Harvey mpangi ziyà za zibakala zeri nandi. Kanda diandi, ku Midland Junction, ku weste ya Australie diazabila matieleka, mu ntangu ya crise économique ya mivu mia 1930. Harvey walongoka mu zolo Yehova mpe wabatusu bu keri na mvula 14. Yandi wayizi kulu longoka mu tambulaka bisalu bia mu timvuka. Bu keri ntwenia, tilumbu timosi wayizi kala mu tanga Nzo ya Zangama ya Munkengi ku lukutakanu; mbo keri banzaka ti kieri’â na lenda ko dia tanga ku lukutakanu. Kâ, mpangi yimosi yatêla Harvey ti: “Mu organizasio ya Yehova, muntu bu wukulomba wasa tima, dieka bo bakuri ti lenda die naku dia sa tima tiango!”​—2 Kor. 3:5.

Meno ku Angleterre nazabila matieleka, ntiana kwa mpe nguri’ani na yaya’ani dia dikento dia ntete. Tata’ani keri’â zoloko Mbangi za Yehova ko ku mbatukulu; kâ ha manima wayizi bâ Mbangi ya Yehova yandi mpe. Ni bu sa ti keri’â zoloko ko, nayizi batusu bu nabâ kwa na mvula 9. Nayizi bâ na kani dia bâ mupasuri-nzila na dia bâ misionere. Kâ, tata’ani keri’â zolo ko na bâ mupasuri-nzila ntete nabâ na mvula 21. Ka ndieri’â zolo ko mu kêla ntangu yayingi. Buna, bu nalungisa mvula 16, yandi wakungana nzila ya kwenda ku Australie  mu kwe bâ na yaya’ani dia ntete dia dikento, mu bungu ti ni kûna keri bâka. Bu nayizi lungisa mvula 18, nayizi batika tisalu tia mupasuri-nzila.

Ku Australie, nayizi bwabana na Harvey. Tayizi zolo mu bâ bamisionere beto bole. Tayizi kwelana mu 1951. Ha manima ma mvula zole za tisalu tia mupasuri-nzila, tayizi batika tisalu tia tizunga. Tizunga ti tweri sarilaka tia tinene tieri ku weste ya Australie. Buna ntangu zazansoni, mu kaminio tweri vulu kwe yendeleke, ku masese na ku mbuka za mala.

Mu 1954, bayizi tu tâ mbila mu kwenda ku Lukolo lwa Galade, classe ya 25. Kani dieto dia bâ misionere diabatika mu lungana! Mu bato tatûrila ku New York mpe tabatika ndongokolo ya Bibila ya ngolo. Ku Lukolo lwa Galade, zu dia Espagnol tafweti longoka; weri musamu wa mpasi kwe Harvey mu bungu ti keri’â lendaka ko mu tâ titsono tia “r”.

Ku lukolo, milongi miatutêla ti bô bazololo mu kwe sala ku Japon balendi tsonekesa nkumbu mu longoka zu dia Japonais. Tayizi bonga nzengolo ya bika organizasio ya Yehova yasolaka bisalu bieto. Ntangu fioti ha manima, Albert Schroeder, wumosi wa milongi mia ku Galade, wawâ ti ka tatsonekesa nkumbu zeto ko. Yandi watâ ti: “Tomoeno’eti wa banza.” Bu tweri lembo tsonekesaka nkumbu zeto, mpangi Schroeder watâ: “Milongi miakaka na meno, nkumbu zeno za tutsonekese. Taleno tala ti lulendi longoka Japonais.” Harvey ka mona mpasi ko mu longoka zu diango.

