Na dibuta ya ba Harvey, bo vandaka bana-babakala iya mpi Harvey vandaka mwana ya ntete. Dibuta na bo kumaka Bambangi ya Yehowa na mbanza Midland Junction na Westi ya Australie. Na ntangu yina, insi na bo vandaka ti kinsukami ya ngolo na bamvu 1930. Harvey yantikaka kuzola Yehowa mpi yandi bakaka mbotika ti bamvula 14. Yandi bakisaka nde yandi fwete ndima ntangu yonso mikumba yina bo ke pesa yandi na dibundu. Ntangu yandi vandaka leke, kilumbu mosi yandi buyaka kutanga Nzozulu ya Nkengi na lukutakanu sambu yandi yindulaka nde yandi me fwana ve. Kansi mpangi mosi solulaka ti yandi mpi songaka yandi nde: “Kana mpangi mosi me lomba nge na kusala diambu mosi, yandi me zaba nde nge ta kuka kusala yo.”—2 Bak. 3:5.

Mono, mama mpi mbuta na mono ya nkento kumaka Bambangi ya Yehowa na Angleterre. Ntete, papa vandaka kuzola ve kansi na nima ya bamvula mingi, yandi kumaka Mbangi ya Yehowa. Mono bakaka mbotika ntangu mono vandaka ti bamvula 9 kansi papa vandaka kuzola ve. Mono bakaka lukanu ya kukuma mupasudi-nzila mpi na nima mono kuma misionere. Kansi papa vandaka kuzola nde mono kuma mupasudi-nzila ntangu mono ta lungisa bamvula 21. Mono zolaka ve kuvingila tii na bamvula yina. Na nima, ntangu mono lungisaka bamvula 16, papa pesaka  mono nswa ya kukwenda kuzinga ti mbuta na mono ya nkento na Australie. Nsuka-nsuka, ntangu mono lungisaka bamvula 18, mono kumaka mupasudi-nzila.

Mono kutanaka ti Harvey na Australie. Beto zole vandaka ti lukanu ya kukuma bamisionere. Beto kwelanaka na 1951. Na nima ya kusala kisalu ya kimupasudi-nzila bamvula zole, bo lombaka beto na kusala kisalu ya nziunga. Kitini yina bo pesaka beto na kusala kisalu ya nziunga vandaka nene kibeni, yo vandaka na Westi ya Australie. Yo yina, beto vandaka kukwenda mbala na mbala na bantoto ya zelo na zelo mpi na babwala ya ntama.

Na 1954, bo bingaka beto na kukota Nzo-Nkanda ya 25 ya Gileadi. Lukanu na beto ya kukuma bamisionere zolaka kulungana. Beto kwendaka na New York na maswa mpi beto yantikaka kulonguka Biblia mbote-mbote. Na manaka na beto ya Gileadi, yo lombaka nde beto longuka Kiespaniole. Yo vandaka mpasi sambu na Harvey sambu yandi vandaka ve kukuka kutanga kisono r.

Na nzo-nkanda, balongi songaka beto nde, bayina kele ti mfunu ya kukwenda kusala na Japon lenda pesa bazina na bo sambu na kukota nzo-nkanda ya kulonguka ndinga ya Japon. Beto bikaka nde dibundu ya Yehowa kutinda beto konso kisika yina. Ntangu fioti na nima, mpangi Albert Schroeder yina vandaka longi na beto zabaka nde beto pesaka ve bazina na beto. Yandi songaka beto nde: “Beno yindula diaka mbote.” Ata mpidina, beto sonikaka ve bazina na beto. Mpangi Schroeder songaka beto nde: “Mono ti balongi ya nkaka me sonika bazina na beno. Beno meka kulonguka ndinga ya Japon.” Harvey zabaka yo kukonda mpasi.

