1. Nkia mambu malenda fila yakala yovo se mu kadila ye esi nzo mu mpila yambi?

MUNA ngindu zaku, o vit’o ntu muna nzo aweyi disongele? Akala akaka beyambulanga vo e kisi nsi ye fulu basansukila yasikidisa una bafwete kadilanga ye akento au yo wan’au. Tala dina kavova mpangi ankento Yanita, ona ozingilanga kuna Mputu: “Kuna izingilanga, wantu betoma kwikilanga vo, akala basundidi akento o mfunu vo i akento bafwete badikilwanga nze ntaudi.” O mpangi Luke, ona ozingilanga kuna Estados Unidos, wavova vo: “Mase mankaka belonganga wan’au amakala vo akento ke bafwete siwanga e sungididi ko vava besongang’e ngindu zau kadi e ngindu zau ke zina mfunu ko.” Kansi, o Yave kazolele ko vo akala babadikilanga akento mu mpila yayi. (Tezanesa ye Maku 7:13.) Ozevo, aweyi yakala yovo se kalenda sadila e wisa kiandi mu mpila yambote muna nzo?

2. Nkia mambu o yakala yovo se kafwete zaya? Ekuma?

² O yakala yovo se ozolele sadila e wisa kiandi mu mpila yambote, entete kafwete bakula dina Yave kevavanga kwa yandi. Kafwete zaya mpe e kuma Yave kasikidisila e nkubika yayi ya vit’o ntu ye una kalenda tanginina mbandu a Yave yo Yesu. Ekuma dinina o mfunu kwa yakala yovo se kazaya e mambu mama? Kadi Yave yandi kibeni wavana e wisa kiaki kwa yakala, ovingilanga vo kasadila kio mu mpila yambote.—Luka 12:48b.

3. Landila e sono kia 1 Korinto 11:3, aweyi Yave kasikidisila e wisa?

³ Tanga 1 Korinto 11:3. E sono kiaki kiyikanga e mpila ina Yave kasikidisila e wisa kuna zulu ye ova ntoto. Wau vo yandi i ntu, una ye wisa kiawonso. Muna nkubika yayi ya vit’o ntu, wavana mpe wisa kwa wantu ankaka. Kansi, wantu awaya betá e mbalu muna mpila besadilanga e wisa kiau. (Roma 14:10; Efe.  3:14, 15) Kasikil’owu, Yave wavana Yesu e wisa muna nkutakani. Kansi, Yesu otá e mbalu muna mpila kekadilanga ye nkutakani. (1 Kor. 15:27) Yave wavana mpe e wisa kwa yakala yovo se muna nkento andi yo wana. Kansi, otá e mbalu kwa Yave yo Yesu muna mpila kekadilanga ye esi nzo andi.—1 Pet. 3:7.

4. O Yave yo Yesu, nkia wisa bena kiau?

⁴ Wau vo Yave i Ntu muna nkubik’andi kuna zulu ye ova ntoto, una ye wisa kia sikidisa e nsiku kuna kwa wan’andi yo vava o zaya kana vo bena mio lemvokela. (Yes. 33:22) Wau vo Yesu i ntu muna nkutakani ya Kikristu, oyandi mpe una ye wisa kia sikidisa e nsiku yo vava o zaya kana vo e nkutakani ina mio lemvokela.—Ngal. 6:2; Kol. 1:18-20.

5. Nkia wisa yakala yovo se kena kiau muna nzo? Kansi, aweyi e wisa kiandi kinina ye tezo?

⁵ Nze Yave yo Yesu, o yakala yovo se ovitang’o ntu muna nzo, una ye wisa kia sikidisa e nsiku mu kuma kia esi nzo andi. (Roma 7:2; Efe. 6:4) Kansi, e wisa kiandi kina ye tezo. Kasikil’owu, e nsiku miandi mifwete kala e ngwizani ye nkanikinu mia Bibila. (Nga. 3:5, 6) O yakala yovo se kena ye wisa ko kia sikidisa e nsiku kwa awana bena vo ke esi nzo andi ko. (Roma 14:4) Kuna diak’e sambu, vava wan’andi bekula yo sisa e nzo, bekwamanana kunzitisa kansi ke bekala diaka ku nsi a wisa kiandi ko.—Mat. 19:5.

