DISOLO YA KULONGUKA 5
“Mfumu ya Konso Bakala Kele Kristu”
“Mfumu ya konso bakala kele Kristu.”—1 BAK. 11:3.
NKUNGA 12 Nzambi ya Nene, Yehowa
MAMBU YINA DISOLO YAI KE TUBILA *
1. Inki mutindu babakala ya nkaka ke sadilaka bantu ya mabuta na bo mambu?
SAMBU na nge, “kimfumu” ke tendula nki? Babakala mingi ke sadilaka bankento na bo ti bana na bo mambu mutindu bo yelaka to mutindu bo sansaka bo. Mpangi-nkento Yanita yina ke zingaka na Eropa ke tuba nde: “Kisika mono ke zingaka, bo ke vwezaka kibeni bankento, bo ke monaka bo mfunu ve mpi bo ke bakaka bo bonso bampika.” Mpangi Luke yina ke zingaka na États-Unis ke tuba nde: “Batata ya nkaka ke songaka bana na bo ya babakala nde bo fwete wa ve mambu yina bankento ke tuba sambu mambu yina bo ke tubaka ke vandaka ve mfunu.” Kansi Yehowa ke zolaka ve nde babakala kusadila bankento na bo mambu mutindu yai. (Tala mpi Marko 7:13.) Inki bakala fwete sala sambu na kuvanda mfumu ya mbote ya dibuta?
2. Inki mambu mfumu ya dibuta fwete zaba mpi sambu na nki?
2 Sambu na kuvanda mfumu ya mbote ya dibuta, bakala fwete bakisa ntete mambu yina Yehowa ke lomba yandi na kusala. Yandi fwete zaba mpi sambu na nki Yehowa me pesaka bantu ya nkaka kiyeka mpi mutindu yandi lenda landa mbandu ya Yehowa mpi ya Yezu. Sambu na nki yo kele mfunu nde bakala kuzaba mambu yai? Sambu Yehowa me pesaka bamfumu ya mabuta kiyeka mpi yandi ke zolaka nde bo sadila yo na mutindu ya mbote.—Luka 12:48b.
KIMFUMU KE TENDULA NKI?
3. Mukanda ya 1 Bakorinto 11:3 ke tuba nki na yina me tala kimfumu?
3 Tanga 1 Bakorinto 11:3. Verse yai ke tubila mutindu Yehowa me yidikaka dibuta na yandi ya zulu mpi ya ntoto. Sambu yandi kele “Mfumu,” yandi kele ti kiyeka ya kuluta nene. Yandi me pesaka bantu ya nkaka mwa kiyeka mpi yandi ke talaka mutindu bo ke sadilaka kiyeka yango. (Bar. 14:10; Baef. 3:14, 15) Yehowa me tulaka Yezu, Mfumu ya dibundu mpi yandi ke talaka mutindu Yezu ke sadilaka kiyeka na yandi. (1 Bak. 15:27) Yehowa me tulaka mpi bakala mfumu ya nkento mpi ya bana na yandi. Kansi Yehowa ti Yezu ke talaka mutindu bakala ke sadilaka kiyeka yina bo me pesaka yandi mpi mutindu yandi ke sadilaka bantu ya dibuta na yandi mambu.—1 Pie. 3:7.
4. Inki kiyeka Yehowa mpi Yezu kele ti yo?
4 Sambu Yehowa kele Mfumu ya dibuta na yandi ya zulu mpi ya ntoto, yandi kele ti kiyeka ya kutudila bana na yandi bansiku mpi ya kusala yonso sambu bo zitisa bansiku yango. (Yez. 33:22) Sambu Yezu kele Mfumu ya dibundu, yandi kele mpi ti kiyeka ya kutudila beto bansiku mpi kusala yonso sambu beto zitisa bansiku yango.—Bag. 6:2; Bakol. 1:18-20.
