Harvey adu na atameko biata. Gako aborokporo aye ku rogo rengo rogo gu gbata naadu mbata nga Midland Junction, Western Australia yo, agarã 80 kusayo ti gu regbo bakere rungo adu rogo gu ringara re. Harvey aima kpinyemu Yekova ho ko aasona ni, na ko azi bapatiza mbuko na garãko 14. Ko awiriki gupai nga ka zanga ká agu asunge nga ga siokrasia i afuhe fuko. Ti gu kura regbo sa ho ko adu ni ni tooni paranga, ko aká ka geda Ngbaõbambu Sinziri ti regbo dunguratise, mbiko gupai nga ko aberẽhe nga ko arẽnga te. Ono gu wirina nafura na Harvey aundo ko ko naaberã kia, ko aya, “Ho boro rogo ga Yekova riigbu asana ro ni mo mangipai, ni nabihe nga mo ima rengba ka mangaha!”—2 Kor. 3:5.

Mi awiriki rengo ringara aNgirisi yo, na nina gbiati unvurami awiriki rengo kina yo a. Ti tonatonaha, buba aaidanga na aDezire Yekova te, ono kusa, ko aima ye a ki da ni Dezire Yekova. Mi azi bapatiza ho garãre adu ni gbua nga ribua, ono si aangbanga ti buba te. Mi amoi sasa ka manga sunge anazakigene na kada ni mokedi. Ono tie, buba aambunga gene fere mi mangisunge anazakigene te daho mi ada ni na garãre nga 21. Mi aaidanga ka ima wa gure te. Sidu, ho garã re adu ni nga 16, buba aidihe  fere mi ga ku Australia yo tipa kaa raka na sosono unvurami, nga gu ri naaima ga ku rogo gu ringara re. Ni yangaraha, ho garã re ada ni nga 18, mi atona mangasunge ni nazakigene.

Ho mi adu ni Australia yo, mi agbia Harvey. Ani dunduko ue naadu na kina gu bangisa nyemupai nga ga mangasunge fu Yekova ni amokedi. Ani arogo tirani rogo 1951. Fuo manga ani sunge abazakigene wa sa tipa agarã ue, ani atona mangasunge biko adungurati. Gaani dagbarago nga ga Western Australia aima du ni bakerehe, sidu, si anaaida ani naagbe tarambiri ngba gbanga agene du ni uguhe rogo agu arago du tuturũ kusayo.

Rogo 1954, i ayambu rani ani ndu tipa gu 25 riko nga ga Girada. Gu gaani sasa ani adu na ni tipa ka mangasunge ni amokedi aambeda kada ti rengo! Ani andu ki da New York yo na bakurungba na ani ki tona dudunguro wirikapai nga ga Ziazia Kekeapai. Ti regbo gu sukuru nga ga Girada, ani awiriki pa aboro Sepania a nga gu naaima du ni kpakarakpakaraha fu Harvey mbiko si adu fuko ni mbumbuhe tipa ko yambu gu kekepai nga r, bambiko woroho kia rogo pa aboro Sepania.

Ti regbo gu sukuru re, gaani bayugupai amangi gu tingidapai nga, agu aboro du na nyemu ka mangasunge Japan yo ima rengba ka ke rimoyo tipa ka wirika pa aboro Japan. Ani abihe nga, si angba gbe kina ga Yekova riigbu sia gu sunge furani si aida ani mangihe. Ngbutuko fuo gure, Albert Schroeder, nangia boro sa dagba gaani abayugupai nga ga Girada yo aini gupai nga ani aafunga rimo rani te. Ko agumba gupai furani nga: “Oni berẽkuriihe berewe gbe.” Ho ani aafunga rimo rani ni kindi ya, Wiriba Schroeder aya: “Gu kura abayugupai gbiati re ima maa rimo roni. Oni asadi ka wirika pa aboro Japan.” Si adu taata fu Harvey ko naayamba afugo rogo pa aboro Japan ti wai ko anaayamba afugo rogo pa aboro Sepania.

