Genda ha biroho

Genda ha rukarra rw'ebirumu

EBYAFAAYO

Tukeega Kwikara Nitukora Byona Yahwe Ebyatusaba Kukora

Tukeega Kwikara Nitukora Byona Yahwe Ebyatusaba Kukora

HANYUMA y’ihunga ery’amaani n’enjura kugwa, amaizi g’ekisaaru gakaba garumu esaabu nyingi kandi gaali nigairuka muno getwekere amabaale amakooto. Twali nitwetaaga kwambuka ekisaaru kinu, baitu orutindo rwali rutwairwe amaizi. Nyowe, iba nyowe Harvey, hamu nayatukonyeraga kuhindura omu rulimi rw’Amis, tukatiina muno kandi twayehurra titwine bukonyezi bwona. Tukatandika kwambuka obu ab’oruganda ha rubaju ruli baroleriire kandi beralikiriire. Tukabanza twavuga aka motoka kaitu ak’ataito twakateeka ha kimotoka ekikooto. Hanyuma, ekimotoka ekikooto kikataaha omu kisaaru obu aka motoka kaitu katasibirweho n’emiguha rundi enjegere. Nkehurra oti rundi tukamara obwire bwingi muno kusobora kwambuka. Tukasaba obwire bwona tw’amazire nitwambuka kandi tukambuka kurungi. Ebi bikabaho omu 1971. Twali tuli ha mwaro oguli omu buturuka izooba bwa Taiwan, kandi tuli hara muno n’ebiikaro nambere twazalirwe. Leka mbagambire ebitwarabiremu.

KWEGA KUGONZA YAHWE

Harvey nuwe akaba nakira obukuru omu bagenzi be aboojo bbana. Eka yabo ekaija omu mananu omu rubuga orwa Midland Junction, orwali ruli omu Bugwa Izooba bwa Australia, emyaka nka 80 enyuma omu kasumi ihanga linu likaba lirumu obunaku bwingi. Harvey akeega kugonza Yahwe kandi akabatizibwa aine emyaka 14. Omu kasumi kake akeega kwikirizaaga obujunanizibwa obubamuhaga omu kitebe. Obw’akaba akyali mwojo muto, haroho obuyayangire kusoma Omunaara gw’Omulinzi omu nsorrokano, habwokuba akaba n’atekereza ngu taine bukugu oburukumara. Baitu ow’oruganda ow’akaba n’abaza na uwe akamukonyera kuhindura entekereza ye obuyamugambiire ati: “Omuntu omu kitebe kya Yahwe obw’akugambira kukora ekintu aba n’atekereza ngu nokisobora!”—2 Kol. 3:5.

Nyowe, mama wange, hamu na mukuru wange omwisiki, tukegera amananu omu Bungereza. Ha kubanza ise nyowe tiyagonzaaga Abakaiso ba Yahwe, baitu hanyuma akafooka omu h’Abakaiso ba Yahwe. Nk’amujeemera n’abatizibwa nyine emyaka mwenda. Nketeraho ekigendererwa ky’okufooka payoniya nukwo hanyuma nfooke omu misani. Baitu ise nyowe akaba atarukugenda kunyikiriza kufooka payoniya kuhika obunakuhikize emyaka 21 nambere nkaba ninsobora kwecweramu. Nkaba ntarukugonza kulinda habw’akaire ako koona. Nahabweki obunahikize emyaka 16, ise nyowe akanyikiriza kugenda omu Australia kwikara na mukuru waitu omwisiki ow’akaba afurukiire omu ihanga eryo. Ha kumalirra, obunahikize emyaka 18, nk’atandika kuheereza nka payoniya.

Ha kiro kyaitu eky’okugaitwa omu 1951

Nkatangatangana Harvey omu Australia. Itwena twali nitugonza kuheereza nk’abamisani. Tukataaha obuswere omu 1951. Hanyuma y’emyaka ebiri nituheereza hamu nk’aba payoniya, tukasabwa kutandika kuheereza omu mulimo ogw’okubungira ebitebe. Ekicweka twarolerraga kyali kiri omu Bugwa Izooba bwa Australia kandi kyali kikooto muno, nahabweki twali twine kuvuga engendo eziraihire muno, nituraaba omu biikaro ebyomere muno kandi eby’enagire.

EKIROOTO KYAITU KIHIKIRRA

Omukoro ogw’okumalirra emisomo yaitu ogw’abaire omu Yankee Stadium omu 1955

Omu 1954, tukaralizibwa kugenda omu kilaasi ya Gilead eya 25. Hati ekirooto kyaitu eky’okufooka abamisani kyali nikigenda kuhikirra! Tukagendera omu meeri twahika omu rubuga rwa New York kandi twatandika okwega okw’amaani okwa Baibuli. Omu isomero lya Gilead, tukatandika kwega orulimi Orusipanishi, baitu Harvey rukamugumira muno habwokuba akaba atasobora kwatura kurungi r omu Rusipanishi.

