Harvey niye enze woyamba kuvyalika pa ŵana 4. Banja yao yephunzila cendi ca m’ma 1930 mu tauni ya Midland Junction, ku m’cingulo kwa Australia. Pa nthawi iyi m’calo ici mwenze umphawi. Harvey enzokonda Yehova ndipo ebatizika ali na vyaka 14. Pavuli pake eyamba kuseŵenzeshewa mumpingo. Pa nthawi iyakine enze esengewa kuti akaŵelenge Nsanja ya Mulonda pa misonkhano, koma yove ekana cifukwa enzoziona kuti angakwanishe lini. Mkwasu muyakine eyavya mkwasu Harvey kunkhala na maganizo oyenela mwa kumuuzhya kuti, “Ngati mkwasu wakusenga kuti ucite utumiki uyakine m’gulu ya Yehova niye kuti waona kuti ungakwanishe!”​—2 Akor. 3:5.

Neo, amama na mkulu wangu munakazi tephunzila cendi petenzonkhala ku England. Atata ephunzila cendi pavuli pake, cifukwa poyamba enzozonda Mboni za Yehova. Olo kuti atata enzofuna lini kuti nibatizike, nebatizika nili na vyaka 9. Pavuli pake neziikila zolinga zauzimu monga kuyamba upainiya na kuzonkhala mishonale.  Olo n’tetyo atata enzofuna lini kuti niyambe upainiya nikaliyokwanisha vyaka 21. Nenzofuna lini kuyembekeza nthawi itali teti. Tetyo penenze na vyaka 16, enilola kuluta ku Australia kuyonkhala na mkulu wangu wamene ekukila kucalo ici. Penekwanisha vyaka 18 neyamba kucita upainiya.

Nili ku Australia, nekumana na mkwasu Harvey. Tonse tenze na colinga cakuzotumikila monga amishonale. Tetyo mu 1951 telungulana. Pavuli pocitila pamozi upainiya kwa vyaka viŵili, etituma kuti tikatumikile m’dela. Dela yasu ku m’cingulo kwa Australia yenze ikulu ngako cakuti tenzofunika kuyenda misenga itali-itali ndipo malo ayakine enze ovuta kufwikako.

Mu 1954, teitiwa kuti tikaloŵe kilasi ya namba 25 ya Sukulu ya Giliyadi. Colinga casu conkhala amishonale cenze cesala patontho kuti cikwanilishiwe. Petefwika ku New York, teyamba kuphunzila Baibo mwakhama. Monga mbali yamaphunzilo, tenzofunika kuphunzila Cisipanishi camene cenze cilaŵilo covuta kwa Harvey cifukwa enzokangiwa kutomola mau ali na r.

Petenze m’kilasi, alangizi a sukulu iyi elengeza kuti ŵala angafune kuyotumikila ku Japan, angalembeshe mazina yao kuti ayambe kuphunzila Cijapanizi. Teona kuti cingankhale bwino kuti gulu ya Yehova icite kutiuzhya kwati tikatumikile. Pavuli pa nthawi itontho, mkwasu Albert Schroeder wamene enze m’mozi mwa alangizi ŵasu, ezindikila kuti tiliyolembeshe mazina. Yove etiuzhya kuti: “Iganizileni luweme nkhani iyi.” Koma petewayawaya soti, mkwasu Schroeder elaŵila soti kuti: “Alangizi ayakine na neo talemba kale mazina yanu. mukoyesayesa kuphunzila Cijapanizi.” Cenze cipepu kwa Harvey kutomola mau a Cijapanizi kusiyana na a Cisipanishi.

Tefwika ku Japan mu 1955, kwamene kwenze tyala ofalisa 500. Harvey enze na vyaka 26 ndipo neo nenze na vyaka 24. Tetumizhyiwa ku mzinda wa port ku Kobe kwamene tetumikila kwa vyaka 4. Pavuli pake tesangalala pecititumizhya soti m’dela ndipo tenzotumikila pafupi na mzinda wa Nagoya. Tenzokonda ciliconse cokhuza utumiki wasu, akwasu, vakulya vakwamene uko na mwekwenzoonekela. Pakaliyopita nthawi itali tepasiwa soti mwai uyakine wocita zecitiuzhya Yehova.

Pavuli pa vyaka vitatu mu nchito ya dela, ofesi ya msambo ya ku Japan yetisenga ngati tingakonde kuluta ku Taiwan kuyoyavya ŵanthu a mtundu wa Ciamisi. Akwasu ayakine Aciamisi enkhala  a mpatuko, ndipo ofesi ya msambo ku Taiwan yenzofuna mkwasu wamene enzokwanisha kulaŵila Cijapanizi kuti akayavye pa vuto yamene iyi. * Tenzoikonda ngako nchito yasu ku Japan, tetyo cenze covuta kuti tipange cosankha. Koma mkwasu Harvey ephunzila kusakana utumiki uliwonse, tetyo tevomelezhya kuluta.