5. Inki kiyeka mfumu ya dibuta kele ti yo mpi nki kele bandilu ya kiyeka na yandi?
5 Bonso Yehowa mpi Yezu, mfumu ya dibuta kele ti kiyeka ya kutula bansiku sambu na bantu ya dibuta na yandi. (Bar. 7:2; Baef. 6:4) Kansi kiyeka na yandi kele ti bandilu. Mu mbandu, bansiku yina yandi ke tula fwete katuka na Ndinga ya Nzambi. (Bing. 3:5, 6) Yandi kele mpi ve ti kiyeka ya kutudila bantu yina kele ve bantu ya dibuta na yandi bansiku. (Bar. 14:4) Diaka, kana bana na yandi me yela mpi me katuka na nzo, bo fwete landa kuzitisa yandi kansi bo ta vanda diaka ve na nsi ya kiyeka na yandi.—Mat. 19:5.
SAMBU NA NKI YEHOWA ME PESAKA BANTU YA NKAKA KIYEKA?
6. Sambu na nki Yehowa me pesaka bantu ya nkaka kiyeka?
6 Yehowa me pesaka bantu ya nkaka kiyeka sambu yandi ke zolaka dibuta na yandi. Yo kele dikabu yina me katuka na yandi. Mutindu Yehowa me pesaka bantu ya nkaka kiyeka me salaka nde dibuta na yandi kuvanda na ngemba mpi na ndonga. (1 Bak. 14:33, 40) Kana Yehowa salaka ve mutindu yina, dibuta na yandi zolaka kuvanda ve na ndonga mpi na kiese. Mu mbandu, ata muntu mosi ve zolaka kuzaba muntu yina fwete baka balukanu ya nsuka mpi muntu yina fwete sala nde balukanu yango kulungana.
7. Mutindu Baefezo 5:25, 28 ke monisa yo, nki mutindu Yehowa ke zolaka nde babakala kusadila bankento na bo mambu?
7 Kana yo kele mbote nde babakala kuvanda ti kiyeka, sambu na nki bubu yai babakala mingi ke niokulaka bankento na bo mpi ke moninaka bo? Babakala mingi ke salaka mutindu yina sambu bo ke zitisaka ve bansiku yina Yehowa me tulaka sambu na dibuta mpi bo ke landaka bikalulu ya bantu ya bisika yina bo ke zingaka. Diaka, yo lenda vanda nde babakala yai ke sadilaka bankento na bo mambu na mutindu ya mbi sambu bo ke sosaka kaka mambote na bo mosi. Mu mbandu, bakala ya nkaka lenda monina nkento na yandi mpi kupusa yandi na kuzitisa yandi na kingolo-ngolo sambu na kumonisa bantu ya nkaka nde yandi kele “kibeni bakala.” Yandi lenda yindula nde yandi ta kuka ve kupusa nkento na yandi na kuzola yandi kansi yandi lenda sala nde nkento na yandi kuwa yandi boma. Kana nkento na yandi ke wa yandi boma, yo lenda pusa yandi na kusadila kiyeka na yandi na mutindu ya mbi. * Mabanza mpi bikalulu ya mutindu yina ke salaka nde bakala kuzitisa ve nkento na yandi mpi kupesa yandi ve lukumu ya me fwana. Yehowa ke zolaka ve mambu ya mutindu yai ata fioti.—Tanga Baefezo 5:25, 28.
MAMBU YINA BAKALA FWETE SALA SAMBU NA KUVANDA MFUMU YA MBOTE YA DIBUTA
8. Inki bakala fwete sala sambu na kuvanda mfumu ya mbote ya dibuta?
8 Sambu bakala kuvanda mfumu ya mbote ya dibuta, yandi fwete landa mbandu ya Yehowa mpi ya Yezu na mutindu bo ke sadilaka kiyeka na bo. Beto tadila bikalulu zole yina Yehowa mpi Yezu ke monisaka. Na nima, beto ta mona mutindu mfumu ya dibuta lenda monisa bikalulu yina ntangu yandi ke twadisa dibuta na yandi.