Beto kumaka na Japon na 1955 mpi na ntangu yina bansamuni vandaka kaka 500 na insi ya mvimba. Mono vandaka ti bamvula 24 mpi Harvey vandaka ti bamvula 26. Bo tindaka beto na mbanza Kobe mpi beto salaka kuna bamvula iya. Na nima, beto vandaka diaka na kiese ntangu bo lombaka beto na kusala diaka kisalu ya nziunga. Beto vandaka kusala pene-pene ya mbanza Nagoya. Beto vandaka kusepela ti bima yonso na kisalu na beto; bampangi, madia mpi insi yina. Banda ntama, beto vandaka ti dibaku ya kusala mambu yina Yehowa vandaka kulomba beto.

Na nima ya kusala bamvula tatu na kisalu ya nziunga, Betele ya Japon lombaka beto na kukwenda kusala na Taïwan ti bampangi yina ke tubaka ndinga Amis. Bampangi ya nkaka ya ke tubaka ndinga Amis kumaka baaposta. Yo yina, Betele ya Taïwan vandaka ti mfunu ya mpangi mosi yina ke tubaka mbote  ndinga ya Japon sambu na kuyidika mambu. * Beto vandaka kuzola kisalu na beto na Japon kansi kukwenda na Taïwan vandaka ve diambu ya pete. Harvey bakisaka nde yandi fwete ndima kisalu yonso yina bo ke pesa yandi na dibundu ya Yehowa, yo yina beto ndimaka.

Beto kumaka na Taïwan na Novembri 1962. Na ntangu yina bansamuni na Taïwan vandaka 2271 mpi mingi na kati na bo vandaka kutuba ndinga Amis. Kansi ntete, yo lombaka nde beto longuka Kishinwa. Beto vandaka kaka ti mukanda mosi yina beto vandaka kulonguka Kishinwa mpi mpangi yina vandaka kulonga beto zabaka ve Kingelesi. Ata mpidina beto longukaka yo kaka.

Ntangu fioti na nima ya kukuma na Taïwan, Harvey kumaka nkengi ya Betele ya Taïwan. Betele vandaka fioti, yo yina Harvey vandaka kusala bisalu na yandi ya Betele mpi kulanda kusala ti bampangi ya ke tubaka ndinga Amis bamposo tatu konso ngonda. Mbala na mbala yandi vandaka mpi kusala kisalu ya nkengi ya distrike mpi kusala badiskure na balukutakanu ya nene. Harvey vandaka kusala badiskure na ndinga ya Japon mpi bampangi yina vandaka kutuba ndinga Amis vandaka kubakisa. Kansi bamfumu ya luyalu tubaka nde mabundu yonso fwete sala balukutakanu kaka na Kishinwa. Yo yina Harvey vandaka kusala yonso sambu na kusala badiskure na Kishinwa mpi mpangi mosi vandaka kubalula yo na ndinga Amis.

Na Taïwan, bampangi vandaka kulomba nswa na basoda sambu na kusala balukutakanu ya nene. Yo vandaka ve pete sambu basoda kupesa bampangi nswa ya kusala balukutakanu ya nene mpi mbala mingi, yo vandaka kubaka ntangu mingi sambu bo pesa bampangi nswa. Kana basoda me pesa ve nswa na mposo ya kusala lukutakanu ya nene, Harvey vandaka kukwenda na biro ya basoda mpi kuvanda kuna tii ntangu bo ta pesa yandi nswa. Bo vandaka kupesa yandi nswa nswalu sambu basoda vandaka ve kuzola nde munzenza kuvandila bo na biro.

Na bamposo yina beto vandaka kutala bampangi na mabundu, beto vandaka kutambula ngunga mosi ti ndambu, kumata bangumba mpi kusabuka bamasa. Mono ke yibuka ngumba ya ntete yina mono mataka. Na nima ya kupema mwa-fioti, beto bakaka bisi na 5h 30 sambu na kukwenda na bwala mosi yina vandaka ntama; yo lombaka nde beto sabuka masa mosi ya nene mpi kumata ngumba. Mono vandaka pene-pene ya mpangi yina vandaka na ntwala na mono mpi mono vandaka kumona makulu na yandi mutindu yandi vandaka kumata ngumba.