6. Ekuma Yave kasikidisila vo akaka bakala ye wisa?

⁶ Yave wasikidisa vo akaka bakala ye wisa kadi zola kekutuzolanga. E nkubika ya vit’o ntu i lukau katuvana. E nkubika yayi isadisanga kimana mawonso, tuka kuna zulu ye ova ntoto mavangamena kuna luvuvamu ye mu mpila yambote. (1 Kor. 14:33, 40) Kondwa kwa nkubika yayi, mvuanga yadi kala kuna zulu ye ova ntoto. Ke twadi kala mpe ye kiese ko. Kasikil’owu, ke twadi zaya ko nani ofwete baka e nzengo zansuka ye nani ofwete lungisa e nzengo zazi.

7. Mun’owu wa Efeso 5:25, 28, aweyi Yave kazolele vo yakala kakadilanga yo nkaz’andi?

⁷ Diambote wau vo Yave wasikidisa vo yakala yovo se kavitang’o ntu muna nzo. Kansi, ekuma akento ayingi bebangikilwanga kwa akazi au? Ediadi divangamanga kadi akala ayingi ke belandanga nsiku mia Yave ko mu kuma kia esi nzo yo sola landa e fu ya kisi nsi. Akaka mpe bebangikanga akento au muna lungisa e zolela yau yambi. Kasikil’owu, o yakala olenda bangika o nkaz’andi muna songa vo oyandi mfunu kikilu kena yovo muna songa kwa wantu vo yandi i mfumu muna nzo. O yakala olenda yindula vo: “Dialudi vo kilendi komekena nkaz’ame ko mu kunzola, kansi ndenda kumfila mu kumbwena o wonga.” Olenda sadila o wonga wau muna kunyala. * O yakala okalanga ye ngindu zazi yo vangila mambu mu mpila yayi, diambu diambi kikilu kevanganga. Ke zitisanga nkento ko ngatu lemvokela dina Yave kevavanga kwa akala.—Tanga Efeso 5:25, 28.

8. Aweyi o yakala yovo se kalenda longokela e mpila yambote ya sadila e wisa kiandi?

⁸ O yakala yovo se olenda longoka e mpila yambote ya sadila e wisa kiandi muna tanginina e mpila ina Yave yo Yesu besadilanga e wisa kiau. Owau, yambula twabadika e fu yole ina Yave yo Yesu besonganga ekolo besadilanga e wisa kiau. I bosi, tuzaya una o yakala yovo se kalenda songela e fu yayi muna mpila ina kekadilanga yo nkaz’andi yo wana.

9. Aweyi Yave kesongelanga lulembamu?

 ⁹ Lulembamu. Yave i Muntu osundidi e ngangu kuna zulu ye ova ntoto. Kana una vo i wau, osonganga lulembamu muna winikinanga e ngindu za selo yandi. (Tuku 18:23, 24, 32) Otambulwilanga mpe e ngindu za awana bena kuna nsi a wisa kiandi. (1 Nti. 22:19-22) Yave muntu alunga, kansi kevavanga ko vo oyeto twakala twalunga nze yandi. Kuna diak’e sambu, Yave osadisanga wantu alembi lunga kimana bansadila una ufwene. (Nku. 113:6, 7) E Bibila kiyikilanga nkutu Yave vo “nsadisi.” (Nku. 27:9; Ayib. 13:6) Davidi wa Ntinu wabakula vo walenda kaka lungisa e salu kiampwena kavewa mu kuma kia lulembamu lwa Yave.—2 Sam. 22:36.