Mu 1955 tatûla ku Japon, bu kweri kwa bisamuni 500 mu nsi yayansoni. Harvey weri na mvula 26, mpe meno 24. Ku mumvuka wa Kobe batutambika, ku tayizi sa mvula 4. Ha manima, nsayi yayingi yabâ neto bu bavutu tu tambika mu tisalu tia tizunga, penepene na mumvuka wa Nagoya. Bima biabiansoni bia mu tisalu tieto, bia tazolo​—bampangi, bidia, mahata. Ntangu fioti ha manima, tayizi baka bweso bwakaka bwa lembo tâ kâni kwe Yehova.

Ha manima ma mvula zitatu mu tisalu tia tizunga, filiale ya Japon yatulomba tala ti tuzololo twenda ku Taïwan mu samuna kwe bantu bazonzaka zu dia Amis. Mpangi zakaka zeri zonzaka zu dia Amis zayizi bâ aposta, mpe filiale ya Taïwan yayizi bâ na nsatu mpangi yeri zonzaka Japonais ngatu kahana lubakusu mu manisa musamu  wango. * Tisalu tieto ku Japon tia tweri zoloko, buna nzengolo yo ya mpasi yeri. Kâ Harvey walongoka mu lembo kalaka bisalu, dieka bo tatambula.

Mu novembre 1962 tatûla ku Taïwan. Buna, bisamuni 2 271 bieri, babingi ni beri zonzaka zu dia Amis. Kâ, nsatu yeri neto ya toko longoka zu dia Chinois. Buku dimosi kwa dieri neto dia longokela na mulongi walembo zaba Anglais; kâ tayizi lenda mu longoka Chinois.

Ntangu fioti ha manima bu tatûla ku Taïwan, Harvey wayizi bâ tisari tia filiale. Filiale ya fioti yeri, buna Harvey mbo kaketi kipa madema mandi ku filiale mpe mbo kaketi tatamana mu sala na mpangi zizonzaka zu dia Amis tumingu tutatu mu ngonda. Harvey wayizi bâ mpe munkengi wa bizunga ntangu za mwa zazingi, mpe binzonzi keri saka ku tukutakanu twa tunene. Harvey lenda dieri nandi dia sa binzonzi mu zu dia Japonais, mpe mpangi zeri zonzaka zu dia Amis mbo zaketi bakula. Kâ, guvernema mu zu dia Chinois kwa yayizi tambula tukutakanu twa mabundu. Buna Harvey, ntono mpasi zeri nandi na zu di bazonzaka kûna, wayizi sa binzonzi mu Chinois, mpe mpangi yimosi yeri bangulaka mu zu dia Amis.

Mu bungu ti Taïwan mu misiku mia muzingu (loi martiale) yabâ, ntete bampangi bakubika tukutakanu twa tunene, luyalu lwafweti toko ba hana nzila. Musamu wa mpasi weri mu baka nzila ya kubika tukutakanu kwe bapolisie, mpe ntangu beri vulu yôkesaka. Tala ti bapolisie ka beri’â hanaka nzila ko ya sa lukutakanu ntete lumingu lwa lukutakanu, Harvey mbo keri kwe zakalaka ku biro ya bapolisie tii ntangu yi baketi mu hana nzila ya sa lukutakanu. Mu bungu ti bapolisie lwaka lweri nawu lwa mona nzenza yeri kêlaka mu biro’awu, bayizi mu hana nzila ya kubika lukutakanu.

Ntangu yi tayôkesa na bampangi, mbo tweri kwe yende mu malu yôka heure ya mukaka mu kwe naki kwa miongo na mu kwe sabuki mamba. Mbala ya ntete yi nanaka mongo ya nita bambukila. Bu tamana sa dia mu pari tia 5 heures 30, taye baka bus mu kwenda ku hata dimosi die mala. Tayizi sabuka nto yimosi ya yinene mpe tayizi naka mongo wa wula. Malu ma mpangi yabâ ku matu mani, mu meso meri kunsukininaka mu bungu ti mongo wa nguria wa kolomoka weri.