Na suka ya kilumbu yina, Harvey vandaka kusamuna ti bampangi ya nkaka mpi mono vandaka kusamuna mono mosi na bwala mosi yina bantu vandaka kutuba ndinga ya Japon. Na ba 13h, mono lembaka mingi sambu mono diaka ve banda bantangu mingi. Na nima, ntangu mono kutanaka ti Harvey, beto vandaka kaka beto mosi. Harvey kabulaka bazulunalu mpi bantu ya nkaka pesaka yandi maki ya nsusu tatu ya mubisu. Yandi tobulaka diaki mosi na nsongi na yo mpi yandi nwaka yo sambu na kusonga mono mutindu ya kudia yo. Ata mono kukaka ve kudia yo, mono mekaka diaki mosi. Ebuna nani diaka diaki ya nsuka? Mono muntu diaka yo. Sambu Harvey zolaka ve kukuka kunata mono sambu beto kita na ngumba sambu mono vandaka na nzala ya ngolo.

Na lukutakanu mosi ya nziunga, mono kutanaka ti diambu mosi ya mpasi. Beto vandaka na nzo ya mpangi mosi yina vandaka ya kukangama ti Nzo ya Kimfumu. Sambu na bantu ya ke tubaka ndinga Amis, kuyobila kele kima ya mfunu mingi mpenza, yo yina nkento ya nkengi ya nziunga yidikilaka beto bima sambu beto yobila. Harvey vandaka ti mambu mingi ya kusala, yo yina yandi songaka mono na kuyobila ntete. Sambu na kuyobila, bo vandaka kutula malonga tatu: dilonga ya masa ya madidi, dilonga ya masa ya tiya mpi dilonga mosi ya mpamba. Diambu ya kuyituka kele nde, nkento ya nkengi ya nziunga tulaka malonga yango na nganda na ntwala ya Nzo ya Kimfumu; kisika yina bampangi vandaka kuyidika mambu sambu na lukutakanu. Mono lombaka nkento ya nkengi ya nziunga rido. Kansi yandi natilaka mono sashe ya mpembe. Mono zolaka kukwenda na nima ya nzo, kansi kuna mabata ya masa vandaka mpi yo zolaka kudoda mono. Mono kuditubilaka nde: ‘Bampangi kele ti kisalu mingi mpi bo ta tula ve dikebi nde mono ke yobila. Kana mono yobila ve, yo ta budisa bo dibaku. Yo yina, mono kuditubilaka nde mono yobila kaka’ mpi mono yobilaka.

Harvey bakisaka nde yo vandaka mpasi sambu bampangi yina ke tubaka ndinga Amis kuyela na kimpeve sambu mingi na kati na bo kotaka ve nzo-nkanda mpi bo vandaka ve ti mikanda. Sambu bo yantikaka kusadila bisono ya Roma sambu na kusonika ndinga Amis, yo sadisaka na kulonga bampangi mutindu ya kutanga ndinga na bo. Yo vandaka kisalu ya mingi kansi yo sadisaka bampangi na kulonguka mambu ya Yehowa na ndinga na bo. Bo basisaka mikanda na ndinga Amis na bamvu 1960 mpi na 1968 bo basisaka Nzozulu ya Nkengi na ndinga Amis.

Kansi bamfumu ya luyalu buyisaka beto na kukabula mikanda yina vandaka ve na Kishinwa. Sambu na kunata ve mavwanga, bo vandaka kubasisa Nzozulu ya Nkengi na ndinga Amis na mitindu ya nkaka. Mu mbandu, na nsungi ya bangonda, beto vandaka kusadila Nzozulu ya Nkengi na bandinga zole; na Kishinwa-Mandarin mpi na ndinga Amis. Kana muntu kele ti bangiufula ya kuyula beto, beto vandaka kusadila bazulunalu ya Kishinwa sambu na kulonga yandi. Banda na ntangu yina, dibundu ya Yehowa me basisaka mikanda mingi na ndinga Amis sambu na kusadisa bantu na kulonguka bakieleka ya Biblia.—Bis. 10:34, 35.