10. Aweyi Yesu kasongela lulembamu?

¹⁰ Owau, yambula twabadika e mbandu a Yesu. Kana una vo Nlongi ye Mfumu kakala, wasonga lulembamu muna sukula o malu ma alongoki andi. Adieyi obenze, ekuma Yave kasonekesela lusansu lwalu muna Bibila? Wavanga wo muna songa kwa wantu awonso kumosi yo mase e mbandu bafwete landa. Yesu yandi kibeni wavova vo: “Inuvene e mbandu, wauna inuvangidi, i una nufwete vanganga mpe.” (Yoa. 13:12-17) Kana una vo Yesu wisa kiayingi kakala kiau, kavingilanga ko vo akaka bansadila. Kansi, yandi kibeni wasadilanga akaka.—Mat. 20:28.

11. Aweyi o yakala yovo se kalenda tanginina lulembamu lwa Yave yo Yesu?

¹¹ Longi kwa yeto. O yakala yovo se olenda songa lulembamu mu mpila zayingi. Kasikil’owu, ke vingilanga ko vo nkaz’andi yo wana bavangila e mambu mu mpila yalunga. Otambulwilanga e ngindu za esi nzo andi, kana nkutu vava e ngindu zandi zikalanga zaswaswana ye ngindu zau. Mpangi Marley, ona ozingilanga kuna Estados Unidos wavova vo: “Ezak’e ntangwa mono yo yakala diame ngindu zaswaswana tukalanga zau. Kansi, imonanga vo mfunu kekumvuanga yo zitisa e ngindu zame kadi obadikanga zo vitila kabak’e nzengo.” Kuna diak’e sambu, o yakala yovo se una vo nlembami okalanga ye kiese kia sala e salu ya nzo, kana nkutu vo muna zunga kezingilanga e salu yayi ibadikilwanga vo salu ya wan’amakento kaka. Ekuma dilenda kadila diampasi kwa yakala ozingilanga muna zunga yayi mu songa o lulembamu? Mpangi mosi una ye nkumbu Rachel  wavova vo: “Kuna zunga yawutukila, avo yakala osadisanga o nkento andi muna sukula malonga yovo velelesa e nzo, e mfinangani ye yitu beyuvulanga: ‘O ndioyo yakala kikilu?’ Edi beyindulanga vo yakala ke lendanga tumina nkaz’andi ko.” Avo muna zunga ozingilanga o wantu ngindu zazi bena zau, sungamena dio vo Yesu wasukula e malu ma alongoki andi, kana una vo e salu kiaki kiabadikilwanga vo salu kia ntaudi. O yakala yovo se diambote, ke tokanenanga ko una wantu bekumbadikila. Kansi, edi ketokanenanga i yangidika o nkaz’andi yo wan’andi. Katula o lulembamu, nkia fu kiankaka o yakala yovo se kafwete songa muna nzo?

12. Aweyi Yave yo Yesu besongelanga vo zola bekutuzolanga?

¹² Zola. Mawonso Yave kevanganga, mu zola kevangilanga mo. (1 Yoa. 4:7, 8) Muna songa vo zola kekutuzolanga, olungisanga e nsatu zeto za mwanda muna sadila e Diambu diandi ye nkubik’andi. Okutuvovesanga nkutu vo zola ketoma kutuzolanga. Kansi, adieyi tuvova mu kuma kia nsatu zeto za kinitu? E Bibila kivovanga vo Yave “okutuvananga lekwa yawonso ikutuyangidikanga.” (1 Tim. 6:17) Avo tusumukini, Yave okututumbanga. Kansi, ke yambulanga kutuzola ko. Mu kuma kia zola kwandi muna yeto, Yave wakubika o lukûlu muna wete dieto. O Yesu mpe otoma kutuzolanga kadi wavana moyo andi mu kuma kieto. (Yoa. 3:16; 15:13) Kieleka, ke vena diambu ko dilenda fila Yave yo Yesu mu yambula o zola awana besikilanga ye kwikizi muna yau.—Yoa. 13:1; Roma 8:35, 38, 39.

