Skip to content

Skip to table of contents

WOTO U WAN SËMBË

U bi ta du andi Jehovah bi ta hakisi u fuu du

U bi ta du andi Jehovah bi ta hakisi u fuu du

BAKA di wan gaan ventu bi böö, hën di wata u di lio bi ko toon pötöpötö. Di wata bi ta kule sö hesi, taa a bi ta pusa dee gaan sitonu dee bi dë a di lio. U bi kë haba di lio, ma di wata bi sawa di booki tja go. Mi ku mi manu Harvey, ku wan woto baaa di bi ta puu di fan fuu ko a Amistöngö, bi ta fëëë sö tee taa wa bi saandi u bi musu du. Di u bigi haba go a di woto së banda, hën dee baaa dee bi dë ala ta luku, bi ta fëëë da u seei. U bi lëi di piki wagi fuu di u bi abi, buta a wan toloki baka. Di toloki dë an bi bigi gaanfa möön di wagi fuu. U bi bigi haba di lio pikipiki ku di toloki. Ma wa bi buta soni u hoi di wagi, fu an dë ta buli a di toloki baka. Di u bi ta haba, nöö a bi ta djei kuma wa bi o dou möönsö. Ma u bi ta begi u te fa u go dou a di woto së banda. Di soni aki bi pasa a di jaa 1971. U bi dë longi ku di köndë ka de pai u. U bi dë a di köndë Taiwan. Be mi konda da i unfa u du waka dou ala.

U BI KO SABI SONI U JEHOVAH

Harvey bi abi dii baaa, nöö hën bi dë di möön gaanwan. Dee sëmbë u Harvey, bi ko sabi soni u di tuutuu lei söwan 80 jaa pasa, a di kamian de kai Midland Junction, a di köndë Ösutualia. A di pisiten dë, soni bi taanga seei a di köndë. Harvey bi ko lobi Jehovah, hën a dopu di a bi abi 14 jaa. An bi tei longi, hën a bi ko fusutan taa te Jehovah hakisi ën faa du wan soni, nöö hii juu a musu ta mbei möiti faa du ën. Di a bi möön njönku, hën de hakisi ën faa lesi di Hei Wakitimawosu a komakandi. Hën a piki taa an o sa, u di a bi ta si kuma an bi o sa du ën. Ma di baaa di hën ku ën bi ta fan, bi heepi ën faa ko ta si soni woto fasi. A bi piki ën taa: „Te wan sëmbë di dë a di ölganisaasi u Jehovah hakisi i fii du wan soni, hën da a ta si taa i sa du ën!”​—2 Kol. 3:5.

Mi ku mi mma ku mi gaan sisa ko a di tuutuu lei di mi bi dë a Ingisiköndë. Bakaten, hën mi ppa seei ko a di tuutuu lei tu. Ma bigibigi, an bi lobi dee Jehovah Kotoigi. An bi kë u mi dopu, ma tökuseei mi dopu di mi bi abi nëigi jaa. Mi bi buta taa mi o du di pioniliwooko, nöö bakaten nöö mi bi o du di sëndëlengi wooko. Ma mi ppa bi taki taa te mi abi 21 jaa ufö mi o sa du di pioniliwooko. Ma ma bi kë wakiti sö longi. Fëën mbei di mi bi tapa 16 jaa, hën mi ppa bi da mi pasi u mi foloisi go libi ku mi gaan sisa a Ösutualia. Hën di mi tapa 18 jaa, hën mi bigi du di pioniliwooko.

Di daka di u tööu a di jaa 1951

A Ösutualia mi ku Harvey miti. Mi ku ën tuu bi kë du di sëndëlengi wooko. U bi tööu a di jaa 1951. Di u du di pioniliwooko sö wan tu jaa longi, hën de hakisi u fuu du di keling-wooko. Di kamian ka u bi ta du di keling-wooko bi bigi seei. Fëën mbei u bi musu ta lëi go a gaan longi kamian, nöö di kamian bi ta dë kuma wan sabana.

