Skip to content

Skip to table of contents

TALA KE HE MOUI

Fakaako a Maua ke Ua Fakaheu e Ole ha Iehova

Fakaako a Maua ke Ua Fakaheu e Ole ha Iehova

HE MOLE e afā lahi ti hake e pelapela he vailele ti mafiti e tafe mo e tafea e tau patuō lalahi. Lata a mautolu ke o atu ke he taha faahi ka kua malona e hala laupapa ha ko e tafe maō he vai. Ko e taane haaku ko Harvey mo au, fakalataha mo e matakainaga ne fakaliliu ke he vagahau Amis kua matakutaku mo e nakai iloa e mena ke taute. He onoono hopoate mai e tau matakainaga he taha faahi, kamata a mautolu ke o atu. Fakamua, fakaholo e motokā tote ha mautolu ki tua he tulaki lahilahi hake. Ka e nakai fai toua po ke filifili ke tamau aki e motokā ka kua fakaholo fakatekiteki e tulaki he vai ne tafe. Kua loa e hala; ka e hoko a mautolu ke he taha faahi mo e haohao mitaki ke he magaaho taha ole ki a Iehova he liogi. Tupu e mena ia he 1971. Ko mautolu he faahi tahi ki uta ha Taiwan ne totou afe e tau maila he mamao mai he motu ne fanau a maua. To tala atu e au e tala.

FAKAAKO KE FAKAALOFA KI A IEHOVA

Ko Harvey e uluaki he lafu tokofā. O mai e magafaoa haana ke he kupu mooli i Midland Junction, Western Australia he magahala ne uka lahi e tuaga fakatupe he 1930. Tupu hake a Harvey ke fakaalofa ki a Iehova ti papatiso he 14 e tau he moui. Nakai leva he fakaako a ia ke talia tumau e tau matagahua he fakapotopotoaga. He vahā tama haana, nakai talia e ia ke totou e Watchtower he feleveiaaga he manatu kua nakai lotomatala a ia. Ka ko e matakainaga taane ne tutala ki a Harvey ne pehē, “Ka tala atu e taha he fakatokatokaaga ha Iehova ki a koe ke taute e taha mena, manatu a ia kua lotomatala a koe!”​—2 Kori. 3:5.

Fakaako e au e kupu mooli i Igilani, ti pihia mo e matua fifine mo e taokete lahi haaku. Nakai talia he matua taane haaku e kupu mooli he kamataaga ti totoko a ia, ka e talia e ia e kupu mooli he magaaho fakamui. He hiva e tau haaku he moui ti papatiso. Fakatoka e au e foliaga ke paionia ti eke mo misionare. Ka e nakai fakaatā he matua taane haaku au ke paionia ato tū e 21 e tau he moui. Ai amanaki au ke leva pihia e fakatali. Ti ko e mogo ne 16 e tau haaku ne fakaatā he matua taane haaku au ke hiki atu ki Australia ke nofo mo e taokete lahi haaku he motu ia. Fakahiku ai he tū e 18 e tau he moui haaku, ne kamata au ke paionia.

He aho mau ha maua he 1951

I Australia ne feleveia au mo Harvey. Manako tokoua a maua ke fekafekau ki a Iehova ko e tau misionare. Mau a maua he 1951. He mole e paionia tokoua ke ua e tau, ole ki a maua ke taute e gahua he takaiaga. Lahi e vala ha Western Australia he takaiaga ha maua, ti laulahi he tau magaaho ne o atu a maua he motokā ke he tau matakavi mamao mo e magomago e fonua.

KUA FAKAMOOLI E MITI HA MAUA

Aho ne paase i Kiliata he Yankee Stadium he 1955

He 1954, uiina a maua ke o atu ke he vahega 25 aki i Kiliata. Ko e miti ha maua ke eke mo tau misionare kua fakamooli! Hohoko a maua ki New York he toga, ti kamata e fakaako fakamakutu ke he Tohi Tapu. Ha ko e vala he aoga, lata a mautolu ke fakaako e vagahau Spanish ne uka lahi a Harvey ke fakaleo e tau matatohi “r.”