9. Inki mutindu Yehowa ke monisaka kikalulu ya kudikulumusa?
9 Kudikulumusa. Yehowa me luta bantu yonso na mayele kansi yandi ke waka bangindu ya bansadi na yandi. (Kuy. 18:23, 24, 32) Na dibaku mosi, yandi bikaka nde bantu yina kele na nsi ya kiyeka na yandi kupesa bangindu na bo. (1 Bant. 22:19-22) Yehowa kele ya kukuka kansi yandi ke lombaka beto ve na kusala mambu na mutindu ya kukuka. Yandi ke sadisaka bantu ya kukonda kukuka yina ke sadilaka yandi na kusala mambu mbote. (Nk. 113:6, 7) Yo yina, Biblia ke bingaka Yehowa “nsadisi.” (Nk. 27:9; Baeb. 13:6) Ntotila Davidi tubaka nde yandi salaka kisalu ya nene yina Yehowa pesaka yandi sambu na kudikulumusa ya Yehowa mpi sambu Yehowa sadisaka yandi.—2 Sam. 22:36.
10. Inki mutindu Yezu monisaka kikalulu ya kudikulumusa?
10 Beto tadila mbandu ya Yezu. Ata yandi vandaka Mfumu mpi Longi ya balongoki na yandi, yandi yobisaka makulu na bo. Sambu na nki Yehowa salaka nde bo sonika disolo yai na Biblia? Ntembe kele ve nde sambu yo sadisa beto yonso, yo vanda bamfumu ya mabuta na kulanda mbandu ya Yezu. Nkutu Yezu yandi mosi tubaka nde: “Mono me pesa beno mbandu, sambu beno sala mutindu mono me sala beno.” (Yoa. 13:12-17) Ata Yezu kele ti kiyeka ya nene, yandi zolaka ve nde bantu kusadila yandi kansi yandi sadilaka bantu.—Mat. 20:28.
Mfumu ya dibuta fwete sala bisalu ya nzo mpi kulungisa bampusa ya kimpeve ya dibuta na yandi sambu na kumonisa nde yandi kele muntu ya kudikulumusa mpi nde yandi ke zolaka dibuta na yandi (Tala baparagrafe 11, 13)
11. Inki mutindu mfumu ya dibuta lenda monisa kikalulu ya kudikulumusa na mbandu ya Yehowa mpi ya Yezu?
11 Malongi yina beto ke baka. Mfumu ya dibuta lenda monisa kikalulu ya kudikulumusa na mambu mingi. Mu mbandu, yandi fwete lomba ve nkento mpi bana na yandi na kusala mambu na mutindu ya kukuka. Yandi fwete widikila bangindu ya bantu ya dibuta na yandi ata bangindu yango ke wakana ve ti ngindu na yandi. Mpangi Marley na États-Unis ke tuba nde: “Bantangu ya nkaka, mono ti bakala na mono ke vandaka ti bangindu ya kuswaswana. Kansi mono ke vandaka na kiese sambu yandi ke monaka nde mono kele mfunu mpi ke zitisaka mono sambu yandi ke yulaka bangindu na mono mpi ke tadilaka yo mbote-mbote na ntwala ya kubaka lukanu.” Diaka, bakala ya kudikulumusa ke salaka bisalu ya nzo ata kisika yina yandi ke zingaka, bantu ke yindulaka nde yo kele kaka bisalu ya bankento. Yo lenda vanda mpasi. Sambu na nki? Mpangi Rachel ke tuba nde: “Na bwala na beto, kana bakala ke sadisa nkento na yandi na kuyobisa malonga mpi na kukomba nzo, bantu ya kartie mpi bantu ya dibuta ya bakala ke tubaka nde nkento na yandi ke moninaka yandi mpi me sadilaka yandi nkisi. Bo ke yindulaka nde nkento muntu ke yalaka bakala na yandi.” Kana bantu mingi ke vandaka ti kikalulu yai kisika nge ke zingaka, kuvila ve mambu yina Yezu salaka. Yandi yobisaka makulu ya balongoki na yandi ata yo vandaka kisalu ya bampika. Mfumu ya mbote ya dibuta ke sosaka ve kudimonisa muntu ya mbote kansi yandi ke salaka yonso sambu nkento mpi bana na yandi kuvanda na kiese. Katula kikalulu ya kudikulumusa, nki kikalulu ya nkaka diaka ya kele mfunu mingi yina mfumu ya mbote ya dibuta fwete vanda na yo?
