mi need fi get tu di ada said, bot di waata kompleetli dischrai di brij. Mee ahn mi hozban, Harvey, lang wid di brada weh mi chranslayt di Amis langwij fi wi mi feel frayd ahn laik wi mi deh aal bai wiself. Bot wi staat tu kraas di riva. Ahn wail wi mi-di du dat, di bradaz weh mi-di wach wi fahn di ada said mi-di wori. Wi mi jraiv wi smaal kaar pahn di bak a wahn chrok weh mi lee biga dan wi kaar. Wi neva ga no roap er chayn fi kip di kaar eena plays wail di chrok mi-di moov kraas di waata, ahn di waata mi-di floa faas. Wi mi feel laik wi mi wahn neva get tu di ada said. Bot wi pray tu Jehoava di hoal taim ahn wi mi reech sayf. Dat mi hapm eena 1971. Wee mi deh pahn di ees koas a Taiwan, faar fahn wi hoam konchri. Mek Ah tel yu wi stoari.

WI MI LAAN FI LOV JEHOAVA

Harvey da-mi di oaldis wan owta foa pikni. Fi hihn famili mi kom eena di chroot da Midland Junction, weh deh pahn di westan said a Australia, joorin di haad taimz eena di 1930ʼs. Harvey mi geh fi lov Jehoava an ih mi geh baptaiz wen ih mi 14 yaaz oal. An ih mi laan dat ih fi aalwayz aksep eni asainment weh di bradaz eena di kangrigayshan mi giv ahn. Ih mi laan dat wen hihn da-mi wahn lee bwai ahn dehn mi aks ahn fi reed Di Wachtowa da di meetin. Ih mi seh no bikaaz ih mi tink dat ih kudn du it. Bot di brada weh mi-di taak tu Harvey mi help ahn fi si tingz eena wahn difrent way wen ih tel ahn, “Wen sombadi eena Jehoava aaganaizayshan aks yu fi du sohnting, da bikaaz ih noa yu ku du it!”—2 Kor. 3:5.

Mee, mi ma, ahn mi oalda sista mi laan di chroot wen wi mi deh da England. Mi pa neva laan di chroot til laytaraan, bot at fers, hihn reeli neva laik di Witnisiz. Ai mi geh baptaiz wen Ah mi jos nain yaaz oal, eevn doa mi pa neva waahnt. Mai goal da-mi fi bee wahn painyaa ahn den fi bee wahn mishineri. Bot mi pa neva waahnt Ah painyaa til Ah mi 21 yaaz oal, an Ai neva waahn wayt soh lang. Soh wen Ah mi jos 16 yaaz oal, Ah aks ahn fi permishan fi goh da Australia fi goh liv wid mi oaldis sista, weh mi liv deh. Fainali, wen Ah mi ton 18, Ah staat tu painyaa.

Mee ahn Harvey pahn wi wedn day eena 1951

Ai mi meet Harvey da Australia. Di too a wi mi waahn serv Jehoava az mishineriz. Wi mi geh marid eena 1951. An afta wi mi painyaa tugeda fi too yaaz, wi mi geh di asainment fi help owt eena di serkit werk. Wi mi ga wahn reeli big serkit da di westan paat a Australia, soh wahn lata taimz wi mi haftu jraiv fi wahn lang taim chroo sohn jrai ayrya weh noh moch peepl liv.

WI JREEM MI KOHN CHROO

Wi Gilyad grajuwayshan da di Yankee Stadium eena 1955

Eena 1954, wi geh wahn invitayshan fi goh da Gilyad Skool. Wi mi wahn deh eena di 25th klaas. Wi jreem fi bee mishineriz mi wahn soon kohn chroo! Wi chravl tu New York pahn wahn ship, ahn wen wi reech wi mi staat wahn deep stodi a di Baibl. Da Gilyad Skool, wi mi haftu laan Spanish, ahn dat mi haad fi Harvey bikaaz hihn kudn prononks di “r” di karek way.