Obutwali nitwega, abasomesa baitu bakaranga ngu abo boona abarukugonza kuheereza omu Japan nibasobora kwehandiikisa nukwo batandike kwega Orujapani. Tukacwamu ngu ekitebe kya Yahwe nikyo kitukomeremu nambere turaheereza. Hanyuma yakaire kake, ow’oruganda Albert Schroeder, omu h’abasomesa baitu omu Gilead, akakyetegereza nk’oku twali tutehandikisize. Akatugambira ati: “Mwongere kukitekerezaaho.” Nahati obututarahandiikire amabara gaitu, Ow’oruganda Schroeder akagamba ati: “Nyowe hamu n’abegeesa abandi tuhandiikire amabara ganyu. Mulengeho kwega Orujapani.” Harvey kikamwanguhira kwega kwatura ebigambo by’Orujapani kukira eby’Orusipanishi.

Tukahika omu Japan omu 1955, omu kasumi ako haali haliyo abatebezi 500 omu ihanga lyona. Harvey akaba aine emyaka 26, kandi nyowe nkaba nyine 24. Tukasindikwa kuheereza omu rubuga oruli ha mwaro orurukwetwa Kobe, nambere twaheriize kumara emyaka ena. Hanyuma tukasemererwa obutwaraliziibwe kwongera kuheereza omu mulimo ogw’okubungira ebitebe, kandi tukaheereza haihi n’orubuga rwa Nagoya. Tukagonza buli kimu kyona, ab’oruganda, ebyokulya, hamu n’omulingo ekiikaro kikaba nikizooka. Hanyuma yakaire kake, tukongera twatunga omugisa gundi ogw’okwikiriza kukora Yahwe eky’atusabire.

OBUHEEREZA OBUHYAKA BWIJA N’EBIZIBU EBIHYAKA

Harvey na nyowe tuli n’abamisani abandi omu Kobe, Japan, omu 1957

Hanyuma y’emyaka esatu omu mulimo ogw’okubungira ebitebe, itaagi erya Japan likatusaba obuturaaba nitwikiriza kugenda kuheereza omu Taiwan, kutebeza abantu abarukwetwa Amis. Ab’oruganda abamu aba Amis bakaba becwireho ekitebe, kandi itaagi lya Taiwan likaba niryetaaga omuntu arukubaza kurungi Orujapani kugenda kumaraho obujeemu obu. * Twali nitugonza muno obuheereza bwaitu omu Japan, nahabweki encwamu enu ekatugumira muno. Baitu Harvey akaba ayegere kwikiriza obujunanizibwa bwona obwamuheebwaga, nahabweki tukaikiriza kugenda.

Tukahikayo omu Novemba 1962. Taiwan ekaba erumu abatebezi 2,271, kandi abarukukira obwingi bakaba b’omu ruganda rw’Amis. Baitu ha kubanza, twali nitwetaaga kwega Oruchaina. Twali twine ekitabu kimu kyonka ekirukwegesa Oruchaina kandi omusomesa waitu akaba atamanyire Orungereza, baitu tukarwega.

Hanyuma y’okuhika omu Taiwan, Harvey akasabwa kurolerra omulimo omu ihanga lyona. Itaagi likaba liri litaito, nahabweki Harvey y’akoraga emirimo ye ey’omu ofiisi kandi atunga n’obwire obw’okutebeza n’ab’oruganda aba Amis kumara wiiki isatu buli kwezi. Kandi obwire obumu yaherezaaga nka district overseer, ekyali nikitwarramu kuha embazo ha nsorrokano enkooto. Harvey akaba nasobora kuha embazo omu Rujapani kandi ab’oruganda bakwetegeriize. Baitu, gavumenti ekaba nikiriza ensorrokano z’ediini kuba omu Ruchaina rwonka. Nahabweki Harvey, n’obwaraaba akaba atakegere kurungi Oruchaina akaba aine kurukozesa kuha embazo obu ow’oruganda n’ahindura omu rulimi rw’Amis.

Omu kasumi ako Taiwan ekaba eri hansi y’ebiragiro by’abaserikale, nahabweki ab’oruganda bakaba baine kutunga pamiti kusobora kutunga ensorrokano enkooto. Kutunga pamiti kyali kitanguhire, kandi poliisi yakiraga kukerererwa kuzigaba. Wiiki ey’orusorrokano orukooto obuyahikaga batakagituhaire, Harvey yagendaga ha poliisi aikarra kuhika obubagimuhaga. Nk’oku ab’apoliisi bakwatwaga ensoni habw’okwikaza omu nyamahanga aikaliire ha poliisi yabo, akakodyo ako kakoraga.