U BI FENI DI SONI DI U BI KË

Giliati-siköö a Yankee Stadium a di jaa 1955

A di jaa 1954, hën de kai u fuu go a di u 25 kalasi, u di Giliati-siköö. Di siköö di u bi o go dë, bi o da u pasi fuu sa du di sëndëlengiwooko awaa. U bi dou a New York ku boto, hën u go a di siköö. Hën u bigi lei soni u Bëibel gaanfa seei. U bi ta lei Sipanjölutöngö a di siköö tu, nöö di soni aki bi taanga da Harvey, u di an bi sa kai di lëtë R kumafa dee Sipanjölu sëmbë ta kai ën.

Di u bi dë a di siköö, hën dee sëmbë dee bi ta lei u soni, bi piki u taa dee sëmbë dee bi kë go du di diniwooko u de a di köndë Japan, bi sa sikifi de në a wan pampia, u de bi sa go a wan kalasi ka de bi o heepi de u de sa fan di töngö di sëmbë ta fan a di köndë Japan. Ma uu bi buta taa u bi o disa di ölganisaasi u Jehovah, be hën piki u andi u musu du. Wan pisiten baka di dë, hën baaa Albert Schroeder, wan u dee baaa di bi ta lei u soni a di Giliati-siköö, bi ko fusutan taa wa bi buta u në fuu sa lei di töngö di de ta fan a di köndë Japan. Fëën mbei a bi piki u taa: „Un kai pakisei nëën luku”. Di wa bi sikifi u në möönsö, hën a taki taa: „Mi ku dee woto baaa buta unu në kaa. Un mbei möiti u lei di töngö.” An bi taanga da Harvey faa lei di töngö aki.

U bi dou a di köndë Japan a di jaa 1955, nöö a di ten dë 500 peleikima nöö bi dë a di köndë. Harvey bi abi 26 jaa, nöö mi bi abi 24 jaa. De bi manda u go a di foto Kobe, nöö u bi peleiki ala fö jaa longi. Baka di dë, de bi hakisi u fuu du di keling-wooko baka. Nöö u bi go du ën zuntu ku di foto Nagoya. U bi lobi di keling-wooko seei, u bi lobi dee baaa ku dee sisa, dee soni di de bi ta njan a di köndë, ku di köndë seei. Baka wan pisiten, hën de bi hakisi u fuu du wan woto soni da Jehovah.

U BI BIGI DU WAN NJUNJUN WOOKO DI AN BI KÖSÖKÖSÖ U DU

Mi ku Harvey ku woto sëndëlengi a Kobe, di dë a Japan, a di jaa 1957

Baka di u du di keling-wooko dii jaa longi, hën di bëikantoo u Japan hakisi u ee u bi o kë go a di köndë Taiwan, fuu go peleiki da dee sëmbë dee ta fan Amistöngö. So u dee baaa ku dee sisa dee bi ta fan Amistöngö, bi bia baka da di tuutuu lei. Nöö di bëikantoo u Taiwan, bi abi wan baaa fanöudu di bi sa’ u fan di töngö di de ta fan a Japan, u heepi dee lö baaa ku sisa dë. * U bi lobi di wooko di u bi ta du a Japan. Nöö fëën mbei an bi dë wan kösökösö soni da u fuu go a Taiwan. Ma Harvey bi lei taa a musu ta mbei möiti faa du hii soni di Jehovah ta hakisi ën faa du. Nöö fëën mbei u bi go tökuseei.

U bi dou a Taiwan a ëlufumu-liba u di jaa 1962. Di köndë aki bi abi söwan 2.271 peleikima. Nöö gaansë u de bi dë sëmbë di ta fan Amistöngö. Ma di fosu soni di u bi musu du, hën da u bi musu lei Sinëisitöngö. Di wan kodo soni di u bi abi u heepi u fuu ko sa’ u fan di töngö, da wan buku, ku wan sëmbë di bi musu heepi u fuu ko sa’ u fan di töngö, ma di an bi sa’ u fan Ingisitöngö. Hii fa soni bi dë sö, tökuseei u bi ko lei di Sinëisitöngö.