Joorin di skool, di inschroktaz mi anonks dat enibadi weh mi waahn serv da Japan kuda mi sain op fi wahn klaas weh mi teech Japanese. Bot wee mi disaid dat wi mi wahn mek Jehoava aaganaizayshan chooz wi asainment fi wi. Lee wail afta dat, Brada Albert Schroeder, wan a di Gilyad inschroktaz, mi fain owt dat wi neva put wi naym pahn di lis. Soh hihn tel wi: “Tink bowt it som moa.” Wi stil neva shoar if dat da weh wi mi waahn du, soh Brada Schroeder seh: “Mee ahn di ada inschroktaz put unu pahn di lis. Si if unu ku chrai laan Japanese.” Harvey mi fain it eeziya fi prononks werdz eena Japanese dan fi prononks werdz eena Spanish.

Wen wi mi get da Japan eena 1955, onli 500 poblishaz mi deh eena di hoal konchri. Harvey mi 26 yaaz oal, an Ai mi 24 yaaz oal. Fi wee asainment da-mi fi serv da Kobe, ahn wi mi preech deh fi foa yaaz. Den wi mi onli hapi wen di aaganaizayshan mi invait wi fi serv eena di serkit werk agen, ahn wi mi serv kloas tu di siti a Nagoya. Wi mi lov evriting bowt wi asainment—di bradaz ahn sistaz, di food, ahn di konchrisaid. Ahn noh tu lang afta dat, wi mi ga wahn nada chaans fi du weh Jehoava aks wi fi du.

WAHN NYOO ASAINMENT KOHN WID NYOO CHALENJIZ

Mee ahn Harvey lang wid sohn ada mishineri da Kobe, Japan, eena 1957

Afta chree yaaz eena di serkit werk, di Japan branch aks wi if wi wuda bee wilin fi goh da Taiwan fi preech tu di Amis peepl. Som a di Amis bradaz ahn sistaz mi ton owt fi bee apastayts, ahn di branch da Taiwan mi need wahn brada weh kuda mi taak Japanese gud fi help di bradaz ahn sistaz fi bee spirichwali schrang agen. * Wee mi lov wi asainment da Japan, soh dat da-mi wahn haad disizhan. Bot Harvey mi laan fi neva seh no tu wahn asainment, soh wi mi disaid fi goh.

Wi mi get da Taiwan eena Novemba 1962. Taiwan mi ga 2,271 poblishaz ahn moas a dehn da-mi fahn di Amis chraib. Soh fers, wi mi need fi laan Chinese. Wi mi onli ga wan teksbuk ahn wahn teecha weh neva taak English, bot wi mi laan it.

Wen wi mi jos reech da Taiwan, Harvey mi geh di asainment fi tek di leed eena di branch aafis fi da konchri. Di branch mi smaal, soh Harvey mi ga taim fi du aala ih werk eena di aafis ahn stil werk lang wid di Amis bradaz ahn sistaz fi chree weeks fi di mont. Fahn taim tu taim, hihn mi aalso serv az wahn dischrik oavaseeya, soh hihn mi haftu gi sohn taak da di asembli dehn. Harvey kuda mi gi di taak dehn eena Japanese, ahn di Amis bradaz wuda mi andastan. Bot di govament mek wahn laa dat eni rilijos meetin haftu bee eena Chinese. Soh eevn doa Harvey mi-di schrogl fi laan di langwij, ih mi stil gi di taak dehn eena Chinese ahn wahn brada wuda chranslayt dehn intu Amis.

Joorin da taim, wahn militeri govament mi-di rool oava Taiwan, soh wi kudn ga wahn asembli widowt wahn permit. Ih mi haad fi geh wahn permit, ahn sohntaim di polees mi tek lang fi gi wi it. If di polees neva gi wi di permit bai di taim wi mi need it, Harvey wuda sidong da di polees stayshan ahn wayt far it. Ahn sins di polees mi feel shaym fi si wahn farina di wayt da di stayshan, dehn mi mek shoar fi giv ahn di permit.

MAI FERS TAIM DI KLAIM WAHN MONGTIN

Wi di kraas wahn shalo riva da Taiwan fi goh preech

Joorin di weeks weh wi mi spen wid di bradaz ahn sistaz, wi wuda yoozhwali waak fi moa dahn wahn owa, ahn wi wuda klaim di mongtin dehn ahn waak kraas sohn riva. Ah memba di fers taim Ah klaim wahn mongtin. Afta wahn kwik brekfas, wi kech di 5:30 bos erli eena di maanin fi goh da wahn faar vilij, wi waak kraas wahn waid riva, ahn den wi klaim op wahn steep mongtin. Ih mi soh steep dat if wahn brada mi-di klaim fronta mi, fi hihn fut wuda deh fronta mai aiy.

