Harvey a diri gyanana nya koma ndrangani gwawe. Ndranga yaye yi hevbude lisine Midland Junction Austrália ga ocidental 80 myaga hwane tepo gu nga ba guri ni ndzala nya yikhongolo tigoni mule. Harvey dandride na gu haladza Jehovha nigu bhapatisidwe nari ni 14 myaga. Nya mba hweya uye hevbulede gu dzumeya mithumo yatshavbo a nga ba a ningwa libandlani. Kha nga olu a nga ba a ngari lidzaha, ga tepo nyo khaguri bombide tepo a nga lombwa gu leri Mukhedziseyi mitshanganoni kholu a di gu dzipwa na si ninganedwi. Ndriyathu moyo a di phasa Harvey gu pimisa khu ndziya nyo hambane khu gu mu embeya gu khuye: “A gu tshuka muthu nyo khaguri hengeledzanoni ya Jehovha a gu lomba gu gira gilo nyo khaguri a ngu dziti gu khuye u ngu ninganedwa.” — 2 Kor. 3:5.

Nyi hevbude lisine Inglaterra, kha nga olu mamayi wangu ni ndriyangu nya koma nya nyamayi anavo va hevbudego lisine. Gupheyani, papayi wangu a di gu dzinyenya Dzifakazi dza Jehovha, ganiolu, khu gimbiya nya tepo uye khade Fakazi. Ambari olu papayi wangu a nga ba a si dzini gu khuye nyi khala Fakazi, nyi bhapatisidwe na nyiri ni 9 myaga. Nyi dzi vegede misuvo nyo khale piyonero, khu hwane nyi khala misiyonariyo. Ambari ulolo, papayi wangu a di si dzini gu khuye nyi khala piyonero na nyi nga si giri 21 myaga. Nyi di si si pwisisi gu kheni khu ginani nyi nga ba nyi yede gu vireya tepo yatshavbo yoyo. Khu kharato, tepo nyi nga ba nyiri ni 16 myaga,  papayi wangu a di nyi dzumeleya gu hongola nyi ya khala Austrália ni koma wangu nya nyamayi a nga ba a fulugide a ya khala iyoyo. Khu gu hegisa, tepo nyi nga ba nyiri ni 18 myaga, nyi di pheya gu thuma kha nga piyonero.

Austrália nyi di tivana ni Harvey. Hatshavbo hi di gu vbweta gu thumeya Jehovha kha nga vamisiyonariyo. Khu 1951 hi di tshadha. Hwane nya gu thume hatshavbo myaga mivili kha nga vapiyonero, hi di pheya thumo nyo endreye mabandla. Sirikwito yathu Austrália ocidental yi diri yikhongolo ngudzu. Khu kharato, si di gu lomba gu gimbiya khu movha pfhuka nyo laphe hi hongola ga malanga ya hwindzo ngudzu.

Khu 1954, hi di ranedwa guya kursari Xikola ya Gileyadhi nya turma 25. Misuvo yathu nyo khale vamisiyonariyo yi di tadzisega. Hi di vboha Estados Unidos khu navhiyu hi bwe hi pheya gu gimbidzisa sihevbulo nya Bhibhiliya khu tshivba ni tshivba. Ga Xikola ya Gileyadhi, hi di yede gambe gu hevbula Espanhol, ganiolu, si di gu mu garadzeya ngudzu Harvey kholu a di si si kodzi gu ganeya gwadi letra r khu Espanhol.

Na hiri xikwatuno, muhevbudzi a di khuye, oyu a dzinago guya thumeya Japawu a nga ningeya lina laye gasi a dzipata avba nya turma yi thumisago lidimi nya giJapawu. Ethu hi di hunga gu khethu hengeledzano ya Jehovha yi na hunga omu yi vbwetago gu khiyo hiya thumeya umo. Nya mba hweya Albert Schroeder moyo nya vahevbudzi va Gileyadhi, a di tugula gu khuye ethu kha ha dzi lovedzisa. Uye a di hi embeya khuye: “Pimisani khiso.” Tepo hi nga ba hi vhikavhika gu ningeya malina yathu, ndriyathu Schroeder a di khuye: “Eni ni vambe vahevbudzi hi mi hathede wulanga nya guya thumeye umo. Khu kharato, zamani gu hevbuleya giJapawu.” Si mu vbevbugede Harvey gu hevbuleya malito khu giJapawu gu vbindra khu Espanhol.

