Harvey, yëˈë kaˈaxkopk mä nimäjtaxkpë yˈutsyˈënäˈk. Ja fyamilyë tnijäˈäwëdë tëyˈäjtën naa 80 jëmëjtëp ko netyë jäˈäy jyantsy yˈayowdë Australia Occidental, ets yëˈëjëty japë nety tsyëënëdë Midland Junction. Harvey tsyojkë Jyobaa, ets ja nyëbejty ko jyëmëjt 14. Jyäjt tkupëjktäˈäyëdë tuunk diˈib yajmoopy mä Diosë kyäjpn. Tëgok, mutsknëmë nety ko tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm yˈanmääyë parë tkäjpxëdë rebistë Diˈib Xytyukˈawäˈänëm mä reunyonk, per kyaj tkupëjky mët ko wyinmääy ko oy tkatunët. Ja nmëguˈukˈäjtëm, ta yˈanmääyë: “Ko pën ti mduknipëkëdët mä Diosë kyäjpn, yˈijxtëbë nety ko mbäät xytyuny” (2 Kor. 3:5).

Ets ëjts, japëts nnijäˈäwë tëyˈäjtën Inglaterra mëdëtsë ndääk etsëts ja ntsëˈë. Ja ndeetyëts kyaj ijty ttimˈixäˈäny ja Testiigëty, per ok, ta tyëjkë ëxpëjkpë. Yëˈë kyaj ttsojky nnëbatëdëts, per nnëbajtëts kotsë nety njëmëjt 9. Tats nduknibëjtakë ndunäˈäny prekursoora parëts ok ndunët misioneerë. Ja ndeetyëts kyaj nety tnasˈixëyaˈany axtë koonëmëts nyaˈˈabatët 21, per ëjts kyajtsë nety nmaˈkxtukäˈäny. Pääty, kotsë njëmëjt 16, tats ja ndeety nˈamdoyë permisë parëts nëjkxët Australia mätsë  nety ja ntsëˈë tsyëënë. Ets kots nyaˈˈabejty 18, tats nduundëjkë prekursoora.

Jap Australia, tats nˈixyˈajtyë Harvey, nimajtsk ntsojkënyëˈäjttëbëtsë nety nmisioneerëˈatäˈändë. Jats nbëjktë mä jëmëjt 1951. Kotsë nety të ndundë majtsk jëmëjt prekursoor, tats nyaˈˈanmääytyë parëts ndundët sirkuitë. Ja it lugäär mäts nsirkuitëˈäjttë Australia Occidental, jantsy nidëkë ets äänëˈëk tëëtsëˈëk, kajabäädëts ojts nduˈuyoˈoytyë karroty.

Mä jëmëjt 1954, tats nyajwoowdë mä eskuelë diˈib Galaad, klase 25. Ta tyuun jyäjtë diˈibëtsë nety njantsy tsyojkënyëˈäjttëp: ¡nmisioneerëˈatäˈändëts! Barkotyëts nyajmëjäjttë Nueva York ets tats nˈëxpëjktsondaktë Biiblyë jantsy këkpäät. Mä tyäˈädë eskuelë, tsojkëbëtsë nety njattëdë amxan, perë Harvey tsiptakxë mët ko kyaj yajxon tkäjpxpëtsëmyë erre.

Ja diˈibëts xyaˈëxpëjktë mä tyäˈädë eskuelë, jyënany ko pënaty nëjkxandëp Japón, mbäät yajkujayëdë parë tjattëdë japonés. Ëëtsëty, kyajts nyajkujayëyandë mët ko nwinmääytyëts ko waˈan yëˈë Diosë kyäjpn twinˈixy mäts xyajtunäˈändë. Per ko tnijäˈäwë ja nmëguˈukˈäjtëm Albert Schroeder, niduˈuk diˈibë nety yaˈëxpëjkp, tats xyˈanmääytyë: “Ak winmaytyë jawaanë”. Ets ko tˈijxy ko kyajts ja nwinmäˈäny nyaˈˈaduˈugëdë, tats xyˈanmääytyë: “Ëëtsëty nimëgoxk, tëts miitsëty ngujayëdë. Okˈijxmatstë aber pën mjäjttëbë japonés”. Harvey kyaj ojts tsyiptakxëty tjatët.