Di u dou a Taiwan, hën de buta Harvey faa toon di bëikantoo dinai. Di bëikantoo an bi bigi. Fëën mbei Harvey bi sa ta du di wooko fëën a di bëikantoo, söseei a bi sa ta wooko ku dee baaa dee ta fan Amistöngö, dii wiki a wan liba dendu. Nöö wanwan pasi, a bi ta du di wooko di wan pisiwata-gaanwomi bi ta du. Fëën mbei a bi musu ta hoi taki a dee keling komakandi tu. Harvey bi sa ta hoi dee taki fëën, a di töngö di sëmbë ta fan a Japan. Nöö dee baaa ku dee sisa bi o fusutëën. Ma lanti an bi ta da pasi u keiki hoi a woto töngö, boiti a di Sinëisitöngö. Fëën mbei Harvey bi musu ta mbei taanga möiti faa hoi dee taki a Sinëisitöngö, nöö wan woto baaa bi ta puu de ko a Amistöngö.

A di ten dë, sodati hën bi ta tii di köndë Taiwan. Fëën mbei dee baaa bi musu nango ta hakisi u de da de wan pampia, di ta da de pasi u de sa hoi dee keling komakandi. A bi ta taanga u de feni di pamia aki. Nöö so juu dee siköutu bi ta mbei de wakiti longi ufö de da de di pampia. Ee dee siköutu an bi da dee baaa di pampia te di wiki u di keling komakandi dou, nöö Harvey bi nango sindo ta wakiti a di siköutu pösu, u te de dëën di pampia. Te u kaba fëën, dee siköutu bi ta dëën di pampia, u di de bi ta fii wan fasi, taa wan woto köndë sëmbë ko sindo ta wakiti a di siköutu pösu u de heepi ën.

DI FOSU PASI DI MI SUBI WAN KUUN

U ta haba wan piki lio a Taiwan fuu go peleiki da sëmbë

A dee wiki dee u bi ta dë makandi ku dee baaa ku dee sisa, u bi ta waka möön leki wan juu longi ta subi kuun ta haba lio. Mi ta mëni di fosu pasi di mi subi wan kuun. Wan daka, hën u hopo fuuku, hën u njan wan soni hesihesi, hën u go tei di besi di ta lëi a feifi juu pasa diiteni miniti mamate. U bi musu go a wan longi kamian. U bi musu haba lio, söseei u bi musu subi wan kuun. Di soni dë an bi dë wan kösökösö soni, biga di kuun bi hei, nöö a bi ta djei kuma wan taapu u bi ta subi.

Di mamate dë, Harvey bi peleiki makandi ku so u dee baaa ku dee sisa u di kamian dë. Ma mim bi dë mi wanwan ta peleiki a wan piki kamian, ka sëmbë di ta fan di töngö di de ta fan a Japan, ta libi. A dee pisiten u wan juu, ma bi ta fii bunu, u di mi bi dë sömëni juu longi söndö njan. Di mi ku Harvey miti, dee woto baaa ku sisa bi go kaa. Harvey bi da sëmbë wantu u dee buku fuu dee u ta paati da sëmbë, hën de dëën dii ganian obo. A bi lei mi unfa mi sa njan dee obo aki söndö boi nasö söndö baka. A bi mbei tu piki baaku a di obo, hën a tjupëën. Hii fa mi bi ta si kuma di obo an bi o suti sö, tökuseei mi pooba luku. Ma ambë bi o feni di u dii obo? Harvey bi da mi ën, u di an bi ta si kuma a bi o sa tja mi saka di kuun, ee falanfalan bi naki mi.

