O Harvey o le ulumatua o le ʻauso e toʻafā. I le vaitausaga o le 1930, i le taimi na matuā leaga ai le tamaoaiga o le lalolagi, na maua ai e le aiga o Harvey le upu moni a o nonofo i le taulaga o Midland Junction i le itu i sisifo o Ausetalia. Na tuputupu aʻe le alofa o Harvey mo Ieova, ma na papatiso ina ua 14 ona tausaga. Na vave ona ia aʻoaʻoina se lesona, e aua le teena tofiga mai i le faapotopotoga. Na iai le taimi e na te leʻi taliaina ai le faitauina o le Olomatamata i le sauniga, ona na ia manatu e lē agavaa ona e laʻitiiti. Ae na talanoa i ai le uso iā Harvey ma fai i ai:“Pe a talosaga atu iā te oe se tasi i le faalapotopotoga a Ieova e fai se mea, e manatu lenā tagata ua e agavaa!”​—2 Kori. 3:5.

Na matou maua ma loʻu tinā ma loʻu uso matua le upu moni i Egelani. I lenā taimi na tetee loʻu tama i le upu moni, ae na ia taliaina i se taimi mulimuli ane. Na ou papatiso ina ua iva oʻu tausaga e ui e leʻi manaʻo i ai loʻu tamā. Na faatū loʻu sini ina ia avea aʻu ma paeonia ma misionare. Peitaʻi, e leʻi faatagaina aʻu e loʻu tamā ou te paeonia seʻiloga ua atoa le 21 o oʻu tausaga. Ua umi tele lenā taimi iā te aʻu. Ina ua 16 oʻu tausaga, na malie ai loʻu tamā ou te siitia i Ausetalia i le mea o  loo nofo ai loʻu uso matua. Ina ua 18 oʻu tausaga na amata ai loa ona ou paeonia.

Na ou feiloaʻi iā Harvey i Ausetalia. Na tutusa o ma faanaunauga e auauna iā Ieova o ni misionare. Na ma faaipoipo i le 1951. Ina ua uma le lua tausaga o ma paeonia, na tofia loa i maʻua i le galuega matagaluega. O le matagaluega na ma galulue ai e aofia ai se vaega telē i le itu i sisifo o Ausetalia. O lea, e masani ona ma ui atu i se vaega tele e toafa ma nofoaga maotua.

I le 1954, na valaaulia ai i maʻua e auai i le vasega lona 25 o le Aʻoga o Kiliata. O lea, e lē o toe umi ae taunuu lo ma sini o le avea ma misionare. Na ma malaga i Niu Ioka i se vaa, ina ua ma taunuu na amata loa ona ma suʻesuʻe loloto i le Tusi Paia. Na aofia i mataupu na aʻoaʻoina i Kiliata le aʻoaʻoina o le gagana Sipaniolo. Na faigatā iā Harvey ona aʻoaʻoina le gagana, ona e lē mafai ona ia faaleoina le “r” i le gagana Sipaniolo.

A o faagasolo le aʻoga, na faasilasila e faiaʻoga o i latou e fia auauna i Iapani e mafai ona tusi i lalo o latou igoa mo le aʻoaʻoina o le gagana Iapani. Na ma filifili, e sili atu ona tuu i le faalapotopotoga a Ieova e filifili le mea e ma te auauna ai. Na iloa e le uso o Albert Schroeder, o se tasi o faiaʻoga i Kiliata e leʻi tusiaina o ma igoa e aʻoaʻo le gagana Iapani. Na ia faapea mai: “Toe mafaufau atili i ai.” Ae ina ua ma faatalatū pea, na toe faapea mai le uso o Schroeder: “Ua uma ona matou tusia i lalo ma isi faiaʻoga lua igoa. Taumafai e aʻo le gagana Iapani.” Na faigofie ona aʻo e Harvey lenā gagana.