Ani ada vuru Japan rogo 1955 ti gu regbo abatungusipai adu nga 500 vuru gu ringara re dunduko. Garã Harvey adu nga 26, garã re kidu nga 24. I akedi rani ku rogo gu gbata nga Kobe, nga gu ba ani amangisunge rogoho tipa agarã biama. Fuoho, ani adu na ngbarago ka tona mangasunge biko adungurati berewe, na ani amangisunge rogo gu dagbarago naadu mbembedi na gu gbata nga Nagoya. Ani aima kpinyemu agu apai dunduko naadu tipa gaani sunge—awirina, ariahe, gbiati arago. Fuo ho aturongo te, ani kini du berewe na momu ka zanga ya fu Yekova oó.

Tifuo ani mangi agarã biata kutingba biko adungurati, gu be-basunge nga ga Japan asana rani  singia ani rengbe ka ga ku Taiwan yo tipa ka tungusapai fu gu ngbatunga nga ga Amis. Bete awirina nga ga Amis yo aima satiyo ni abasamungu, na gu be-basunge du Taiwan yo aaida gu wirina nape pa aboro Japan tipa ni undo ka rugusa agu abasamungu re. * Ani aima kpinyemu gu sunge ani aamangaha Japan yo, sidu, gu diaberã re aima kpakara furani. Ono Harvey aima wirika ka zanga ká asunge, sidu, ani adiberã ka ndu.

Ani ada yo rogo Ngbangba 1962. Taiwan adu ti gu regbo re na abatungusipai rogoho nga 2,271, dunguyo angia Amis. Ono ni bambataha, si aaida ani wiriki pa aboro China. Ani adu na kina gu buku ani aawirika pa aboro China rogoho gbiati gu bayugupai naainongo pa-Ngirisi ya, ono wa si avura du wo, ani aima wirikaha.

Ngbutuko fuo da ani Taiwan yo, i amoi Harvey tipa ko naangerakurii sunge rogo gu ringara re. Gu dagbarago nga ga gu be-basunge re adu ni umbaha, sidu, Harvey aduadu na regbo tipa kaa mangasunge basunge yo na kidu kindi na regbo a tipa kaa mangasunge na agu awirina nga Amis tipa aposo biata rogo diwi yo. Ko anaamangasunge amanga a ni babi rimbasa adungurati ti kura aregbo nga gu naakoda pa mangako agumbapai pati bakere adunguratise. Harvey aima du na rengba ka manga gumbapai rogo pa aboro Japan, na agu awirina nga ga Amis yo kini gi tiyo agia wenengai. Ono tie, irangbii aaida gupai nga agu adunguratise nga ga apambori naamanga kina rogo pa aboro China. Sidu, Harvey anaasota kindi na gu fugo re, ko anaafu gumbapai rogo pa aboro China na wirina kini saha ku rogo pa Amis.

Taiwan adu tii agu andiko nga ga abanzengere, sidu, si anaaida awirina gbia waraga mbata be abanzengere i kini ru ka manga bakere adunguratise. Pa gbia waraga aima kpakara, na aborisi anaafunga ha ni ipo te. Ho aborisi anaafunga waraga ni rogo gu poso nga ga bakere dunguratise ya, Harvey anaasungo rogo gu basunge nga ga aborisi daho i anifu he ni. Wa si adu fu aborisi nipa zee gu boro nga yeye nisungu rogo gayo basunge, i ani kusi waraga ni ipo.

Vuru agu aposo yo ani adihe na awirina, ani anaandu ni ndurani tipa saa sa watadu susi gure, kini biti agangara na kini si adi. Mi natingidapa gu bambata regbo atingida mi abiti gangara. Tifuo ani ri gu riahe nga ga wiso, ani abiti tarambiri saa 5:30 wiso tipa ka ndu tuturũ ku gbaria yo. Gu gangara re aima sona si ki sa gupai nga ndu gu wirina naadu fere kumbatayo du kina barabangire.