Mu pari tîna, Harvey waye samuna tintwari na mpangi za ku hata diango, meno naye samuna ku hata dimosi di bazonzaka zu dia Japonais. Mu 13 heures nayizi tomo bâ wa nôka mu bungu ti ka nadia ko tûka ntangu yayingi. Bu nayizi bwabana na Harvey, yandi kaka kwa weri. Harvey bayizi mu hana meki matatu ma nkunzu bu kahana muntu zurnale. Yandi wakunsongela bwe badilaka diki bu batobolaka dio mu fiya dio. Ni bu sa ti ka diabâ dia nguria dia mbote ko mu dia, kâ nayêla mu dia diki dimosi dia nkunzu. Kâ, ngano nani waketi dia, diki dia sarila? Nayizi bakula ti ni meno naketi dia dia mu bungu ti Harvey keri’â zoloko ko kakunanguna mu mongo bu naketi tabuka ngambu mu nsatu.

Ku lukutakanu lumosi lwa tizunga, tayizi bwabana na misamu mia nzitukulu. Kwe mpangi yimosi  tweri bâka penepene na Nzo ya Nsambululu. Kwe bantu bazonzaka zu dia Amis yebela nguria mfunu kwena. Buna mukento wa munkengi wa tizunga ni katukubikila mamba ngatu tayebela. Harvey ka bâ na ntangu ko, ni kankutêla natoko yebela kwa meno kaka. Basine zitatu batûla: yimosi ya mamba ma tiozi, yimosi ya mamba ma tiya mpe yakaka ya mpamba. Mukento wa munkengi wa tizunga wakunsusumuna bu namona ti ku mbazi katûla basine zango, ha matu ma Nzo ya Nsambululu, mbuka yeri sarilka mpangi zeri kubikaka lukutakanu. Nayizi mu lomba rido. Yandi wakunatina nape yimonekesaka bima bie ku lweka lwakaka! Nayizi banza mu kwenda ku manima ma nzo ngatu balembo ku mona; kâ kûna, nuni zeri yôkaka kûna ze ntiana bikanare zi batâka nkumbu oies, nuni zango bantu zinonaka, bô bapusanaka penepene na bawu. Nayizi banza ti: ‘Bampangi tisalu tiatingi tie nawu mu mona ti meno yebela nita yebela. Mpe tala ti ka ndiebele’â ko, mbo bafwema. Ti nayebela kwa!’ Ni nayebela.

Harvey wayizi bakula ti mpangi zazingi zeri zonzaka zu dia Amis zeri lembo kulaka mu timpeve mu bungu ti ka bazaba ko mu tanga, mpe ka beri’â na mikanda ko mu zu dio. Mu bungu ti zu dia Amis dia babatika mu tsoneka, bubote bweri mu longesa kwe mpangi zeto bwe batangilaka zu diawu. Tisalu tia tinene tieri, kâ bampangi bayizi longoka mu zaba Yehova bawu beni mu zu diawu. Mikanda mia mu zu dia Amis miayizi duka, ntangu fioti ntete 1970, mpe mu 1968, Nzo ya Zangama ya Munkengi yabatika mu duka mu zu dia Amis.

Kâ, luyalu ka lwazolo’â ko ti beto takaba mikanda miango mu bungu ti ka mieri’â mu Chinois ko. Buna, mu kabakasa musamu wo, Nzo ya Zangama ya Munkengi ya mu Amis mu mpila zazingi yeri dukilaka. Mu tifwani, ntangu fioti tayizi sarila Nzo ya Zangama ya Munkengi yeri mu mazu mole, Chinois-Mandarin na Amis. Tala ti muntu tuyuriri biyuvu, mbo weri monekenaka ntiana beto tweri sarilaka zurnale zo mu longesa zu dia Chinois kwe bantu. Tûka ntangu yîna, organizasio ya Yehova yayizi dukisa mikanda miamingi mu zu dia Amis mu bakisa bantu bazonzaka zu diango mu longoka matieleka ma Bibila.​—Bis. 10:34, 35.