Na ma taunuu i Iapani i le 1955, o le taimi lenā e na o le toʻalima selau tagata talaʻi i le atunuu atoa. E 26 tausaga o Harvey ae 24 oʻu tausaga i lenā taimi. Na tofia i maʻua e galulue i le aai o Kobe. O inā na ma galulue ai mo le fā tausaga. Na ma fiafia tele ina ua toe tofia i maʻua i le galuega femalagaaʻi, ma na ma galulue ai latalata i le aai o Nagoya. Na ma fiafia i mea uma e faatatau i lo ma tofiga, e aofia ai le ʻauuso, o meaʻai mananaia, ma vaaiga matagofie o laufanua maotua o le atunuu. E leʻi umi, ae ma toe maua foʻi se isi avanoa e talia ai se isi tofiga mai iā Ieova.

Ina ua mavae le tolu tausaga talu ona ma galulue i le galuega femalagaaʻi, ae talosaga mai le lālā i Iapani pe mafai ona ma ō i Taiwan e talaʻi i tagata Amis. I lenā taimi, na iai nisi o uso Amis na fulitua i le upu moni, o lea na manaʻomia ai e  le lālā i Taiwan se uso e tautala i le gagana Iapani ina ia fesoasoani i le mea ua tupu. * E leʻi faigofie iā i maʻua ona talia lenei tofiga ona na ma fiafia tele i lo ma tofiga i Iapani. Peitaʻi, na iloa e Harvey e lē tatau ona ia teena se tofiga, o lea na ma malilie ai ma te ō.

Na ma taunuu i Taiwan i le 1962. I lenā taimi e 2,271 tagata talaʻi i Taiwan, ma o le toʻatele o i latou o tagata Amis. Ae na manaʻomia ona ma aʻoaʻoina muamua le gagana Saina. Na iā i maʻua se tusi aʻoga e aʻoaʻo ai le gagana Saina, ma se faiaʻoga e lē iloa faa-Peretania, ae na mafai lava ona ma aʻoaʻoina le gagana Saina.

Ina ua ma taunuu i Taiwan, na tofia Harvey e vaaia le galuega talaʻi i le atunuu atoa. E lē telē se lālā i Taiwan, o lea na mafai ai e Harvey ona galue i le ofisa ma galulue faatasi ma uso Amis pe ā ma le tolu vaiaso i le masina. Na galue foʻi Harvey o se ovasia itumalo mai lea taimi i lea taimi, e aofia ai ma le faia o lauga i fonotaga. Na mafai e Harvey ona fai ana lauga i le gagana Iapani ina ia malamalama ai uso Amis. Peitaʻi, e na o le gagana Saina na faataga e le malo e fai ai sauniga faalelotu. E ui ina lē lelei le faa-Saina a Harvey, ae na ia faia lava lauga i le gagana Saina ae faaliliu e se uso i le gagana Amis.

Na pulea e se vaegaʻau Taiwan i lenā taimi ma na tatau ona talosaga uso i le malo mo se pemita e fai ai a latou fonotaga. E leʻi faigofie ona maua se pemita, ma e masani lava ona faatuatuai leoleo i le aumaia o le pemita. Pe a lē maua le pemita i le vaiaso o le fonotaga, e faatali lava Harvey i le ofisa o leoleo seʻiloga lava e maua. Ona na māsiasi leoleo e faatali se tagata mai se isi atunuu i lo latou ofisa, o lea na vave lava ona latou tuuina mai le pemita.

I vaiaso na matou galulue ai ma uso, na masani ona matou savavali mo se itula pe sili atu foʻi. E matou te aʻea mauga ma sopoʻia vaitafe. Ou te manatua le taimi muamua na ou aʻea ai se mauga. Ina ua uma ona inu la matou ti i le vaveao, ona matou puʻeina lea o le pasi e ō ai i se nuu mamao i le 5:30 i le vaveao. Na matou sopoʻia se vaitafe telē ma aʻea se mauga tū. E matuā tū lava le mauga ma na feagai lelei oʻu mata ma vae o le uso na muamua iā te aʻu.