12. Zola pusaka Yehowa mpi Yezu na kusala nki?
12 Zola. Yehowa ke salaka mambu yonso na zola. (1 Yoa. 4:7, 8) Yandi me pesaka beto Biblia, Ndinga na yandi mpi dibundu na yandi sambu na kulungisa bampusa na beto ya kimpeve mpi sambu na kumonisa nde yandi ke zolaka beto. Yandi ke kebaka beto mpi ke sadisaka beto na kubakisa nde yandi ke zolaka beto. Ebuna nki beto lenda tuba sambu na bampusa na beto ya kinsuni? Biblia ke tuba nde Yehowa “ke pesaka beto mingi kibeni bima yonso yina beto kele na yo.” (1 Tim. 6:17) Kana beto me sala kifu, yandi ke sungikaka beto mpi ke landaka kuzola beto. Zola pusaka Yehowa na kupesa beto kimenga ya Mwana na yandi. Yezu mpi ke zolaka beto mingi kibeni yo yina yandi ndimaka kupesa luzingu na yandi sambu na beto. (Yoa. 3:16; 15:13) Ata kima mosi ve lenda kanga Yehowa mpi Yezu nzila ya kuzola bansadi yina kele ya kwikama na bo.—Yoa. 13:1; Bar. 8:35, 38, 39.
13. Sambu na nki yo kele mfunu nde mfumu ya dibuta kumonisila bantu ya dibuta na yandi zola? (Tala mpi lupangu, “ Mambu Yina Bakala Yina Me Katuka Kukwela Fwete Sala Sambu Nkento na Yandi Kuzitisa Yandi.”)
13 Malongi yina beto ke baka. Mfumu ya dibuta fwete sala mambu yonso na zola. Sambu na nki yo kele mfunu? Ntumwa Yoane pesaka mvutu na ngiufula yai. Yandi tubaka nde: “Muntu yina ke zolaka ve mpangi na yandi [to dibuta na yandi], yina yandi ke monaka, yandi lenda zola ve Nzambi, yina yandi ke monaka ve.” (1 Yoa. 4:11, 20) Bakala yina ke zolaka dibuta na yandi mpi yina ke zola kulanda mbandu ya Yehowa mpi ya Yezu fwete lungisa bampusa ya kimpeve mpi ya kinsuni ya bantu ya dibuta na yandi mpi kumonisa nde yandi ke zolaka bo. (1 Tim. 5:8) Yandi fwete longa bana na yandi mpi kusungika bo. Yandi fwete landa kubaka balukanu yina ke sepedisa Yehowa mpi yina ta sala nde dibuta na yandi kuvanda na kiese. Beto tala ntangu yai mambu yina mfumu ya dibuta fwete sala sambu na kulanda mbandu ya Yehowa mpi ya Yezu.
MAMBU YINA MFUMU YA DIBUTA FWETE SALA
14. Inki mutindu mfumu ya dibuta lenda lungisa bampusa ya kimpeve ya dibuta na yandi?
14 Mfumu ya dibuta fwete lungisa bampusa ya kimpeve ya dibuta na yandi. Yezu landaka mbandu ya Tata na yandi yo yina yandi landaka kulungisa mbote bampusa ya kimpeve ya balongoki na yandi. (Mat. 5:3, 6; Mar. 6:34) Mutindu mosi mpi, mfumu ya dibuta fwete tula bampusa ya kimpeve ya dibuta na yandi na kisika ya ntete. (Kul. 6:6-9) Sambu na kulungisa bampusa yango, yandi mpi bantu ya dibuta na yandi fwete tanga Ndinga ya Nzambi mpi kulonguka yo, kukwenda na balukutakanu, kulonga nsangu ya mbote, kusala kinduku ti Yehowa mpi kutanina yo.