Mä jëmëjt 1955, tats njäjttë Japón. Mä taabë tiempë, jeˈeyë nety jyapˈaty 500 käjpxwäˈkxpë mä tëgoyë paˈis. Harvey ja netyë jyëmëjt 26 ets ëjts 24. Japëts nyajkajxtë Kobe, tuˈugë siudad mä barkë tsyoony jyaˈty, ets taxk jëmëjtëts jap nˈijttë. Ok, tats jatëgok nyajkajxtë sirkuitë naa japyë mä siudad Nagoya, agujk jotkujkëts njantsy nyayjyäˈäwëdë. Njantsy tyukxondaktëts tëgokyë: ja nmëguˈukˈäjtëm, ja käˈäy ukën ets ja it lugäär diˈib Japón. Per ko waanë yˈijty, tats jatëgok nyajnigëxëˈktë pën njantsy kyupëjktëbëts tijatyëtsë Jyobaa xytyuktunandëp.

Tëtsë nety nsirkuitëˈattë tëgëk jëmëjt kots ojts nyajmëgäjpxtë mä Betel diˈib Japón pën mbäädëts nëjkxë Taiwán parëts nëjkx ndundë mä jäˈäy tkäjpxtë ami. Pes nääk ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib kyäjpxtëbë tyäˈädë ayuk të nety jyëmbijnëdë apostatas, etsë Betel diˈib Taiwán, yëˈë nety yajtëgoyˈajtypy tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈib jyajtypyë japonés parë nëjkx  jap tpudëkëdë. * Ojtsëts xytsyiptakxëdë ngupëktëdë tyäˈädë tuunk, pes jantsy oyëtsë nety jap ndundë Japón. Perë Harvey të nety yajtukniˈˈixë parë ninäˈä tkajëjpkugäjpxët tuˈugë tuunk, tats ngupëjktë.

Jats njäjttë Taiwán, nobiembrë 1962, ets ja nety jyapˈatyë käjpxwäˈkxpë 2,271. Nimaybyë yëˈë nety kyäjpxtëbë ami. Per tsojkëbëtsë nety njattëdë chino, jeˈeyëtsë nety nmëdattë tuˈugë liibrë ets tuˈugë maˈestrë diˈib kyaj tjatyë inglés. Per njäjttëts ja ayuk.

Näämnëmtsë nety njäˈttë Taiwán ko Harvey yajtuknipëjky parë tˈixët wiˈix tyuˈuyoˈoyë Diosë tyuunk mä tyäˈädë paˈis. Kom mutskë netyë Betel, päätyë Harvey, mbäädë nety jap tyuny ets nenduˈun nyëjkxët poˈoboˈo käjpxwäˈkxpë kanäk sëmään mët ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib kyäjpxtëbë ami. Nan tuun näˈäganäˈäty distritë ets yajnäjxë diskursë mä asamblee. Harvey, mbäädë nety jyadiskursaraty japonés, ets ja jäˈäyëty diˈib kyäjpxtëbë ami nan ojtsxyëp tjajaygyukëdë, per ja gobiernë jeˈeyë nety tkupëky yˈëxpëktëdë jäˈäy chino mä tuˈugë relijyonk. Päätyë Harvey dyiskursaräjty chino, oyë nety yajxon tjajatyë japonés, ets tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm ojts wyingajpxyëty ami.