Na bamvu 1960 mpi 1970, bampangi mingi ya Amis vandaka ve kuzitisa bansiku ya Nzambi. Sambu bo vandaka ve kubakisa mbote-mbote minsiku ya Biblia, bampangi ya nkaka vandaka kusala mansoni, kulawuka malafu, kunwa makaya mpi diamba. Harvey vandaka kutala bampangi na mabundu mpi kusala yonso sambu na kusadisa bo na kubakisa mutindu Yehowa ke tadilaka mambu yina. Beto kutanaka ti mambu yina mono tubilaka na luyantiku na nzietelo mosi.

Bampangi ya kudikulumusa salaka bansoba, kansi diambu ya mawa kele nde bampangi mingi buyaka kusala bansoba mpi ntalu ya bansamuni ya Taïwan kulumukaka. Ntalu na bo vandaka ntete kuluta 2 450 mpi yo kumaka 900 na nsungi ya bamvula 20. Yo lembisaka kibeni nitu! Kansi beto zabaka nde Yehowa lenda sakumuna ve ata fioti dibundu yina kele ve bunkete. (2 Bak. 7:1) Nsuka-nsuka, dibundu kumaka bunkete mpi Yehowa sakumunaka bo. Bubu yai na Taïwan, bansamuni kele kuluta 11 000.

Banda na bamvu 1980, beto monaka mutindu bampangi ya Amis kumaka ti lukwikilu ya ngolo mpi yo sadisaka Harvey na kusala mingi ti bampangi ya ke tubaka Kishinwa. Yandi vandaka na kiese mingi mutindu yandi sadisaka babakala ya bampangi-bankento mingi na kukuma Bambangi ya Yehowa. Mono ke yibuka diaka kilumbu mosi yina yandi tubaka nde yandi vandaka na kiese mingi ntangu yandi monaka mosi na kati ya babakala yina ke sala kisambu na mbala ya ntete. Mono mpi kele na kiese mutindu mono me sadisaka bantu mingi ya ntima-masonga na kukuma banduku ya Yehowa. Mono vandaka na kiese ya kusala na Taïwan ti mwana-bakala mpi mwana-nkento ya mpangi mosi yina mono longaka Biblia.

Bubu yai, bakala na mono kele diaka ve na luzingu. Beto salaka bamvula kiteso ya 59 na makwela na beto ti Harvey. Na Yanuari 1, 2010 yandi fwaka ti maladi ya kansere. Yandi salaka bamvula kiteso ya 60 na kisalu ya ntangu yonso. Tii bubu yai, mono ke waka kaka nzala na yandi. Kansi mono kele na kiese mingi mutindu mono sadisaka yandi na kusala na bansi zole yina beto kutanaka ti mambu mingi ya mpasi. Beto longukaka bandinga zole ya mpasi ya Azia. Harvey longukaka mpi mutindu ya kusonika yo.

Bamvula iya na nima, Nto-Kimvuka tubaka nde yo kele mfunu nde mono vutuka na Australie sambu mono kumaka mununu. Ntete, mono vandaka ti ngindu ya kukatuka ve na Taïwan. Kansi Harvey longaka mono na kulemfukila dibundu ya Yehowa; yo yina mono kwendaka kisika yina bo tindaka mono. Nsuka-nsuka, mono bakisaka nde yo vandaka lukanu ya mbote.

Bubu yai, mono ke salaka na Betele ya Australie mpi na bawikendi mono ke samunaka ti bampangi ya dibundu yina mono kele. Na Betele, mono kele na kiese mingi ya kusadisa bantu baviziti na ndinga ya Japon mpi na Kishinwa yina mono longukaka. Mono ke vingila na kiese yonso lufutumuku yina Yehowa me silaka; mono ke zaba nde Harvey yina vandaka kusala ntangu yonso mambu yina dibundu ya Yehowa vandaka kulomba yandi kele na mabanza ya Yehowa.—Yoa. 5:28, 29.