WAN SONI DI MA BI MËNI

Di u bi o hoi wan keling komakandi, hën wan soni di ma bi mëni bi miti mi. U bi ta dë a wan baaa pisi, leti a wan Könuköndë zali bandja. Dee Amisi sëmbë ta si di wasi di sëmbë musu ta wasi kuma wan fanöudu soni. Fëën mbei di mujëë u di keling-gaanwomi bi seeka soni da u te a kaba, fuu bi sa wasi. Harvey bi abi soni u du, fëën mbei a bi hakisi mi u mi fosu go wasi. De bi buta dii buketi da u. Wan u de bi dë ku kötö wata, di woto wan ku kendi wata, nöö di dii an bi abi soni a dendu. Di mujëë u di keling-gaanwomi bi buta dee buketi aki a döö, a wan kamian ka dee baaa dee bi dë di Könuköndë zali ta seeka soni da di keling komakandi, bi sa si u. Nöö di soni aki bi bigi da mi. Mi bi hakisi ën faa da mi wan soni u mi sa buta tapa di kamian, u sëmbë an bi sa si mi. Hën a tja wan pei palasitiki soni ko da mi u mi tapa di kamian, ma tökuseei sëmbë bi o sa si mi. Mi bi ta pakisei u mi go tjubi wasi a baka wosu, ma wanlö pei patupatu bi dë ala, di bi sa tuusi hedi pasa a baaku ko tjökö sëmbë. Hën mi ko pakisei taa: ’Dee baaa ta wooko ala. De an o buta pakisei a mi. Nöö ee ma wasi, de o tei mi u hogi. Be mi du ën nöö’. Hën mi wasi.

U bi bisi soni kumafa dee Amis sëmbë ta bisi soni

DE BI DOLOKI BUKU DA DEE AMIS SËMBË

Harvey bi ko si taa a bi ta taanga da dee baaa ku dee sisa dee ta fan Amistöngö, u de go a fesi a di biibi, u di sömëni u de an bi sa’ u lesi, söseei de an bi sa’ u sikifi. Nöö de an bi abi dee buku fuu a de töngö. A di ten dë, sëmbë an bi bigi sikifi soni a di Amistöngö sö longi jeti. Fëën mbei u bi bigi lei dee baaa ku dee sisa, unfa de sa lesi di töngö aki. A bi dë wan gaan wooko. Ma te u kaba fëën, dee baaa bi sa lei soni u Bëibel a de töngö. Sensi di jaa 1966, de bigi doloki buku na Amistöngö, ma a di jaa 1968, de bigi doloki di Hei Wakitimawosu na Amistöngö.

Ma lanti an bi kë fuu paati buku di an dë a Sinëisitöngö. U di dee baaa an bi kë u de ku lanti kisi toobi, mbei de bi ta puu di Hei Wakitimawosu aki a peipei fasi. Wan hii pisiten te u bi ta kisi di Hei Wakitimawosu, nöö a bi ta dë a Sinëisitöngö ku Amistöngö tuu a dendu. Ee wan sëmbë bi hakisi u faandi mbei u bi doloki di Hei Wakitimawosu a dee tu töngö tuu, nöö u bi ta piki ën taa a dë sö u di u kë lei dee Amis sëmbë Sinëisitöngö. Sensi di ten dë, hën di ölganisaasi u Jehovah bigi doloki sömëni buku na Amistöngö, sö taa dee sëmbë aki bi sa ko sabi soni u Bëibel.​—Tjab. 10:34, 35.

JEHOVAH BI SEEKA SONI

Söwan 20 jaa longi, sömëni baaa ku sisa an bi ta hoi dee wëti u Jehovah. U di de an bi ta kaba fusutan dee mama wëti u Bëibel, mbei de bi ta libi a wan fasi di an fiti, de bi ta dööngö, de bi ta sumuku taku tabaku, söseei de bi ta njan wan soni sii di bi ta mbei de ko hei. Harvey bi go a peipei kemeente, u heepi dee baaa ku dee sisa u de ko fusutan unfa Jehovah ta si dee soni aki. Di u bi go luku wan u dee kemeente, nëën di soni di u bi taki a bigi u di woto aki bi pasa.