I lenā taeao na galulue ai Harvey ma ni uso Amis i le galuega talaʻi. Ae na ou talaʻi na o aʻu i se tamaʻi nuu e nonofo ai tagata e tautatala i le gagana Iapani. Pe ā o le ta o le 1:00 i le aoauli ae ou faalogoina ua ou tau matapogia ona ua umi tele e leʻi oo se meaʻai i loʻu manava. E ma te toe feiloaʻi ane ma Harvey ua ō uso na latou galulue. Na sau Harvey ma fuāmoa mata e tolu na ia faafesuiaʻia ma ni mekasini. Na faataʻitaʻi mai e Harvey le auala e ʻai ai le fuāmoa mata. E faapū uma pito e lua ona mimiti lea. E ui ou te leʻi fia ʻai i se fuāmoa mata ae na ou ʻaina lava le isi fuāmoa. Ae o ai la o le a ʻaina le fuāmoa lea e totoe? Na ou ʻaina, ona e lē mafai e Harvey ona fafa aʻu i lalo o le mauga pe a ou matapogia i le fia ʻai.

A o matou sauni mo se fonotaga matagaluega,  na ou fesagaʻia ai se luʻi e lē masani ai. Na ma nonofo i le fale o se uso e sosoo ma le Maota mo Sauniga. Ona e tāua tele i tagata Amis le taʻele, o lea na saunia ai e le avā a le ovasia matagaluega se vai e ma te taeele ai. Na pisi tele Harvey, o lea na ia fai mai ai ou te taʻele muamua. Na saunia e le tuafafine se pakete vai malūlū ma se pakete vaivevela ma se apa e asu ai le vai. Na faateʻia aʻu ina ua tuu e le avā a le ovasia pakete i fafo o le fale e faafesagaʻi tonu lava ma le Maota mo Sauniga lea o loo i ai uso o loo saunia mea mo le fonotaga. Na ou talosaga i le tuafafine pe iai se mea e pupuni ai le vaai mai o uso, ae na tago tuu mai le pepa iila. O lea, na ou mafaufau ou te alu i tua o le fale ou taʻele ai, ae o i inā o loo lālā mai ai i le pā ulu o kusi e togi so o se mea e latalata atu. Na ou faapea ifo, e leai se uso e amanaʻia laʻu taʻele ona o la e pisi. Ae afai ou te lē taʻele o le a latou lē fiafia iā te aʻu, o lea e sili ai ona ou taʻele ma na ou taʻele loa.

Na iloa e Harvey e faigatā ona agaʻigaʻi i luma faaleagaga uso Amis, ona e toʻatele e lē iloa faitau ma tusitusi ma e leai ni lomiga i la latou gagana. Ona o lea ua amata faaaogā mataʻitusi faa-Roma e tusia ai le gagana a tagata Amis, o se mea lelei la le aʻoaʻo o uso ia iloa faitau i la latou lava gagana. E telē le galuega na fai i ai ae na iʻu lava ina iloa e uso suʻesuʻe mea e faatatau iā Ieova i la latou lava gagana. Na maua lomiga i le gagana Amis i le taufaaiʻuiʻuga o le vaitausaga 1960, ma i le 1968 na amata lomia ai Le Olomatamata i le gagana Amis.

Peitaʻi, na faasā e le malo le tufatufaina o lomiga e lē o tusia i le gagana Saina. O lea, ina ia ʻalofia lenā faafitauli, na lomia ai le Olomatamata i le gagana Amis i ni auala eseese. O se faaaʻoaʻoga, na iai le vaitaimi na lolomi faatasi ai i Le Olomatamata le gagana Mandarin ma le gagana Amis. O le faia faapea, e foliga atu ai o loo matou aʻoaʻoina tagata Amis i le gagana faa-Saina. Talu mai lenā taimi, na saunia ai e le faalapotopotoga a Ieova lomiga i le gagana Amis, ina ia fesoasoani ai i nai nei tagata e aʻoaʻoina upu moni o le Tusi Paia.​—Galu. 10:34, 35.