13. Ekuma dinina o mfunu kwa yakala yovo se kasonganga o zola kwa esi nzo andi? (Tala e babu “ O Yakala Osompele ke Kolo ko, Adieyi Kafwete Vanga Kimana o Nkento Andi Kanzitisa?”)

¹³ Longi kwa yeto. Mawonso yakala yovo se kevanganga, kafwete mo vangila kuna zola. Ekuma dinina o mfunu? Tala dina Yoane wa ntumwa kavova: “Ndiona olembi zolanga mpangi andi [yovo esi nzo andi], ona kemonanga, kalendi zola Nzambi ko ona ke monanga ko.” (1 Yoa. 4:11, 20) O yakala yovo se ona ozolanga esi nzo andi ye ozolele tanginina Yave yo Yesu, osadisanga esi nzo andi mu kala ye ngwizani yambote yo Yave, kubasonga o zola yo  lungisa e nsatu zau za kinitu. (1 Tim. 5:8) Olonganga yo semba wan’andi. Okwamanananga mpe bak’e nzengo zitwasanga nkembo kwa Yave yo twasa e nluta kwa esi nzo andi. Owau, yambula twafimpa dimosi-dimosi muna mambu mama yo zaya una yakala yovo se kalenda tanginina Yave yo Yesu.

14. Aweyi o yakala yovo se kalenda sadisila esi nzo andi bakala ye ngwizani yambote yo Yave?

¹⁴ Kafwete sadisanga esi nzo andi bakala ye ngwizani yambote yo Yave. Yesu wasonga vo watangininanga o Se diandi, kadi wasadisanga alandi andi bakumika e ngwizani au yo Yave. (Mat. 5:3, 6; Maku 6:34) Diau dimosi mpe, e diambu diantete o yakala yovo se kafwete tokanenanga i sadisa esi nzo andi bakala ye ngwizani yambote yo Yave. (Nsi. 6:6-9) Olenda wo vanga muna kalanga ye ziku vo oyandi ye esi nzo andi betanganga yo longoka e Diambu dia Nzambi, bekwendanga muna tukutakanu, besamunanga e nsangu zambote yo kumika e ngwizani au yo Yave.

15. Aweyi yakala yovo se kalenda songela vo ozolanga esi nzo andi?

¹⁵ Kafwete songanga o zola kwa esi nzo andi. Yave wavovesa Yesu vana meso ma wantu ankaka vo otoma kunzolanga. (Mat. 3:17) Nkumbu miayingi Yesu wasonganga vo wazolanga alandi andi muna mvovo ye muna mavangu mandi. Alandi andi mpe bamvovesanga vo zola batoma kunzolanga. (Yoa. 15:9, 12, 13; 21:16) O yakala yovo se olenda songa vo ozolanga o nkaz’andi yo wana muna mambu kevanganga nze longoka yau e Bibila. Kafwete mpe kubazayisanga vo zola ketoma kubazolanga ye mfunu kekubavuanga. Ezak’e ntangwa, olenda kubasanisina vana meso ma wantu ankaka.—Nga. 31:28, 29.

16. Nkia diambu diankaka yakala yovo se kafwete vanga? Aweyi kalenda kadila ye tezo muna salu?

¹⁶ Kafwete lungisanga e nsatu za kinitu za esi nzo andi. Yave walungisa e nsatu za kinitu za Aneyisaele kana nkutu vava kabatumba mu kuma kia ukolami wau. (Nsi. 2:7; 29:5) I diau mpe kevanganga o unu, olungisanga e nsatu zeto za kinitu. (Mat. 6:31-33; 7:11) Diau dimosi, Yesu walungisanga mpe e nsatu za kinitu za alandi andi. (Mat. 14:17-20) Wawuka mpe ndonga muna awana bayelanga. (Mat. 4:24) Muna yangidika Yave, yakala yovo se kafwete lungisanga e nsatu za kinitu za esi nzo andi. Kansi, diamfunu kakalanga ye tezo mu kuma kia salu. Kafwete kuyivananga kwayingi ko muna salu yamu tezo kia yambula sadisa esi nzo andi bakala ye ngwizani yambote yo Yave yo kubasonga o zola.