Mu mvula 20, mpangi zeri zonzaka zu dia Amis zazingi zeri lembo zitisaka mitieno mia Nzambi.  Mu bungu ti ka beri’â tomo bakulaka mitieno mia Bibila ko, babingi beri sarilaka bunsuza, beri nwaka malavu mamingi, peloko beri nwaka fumu na bima biakaka bia ngolo. Harvey waye tala bimvuka biabingi, mpe wayêla mu bakisa bampangi mu bakula mpila yi mwinaka Yehova misamu. Ni mu ntangu ya nzietolo’eto yimosi, tayizi bwabana na tinsamu tie ha mbatukulu.

Mpangi za kuluka zadinga mu sa nsobolo, kâ bakaka ka bazolo’â ko; mpe lutangu lwa bisamuni lwayizi kôka tûka 2 450 kampe tii 900, mu mvula 20. Musamu wo watomo tu nôkesa. Kâ, tazaba ti Yehova ka lendi’â kasakumuna organizasio yilembolo ya verela ko. (2 Kor. 7:1) Nsalulu za mbi bayizi za bika, mpe na lusakumunu lwa Yehova, bwawu bu bisamuni 11 000 bie ku Taïwan.

Ntangu fioti ha manima ma 1980, tamona ti timpeve tia mpangi za bimvuka bia mu zu dia Amis tiakula, mpe Harvey wayizi bâ na lenda dia yôkesaka ntangu yayingi na bantu beri zonzaka zu dia Chinois. Nsayi yayingi yeri nandi ya bakisa babakala ba mpangi zazingi za zikento mu kwizi bâ Mbangi za Yehova. Mbo nita bambuka ti yandi watâ ti ntia mpila nsayi ya mona wumosi mu babakala bango wayizi sambila Yehova mbala ya ntete. Meno mpe mbo niyangalalaka bu nalenda mu longesa bantu ba nsungu mu pusana kwe Yehova. Nayizi bâ mpe na nsayi ya sala ku filiale ya Taïwan na bala bole ba mulongoki’ani wumosi wa ntama.

Bwawu bu, ka ndiena na bakala ko. Ha manima ma mvula 59 za makwela, Harvey wayizi fwa mu tilumbu tia 1^er janvier 2010, mu timbevo tia kansere. Yandi wayôkesa kampe mvula 60 mu tisalu tia ntangu zazansoni! Banza kwa natiri kwe mu banzi. Kâ, nsayi kwe meno bu namubakisa mu bilumbu bia ntete bia tisalu tia ku nsi zo za zole! Talongoka mu zonza​—kâ Harvey walongoka mpe mu tsoneka—​mu mazu mole ma mpasi ma ku Asie.

Ntangu fioti ha manima, mu bungu ti nayizi nuna, Timvuka titwarisaka tiabonga nzengolo ya kunkarisa ku Australie, mu bungu dia mbote’ani. Mabanza mani ma ntete meri: ‘Ka nzololo’â ko nakatuka ku Taïwan.’ Kâ Harvey wakundongesa mu lembo tâka kâni ku organizasio ya Yehova; dieka bo, ka naketi’â sa bwakaka ko, mpe ni nakâla ku Australie. Ha manima, nayizi mona ndwenga za nzengolo yo.

Bwawu bu, ku filiale ya Australie nisalaka tûka lundi tii vendredi, mboko samedi na dimanche na mpangi za timvuka tiani nisamunaka. Ku Betele, nsayi yayingi ye nani ya sarilaka zu dia Japonais na dia Chinois mu twarisaka vizite. Kâ, tilumbu tia mvumbukulu ya ba fwa nitomo kêlaka tia tu kanisina Yehova; mu bungu ti nzebi ti mbo kabambukila Harvey, weri lembo tâka kâni kwe Yehova.​—Za 5:28, 29.