Harvi ba oyddu ishanttuppe bayra. Eta so asay Arggo Awustraaliyan, Midland Jankshin giyoosan, koshay suullido 1930 heeran Yihoowa Markka gididosona. Harvi naatettan Yihoowa siiqiyoogaa doommidi layttay 14 gidin xammaqettiis. I gubaaˈiyan bawu imettiya oosuwaa guyye geennan oottana bessiyoogaa sohuwaara akeekiis. I naatettan deˈiyo wode, issitoo shiiquwan Wochchiyo Keelaa nabbabana mala yootin, danddayennabadan qoppidi chii giis. SHin Harvi nabbabanaadan oychchida ishay hanotaa I loytti qoppanaadan maaddanawu hagaadan giis: “Yihoowa dirijjitiyan, issi uri neeni issibaa oottanaadan oychchikko, I neeni hegaa oottana danddayiyoogaa qoppidi oychchees!”—2 Qor. 3:5.

Taani ta aayeedaaninne ta bayra michcheedan Inggilizen tumaa siyaas. Koyro heeran ta aaway eqettiis, shin takkidi ikka Yihoowa Markka gidiis. I dosibeennaba gidikkokka, tawu layttay uddufuna gidiyo wode xammaqettaas. Taani aqinye gidanawunne simmada misoonaawe gidanawu halchchaas. SHin ta aaway tawu layttay 21 gidennan aqinye gidanaadan paqqadibeenna. Taani he wode gakkanawu naagana koyabeykke. Hegaa  gishshawu, tawu layttay 16 gidiyo wode, Awustiraaliyan deˈiya ta bayra michcheekko taani baanaadan I paqqadiis. Wurssettan, tawu layttay 18 gidiyo wode, aqinye gidaas.

Taani Harvaara Awustraaliyan gayttaas. Nuuni naaˈˈaykka misoonaawe gididi Yihoowawu haggaazana koyida. Nuuni 1951n bullashettida. Naaˈˈu layttaa aqinye gididi issippe haggaazi simmin woradaa xomoosiyo oosuwaa oottanaadan shoobettida. Arggo bagga Awustiraaliyan deˈiya nu woraday keehi aaho gidiyo gishshawu, nuuni bazzonne haaho gidida he heeraa darotoo nu kaamiyan boos.

Nuuni 1954n, 25tta kayaa Giiliyaade Timirtte Keettan tamaaranaadan shoobettida. Nuuni misoonaawe gidanawu halchchidobay polettana hanees! Markkabiyan Niwu Yorkke gakkidi, Geeshsha Maxaafaa ciimma hanotan xannaˈiyoogaa doommida. Giiliyaade Timirtte Keettan Isppeene qaalaakka tamaarana koshshiis; Harvi r cenggurssaa suure xeegenna gishshawu metootiis.

Nuuni tamaariyo wode, Jaappaanen haggaazana koyiyaageeti Jaappaanettuwaa tamaaranawu mazggabettana danddayiyoogaa asttamaareti yootidosona. SHin nuuni haggaazana sohuwaa Yihoowa dirijjitee kuuyana mala koyida. Hegaappe darin takkennan, nu asttamaaretuppe issuwaa gidida Albert SHiroderi, nuuni mazggabettibeennaagaa akeekiis. I nuna, “Hegaabaa zaarettidikka qoppite” yaagiis. Nuuni mammottin, Ishaa SHiroderi hagaadan giis: “Taaninne hara asttamaareti inttena mazggabida. Jaappaanettuwaa tamaaranawu malite.” Harvi Jaappanettuwaa meezetanawu metootibeenna.

Nuuni 1955n Jaappaane gakkida, he wode yan kumetta biittan deˈiya aassiyaageetu qooday 500 xalla. He wode Harvawu layttay 26, taagee qassi 24. Nuuni Kobe giyo katamaa maddabettidi, yan oyddu layttaa haggaazida. Hegaappe simmin, zaarettidi woradaa oosuwaa oottanawu shoobettidoogan keehi ufayttida; yaatidi Nagoya katamaa matan haggaazida. Nuuni ishantta, qumaa, heeraa ubbabaa dosida. SHin hegaappe takkennan, nuuni Yihoowassi chii gaana bessenna harabay merettiis.

Heezzu layttawu woradaa oosuwaa ootti simmin, Jaappaane macara biiroy nuuni Taywaane  biittan deˈiya, Amise yara gidida asaassi sabbakanawu baanaakkonne nuna oychchiis. Yan kaddidaageeti denddido gishshawu, hanotaa giigissanawu, Taywaane macara biiroy Jaappaane qaalaa loytti haasayiya isha koyiis. * Nuuni Jaappaanen oottiyo oosuwaa keehi dosido gishshawu, hegaadan kuuyiyoogee deexxiis. SHin Harvi bawu imettiya oosuwaa mule chii gaana bessennaagaa tamaarido gishshawu, nuuni baanawu maayida.