15. Inki mfumu ya dibuta lenda sala sambu na kumonisa nde yandi ke zolaka dibuta na yandi?
15 Mfumu ya dibuta fwete monisa nde yandi ke zolaka bantu ya dibuta na yandi. Yehowa songaka Yezu na meso ya bantu nde yandi ke zolaka Yezu. (Mat. 3:17) Yezu monisaka pwelele nde yandi ke zolaka balongoki na yandi na mambu yina yandi vandaka kusala mpi yina yandi vandaka kutuba. Balongoki mpi monisilaka Yezu zola. (Yoa. 15:9, 12, 13; 21:16) Mfumu ya dibuta mpi lenda monisa nde yandi ke zolaka bantu ya dibuta na yandi na mambu yina yandi ke sala. Mu mbandu, kulonguka Biblia ti bo. Yandi fwete songa bo mpi nde yandi ke zolaka bo mpi nde bo kele mfunu mingi mpi kusikisa bo na meso ya bantu.—Bing. 31:28, 29.
Mfumu ya dibuta fwete lungisa bampusa ya kinsuni ya dibuta na yandi sambu na kusepedisa Yehowa (Tala paragrafe 16)
16. Inki diaka mfumu ya dibuta fwete sala mpi nki lenda sadisa yandi na kuvanda bukati-kati?
16 Mfumu ya dibuta fwete lungisa bampusa ya kinsuni ya dibuta na yandi. Yehowa vandaka kulungisa bampusa ya mfunu ya bantu ya Izraele ata ntangu yandi vandaka kupesa bo ndola kana bo me kolama. (Kul. 2:7; 29:5) Bubu yai mpi Yehowa ke lungisaka bampusa na beto ya mfunu. (Mat. 6:31-33; 7:11) Yezu mpi disaka bantu yina landaka yandi. (Mat. 14:17-20) Yandi belulaka mpi bambefo. (Mat. 4:24) Mfumu ya dibuta fwete lungisa bampusa ya kinsuni ya dibuta na yandi sambu na kusepedisa Yehowa. Kansi yandi fwete vanda bukati-kati. Yandi fwete bika ve nde kisalu na yandi ya kinsuni kukanga yandi nzila ya kulungisa mbote bampusa ya kimpeve ya bantu ya dibuta na yandi mpi ya kumonisila bo zola.
17. Inki mbandu Yehowa mpi Yezu ke pesaka ntangu bo ke longaka beto mpi ke sungikaka beto?
17 Mfumu ya dibuta fwete longa bantu ya dibuta na yandi. Yehowa ke longaka beto mpi ke sungikaka beto sambu na mambote na beto. (Baeb. 12:7-9) Bonso Tata na yandi, Yezu mpi ke longaka bantu yina kele na nsi ya kiyeka na yandi na zola yonso. (Yoa. 15:14, 15) Yandi ke pesaka beto bandongisila ya mfunu mpi yandi ke vandaka ntima-mbote. (Mat. 20:24-28) Yandi ke bakisaka nde beto kele bantu ya kukonda kukuka mpi mbala mingi beto ke salaka bifu.—Mat. 26:41.
18. Inki mfumu ya mbote ya dibuta fwete vila ve?
18 Mfumu ya dibuta yina ke landaka mbandu ya Yehowa mpi ya Yezu ke vilaka ve nde bantu ya dibuta na yandi kele bantu ya kukonda kukuka. Yandi ke ‘dasukilaka ve’ nkento na yandi to bana na yandi. (Bakol. 3:19) Yandi fwete sadila mambu yina kele na Bagalatia 6:1 mpi kusungika bo “na mawete.” Yandi fwete vila ve nde yandi mpi kele muntu ya kukonda kukuka. Bonso Yezu, mfumu ya dibuta ke bakisaka nde yandi mosi fwete vanda mbandu sambu na kulonga mbote bantu ya dibuta na yandi.—1 Pie. 2:21.