Wanlö baaa dee bi abi sakafasi, bi dë kabakaba u tooka soni a de libi, ma a tjali taa so u de an bi kë tooka soni a de libi. Sö a bi ko pasa taa a 20 jaa dendu 1550 peleikima u Taiwan, an bi dë peleikima möön. Di soni aki bi mbei sëmbë lasi hati seei. Ma u bi sabi taa nöiti Jehovah o mbei soni waka bunu da wan ölganisaasi di an dë limbolimbo (2 Kol. 7:1). Te u kaba fëën dee baaa ku dee sisa a dee kemeente bi ko ta dini Jehovah a di soifi fasi, nöö a bi dë gbelingbelin u si taa Jehovah bi dë ku de, u di nöunöu Taiwan abi pasa 11.000 peleikima.

Sensi di jaa 1980, u bi ta si unfa dee baaa ku dee sisa u di Amis kemeente bi nango a fesi seei, nöö Harvey bi sa dë möön longi ku dee baaa ku dee sisa dee ta fan Sinëisitöngö. A bi dë kabakaba u heepi sömëni manu u sisa u di kemeente, u dee manu u de ko a di biibi. Mi ta mëni jeti taa a bi wai seei di wan u dee womi aki bi begi Jehovah di fosu pasi. Mi seei bi ta wai u heepi sömëni bunuhati sëmbë u de ko dë mati u Jehovah. Mi bi abi di gaandi seei u wooko makandi ku miii u dee sëmbë aki a di bëikantoo u Taiwan.

WAN TJALI SONI BI PASA

Nöunöu mi ko dë mi wanwan. Di lobi manu u mi Harvey di mi ku ën tööu söwan 59 jaa longi, ko lasi libi a 1 u Jailiba u di jaa 2010, u di a bi abi di siki de kai kankël. Bëina a bi dou 60 jaa di a dë a di hii-ten diniwooko! Te kuma di daka u tide mi ta hangi ën jeti. Ma mi wai seei taa mi bi sa du wooko makandi ku ën a tu waiti köndë! U bi lei u fan tu töngö di de ta fan a di pisiwata u Asia, di bi taanga u lei. Nöö Harvey hën a bi lei u sikifi de tu.

Baka söwan fö jaa, hën dee baaa u di Tii Kulupu taki taa a bi o möön bunu da mi ee mi toona foloisi ko a Ösutualia, u di mi bi ko abi jaa kaa. Di fosu soni di bi ko a mi pakisei, hën da ma bi o kë kumutu a Taiwan. Ma Harvey bi lei mi taa nöiti mi musu piki taa ma o sa du di soni di di ölganisaasi u Jehovah ta hakisi mi u du. Fëën mbei mi bi du di soni di de taki. Bakaten mi bi ko fusutan faandi mbei dee baaa bi kë taa mi bi musu kumutu a Taiwan.

Mi ta wai seei fa mi sa ta fan di töngö di de ta fan a Japan ku di Sinëisitöngö, te mi musu tja sëmbë luku Bëtëli

Nöunöu mi ta wooko a di Bëikantoo u Ösutualia a di wiki dendu, nöö mi ta du di peleikiwooko a sata nasö sonde. Mi ta wai seei te mi sa tja sëmbë luku Bëtëli, di ta fan di töngö di de ta fan a Japan, nasö di ta fan Sinëisitöngö. Ma mi ta wakiti di ten ka sëmbë o weki ko a libi baka, ka mi o sa si Harvey, di bi ta piki mi taa hii juu u musu ta du andi Jehovah ta hakisi u fuu du.​—Joh. 5:28, 29.

^ pal. 14 Nöunöu de ta fan Sinëisitöngö a di köndë Taiwan. Ma sömëni jaa longi de bi ta fan di töngö di de ta fan a di köndë Japan, a di köndë dë. Fëën mbei sömëni lö di dë a Taiwan, ta fan di töngö di de ta fan a di köndë Japan.