Mä taabë tiempë, të netyë gobiernë dyajnaxkëdaˈaky tuˈugë mëkpë ley jap Taiwán. Parë ja nmëguˈukˈäjtëm ttundëdë yˈasamblee, tsojkëbë nety dyajpëtsëmdëdë permisë. Per nëgooyë nety tsyiptaknë, pes ja polisiyëty kyaj pojënë dyaktë. Ets ko ijty ttukjäjnë ja sëmään mä tyunäˈänyëty ja asamblee ets kyajnëm yajmoˈoytyë ja permisë, ta Harvey tninëjkxy axtë koonëm yajmoˈoy. Ets kom ja polisiyëty tsoytyuundëp ijty ko tuˈugë jäˈäy diˈib tsoˈomp wiink paˈis yˈaˈuˈunyëdë, päätyë Harvey netyë ijty yajmoˈoy.

Kots ijty nëjkxtë käjpxwäˈkxpë mëdë nmëguˈukˈäjtëm, xëmëts nˈyoˈoytyë tuk oorë o tuk oorë naxy mä tun kopk diˈib nëgooyë wyimbajnë etsëts nduknaxtë mëjnëë. Njamyejtsypyëts wiˈixëts tim jawyiin nbejty mä tuˈugë kopk. Kots nˈarmusalˈäjtääytyë jantsy pojën, tats a las 5:30 nmäjtstë ja autobus parëts ojts nëjkxtë mä tuˈugë käjpn diˈib jantsy nidëkë. Tats ndëjkëdë yeˈebyë etsëts nduknäjxtë mëjnëë, tatsë net nˈëxwäˈkëdë ja pat. Ets kom nëgooyë wyimbajnë, jaayëts njäˈäwënë mätsë nwiin njëjp ja nmëguˈukˈäjtëmë kyëˈë tyeky diˈibëts jaayë nbanëjkxypy.

Mä taabë jopy, Harvey yëˈë ojts mëët nyijkxy käjpxwäˈkxpë ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib jap tsënääytyëp, ets ëjts, naytyuˈugëts ojts ngäjpxwaˈkxy mä tuˈugë käjpnnuˈunk mä jäˈäy tkäjpxtë japonés. Ets naa a la 1:00, kyajtsë nety ti njot nmëjääwnë, pes të nety nyäjxnë kanäk oorë mäts kyaj ti nekyjeˈxy. Tats naybyatë mëdë Harvey, ja nmëguˈukˈäjtëm të nety nyëjkxtääynyëdë. Harvey të nety ja rebistë ttukwingubëky tëgëëgë këtseytyää o tutsää. Ets yëˈëts xytyukniˈˈijxë wiˈixëtsë këtseytyää nˈuugët tsuxk, jeˈeyë dyajjujty parëts nxuˈpxpëtsëmët. Kyajts nëgoo njaˈoymyëdooy, per ndukxuˈpxtuttëts këjk tuˈuk. Ets ¿pën yˈaktukxuˈpxtut ja myëdëgëëkpë? Ëjts, pesë Harvey kyajtsë nety xytsyëmëˈëgäˈäny pat itkujky kotsë njot njäˈäwëm tyëgoyët mëdë yuu.

Tëgok, mä nety tyunäˈänyëtyë asamblee majtsk xëëbë, tëgatsyëts ojts nˈokjäjnë. Jamëts njäjtaktë  mä tuˈugë nmëguˈukˈäjtëmë tyëjk diˈib tsënaapy salonk pëˈääy. Kyostumbrë jäˈäy diˈib kyäjpxtëbë ami, yëˈë ko jëjpˈam parë ntsiˈiw nxëjtsëm. Pääty ja kyudëjkë sirkuitë tniˈˈijxëtyaay parëts ntsiˈiwdët, per komë Harvey jantsy tuumbë nety, tats xyˈanmääy parëts jawyiin ntsiˈiwët. Ja nmëguˈukˈäjtëm tpëjtaky tuk kubetë tëtykynyëë, ja tuk kubetë anëë ets tuˈugë palanganë. Per nëgooyëts mëjˈixy ojts njäˈäwënë ko tpëjtaky ijxëntyuuy mä ja nmëguˈukˈäjtëm ttukniwitsëdë asamblee. Tats nˈanmääy parëts xymyoˈoyët diˈibëts naytyukˈadëëytyukëdëp, per ¡yëˈëts xymyooy tuˈugë naylë diˈib yajtukˈijxnäjxp! Tats njawinmääy parëts nëjkxët tëjkˈëjxy, per tapë nety tyanëdë gansë diˈib jyantsy pyijkxandëp pën timmëwingoonëdëp. Tats nnayjyënanë: “Nmëguˈukˈäjtëm jantsy tuundëp jap, ni tkapëkäˈändë kuentë kots ntsiˈiwët. Ets yëˈë ko pën kyajts ntsiˈiy, mbäät dyajpoktë diˈibëts të xyajjäjtäˈäktë. Minëts nˈoktsiˈiy”. Tats ntsiiy.