OMURUNDI GWANGE OGW’OKUBANZA KUTEMBA ORUSOZI

Nitwambuka ekisaaru ekitahamire omu Taiwan nukwo tugende tutebeze

Omu wiiki ezitwamaraga n’ab’oruganda, twakira kurubata kumara esaaha emu rundi n’okukiraho, nitutemba ensozi kandi nituraaba omu bisaaru. Ninyijuka omurundi gwange ogw’okubanza kutemba orusozi. Hanyuma y’okulya ekyanyenkyakara kitaito, tukakwata baasi saaha 11:30 eza nyenkyakara twagenda omu kyaro ekya hara muno, hanyuma tukarubata twaraaba omu kisaaru ekigalihire muno, kandi twatemba orusozi orwali rwesimbire muno. Orusozi runu rwali rwesimbire muno, habwokuba kakuba n’arozere omu maiso, nkaba ningenda kurora ebigere by’ow’oruganda ow’akaba anyebembiire.

Nyenkyakara egi, Harvey akatebeza n’ab’oruganda ab’omu kiikaro eki, baitu nyowe nkatebeza nyenka omu kyaro nambere hakaba hali abantu abarukubaza Orujapani. Nambere zahikire saaha musanju, nkaba mpoirwemu muno amaani habwokuba nkaba mazire esaaha nyingi ntakaliire. Obu nayongiire kutangatangana Harvey, hakaba hataroho ab’oruganda abandi. Harvey akaba agabire magaziini ezimu bamuhamu amahuli g’enkoko asatu agatacumbire. Akanyoleka nk’oku nsobora kulya ihuli libisi, kurabira omu kuliduburaho akahuru kandi nkalisoma. Nobukiraaba ngu nkaba ntarukugonza kulirya, nkalengaho. Baitu n’oha akaba n’agenda kulya eryakasatu? Harvey akalimpa habwokuba akaba natekereza ngu tasobora kumpimba kakuba ndakaba habw’enjara.

KWOGERA OMU NYIKARA ETALI YA BULI KIRO

Ha rusorrokano orukooto orumu, nkaraba omu nyikara etali yabuli kiro. Twali nitwikara omu nju y’ow’oruganda ey’ekaba eri haihi n’Ekyombeko ky’Obukama. Nk’oku abantu aba Amis batwara kwoga nk’ekintu ekikuru muno, mukazi w’omuroleerezi w’ekicweka nuwe y’atutekaniriize amaizi, n’ekiikaro ky’okwogeramu. Harvey akaba akyaine eby’okukora, nahabweki akangambira ngu mbanze. Nkasanga bantekaniriize ebintu bisatu: baketi y’amaizi agakwokya, endi ey’agakufuka, hamu n’ebeseni etarumu kantu. Baitu ekyampuniriize, mukazi w’omuroleerezi akaba abitaire aheeru y’enju kandi ab’oruganda abakaba bali ha Kyombeko ky’Obukama nibakora entekaniza ez’orusorrokano orukooto bakaba nibasobora kundora. Nka musaba andetereyo ekintu kyona ekinsobora kukozesa kweswekerra. Baitu akandetera ekipulasitiki kikooto baitu nakyo kyali nikirorrana! Nkatekerezaaho kugenda enyuma y’enju baitu hakaba haliyo embaata enkooto n’atiina niziija kunsoma. Nkatekereza nti: ‘Ab’oruganda baine bingi eby’okukora tibarukwija kukyetegereza nk’oku ndimukwoga. Kandi obundaaba ntoogere abatukuniire nikiija kubakora kubi. Leka nyoge!’ Nahabweki nkooga.

Tujwaire engoye ez’aba Amis

EBITABU OMU RULIMI RWA AMIS

Harvey akakyetegereza ngu ab’oruganda aba Amis kyali nikibagumira kutunga okwikiriza okugumire habwokuba bakaba batamanyire kusoma kandi bakaba bataine bitabu omu rulimi rw’abo. Nk’oku orulimi rwa Amis nubwo rwali rutandikire kuhandiikwa, kyali nikizooka ngu kirungi twegese ab’oruganda kusoma orulimi rwabo. Gunu gwali mulimo gw’amaani, baitu hanyuma ab’oruganda bakahika basobora kwega hali Yahwe omu rulimi rwabo. Ebitabu omu rulimi rwa Amis bikatandika kuturukibwa nk’omu 1966, kandi omu 1968, Omunaara gw’Omulinzi gukatandika kuturukibwa.