Tefwika ku Taiwan mu November 1962. Ku Taiwan kwenze ofalisa 2,271 ndipo anyinji mwa ofalisa aŵa enze a mtundu wa Ciamisi. Tenzofunika kuphunzila Cichainizi. Koma tenze tyala na buku imozi na mphunzisi wamene enzokwanisha lini kulaŵila Cizungu. Olo n’tetyo tekwanisha kuphunzila Cichainizi.

Nthawi itontho pavuli pofwika ku Taiwan, mkwasu Harvey eikiwa kuti akoyanganila nchito m’calo ici. Cifukwa cakuti ofesi ya msambo yenze itontho, mkwasu Harvey enzokwanisha kusamalila maudindo yake nopitilizhya kutumikila na akwasu Aciamisi kwa mawiki atatu pa mwezi. Enzotumikila soti monga woyanganila cigao zamene zenzoyangizhyilapo kulaŵila nkhani pa misonkhano ikulu-ikulu. Mkwasu Harvey sembe enzolaŵila nkhani zake mu Cijapanizi, ndipo akwasu Aciamisi sembe enzokwanisha kumvwishila luweme. Koma boma yenzolola kuseŵenzesha tyala Cichainizi pa misonkhano ya cipembezo. Olo kuti Mkwasu Harvey enzovutika kulaŵila Cichainizi, yove enzolaŵila mphela nkhani zake mu cilaŵilo ici ndipo mkwasu muyakine enzomasulila mu Ciamisi.

Calo ca Taiwan cenzolamuliliwa na masoja, tetyo kuti akwasu acite misonkhano enzofunika kutola cilolezo. Koma kucita izi kwenze lini kupepu cifukwa a polisi enzocelwa kuti atipase cilolezo. Ngati a polisi aliyotipase cilolezo mpaka mu wiki ya msonkhano, mkwasu Harvey enzonkhala pa polisi kuyembekeza mpaka atipase cilolezo. Pofwana kuti a polisi enzocita nsoni ngati munthu wa ku calo ciyakine oyembekezela nthawi itali pa polisi, enzotipasa kamangu cilolezo.

Ma wiki anyinji yetenzonkhala na akwasu tenzokonda kuyoyenda, kukwela malupili notauka mimana. Nukumbukila nthawi yoyamba penekwela lupili. Pavuli pakulya cakulya cam’mawa, tekwela basi ca ku ma 5:30 kuluta ku munzi wa kutali. Ndipo tetauka m’mana nokwela lupili itali ngako. Yenze lupili itali ngako cakuti mendo ya mkwasu enze pasogolo pangu yenzooneka pafupi na pamenso pangu.

Pa siku yamene iyi mkwasu Harvey enzolalikila na akwasu akwamene uku, pamene neo nenzolalikila neka m’kamunzi katontho ka ŵanthu olaŵila Cijapanizi. Pofwika ku ma 1 koloko nefooka cifukwa niliye kulye kwa nthawi itali. Penekumana na mkwasu Harvey kwenzeve akwasu pafupi. Mkwasu Harvey enze esinthanisha magazini na malungu ya nkhuku yatatu yaŵisi. Yove enionesha molyela mwa kuboola mbali imozi nakumwa. Olo kuti yenzomvwika lini bwino, neyesa kulyako imozi. Koma kansi ni ŵani enzofunika kulya yacitatu? Necilya cifukwa mkwasu Harvey enzoona kuti angakwanishe lini kuninyamula ngati ningafente na njala.

Pa msonkhano wadela uyakine nekumana na vuto iyakine. Tenzonkhala pa ng’anda ya mkwasu muyakine wamene enzonkhala pafupi na Ng’anda ya Ufumu. Cifukwa cakuti ŵanthu a mtundu wa Ciamisi oona kuti kusamba ni cinthu cofunika ngako, mkazi wa woyanganila dela etiikila manzi yosamba. Pofwana kuti mkwasu Harvey enze etangwanika, eniuzhya kuti nikayambilile kusamba. Peneluta kuyosamba nepeza kuti etiikila mabaketi yatatu, imozi ya manzi yozizila, iyakine ya manzi yakupya na iyakine mwenzeve manzi. Cenidabwisa ni cakuti mkazi wa woyanganila dela eika manzi pa malo poonekela pafupi na Ng’anda ya Ufumu kwamene akwasu enzoyavya kukonzekela msonkhano. Nesenga kuti anipaseko ketani. Koma yove eniletela pulasitiki yongweleŵela. Neganiza zakuyosambila kuseli kwa ng’anda koma nenzoyopa cifukwa kwenze vinyoni vamene nenzoganiza kuti vinganilume. Mumtima neziuzhya kuti: ‘Pofwana kuti akwasu ni otangwanika ngako anganione lini kuti nusamba. Ndipo ngati ningaleke kusamba angakhumudwe.’ Tetyo nesamba.