Hi vbohide Japawu khu 1955 nigu ga tepo yoyo gu diri 500 vahuweleyi basi tigoni gwatshavbo. Eni nyi diri ni 24 myaga nigu Harvey a diri ni 26 myaga nya gu velegwe basi. Hi di rumedwa gu ya thumeya dhoropani ga Kobe nigu hi thumide yoyo 4 myaga. Hi tsakide gambe tepo hi nga konvhidharwi gasi hi bweleya gambe avba nya thumo nyo endreye mabandla nigu hi hongode hiya thumeya vbafuvbi ni lidhoropa la Nagoya. Ethu hi di gu tsakiswa khu satshavbo hi si manidego thumoni gwathu. Vandriyathu, guhodza ni satshavbo si nga ba si hi randrede. Nya mba hweya hi di mana limbe lithomo nyo gire esi Jehovha a nga ba a si vbweta.

Hwane nyo vbedze 3 myaga avba nya thumo nyo endreye mabandla, Bheteli ya Japawu yi di hi wudzisa gu khiyo ina hi ngu dzumeya guya thumeya Taiwan gasi hiya tshumayela vathu nya lihundzu nya giAmisi gani. Vambe vandriyathu nya lihundzu nya giAmisi va di khade vawugeli nigu Bheteli ya Taiwan yi di gu vbweta ndriyathu a kodzago gu ganeya  gwadi giJapawu gasi gu phasa gu fuvisa wuwugeli wowu. * Ethu hi di gu tsakiswa ngudzu khu gu thumeya Japawu, khu kharato, si hi garadzede ngudzu gu dzumeya gilombo gegi. Ganiolu, Harvey a di hevbude gu mba bomba thumo a ningwago, khu kharato, hi di hunga gu hongola.

Hi vbohide Taiwan khu Novembro nya 1962. Iyoyo gu diri ni 2271 vahuweleyi nigu nya vangi va kona va diri vaAmisi. Ganiolu gupheyani, si vbwetide gu hi hevbula giChina. Hi diri ni libhuku limwedo basi nya giChina nigu muhevbudzi wakona a di si ganeyi giNgiza ganiolu hi hevbulede giChina.

Na hi ngari gu vboha, Harvey a di hatwa gasi gu woneleya thumo Bheteli ya Taiwan. Kha nga olu Bheteli yi nga ba yiri yi dugwana, Harvey a di gu si kodza gu khathaleya thumo waye Bheteli a bwe a thumisana ni vandriyathu nya giAmisi dzisemana dziraru khu ngima. Uye gambe a di gu vega dziganelo omu nya mitshangano nya mighanga. Harvey a di gu vega dziganelo khu giJapawu nigu vandriyathu nya giAmisi va di gu si pwisisa. Ambari ulolo, mufumo wu di gu dzumeya gu khuwo avba nya wukhongeli gu thumiswa lidimi nya giChina basi. Khu kharato, Harvey a di gu dzi garadzeya gu hevbuleya lidimi leli. A di gu vega dziganelo khu giChina, vandriyathu va vbindrugedzeya khu giAmisi.

Khu kotani nya nayo nya masotshwa wu nga ba wuri Taiwan, ga gu manega mitshangano nya gipandre, vandriyathu si di gu lomba gu va pheya khu gu dzumeledwa gasi gu yi gira. Si di gu garadza gasi gu dzumeledwa nigu dzimbe dzitepo si di gu dzega tepo nyo laphe. Dzipolisiya dza gu hweya gu ningeya hlamulo khu semana nya tshangano, Harvey a di guya khala xikwadra yoyo nya dzipolisiya kala dzi ningeya hlamulo. Isoso si di gu gira gu dzipolisiya dzi ningeya hlamulo khu gu vbiredza kholu dzi di si tsakiswi khu gu wona muthu nya limbe litigo a hongola a ya khala thumotunu gwadzo.

Ndrani nya dzisemana hi nga ba hi vbedza ni vandriyathu, hi di gutala gu gimbiya khu dziora nya dzingi hi gweya sigomo hi bwe hi tshatuga mitsongo. Nyi ngu dundruga gigomo nyo pheye nyi nga gweya. Hwane nyo hodze gilogyo, khu dzi 5:30, hi di gu beya movha nyo hongole vhila, hwane nya isoso hi di gu tshatuga tsongo hi bwe hi gweya gigomo nya gikhongolo. Sigomo sesi si diri sikhongolo ngudzu avba nya gu, nyo khedza mbeli nyi di gu wona ngondro wa ndriyathu na gu gweya.