17. Aweyi Yave yo Yesu bekutulongelanga yo kutusemba?

¹⁷ Kafwete longanga yo semba o wana. Yave okutulonganga yo kutusemba kadi wete dieto ketokanenanga. (Ayib. 12:7-9) Nze Se diandi, Yesu kuna zola kwawonso olonganga awana bena kuna nsi a wisa kiandi. (Yoa. 15:14, 15) Okutusembanga, kansi kuna ngemba.  (Mat. 20:24-28) Obakulanga vo tu wantu alembi lunga, nkumbu miayingi tuvanganga e mpilakanu.—Mat. 26:41.

18. O yakala yovo se diambote, nkia diambu kafwete sungamenanga?

¹⁸ Yakala yovo se ona otangininanga Yave yo Yesu osungamenanga vo o nkaz’andi yo wan’andi ke wantu alunga ko. Ke fungilanga nkaz’andi yovo wan’andi “makasi ma ndudi ko.” (Kol. 3:19) Kansi, osadilanga o nkanikinu wasonama muna Ngalatia 6:1 yo singika esi nzo andi kuna ‘lulembamu lwawonso’ kadi osungamenanga vo oyandi mpe muntu alembi lunga. Nze Yesu, ozayanga vo e mpila yambote yalongela esi nzo andi i kubasonga e mbandu.—1 Pet. 2:21.

19-20. Aweyi yakala yovo se kalenda tanginina Yave yo Yesu vava kebakang’e nzengo?

¹⁹ Kafwete bakanga e nzengo zambote. Yave obakanga e nzengo zambote muna wete dia akaka. Kasikil’owu, wabaka e nzengo za kutuvana o moyo ke muna wete dia yandi kibeni ko, kansi muna wete dieto kimana twayangalela e zingu. Ke muntu ko wankomekena mu vana Mwan’andi muna kutuvevola muna sumu. Wavanga e diambu diadi diampasi muna wete dieto. O Yesu mpe wabakanga e nzengo muna wete dia akaka. (Roma 15:3) Kasikil’owu, vava kakala wayoya vana fulu kia vunda, wakivana muna longa o nkangu.—Maku 6:31-34.

²⁰ O yakala yovo se diambote ozeye wo vo e diambu disundidi e mpasi i bak’e nzengo zambote mu kuma kia esi nzo andi. Kadi eyayi mbebe ampwena kikilu. Ovenganga e fu kia bak’e nzengo lembi teka yindula yovo bak’e nzengo landila mana kayindwidi muna kolo kiokio. Kansi, oyambulanga vo Yave kanlonga una kafwete bakilanga e nzengo zambote. * (Nga. 2:6, 7) Muna mpila yayi, obak’e nzengo mu wete dia esi nzo andi, ke mu wete dia yandi kibeni ko.—Fili. 2:4.

21. Nkia mambu tuvovela muna longi dilanda?

²¹ Yave wavana kwa yakala yovo se kiyekwa kiampasi ye ovingilanga vo balungisa e kiyekwa kiaki mu mpila yambote. Kansi, avo yakala ovangidi ngolo za tanginina e mbandu a Yave yo Yesu, yakala diambote kekala muna nzo. O nkento mpe avo otomene lungisa e mbebe andi, longo lwakiese bekala lwau. Ozevo, aweyi o nkento kafwete badikilanga e wisa kia yakala diandi muna nzo? Nkia mambu mampasi kalenda wanana mau? E longi dilanda, divana e mvutu za yuvu yayi.