He aoga, ne fakailoa he tau faiaoga ki a lautolu ne manako ke he kotofaaga ki Sapanī ke tohi hifo e tau higoa ke lata mo e vahega vagahau Sapanī. Loto a maua ke fakaatā e fakatokatokaaga ha Iehova ke fifili e kotofaaga ha maua. Nakai leva he mole, ko Albert Schroeder ko e taha he tau faiaoga i Kiliata ne iloa kua nakaila tohi hifo e tau higoa ha maua. Pehē a ia ki a maua: “Manamanatu fakalahi ki ai.” He fakauaua a maua ke tohi hifo e tau higoa, pehē e Matakainaga ko Schroeder: “Kua tohi hifo he falu faiaoga mo au e tau higoa ha mua. Lali ke hokotia e tau alelo ha mua ke fakaako e vagahau Sapanī.” Mafiti e hiki ha Harvey ke he vagahau ia.

Hohoko atu a maua ki Sapanī he 1955, ti 500 ni he tau tagata fakailoa he motu katoa. Kua 26 e tau he moui ha Harvey ka e 24 haaku. Ne kotofa a maua ke he taone ko Kobe ti fekafekau a maua ke fā e tau. Fiafia lahi a maua ke liu uiina ke taute e gahua takaiaga, ti gahua a maua tata ke he taone ha Nagoya. Fiafia a maua ke he tau mena oti he kotofaaga ha maua​—ko e tau matakainaga, ko e tau mena kai, mo e tau matakavi. Ka e nakai leva ti moua foki e maua e magaaho ke kalo kehe he nakai talia e ole ha Iehova.

KOTOFAAGA FOOU MO E TAU PALEKO FOOU

Ko Harvey mo au mo e falu misionare i Kobe i Sapanī he 1957

He mole tolu e tau he gahua takaiaga, ole e la ha Sapanī ki a maua kua manako nakai a maua ke ō ki Taiwan ke gahua ke he tau tagata vagahau Amis. Tupu e tiaki taofiaga i ai ti lata a Taiwan ke moua e matakainaga taane ne mahifi ke he vagahau Sapanī ke lagomatai ke fakahako e tuaga. * Fiafia lahi a maua ke he gahua i Sapanī ti ko e fifiliaga uka anei. Ka e fakaako a Harvey ke nakai fakatolalo e tau kotofaaga ti talia a maua ke ō.

Hohoko atu a maua ia Novema 1962. Ko e 2,271 e tagata fakailoa i Taiwan ne laulahi a lautolu ko e tau tagata vagahau Amis. Ka e fakamua, lata a maua ke fakaako e vagahau Saina. Taha ni e tohi ha maua mo e taha e faiaoga ne nakai vagahau Palagi, ka e maeke a maua ke fakaako.

Nakai leva he hohoko atu ki Taiwan, ne kotofa a Harvey ke fekafekau he la ofisa. Tote e la ofisa ti leveki e Harvey e tau matagahua haana he ofisa mo e gahua fakalataha mo e tau matakainaga Amis ke he tolu e faahi tapu he mahina. Eke foki a ia mo leveki faahi motu he falu magaaho, putoia ai he taute e tau lauga he tau toloaga. Maeke a Harvey ke lauga faka-Sapanī ti maama he tau matakainaga Amis. Ka e fakaatā he fakatufono e tau feleveiaaga fakalotu ke taute ni he vagahau Saina. Uka agaia e vagahau ia ki a Harvey ka e lauga a ia faka-Saina ti fakaliliu he matakainaga taane ke he vagahau Amis.

Ko Taiwan i lalo he fakatufono ne pule fakakautau, ti kua lata e tau matakainaga ke moua e pemita ke taute e tau toloaga. Nakai mukamuka ke moua e tau pemita, ti fa fakatuai e leoleo ke fakatoka mai. Ka nakai fakatoka mai he leoleo e pemita ato hoko e faahi tapu he toloaga, ne nofo ni a Harvey he fale leoleo ato age e lautolu e pemita. Ha kua fuafuakelea e leoleo he fakatali e tagata motu kehe he fale leoleo, kua gahua e puhala ia.