Ni dzimindru dzile, Harvey a di hongola thumoni nyo tshumayele ni vandriyathu va gipandreni mule, eni na nyi gu tshumayela nyonga omu nya vhila nya yidugwana, vathu va kona va nga ba va ganeya giJapawu. Omu nya dzi 13 nyi di pheya gu vbeya tshivba kholu nyi nga ba nyi vbedzide dziora nya dzingi nya mba hodza. Tepo nyi nga manana ni Harvey, avba a nga ba romo gu diri ni vambe vandriyathu. Harvey a di ningede mabhuku nyo khaguri a ningwa mandra mararu nya mambihu. Uye a di nyi yeyedza edzi va hodzago khidzo khu gu lipandranyana vbadugwana a vbedza a munyeya. Ambari olu li nga ba li si tshambi, nyi hodzide limwedo. Ganiolu, khu mani a nga hadzi hodza eli nya wuraru? Harvey a di nyi ninga litandra lile nya wuraru kholu a wonide gu khuye kha na nga si kodza gu nyi velega nya gu vbeya tshivba khu kotani nya ndzala.

Na nyiri tshanganotunu nya gipandre nyi emisanide ni gigaradzo nya mba ganelega. Hi di khade ndrangani ga ndriyathu vbafuvbi ni Salawu nya Mufumo. Kha nga olu vaAmisi va ningago ngudzu lisima guhamba, ngadza muwoneleyi nya gipandre a diya hi vegeya mati nyo hambe. Harvey a di pharegide ngudzu, khu kharato, a di nyi embeya gu khuye  indra pheya khuwe. Petoni gu diri ni mabhaketi mararu: Limwedo nya mati nyo dzidziye, limbe nya mati nyo vbise ni limbe nya liphanga. Egi gi nga nyi hlamadzisa khu gu gipeto gyakona gi di gu wonegeya nigu vandriyathu va nga ba va phasedzeya gu dongiseya tshangano nya gipandre Salawuni nya Mufumo va di gu si kodza gu nyi wona. Nyi di lomba kortina ngadza muwoneleyi nya gipandre gasi gu ta sega. Uye a di nyi reseya lona nyo wonegeye. Nyi di dundrugeya gu hongola nyi ya hamba hwane nya nyumba, ganiolu, nyi di gu thava gu vetwa khu ghanso li nga ba liri iyoyo. Nyi di dzi wudzisa kheni: ‘Ina vandriyathu va na nyi wona gu khavo nyo hamba olu va pharegidego khu thumo? Nya gu mba hamba kha si na nga va phara gwadi. Nyi na hamba basi!’ Khu kharato, nyi di hamba.

Harvey a di gu dziti gu khuye si di hadzi garadzeya vandriyathu nya lidimi nya giAmisi gu dandra khu liphuvboni kholu nya vangi vakona va di si kodzi gu leri nigu gu diri mwalo mabhuku khu lidimi lawe. Kha nga olu giAmisi gi nga ba gi phede gu lowa vbavbandzi nyo ganedwe basi, si di gu vbevbuga gu hevbudza vandriyathu gu leri khu lidimi lawe. Owu wu diri thumo nya wukhongolo, ganiolu, vandriyathu va di gu si kodza gu hevbula khu Jehovha khu lidimi lawe. Mabhuku khu lidimi nya giAmisi ma phede gu duga guvbeyani nya va 1960 nigu khu 1968 gu di pheya gu duswa Mukhedziseyi khu lidimi nya giAmisi. Ganiolu, mufumo wu di si dzini gu khuwo hi ningeya mabhuku khu limbe lidimi vbavbandze nya giChina.

Gasi gu potsa sigaradzo, Mukhedziseyi khu giAmisi wu di gu duswa khu dzindziya nyo hambanehambane. Khu giyeyedzo, ndrani nya 17 migima hi di gu thumisa Mukhedziseyi khu malimi mavili, giMandarin ni giAmisi. Vathu va gu tshuka va kanakana si di hadzi gira khatsi ha gu thumisa revhista yeyi gasi gu hevbudza vathu va gipandreni mule giChina. Khavbovbo, hengeledzano ya Jehovha yi di hi ninga mabhuku nya mangi khu lidimi nya giAmisi gasi gu phasa vathu vava gu hevbula lidimi nya giAmisi. — Mith. 10:34, 35.