Harvey, pyëjkë kuentë ko ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib kyäjpxtëbë ami, tsiptakxëdëbë nety wyimbattët, mët ko nimay kyaj tjattë letrë ets nan kyaj nety tmëdattë ja ëxpëjkpajn mä yˈayuk. Ko yajjääytsyondakyë ayuk ami, oyëts nˈijxtë, pes mbäädë nety ja nmëguˈukˈäjtëm yajtukniˈˈixëdë parë tkäjpxtëdë kyëˈëm ayuk. Nëgooyë ojts nyimëjääwdaknë. Per ko tiempë nyajxy, ta këˈëm ja nmëguˈukˈäjtëm ojts yˈëxpëjknëdë. Mä jëmëjt 1966, ta pyëtsëëmtsondakyë ëxpëjkpajn mä ayuk ami. Ets 1968, ta pyëtsëëmtsondakyë rebistë Diˈib Xytyukˈawäˈänëm.

Per ja gobiernë kyaj ttsojky ets wyäˈkxëdë ëxpëjkpajn wiink ayuk, yëˈëyë chino. Parë kyaj jyotmaybyäättët, ta ja nmëguˈukˈäjtëm wiˈixëm dyajpëtsëëmdë ja rebistë Diˈib Xytyukˈawäˈänëm. Extëm tuk tiempë dyajpëtsëëmdë majtsk ayuk: chino mandarín mëdë ami. Ets duˈun kyëxëˈky extëmxyëbë jäˈäy yajtukniˈˈixë chino. Desde jaa, Diosë kyäjpn dyajpëtsëmy mayë ëxpëjkpajn mä ayuk ami parë jäˈäy tnijawëdët ja tëyˈäjtën (Apos. 10:34, 35).

Naa iˈpx jëmëjtën, nimayë nmëguˈukˈäjtëm diˈib kyäjpxtëbë ami kyaj tkuytyuundë mä jyukyˈäjtën tijatyë Jyobaa nyiˈanaˈamëp. Ets ko kom kyaj nety yajxon tjaygyukëdë ja tëyˈäjtën, päätyë nety nääk  nyaymyëtˈit nyaymyëttsëënëdë axëëk, nyayajmuktëgoyëdë, tjuˈuktë tabakë o tpuˈuytyë nuez de areca. Harvey, kyuˈijxë kanäägë tuˈukmujkën parë tpudëjkëdë ja nmëguˈukˈäjtëm ets tjaygyukëdët wiˈixë Jyobaa tˈixy tijatyë nety tyuundëp. Ets mätsë nety nëjkx nguˈixëyäˈändë tuˈugë tuˈukmujkën, netëts duˈun njäjttë extëmëts të nmaytyaktsoony.

Ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib yujy tudaˈagyëty, nayajtëgäjtsëdë, per jotmaymyëët njënäˈänëm ko nimaybyë kyaj duˈun ttuundë. Jap Taiwán ja nety jyapˈatyë käjpxwäˈkxpë, naxy 2,450, per nuˈun nyajxy iˈpx jëmëjt, ja ojts wyingëdaˈaky naa 900. Ko duˈun tyuun jyäjtë, nëgooyëts mon tuk ojts nnayjyäˈäwëndë, per nnijäˈäwëdëbëtsë nety ko Jyobaa ninäˈä tkakunuˈkxäˈäny ja kyäjpn pën kyaj wäˈäts myëdunyëty (2 Kor. 7:1). Ko tiempë nyajxy, ta wyatsy ja Diosë kyäjpn. Ets tyam Taiwán, jaa jyapˈatyë käjpxwäˈkxpë, naxy 11,000 mët ko Jyobaa të kyunuˈkxëdë.