19-20. Kana mfumu ya dibuta ke zola kubaka balukanu, nki mutindu yandi lenda landa mbandu ya Yehowa mpi ya Yezu?
19 Mfumu ya dibuta fwete baka balukanu sambu na mambote ya dibuta na yandi. Yehowa ke bakaka balukanu sambu na mambote ya bantu ya nkaka. Mu mbandu, yandi bakaka lukanu ya kuganga beto sambu beto sepela ti luzingu kansi ve sambu na mambote na yandi. Ata muntu mosi ve pusaka yandi na kupesa kimenga ya Mwana na yandi sambu na masumu na beto. Yandi salaka yo na luzolo yonso sambu na mambote na beto. Yezu mpi bakaka balukanu sambu na mambote ya bantu ya nkaka. (Bar. 15:3) Mu mbandu, na dibaku mosi yandi vandaka ya kulemba kansi yandi buyaka kupema kaka sambu na kulonga bantu.—Mar. 6:31-34.
20 Mfumu ya mbote ya dibuta ke bakisaka nde kubaka balukanu ya mbote sambu na dibuta na yandi kele na kati ya mambu ya kuluta mpasi yina yandi fwete sala. Yo yina yandi ke bakisaka nde yo kele mukumba mosi ya mfunu kibeni. Yandi ke yindulaka mbote-mbote na ntwala ya kubaka balukanu mpi yandi ke bakaka ve balukanu mutindu yandi ke kudiwa. Kansi yandi ke bikaka nde Yehowa kulonga yandi mutindu ya kubaka balukanu ya mbote. * (Bing. 2:6, 7) Kana yandi sala mutindu yina, yandi ta baka balukanu sambu na mambote ya bantu ya nkaka kansi ve sambu na mambote na yandi mosi.—Bafil. 2:4.
21. Inki beto ta tadila na disolo ya ke landa?
21 Yehowa me pesaka bamfumu ya mabuta mukumba mosi ya nene mpi yandi ke zolaka nde bo lungisa yo na mutindu ya mbote. Kana bakala ke sala yonso sambu na kulanda mbandu ya Yehowa mpi ya Yezu, yandi ta vanda mfumu ya mbote ya dibuta. Kana nkento na yandi ke lungisa mbote mukumba na yandi, bo ta vanda ti makwela ya kiese. Inki mutindu nkento fwete tadila kiyeka ya bakala na yandi mpi nki lenda sala nde yo vanda mpasi sambu nkento kulemfukila bakala na yandi? Disolo ya ke landa ta pesa bamvutu na bangiufula yai.
NKUNGA 16 Beno Kumisa Yah mpi Yezu
^ par. 5 Kana bakala me kwela, yandi ke kumaka mfumu ya dibuta. Na disolo yai, beto ta mona nki kimfumu ke tendula, sambu na nki Yehowa me pesaka bantu ya nkaka kiyeka mpi malongi yina babakala lenda baka na mbandu ya Yehowa mpi ya Yezu. Na disolo ya zole, beto ta mona malongi yina babakala mpi bankento lenda baka na mbandu ya Yezu mpi na bambandu ya bantu ya nkaka yina kele na Biblia. Na disolo ya tatu, beto ta tubila mutindu bampangi fwete sadila kiyeka na bo na dibundu.
^ par. 7 Bantangu ya nkaka, bafilme, bavideo mpi televizio ke monisaka bakala ke niokula nkento na yandi to ke ladisa yandi na kingolo-ngolo. Yo yina, bantu mingi lenda yindula nde yo kele ve mbi nde bakala kumonina nkento na yandi.
^ par. 20 Sambu na kuzaba mambu mingi na yina me tala mutindu ya mbote ya kubaka balukanu, tala disolo “Baka Balukanu Yina Kepesaka Nzambi Lukumu,” na Nzozulu ya Nkengi ya Aprili 1, 2011, balut. 13-17.