Ndrani nya va 1960 ni va 1970, vandriyathu nya vangi nya lidimi nya giAmisi va di si vbanyi guya khu matshina nya milayo ya Nungungulu. Kha nga olu va nga ba va si ma pwisisi gwadi matshina nya milayo nya Bhibhiliya, vambe va di gu vbanya  khu wubhayi, gu seya ngudzu wadwa, gu daha feya mwendro gu hodza mihandro yi nga ba yi ranwa pwani bétele yi levisago mapimo. Harvey endrede mabandla nya mangi a zama gu phasa vandriyathu gu pwisisa edzi Jehovha a nga ba a si wona khidzo isoso. Tepo hi nga hi gira maendro yaya, hi tshanganide ni giradzo hi nga ganeya khigyo gu pheyani nya ndrima yeyi.

Vandriyathu nya gu dzinogise va dzumede gu vbindrugedza, ganiolu, ya walo khu gu nya vangi kha va dzumeya. Ndrani nya 20 myaga tengo nya vahuweleyi wu di vbunguga Taiwan, avba nya 2450 vahuweleyi, gu di tshala 900 basi. Isoso si nyi vbedzide ngudzu tshivba. Ambari ulolo, ethu hi di gu dziti gu khethu Jehovha gima kha na nga kategisa libandla li gu na ni mavbanyelo nyo vivbe. (2 Kor. 7:1) Khu mahegiso, mabandla ma di diga mavbanyelo nyo nyenyeze nigu khu gu kategiswa khu Jehovha, Taiwan muhuno gu na ni tengo nyo vbindre 11 000 vahuweleyi.

Khu va 1980 hi di wona gu khethu vandriyathu nya mabandla nya lidimi nya giAmisi va diri ni gukhodwa nyo tiye, khavbovbo Harvey a di hadzi gu kodza gu vbedza tepo nya yingi ni vandriyathu nya lidimi nya giChina. Uye tsakide ngudzu khu gu phasa vama nya vandriyathu nya vanyamayi gu khala Dzifakazi dza Jehovha. Nyi ngu dundruga gu kheni Harvey ganede gu khuye nyi tsakide ngudzu tepo nyi nga wona moyo nya vama vovo na gombeya ga Jehovha khu tepo nyo pheye. Aneni nyi tsakide ngudzu khu gu phasa vanyamayi nya vangi gu hidzimeya ga Jehovha. Nyi manide gambe gutsaka khu gu thumeya Bheteli ya Taiwan ni gyanana nyo pheye nya gikhwatana ni igyo nya wuvili nya gyadzana sa moyo a nga ba ari gihevbulo gyangu nya Bhibhiliya.

Olu mwama wangu fude. Hwane nyo vbindre 59 myaga na hi tshadhide, Harvey fude khu cancer khu 1 nya Janeiro nya 2010. Uye vbedzide tanga 60 myaga thumoni nya tepo yatshavbo. Nyi ngu mu suva ngudzu. Ganiolu nyi tsakide khu gu thuma hatshavbo ga mayigo mavili nyo tsakise. Hi hevbulede gu ganeya malimi mavili nyo garadze ya Ásia nigu Harvey a di gu kodza ni gu lova malimi yaya.

Hwane nya isoso, Huwo nyo thangeye yi di hunga gu khiyo khu kotani nya olu nyi nga ba nyi gumbide gu diri tshukwana nyi bweleya Austrália. Gupheyani nyi di pimisa gu kheni ‘Kha nyi dzini gu khuga khu Taiwan eni.’ Ganiolu, Harvey a di nyi hevbudzide ngu khuye gima nyi nga bombi mithumo nyi ningwago hengeledzanoni ya Jehovha, khu kharato nyi di hongola. Khu hwane nyi wonide kheni nyi giride gwadi nyi nga bweleya, kholu, olu nyi nga ba nyi dandride khu tanga nyi di gu vbweta giphaso.

Muhuno nyo thumeya Bheteli ga Austrália ndrani nya semana nigu guvbeyani nya semana nyo thuma ni libandla gutshumayelani. Nyi ngu tsaka ngudzu tepo vandriyathu va ganeyago giJapawu ni giChina va hi endreyago Bheteli, kholu nya gu thumisa malimi yaya gasi gu yeyedza ndranga ya Bheteli. Nyi gu lindrede khu maho nyo fuviye guwuswa ga ava va fudego ogu Jehovha a tumbisago, nyi ngu dziti gu kheni Uye a na mu dundruga Harvey oyu a hevbudego gu gira esi Jehovha a nga ba a mu ruma gu gira. — Joh. 5:28, 29.