Nuuni Hidaare 1962n yaa gakkida. He wode Taywaanen aassiyaageetu qooday 2,271; etappe daroti Amise yarata. SHin nuuni kasetidi CHaynattuwaa tamaarana koshshiis. Nuussi deˈiya maxaafay issuwaa, qassi asttamaariyaa Inggilizettuwaa haasayennaba gidikkokka nuuni CHaynattuwaa erida.

Nuuni Taywaane gakki simmin, sohuwaara Harvi he biittan oosettiya oosuwaa kaallanaadan sunttettiis. Macara biiroy guutta gidiyo gishshawu, Harvi biiruwaa oosuwaa oottiiddi, Amise ishatuura aginaa giddon heezzu saamintta gidiyaagaa haggaazana danddayees. I issi issitoo awuraajjaa xomoosiyaagaa gididikka oottiyo gishshawu, woradaa shiiqotun haasayata haasayees. Harvi Jaappaanettuwan haasayiyoogaa danddayiyo gishshawu, Amise ishantti hegaa akeekoosona. SHin kawotettay haymaanoote shiiqota CHaynatto xallan shiiqanaadan azaziis. Hegaa gishshawu, Harvi baaxetiiddi CHaynattuwan haasayaa shiishshiyo wode, issi ishay Amise qaalan birshshees.

He wode Taywaane aysoy wotaaddara higgiyaa kaalliyo gishshawu, ishantti woradaa shiiquwawu paqqadissana koshshees. Piqaade demmanaagee meto, qassi poliseti hegaa immanaashin darotoo naagissoosona. Woradaa shiiquwaa shiiqiyo saaminttan poliseti piqaadiyaa immana xayikko, eti immana gakkanaassi Harvi polise xaabiyan uttibayees. Hara biittaa asi eta xaabiyan uttidi naagiyoogaa beˈiyo wode, poliseti yeellatidi piqaadiyaa immoosona.

Ishanttuura wodiyaa issippe aattiyo saaminttatun, deriyaa kiyiiddinne shaafaa kanttiiddi, darotoo issi saate woy issi issitoo hegaappe dariya saate hemettoos. Taani deriyaa kiyido koyro wodiyaa hassayays. Nuuni eesuwan guuttabaa qanˈˈidi, wontti maattaappe 11:30n otobisiya toggidi, haaho gaxariyaa biida; hegaappe simmidi, aaho shaafaa pinnidanne deriyaa kiyida. Hegee sitti giida dere gidiyo gishshawu, ta sinttan deˈiya ishaa tohoy ta ayfiyaa ginan deˈees.

He galla maallado, Harvi he biittaa ishatuura issippe haggaaziis; taani qassi Jaappaanettuwaa haasayiya asay deˈiyo heeran tarkka haggaazaas. Taani daro saatiyawu quma mabeenna gishshawu, laappun saate heeran keehi daafuraas. Wurssettan taani Harvaara gayttiyo wode, hara ishi nu matan deˈenna. Harvi amarida maxeeteta heezzu phuuphulliyan laammiis. I he phuuphuletta issi baggaara lukkidi, waati uyanaakko bessiis. Hegee malˈˈennaba gidikkokka, issuwaa uyaas. Heezzanttuwaa shin ooni uyanee? Namisaappe denddidaagan taani daafurikko, deriyaappe tookki wottana danddayenna gishshawu, Harvi tawu immiis.

Issi woradaa shiiquwan, taani meezetabeennabaa beˈaas. Nuuni SHiiquwaa Addaraashaa lanqqen deˈiya issi ishaa son shemppida. Amise asay bollaa meecettiyoogaa keehi koshshiyaabadan xeelliyo gishshawu, woradaa xomoosiya ishaa keettaayyiyaa nuussi koshshiyaabaa giigissaasu. Harvi oosuwaa wurssibeenna gishshawu, taani kasetanaadan yootiis. Hegawu heezzubay, irxxa haattay deˈiyo balddee, hoˈˈo haattay deˈiyo balddeenne mela saafay imettees. Woradaa xomoosiya ishaa keettaayiyaa hegaa, woradaa shiiquwawu giigettiya ishati deˈiyo SHiiquwaa Addaraashaa baazzan wottin garamettaas. A magalasho malabaa tawu immanaadan oychchaas. Oychchin, eeshotidi bessiya lasttikiyaa immaasu! Yaatin, emere baggan geemmanawu qoppaas, shin yan deˈiya haatta kuttoti tana dukkanaakkonne gaada hirggaas. Hegaa gishshawu, taani hagaadan qoppaas: ‘Ishanttuyyo oosoy dariyo gishshawu, taani meecettaydda deˈiyoogaa akeekokkona. Qassi ta meecettennaba gidikko, eti yiillotana. Yaatikko, meecettaaggana!’ Hegaa gishshawu, meecettaas.