I le vaitausaga o le 1960 ma le 1970, e toʻatele uso Amis e leʻi ola e tusa ai ma tapulaa a le Atua.  Talu ai e latou te leʻi malamalama lelei i mataupu silisili o le Tusi Paia, na ola ai nisi i ni olaga lē mamā, onā, ulaula tapaa ma ʻai betel nut. Na asiasi atu Harvey i le tele o faapotopotoga ma taumafai e fesoasoani i uso e malamalama i le silafaga a Ieova i nei mea. O se tasi o na asiasiga, na tupu ai le mea o loo faamatalaina i le amataga o lenei mataupu.

Na malilie uso lotomaulalo e fai suiga, ae o le mea e faanoanoa ai, e toʻatele e latou te leʻi faia faapea. Na paʻū maualalo le aofaʻi o tagata talaʻi i Taiwan mai i le silia i le 2,450 i le pe ā ma le 900 i totonu o le 20 tausaga. O se tulaga na matuā lagona ai le lotovaivai. Peitaʻi na matou iloa, e lē mafai ona faamanuia e Ieova se faalapotopotoga e lē mamā. (2 Kori. 7:1) O le iʻuga, na faamamāina le faalapotopotoga ma na faamanuia i ai Ieova. I aso nei, ua silia ma le 11,000 le ʻautalaʻi i Taiwan.

Na matou mātauina le agaʻigaʻi i luma faaleagaga o uso ma tuafāfine i faapotopotoga Amis talu mai le vaitausaga o le 1980. O lea, na mafai e Harvey ona faaalu le tele o le taimi ma faapotopotoga Saina. Na fiafia Harvey e fesoasoani i tane a le toʻatele o tuafāfine e avea ma Molimau a Ieova. Ou te manatua na ia fai mai ua matuā fiafia lava ona ua mafai e se tane a se tasi o nei tuafāfine, ona tatalo iā Ieova mo le taimi muamua. Na ou olioli foʻi ina ua mafai ona ou aʻoaʻoina le toʻatele o tagata lotofaamaoni e mafuta vavalalata iā Ieova. Na ou fiafia foʻi ina ua matou auauna faatasi i le lālā i Taiwan ma le tama tama ma le tama teine a se tasi na ma suʻesuʻe.

I le taimi lenei, ua tuua na o aʻu. Ina ua mavae le toetoe lava 59 tausaga o le ma faaipoipoga, na maliu ai laʻu pele o Harvey iā Ianuari 1, 2010 i le kanesa. Na toetoe lava atoa le 60 tausaga na auauna ai Harvey faataimi atoa. O loo oʻu misia tele o ia. Ae ou te matuā fiafia ona sa ou lagolagoina o ia i le amatamataga o le ma auaunaga i ni atunuu matagofie se lua. Na mafai ona ma tautatala i nei gagana faigatā e lua, ae na mafai foʻi e Harvey ona tusitusi ai.

I ni nai tausaga mulimuli ane ai na filifili ai le Vaega Pule e lelei mo aʻu le toe foʻi i Ausetalia ona ua ou matua. O le mea muamua na oso ane i loʻu mafaufau, “Ou te lē fia alu ese ma Taiwan.” Ae na ou aʻoaʻoina mai iā Harvey se lesona, e lē tatau ona ou teena se tofiga mai i le faalapotopotoga a Ieova ma na ou toe foʻi loa i Ausetalia. Mulimuli ane, na ou iloa ai le atamai o loʻu toe foʻi i Ausetalia.

O loo oʻu galue nei i le lālā i Ausetalia i le vaiaso, ae i faaiʻuga o vaiaso e matou te galulue faatasi ai ma le faapotopotoga o loo oʻu auai ai. Pe a asiasi mai tagata e tautatala i le gagana Iapani ma le faa-Saina i le lālā i Ausetalia, ou te fiafia e faamatala mea iā i latou i la latou gagana. Ae ou te matuā naunau i le faataunuuga o le folafolaga a Ieova mo le toetū ona ou te iloa, o loo manatua pea e Ieova Harvey, o se tagata e lē mafai ona teena so o se tofiga mai iā te Ia.​—Ioa. 5:28, 29.