Ko nety të nyäjxnë 1980, nbëjktëtsë kuentë ko ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib kyäjpxtëbë ami, tamë nety jatëgok dyajkëktëkëdë ja myëbëjkën. Päätyë Harvey, mbäädë nety ja tiempë dyajtuny parë tpudëkëdët ja jäˈäy diˈib kyäjpxtëbë chino. Nëgooyë ojts ttukxondaknë ko tpudëjkë ja yetyëjkjäˈäyëty diˈib nety ja kyudëjkëty Testiigë. Njamyejtsypyëts wiˈix jantsy jotkujk nyayjyäˈäwë ko niduˈugë tyäˈädë yetyëjkjäˈäy tmënuˈkxtaky tim jawyiinë Jyobaa. Ëjts, nan jotkujkëts nnayjyawëty kots të nbudëkë nimayë jäˈäy parë tˈixyˈattëdë Jyobaa. Ets nëgooyëts jotkujk ojts nnayjyäˈäwënë ko niduˈuk ja jäˈäy diˈibëts nyaˈëxpëjk, jyajty tuˈugë myäänk etsë nyëëx mä Betel diˈib Taiwán ets yëˈëts mëët nduundë.

Kyajts tyam pënë njamyëëtnë. Harvey yëˈë mëmadakë kanser ets ja yˈoˈky 1 äämbë eneerë 2010. Jatsë nety të ngasäädëˈattë naa 59 jëmëjt. Yëˈë, ja dyajtuuny aduˈugë xyëëw tiempë mä Diosë tyuunk, naa 60 jëmëjtën. Nëgooyëts nbaˈˈayoownë. Per jantsy jotkujkëts nnayjyawëty kots mëët nduuny mä tyäˈädë majtskpë paˈis etsëts njäjttë ja ayuk diˈib jap yajkäjpxp. Tyäˈädë ayuk jantsy tsip, perë Harvey jyäjt nenduˈun tjäˈäyët.

Ko nyajxy naa taxk jëmëjtën, ta ja Diˈib wyoowˈyoˈoytyëbë Jyobaa tyestiigëty jyënandë ko nik oy kots njëmbitët Australia mët ko tamëtsë nety nmëjjäˈäyënë. Tim jawyiin, nˈokwinmääyëts: “Kyajts ntsoonäˈäny Taiwán”. Perë Harvey, yëˈëts xytyukniˈˈijxë ko xëmëts ngupëkët tijatyëtsë Diosë kyäjpn xytyukˈanaˈamp. Tats ndukniwijtsë njëmbitäˈäny. Ko tiempë nyajxy, tats njaygyujkë ko oytyëm kots njëmbijty.

Tyam, ndunyëts mä Betel diˈib Australasia ets sääbëdë domingë nˈëwaˈkxy ngäjpxwaˈkxyëts. Ko myindë nmëguˈukˈäjtëm diˈib kyäjpxtëbë chino etsë japonés parë tˈixyˈatäˈändë Betel, ëjtsëts nwoowëdijtypy, ets ¡nëgooyëts ntsojkënyëˈäjnë! Jyobaa të twandaˈaky ko dyajjukypyëkäˈänyë oˈkpë ets ëjts njantsy yˈawijxy njantsy njëjpˈijxypyëts. Nnijäˈäwëbëts ko Harvey, diˈib ninäˈä ojts tkajëjpkugäjpxë ti Jyobaa tuktunanë, yˈity mä wyinmäˈäny, ja lugäärë mas seguurëbë (Fwank 5:28, 29).