Rogo gu wiso re, Harvey akuru gene tungusapai yo na kura awirina, na mi tigimi kini mangi dezirepai nisare rogo gu tooni gbaria naadu na agu aboro nape pa aboro Japan rogoho. Ho saa sa ada ni, mi aima tona kaa rungbura mbiko mi aaringa riahe te tipa dungu asa. Ho mi agbia Harvey ni, kura awirina aadunga ho te. Harvey aima fu amagazini tipa iwo parakondo biata. Ko ayugu wai fere ka ri gu kuraha sa ni kora mi vuroho na kini nyoro ho. Wa vura duhe nga si aangbanga ngbare te, mi aˈasadi gu kuraha sa. Ono da narengbe ka ri gu biataha re? Harvey afuhe fere mbiko ko aima bihe nga ko adunga na rengba ka tinda re te ka he mare be gomoro.

Ti regbo kura bakere dunguratise sa, mi agbia tire na gu kura kpakarapai mi aagbianga tire na ni mbata ya. Ani aaraka kua gu wirina yo kpuko adu mbembedi na Bambu Kindo. Wa duhe nga aboro Amis nabipa mbida ime na nyanyakipaha, dia babi rimbasa amangi mbakadapai tipa Harvey gbiati re ndu ka mbida ime. Harvey adu na kura wiri apai tiko ko aamangaha, sidu, ko kini ya fere mi nduandu mbata ka mbida ime. Akoro mbida ime adu biata: kuraha adu na zezere ime, gu kuraha sa na fofoi ime, na gu kuraha kidu ni kungboho. Gupai nazeresi ngbare nga, dia babi rimbasa amoihe kina zagi rogo gu ba agu awirina naambakada rago tipa bakere dunguratise Bambu Kindo yo aangera angera ku rogoho. Mi asana ri tipa wiri kperoko. Ri aye na gu roko fere naadu ni nzaranzara ha! Mi aberẽpa ga ku gii bambu yo, ono agu aziree nga agbiwi adu kina yo naayaka rira ti bangiri ndugu tipa ka de ai gu boro ka mbedi na ami gbe. Mi aberẽ gupai nga: ‘Awirina nagbe berãyo kina kuti gayo sunge gbe, si asanga yo i gbeberãyo kuti gupai nga mi nambida ime te. Na ka mi aambidanga ime ya, rago nika gberã agberã tiyo. Sidu, mi nika mbida kina gi ime!’ Na si nga gupai mi amangihe.

Harvey arugutiko na gupai nga agu awirina nga Amis adu na kpakarapai tipa ka sona rogo toroyo mbiko badungu yo naawirikanga pai ya na awaraga aadunga rogo gayo fugo te. Wa si adu nga i aima tona kaa mangasunge na gu kekeapai nga ga aRomo tipa ka ke pa Amis, si adu ni wenepai tipa ka yugo wai fu awirina rengbe yo ka gedapai rogo fugoyo yo. Bakere sunge du nangia gipai re, ono ni yangaraha, awirina aima du na rengba ka wirikapai tipa Yekova rogo fugoyo yo. I atona kusa awaraga rogo pa Amis rogo agu agarã natona rogo 1960, na rogo 1968, i atona kusa Ngbaõbambu Sinziri rogo pa Amis.

Ono tie, irangbii aaidanga ani naakparaka agu awaraga naadunga rogo pa aboro China ya te. Tipa ka ne kpakarapai, i aakusa gu Ngbaõbambu Sinziri naadu rogo pa Amis ngba dungu agene. Ni kpiapai, tipa bete regbo, gu Ngbaõbambu Sinziri ani anaamangasunge na ni, i anaakehe rogo afugo ue nga Mandarin gbiati Amis. Ka si anidu nga boro anidu na sanahe, si anidu wa ani namangasunge na gi magazini re tipa ka yugo pa aboro China fu aboro. Naatona ti gu regbo re, ga Yekova riigbu ima kusa dungu awaraga rogo pa Amis tipa ka undo agi aboro re i wiriki gu rengo nga ga Baibiri.—Amo. 10:34, 35.