Da maanin, Harvey mi werk wid som a di loakal bradaz eena di minischri. An Ai mi preech aal bai miself eena wahn smaal vilij wehpaat di peepl dehn mi taak Japanese. Bot bai wan aklak, Ah don mi-di feel week bikaaz Ah neva ga notn fi eet. Wen Ah mi fainali meet op wid Harvey, da mi onli di too a wi. Harvey mi ekschaynj sohn magazeen fi chree chikin eg, an ih shoa mi wahn lee chrik how Ah ku eet dehn raa. Eevn doa ih neva song laik ih mi wahn bee nais, Ah mi stil chrai it. Bot hoo mi wahn geh di laas eg? Harvey mi mek Ai eet it bikaaz ih neva tink dat ih kuda mi bak mi dong di mongtin if Ah mi faynt weh sayka weh Ah mi soh hongri.

WAHN DIFRENT WAY FI BAYD

Wen wi mi-di stay da wahn brada hows fi wahn serkit asembli, Ah mi ga wahn schraynj ekspeeryens. Di brada hows mi deh rait neks tu wahn Kingdom Haal. Di Amis peepl tink dat ih veri impoatant fi bayd, soh di serkit oavaseeya waif pripyaa evriting weh mee ahn Harvey wuda mi need soh dat wi kuda mi bayd. Harvey mi bizi, soh ih aks mee fi goh fers. Di sista mi put owt chree tingz fi mi: wahn bokit a koal waata, wahn bokit a hat waata, ahn wahn emti baysn. Ah mi shak wen Ah si dat di serkit oavaseeya waif put evriting owtsaida di hows. Memba, di hows deh rait neks tu wahn Kingdom Haal. Da sayhn taim, sohn bradaz mi dehdeh fi help get tingz redi fi di serkit asembli. Ah mi aks di sista fi len mi wahn kertn weh Ah kuda mi heng op soh dat nobadi ku si mi. Den di sista bring mi wahn sheet a plastik, bot ih mi see-chroo! Ah mi-di tink fi goh bihain di hows insted, bot sohn gees mi deh rait deh di stik dehn hed chroo di fens, redi fi bait mi if Ah mi get tu kloas. Bot Ah seh tu miself, ‘Di bradaz tu bizi fi noatis dat Ah di bayd. An if Ah noh bayd, Ah wahn ofen dehn. Soh mek Ah jos du it!ʼ An Ah du it.

Mee ahn Harvey jres op eena kloaz fahn di Amis kolcha

LICHRICHA EENA DI AMIS LANGWIJ

Harvey mi riyalaiz dat di Amis bradaz mi-di fain it haad fi mek spirichwal proagres bikaaz wahn lata dehn kudn reed ahn rait, ahn dehn neva ga di lichricha eena dehn oan langwij. Sins di Amis peepl jos mi-di staat tu rait dehn langwij, ih mi luk laik di bes ting fi du da teech di bradaz fi reed dehn oan langwij. Dis da-mi wahn lata werk, bot afta dat di bradaz kuda mi stodi pahn dehn oan. Eena di layt 1960ʼs, di Amis bradaz mi geh lichricha eena dehn oan langwij. An eena 1968, Di Wachtowa staat tu geh poblish eena Amis.

Bot di govament mi ban eni poblikayshan weh neva deh eena Chinese. Soh fi mek wi noh ron intu prablemz, di Amis Wachtowa staat tu geh poblish eena difrent wayz. Fi egzampl, fi 17 monts, Di Wachtowa weh wi mi yooz mi gat een infamayshan eena too langwij—Mandarin an Amis. Soh if enibadi mi waahn kweschan wi, ih wuda mi luk laik wi di teech di Amis peepl Chinese. Sins den, Jehoava aaganaizayshan di provaid wahn lata poblikayshanz eena di Amis langwij fi help dehndeh preshos peepl laan di chroot fahn di Baibl.—Aks 10:34, 35.