KO E MOUGA FAKAMUA HAAKU NE TOLI

Ō he vailele pōtake i Taiwan ke fakamatala

He tau faahi tapu ne fakalataha a maua mo e tau matakainaga, ne fa mahani a maua ke taha po ke molea e tulā he ō hui, ti toli hake he tau mouga mo e ō ke he taha faahi he tau vailele hagahagakelea. Manatu e au e toli hake fakamua he mouga. He kai fakamafiti e kai pogipogi, ne ō a maua he pasi he hafa he mole e matahola lima he mogo pogipogi ke he maaga ne mamao, o atu ke he taha faahi he vailele, ti toli hake he mouga tokoluga. Kua tokoluga lahi mo e ka ono au ki mua na kitia ni au he tau hui he matakainaga taane ne toli hake i mua haaku.

He pogipogi ia, ne gahua a Harvey mo e falu matakainaga taane he fonua ka e fakamatala tokotaha au he maaga tote ne nonofo ai e tau tagata vagahau Sapanī. Kavi ke he matahola taha, kua teitei matefua au he hoge. He feleveia a au mo Harvey kua nakai fai matakainaga foki he matakavi ia. Kua age e Harvey e falu mekasini ke moua aki tolu e fua moa mata. Fakakite mai e ia e puhala ke kai aki e fua moa he fakapū e tau matapotu ti fofo hake. Pete he nakai mitaki ka e kai agaia e au e taha. Ka ko hai ka kai e fua moa ke toluaki? Moua e au, ha kua nakai fahia a Harvey ke lapolapo au ka matefua.

KEHE E PUHALA KOUKOU

He taha toloaga takaiaga, ne fehagai au mo e taha paleko matakehe. Nonofo a maua he fale he matakainaga taane he tapa he Fale he Kautu. Ha kua aoga lahi e koukou ke he tau tagata Amis, ne tauteute he hoana he leveki takaiaga e pakete ke koukou a maua. Lavelave a Harvey ti pehē a ia ki a au ke koukou mua. Tolu la e mena ke fakaaoga ka koukou: ko e pakete vai momoko, pakete vai vela, mo e pakete ne ai fai vai. Ofo lahi au ha kua tuku ai he hoana he leveki takaiaga i fafo he fale ne kitia maali atu ke he Fale he Kautu, ne haia e tau matakainaga ne tauteute ai ke lata mo e toloaga. Ole au ke moua e taha ie ke pā aki. Aleale e palasetiki ne tamai e ia ti kitia ke he taha faahi! Manamanatu au ke liu ke he faahi tua he fale ka e ha ha i ai e tau kusi (geese) ne fakaloa mai e tau ulu he pā ti tuo e tagata ka tata lahi. Manatu au: ‘Kua lavelave lahi e tau matakainaga ti ai kitia e lautolu au ne koukou. Ka nakai koukou au, to nakai fiafia a lautolu. Ati taute ne au pihia!’ Ti koukou au.

Tui he tau taute fakamotu Amis

TAU TOHI MA E TAU TAGATA AMIS

Mailoga e Harvey ne taufetului e tau matakainaga Amis ke holo fakaagaaga ki mua ha kua tokologa a lautolu ne nakai iloa ke totou ti nakai fai tohi. Kua kamata laia e vagahau Amis ke fakaaoga e tau matatohi Roma ti tuga kua aoga ke fakaako e tau matakainaga ke totou he vagahau ni ha lautolu. Ko e gahua makimaki anei ka e maeke e tau matakainaga ke fakaako ne lautolu a lautolu he mogo fakamui. Moua e tau tohi Amis he matahiku he tau 1960, ti ko e 1968 ne lomi agataha e Watchtower Amis.

Pete ia, nakai manako e fakatufono ke tufa e tau tohi ne nakai tohi ke he vagahau Saina. Ke kalo kehe he tau lekua, kua lomi e Watchtower Amis ke he tau puhala kehekehe. Ma e fakatai, fai magaaho ne fakaaoga e mautolu e Watchtower he vagahau Mandarin mo e Amis. Ka tuahā e tau tagata, tuga kua fakaako e mautolu e tau tagata ke he vagahau Saina. Tali mai he mogoia, taute he fakatokatokaaga ha Iehova e tau tohi he vagahau Amis ke lagomatai e tau tagata nei ke fakaako e kupu mooli.​—Gahua 10:34, 35.