Rogo agu agarã naadu bangbanda 1960 na 1970, badungu agu awirina nga Amis aarakanga ringbisihe kuti ga Mbori arugute te. Wa duhe nga i aaruganga tiyo na agu arugute nga ga Baibiri te, agu akurayo kinaho naaraka wasiwasi raka, kini kpibuda, kini vugundö na kini ri gu zuzuhe nga betel nuts. Harvey ata rogo dungu adungurati kini asadi ka undo awirina i rugutiyo na ga Yekova bipai tipa agi apai re. Gu pangbanga mi nigumbaha ti tonatona gi kekeapai re amangi ti regbo kura nunguro sa.

Agu awirina naadu na umbasitise re adu regerege tipa ka manga aˈariapai, ono si nafu kina gberãrago nga, agu akurayo kinaho naaidanga ka mangaha ya, na bange abatungusipai Taiwan yo aguari tigu namba naaima susa 2,450 ki zorõ kuti he wa 900 vuru agarã yo 20. Gipai re aima du ni bakerepa gberãrago. Wa si avura duwo, ani aima rugatirani na gupai nga ka Yekova funga maku kurii gu riigbu du ni bibirikoho te. (2 Kor. 7:1) Niyangaraha, i arogodi iraira mangaapai kusayo, na mbiko ga Yekova undo, Taiwan awere na abatungusipai rogoho naima susa 11,000.

Naatona rogo 1980 ka ndu kumbatayo, ani abi wai agu awirina naadu rogo agu adungurati nga ga Amis aasona rogo toro yo, na Harvey adu na rengba ka dia regbo na agu aboro naape pa aboro China. Ko adu na ngbarago ka undo akumbaku agu awirina nga adee tipa i da ni aDezire Yekova. Mi natingida gupai nga, Harvery agumbapa wai ko adu na ngbarago ho ko abi kumba sa dagba agi akumba re ni ko nimangi kparakpee ni bambataha. Mi adu a na ngbarago tipa ka yugopai fu dungu ruru ngbadu aboro yo tipa i mbedi na Yekova. Mi aima du na ngbarago a ka mangasunge rogo gu be-sunge nga ga Taiwan na agude ue nga awiri gimi nawiriki Ziazia Kekeapai.

Ono tie, kumbami ho ti ni awere te. Tifuo manga ani agarã naima mbeda kuti 59 ku rogo rogatise, Harvey mi aima kpinyemuko gbe akpi ti ramediwi sa nga ga Ngi 2010, fuo ko woki be gu kaza nga kanisa. Ani adu ti ngba mangasunge Kindo ti aregbo dũ tipa agarã naima mbeda kuti 60! Mi nazingo tipa ko ni kerehe gbe. Mi adu na ngbarago tipa ka mangasunge na ko rogo wene aringara! Ani awiriki ka pe kpakarakpakara afugo ue nga ga aboro Asia na ki wiriki wai ka kehe.

Fuo bete agarã kusa, Riigbu Bipasunge adiberã nga si adu ni wenepai fere tipa mi karagatire ku Australia yo mbiko mi aima gbinza na mi kini idi na bakere undo. Mi aberẽ gupai mbata nga, ‘Mi aidanga ka guari Taiwan herẽ te.’ Ono Harvey aima yugopai fere tipa mi zanga ka ya fu ga Yekova riigbu oó, sidu, mi aguari ki ndu. Kusa, mi aye ka bi gu tatamana naadu gii gu diaberã re.

Areme, mi namangasunge rogo gu be-basunge nga ga Australasia rogo aposo yo na kini tungusipai na dungurati ti digido aposo. Mi na ngbarago kaa yugo arago fu agu aboro naye kaa bi Betere nga aguyo nape pa aboro Japan gbiati pa aboro China. Ono tie, mi nangera kumbatayo tipa gu kidohe nga ga zingabekpio Yekova namangihe. Na mi ima ino gupai nga ko nika tingidapa Harvey atingida nga guko nawiriki ka zanga ya fu Yekova oó.—Yo. 5:28, 29.