Amise ishatuppe daroti tamaaribeenna gishshawunne eta doonan xuufee baynna gishshawu ayyaanaaban eti diccaanawu metootiyoogaa Harvi akeekiis. Amise qaalan xaafiyoogee mata wode doomettido gishshawu, ishati bantta doonan nabbabanaadan tamaarissiyoogee loˈˈo milatiis. Hegee gita ooso gidikkokka, wurssettan ishantti bantta qaalan Yihoowabaa tamaarana danddayidosona. Amise qaalan giigida xuufee 1960⁠ppe simmin kiyiyoogaa doommin, Wochchiyo Keelay qassi 1968n attamettiyoogaa doommiis.

SHin kawotettay CHaynattuwan xaafettibeenna xuufiyaa teqqiis. Hegaa gishshawu, metoy merettennaadan Amise doonaa Wochchiyo Keelay dumma ogiyan attamettees. Leemisuwawu, amarida wodiyawu nuuni goˈettido Wochchiyo Keelay CHaynattuwaaninne Amise qaalan issi maxeetiyan attamettees. Oysha denttiya asi deˈikko, hegee asaa CHaynattuwaa nu tamaarissanawu goˈettiyooba milatees. He wodeppe doommidi, Yihoowa dirijjitee ha alˈˈo asay Geeshsha Maxaafaa tumaa tamaaranaadan Amise qaalan daro xuufiyaa giigissiis.—Oos. 10:34, 35.

Amise ishanttuppe daroti unddenna layttawu Xoossay kessido kandduwaa maaraa kaallibookkona. Geeshsha Maxaafay yootiyo maaraa loytti akeekibeenna gishshawu, issoti issoti pokkobaa oottoosona, mattottoosona, woy tambbuwaa sarbboosonanne bitil net giyo jallissiyaabaa goˈettoosona. Harvi daro gubaaˈeta xomoosidi, he yohota xeelliyaagan Yihoowa xeelaa ishantti akeekanaadan maaddanawu maliis. Taani doomettan yootidobay, hegaa mala sohotuppe issi heeraa biishin hanidaba.

Ashkke ishati laamettanawu koyidosona, shin daroti koyibeennaagee azzanttiyaaba; hegaa gishshawu, 20 laytta giddon Taywaanen deˈiya aassiyaageetu qooday 2,450⁠ppe 900 heeraa gidiis. Hegee keehi hidootaa qanxxissiyaaba. SHin Yihooway geeshsha gidenna dirijjitiyaa mule anjjennaagaa akeekida. (2 Qor. 7:1) Wurssettan, iita meezee muleera xayin, Yihoowa anjjuwan, haˈˈi Taywaanen 11,000⁠ppe dariya aassiyaageeti deˈoosona.

Amise biittaa gubaaˈetun deˈiya ishanttunne michchonttu ammanoy 1980⁠ppe simmin keehi minniis; hegaa gishshawu, Harvi CHaynata maaddanawu daro wodiyaa goˈettiis. I daro michchotu azinati Yihoowa Markka gidanaadan maaddido gishshawu keehi ufayttiis. He asatuppe issoy Yihoowakko koyro woossido wode, ay keena ufayttidi tawu yootidaakko hassayays. Taanikka wozanaa suure gidida daroti Yihoowakko shiiqanaadan tamaarissana danddayido gishshawu ufayttays. Taani kase xannaˈissidoori naˈaaranne naˈeera Taywaane macara biiruwan haggaazidoogeekka ufayssiyaaba.

SHin haˈˈi ta aqo laggee baawa. Nuuni aqo deˈuwan 59 gidiya layttaa issippe deˈi simmin, ta siiqo Harvi Ichchashe 1, 2010n kansseriyaa harggiyan hayqqiis. I ubba wode haggaazuwan 60 laytta gidiyaagaa haggaaziis! A hayquwan haˈˈikka azzanays. SHin taani he ufayssiya naaˈˈu biittatun aara issippe haggaazido gishshawu keehi ufayttays! Nuuni Isiyaa biitta qaala gidida he naaˈˈu metiya doonata haasayiyoogaa tamaarida, ubba Harvi xaafuwaakka tamaariis.

Amarida layttappe guyyiyan, taani cimidonne tawu maadoy koshshiyo gishshawu Awustraaliyaa simmiyaakko loˈˈo gidiyoogaa Bolla Gididi Heemmiyaagee kuuyiis. Taani koyro, ‘Taywaaneppe baana koyikke’ gaada qoppaas. SHin Harvi Yihoowa dirijjitiyawu taani mule chii gaana bessennaagaa tamaarissiis; hegaa gishshawu baas. Guyyeppe, he kuuyidobay loˈˈo gidiyoogaa akeekaas.

Haˈˈi ooso gallassatun Awustraaliyaa macara biiruwan oottays, qassi saaminttaa wurssettan gubaaˈiyaara haggaazays. Jaappaanenne CHayna qaalan asaa Beeteele yuushshada bessiyo gishshawu ufayttays. Gidoppe attin, Yihoowawu mule chii gaana bessennaagaa tamaarida; Harva Yihooway loytti hassayiyoogaa erays, qassi I qaalaa gelido dendduwaa gallassaa taani yeemuwan naagays.—Yoh. 5:28, 29.