WI SPEN YAAZ DI HELP DI BRADAZ FI BEE KLEEN SPIRICHWALI

Joorin di 1960ʼs ahn 1970ʼs, wahn lata di Amis bradaz neva mi-di liv bai Jehoava standadz. Bikaaz dehn neva reeli andastan Baibl prinsiplz, som a dehn mi-di liv wahn imoaral laif, dehn mi-di geh jronk, er dehn mi-di yooz tubaako ahn beetl not. Harvey mi vizit wahn lata di kangrigayshan dehn fi chrai help di bradaz andastan how Jehoava mi feel bowt di tingz weh dehn mi-di du. Di stoari weh Ah mi menshan da di biginin a dis aatikl mi hapm joorin wan a dehndeh vizit.

Hombl bradaz mi wilin fi mek chaynjiz, bot sad fi seh, wahn lata di ada bradaz neva wilin fi mek chaynjiz. Ahn soh di amonk a poblishaz da Taiwan gaahn fahn 2,450 tu bowt 900, an ih mi stay soh fi bowt 20 yaaz. Dis mi reeli diskorij wi, bot saym taim, wi mi noa dat Jehoava wuda neva bles wahn aaganaizayshan weh neva spirichwali kleen. (2 Kor. 7:1) Afta sohn taim, di kangrigayshan dehn staat tu serv Jehoava di rait way. Ahn wi ku reeli si how Jehoava bles dehn fi dat, bikaaz now Taiwan ga moa dan 11,000 poblishaz.

Fahn sins di 1980ʼs, wi kuda mi si how di Amis bradaz mi bil op dehn fayt. Soh Harvey kuda mi spen moa taim di laan Chinese. Hihn mi hapi dat ih kuda help wahn lata di sista dehn hozban fi laan di chroot ahn geh baptaiz az Jehoava Witnisiz. Ah memba wen ih tel mi how hapi ih mi feel wen ih hyaa wan a di sista dehn hozban pray tu Jehoava fi di fers taim. An Ai hapi tu dat Ai kuda mi help wahn lata sinsyaa peepl fi jraa kloas tu Jehoava. Wan a di bes ekspeeryens weh Ah mi gat da-mi fi serv da di Taiwan branch lang wid di son ahn daata a wahn persn weh Ah yoostu stodi wid.

AH LOOZ SOHNBADI WEH AH LOV

Now Ah noh ga mi dyaa hozban lang wid mi. Mee ahn Harvey mi marid fi nayli 59 yaaz, bot den ih mi ded pahn Janiweri 1, 2010, afta wahn haad fait wid kyansa. Hihn mi spen bowt 60 yaaz eena ful-taim servis! Ai stil mis ahn bad. Bot Ah soh hapi dat Ah kuda mi serv lang wid ahn eena too inchrestin konchri! Di too a wi mi laan fi taak too veri haad Asian langwij. Ahn Harvey mi eevn laan fi rait eena dehndeh langwij.

Wahn fyoo yaaz layta, di Govanin Badi mi disaid dat bikaaz Ah mi-di geh oalda an Ah mi need moa help, ih mi wahn beta fi mek Ah goh bak da Australia. Di fers ting weh mi ron chroo mi main da, ‘Ai noh waahn lef Taiwan.ʼ Bot Harvey mi teech mi fi neva seh no tu Jehoava aaganaizayshan, soh Ah fala inschrokshanz an Ah gaan. Laytaraan, Ah mi en op di andastan wai dat da-mi wahn gud disizhan.

Da Betel, Ah onli hapi dat Ah ga di apachooniti fi gi toar eena Japanese ahn Chinese

Tudeh, Ai werk da di Australasia branch joorin di week, ahn pahn di weeken Ah werk wid wahn loakal kangrigayshan. Da Betel, Ah onli hapi dat Ah ga di apachooniti fi gi toar eena Japanese ahn Chinese. An Ah kyaahn wayt fi di taim wen di ded wahn geh rayz op bak tu laif, bikaaz Ai noa dat Harvey, hoo mi laan fi neva seh no tu Jehoava, wahn aalwayz deh eena fi Hihn memri.—Jan 5:28, 29.

^ párr. 14 Eevn doa Chinese da di mayn langwij da Taiwan tudeh, Japanese yoostu bee di mayn langwij deh fi wahn lata yaaz. Soh wahn lata peepl fahn di difrent chraib dehn da Taiwan mi aalso noa how fi taak Japanese.