KO E MAGAAHO FAKAMEĀ

He atu tau 1960 mo e 1970, tokologa e tau matakainaga Amis ne nakai momoui fakatatau ke he tau puhala he Atua. Ha kua nakai maama katoatoa e lautolu e tau matapatu fakaakoaga he Tohi Tapu, falu ne momoui he puhala feuaki, konahia, po ke ula tapaka, mo e gau e tau fua pitolo. Ahiahi atu a Harvey ke he loga e tau fakapotopotoaga ti lagomatai e tau matakainaga ke maama e onoonoaga ha Iehova ke he tau matakupu nei. Taha he tau ahiahi atu ia, ko e mena ne tupu ne talahau e au he kamataaga he vala tala.

Makai e tau matakainaga fakatokolalo ke taute e tau hikiaga ka e momoko ai, tokologa foki ne nakai taute pihia ti ko e numera he tau tagata fakailoa i Taiwan ne tō hifo mai he 2,450 ke he kavi 900 ke he 20 e tau. Fakalolelole lahi e mena nei. Ka e iloa e maua to nakai fakamonuina e Iehova e fakatokatokaaga ne nakai meā. (2 Kori. 7:1) Fai magaaho he mole ne fakameā e tau mahani hepehepe ti fakamonuina e Iehova. Ko Taiwan mogonei kua molea 11,000 he tau tagata fakailoa.

Tali mai he atu tau 1980, kitia e maua e tua malolō he tau fakapotopotoaga Amis, ti maeke a Harvey ke lahi e magaaho ne fakaaoga mo e tau tagata Saina. Fiafia a ia ke lagomatai e tau taane he tau matakainaga fifine ne nakai tua. Manatu e au kua fiafia lahi a ia he taha he tau tagata taane nei ne liogi ki a Iehova he magaaho fakamua. Fiafia foki au ke fakaako tokologa a lautolu ne loto fakamooli ke fakatata ki a Iehova. Moua foki e au e fiafia he fekafekau he la ofisa i Taiwan mo e tama taane mo e tama fifine he taha he tau tagata fakaako Tohi Tapu fakamua haaku.

MOMOKO HE GALO

Mogonei ko au ni tokotaha. He mole e teitei 59 e tau he mau, mate e fakahele haaku ko Harvey ia Ianuari 1, 2010 he mole e taufetului mo e kenesā. Teitei ke molea 60 e tau he gahua mau a ia! Misi lahi mahaki agaia e au a ia. Ka e fiafia lahi au he fekafekau mo ia ke he ua e motu fulufuluola! Fakaako a maua ke vagahau mo e maeke foki a Harvey ke tohi ke he ua e vagahau Asia ne uka.

Fai tau he mole, fifili e Kau Fakatufono kua mitaki ke liu au ki Australia ha kua motua tuai e tino haaku. Ko e manatu fakamua haaku, ‘Ai manako au ke toka a Taiwan.’ Ka e fakaako e Harvey au ke talia tumau e ole he fakatokatokaaga ha Iehova, ti fano au. Mogonei, maama e au kua mitaki e fifiliaga ia.

Fiafia au ke fakaaoga e vagahau Sapanī mo e Saina ka uta e tau tagata kitekite he Peteli

Mogonei kua gahua au he la ofisa i Australasia he faahi tapu mo e he fakapotopotoaga he matahiku vahā tapu. He Peteli, fiafia au ke fakaaoga e vagahau Sapanī mo e vagahau Saina haaku ka uta e tau tagata kitekite. Amaamanaki lahi au ke he liu tu mai ne mavehe e Iehova. Iloa e au to manatu e ia a Harvey ne fakaako tumau ke taute e tau mena ne ole e Iehova.​—Ioane 5:28, 29.

^ para. 14 Ko e vagahau Saina e vagahau pauaki i Taiwan, ka ko e vagahau Sapanī ko e vagahau pauaki ne kua leva e fakaaoga. Ti ko e vagahau Sapanī ko e vagahau mahani he tau lanu kehekehe i Taiwan.