Mkwasu Harvey ezindikila kuti akwasu Aciamisi enzoluta lini pasogolo mwauzimu cifukwa cakuti anyinji enzoziŵa lini kuŵelenga ndipo enzeve zofalisa m’cilaŵilo cao. Pofwana kuti cilaŵilo ca Ciamisi cenze ceyamba kulembewa poseŵenzesha vilembo vaciroma, teona kuti cenze luweme kuyamba kuphunzisa akwasu na azilongosi kuŵelenga cilaŵilo cao. Olo kuti yenze nchito yovuta, akwasu na azilongosi eyamba kukwanisha kuŵelenga nophunzila za Yehova mu cilaŵilo cao. Zofalisa za Ciamisi zeyamba kufalisiwa cakosilizhyila kwa 1960, ndipo mu 1968 Nsanja ya Mulonda yaciamisi yeyamba kufalisiwa.

Olo n’tetyo boma yelesha zofalisa zasu zamene zenze lini m’cilaŵilo ca Cichainizi. Tetyo kuti tipewe mavuto, Nsanja ya Mulonda ya m’Ciamisi yeyamba kufalisiwa m’njila yosiyanako. Mwacisanzo, kwa miyezi 17 Nsanja ya Mulonda yenzolembewa mu vilaŵilo viŵili, vamene ni Cichainizi Mandarin na Ciamisi. Ngati munthu ali na makonsho, tenzoseŵenzesha magazini kumuphunzisa. Pavuli pake gulu ya Yehova yeyamba kufalisa mabuku anyinji mu Ciamisi kuti ayavye ŵanthu amene aŵa kuphunzila cendi.​—Mac. 10:34, 35.

M’vyaka va pakati pa 1960 na 1970 akwasu anyinji aciamisi enzonkhala lini mokatizhyana na miyezo ya Yehova. Cifukwa cakuti enzomvwishisha lini luweme mfundo za m’Baibo, akwasu aŵa enzokumwa walwa mwaucakolwa, kupepa fwaka na kuseŵenzesha mankhwala osokoneza tomfwe. Mkwasu Harvey eyendela mipingo inyinji pofuna kuyavya akwasu kuona mwamene Yehova oonela minkhalidwe iyi. Pa umozi mwa maulwendo aŵa, niye pezeticitikila zanafotokoza koyambilila kwa nkhani ino.

Akwasu olicefya enze okonzeka kucinja, koma za cisoni ni zakuti akwasu anyinji ekana kucinja ndipo ciŵelengelo ca ofalisa ku Taiwan cecepa kufuma pa 2,450 kufwika pa 900 pa vyaka 20. Izi zenze zofookesha ngako. Olo n’tetyo teziŵa kuti Yehova angadalise lini gulu yake ngati mucitika vinthu viipa. (2 Akor. 7:1) Pavuli pake, akwasu eyamba kutumikila Yehova m’njila yoyenelela, ndipo na daliso ya Yehova lomba ku Taiwan kuli ofalisa opitilila 11,000.

Kufumila mu 1980 kuluta msogolo teona kuti cikhulupililo ca akwasu na azilongosi Aciamisi cetang’a, ndipo mkwasu Harvey enzonkhala nthawi itali kuyavya akwasu olaŵila Cichainizi. Esangalala kuyavya azinalume ŵa azilongosi kunkhala Mboni za Yehova. Nukumbukila nthawi iyakine eniuzhya mwecisangalalila kuona m’mozi mwa azinalume aŵa opemphela kwa nthawi yoyamba kwa Yehova. Nane nesangalala ngako kuyavya ŵanthu oona mtima kuvwendela pafupi na Yehova. Ndipo nenze soti osangalala kutumikila pa ofesi ya msambo ku Taiwan pamozi na ŵana aŵili ŵa ŵanthu ŵeneyavya kuphunzila cendi.

Pavuli ponkhala mu ukwati kwa vyaka 59, mulume wangu wokondeka Harvey emwalila pa 1 January, 2010 pavuli polwala kansa. Enkhala mu utumiki wanthawi zonse kwa vyaka pafupifupi 60. Numuyewa ngako. Koma n’ne wokondwela ngako kuti tetumikila pamozi mu vyalo viŵili. Tephunzila kulaŵila vilaŵilo viŵili vovuta va ku Asia ndipo Harvey eziŵa na kulemba vilaŵilo ivi.

Pavuli pa vyaka vitontho, Bungwe Yolamulila yenisenga kuti niwelele ku Australia cifukwa ca ukulukazi. Maganizo ŵangu oyamba enze akuti ‘nufuna lini kufumako ku Taiwan.’ Koma mkwasu Harvey eniphunzisa kusakana ngati gulu ya Yehova yaniuzhya zocita, tetyo neluta. Pavuli pake, nemvwisha kuti necita luweme kuwelela cifukwa nenzofunika kuyavyiwa.

Lomba nutumikila pa ofesi ya msambo ku Australasia ndipo nulalikila na mpingo wapafupi pa wikendi. Nusangalala kuseŵenzesha Cijapanizi na Cichainizi poonesha ŵanthu malo a pa Beteli. Nuyembekezela mwacidwi nthawi pati Yehova akaukishe akufwa monga ni mwecitilonjezela. Nuziŵa kuti akamukumbukile Harvey wamene ephunzila kucita ciliconse cawamuuzhya Yehova kuti acite.​—Yoh. 5:28, 29.