Baitu, gavumenti ekaba etarukugonza tugabe ebitabu ebitali omu Ruchaina. Nahabweki kwerinda ebizibu, Omunaara gw’Omulinzi omu Amis gwaterwaga omu miringo erukwahukana. Ekyokurorraho, kumara akasumi, Omunaara gw’Omulinzi ogutwakozesaaga gwali guhandiikirwe omu ndiimi ibiri, Oruchaina hamu na Amis. Omuntu wena obuyatukaguzaaga, kyazookaga ngu nitukozesa magaziini egi kwegesa abantu ba buli kiro Oruchaina. Kuruga obu, ekitebe kya Yahwe kiturukize ebitabu bingi omu rulimi rwa Amis kukonyera abantu abarukugonza kwega amananu agali omu Baibuli.—Eng. 10:34, 35.

AKASUMI AKOKWEZA EKITEBE

Kumara emyaka erukuhingura omu 20, ab’oruganda baingi aba Amis bakaba nibacwa emisingi ya Ruhanga. Nk’oku bakaba batarukwetegereza kurungi emisingi ya Baibuli, abamu bakaba nibejumbira omu busihani, nibatamiira, rundi nibanywa etaaba. Harvey akabungira ebitebe bingi, kulengaho kubakonyera kwetegereza entekereza ya Yahwe ha nsonga zinu. Omu rumu ha ngendo nka zinu, nubwo twarabire omu nyikara ei mbalizeehoga ha kubanza.

Ab’oruganda abebundaazi bakaikiriza kukora empindahinduka, baitu eky’obusaasi, abandi bakanga, kandi omuhendo gw’abatebezi gukakeha muno gwaruga ha 2,450 gwahika ha 900 omu myaka 20. Kinu kyali nikimaramu muno amaani. Baitu, tukaba tukimanyire ngu Yahwe tasobora kuha omugisa ekitebe ekitali kyecumi. (2 Kol. 7:1) Hanyuma y’akasumi, ebitebe bikatandika kuheereza Yahwe omu mulingo oguhikire, kandi habw’omugisa gwa Yahwe, hati omu Taiwan haliyo abatebezi abarukuhingura omu 11,000.

Kuruga omu myaka eya 1980, tukakirora ngu okwikiriza kw’ab’oruganda na banyaanya itwe omu bitebe ebya Amis kwali kweyongiire kuguma, kandi hati Harvey akaba nasobora kumara obwire bwingi omu Bachaina. Akatunga okusemererwa kwingi obuyakonyire basaija ba banyaanya itwe baingi kufooka Bakaiso ba Yahwe. Ninyijuka akangambira nk’oku y’atungire okusemererwa kwingi, omu h’abasaija banu obuyasabire hali Yahwe habw’omurundi gwe ogw’okubanza. Na nyowe nyine okusemererwa kwingi habw’okusobora kwegesa abantu baingi kwirra haihi na Yahwe. Nkatunga n’omugisa ogw’okuheereza ha ofiisi y’itaagi lya Taiwan n’abaana babiri ab’omu h’abeegi bange abakara, omu mwojo, ondi mwisiki.

KUFEERWA

Hati tinkyaine omugonzebwa wange. Hanyuma y’okumara emyaka 59 omu buswere, Harvey wange omugonzebwa akafa Janwali 1, 2010, hanyuma y’okutalibanizibwa muno kansa. Akaba amazire haihi emyaka 60 omu buheereza obw’akasumi koona! Nahati hoona mutekerezaaho muno. Baitu nk’asemererwa muno kuheereza hamu na uwe omu mahanga abiri agarukusemeza! Tukeega kubaza endimi ibiri ezigumire ez’omu Asia kandi Harvey akeega n’okuzihandiika.

Emyaka nk’ena obuyarabireho, Akatebe Akalemi kakacwamu ngu habwokuba nkaikwire, kirungi ngaruke omu Australia. Nka banza kutekereza nti: ‘Tindukugonza kuruga omu Taiwan.’ Baitu Harvey akaba anyegeseze kwikara ninyikiriza ebintu byona ekitebe kya Yahwe kinsaba kukora, nahabweki nkagenda. Hanyuma nkakyetegereza nk’oku encwamu egi ekaba eri nungi.

Nikinsemeza kukozesa Orujapani n’Oruchaina rwange kurambuza abagenyi ababungira Beseri

Kasumi kanu, nimpereeza ha ofiisi y’itaagi erya Australasia kandi ha wiikendi ntebeza hamu n’ekitebe ekindumu. Ha Beseri, nyine omugisa ogw’okukozesa Orujapani n’Oruchaina rwange kurambuza abagenyi. Ndindiriire n’ekiha kingi okuhumbuuka Yahwe okuyaraganiize. Nkimanyire ngu naija kwijuka Harvey, ayayegere kwikara n’akora byona ebiyamusabaga kukora.—Yoh. 5:28, 29.

^ kac. 14 Nobukiraaba ngu hati Oruchaina nurwo rulimi orukuru omu Taiwan, kumara emyaka nyingi Orujapani nurwo rwali rulimi orukuru. Nahabweki, enganda nyingi omu Taiwan zabazaaga n’Orujapani.