MURU OFUNJEDHA 5
“Muru wa lombwana ngu Kristu”
“Muru walombwana uli wethene ngu Kristu.”—1 AKOR. 11:3.
NYUMBO 12 Yehova Ndi Mulungu Wamkulu
VINOFUNA I-YO FUNJEDHA *
1. N’nga chin’ni inofuna landi-a mutu moda omwirela vyongo i-yanee na a-imee?
WANYO, chin’ni jinathapulela “muru” wa banja? Alombwana e-nango anoviiri-a ira myambo minango na moda wamakalelo waatu Venango na wuulukulele aliwa iwode landi-a moda owairela a-iyaniwa na a-imiwa. Kaonani rongola mwinango unokala wu Europa dhinalee Yanita viongile liye: “Isa inokala miyo atu anjinji atokaana mathuulelo oonga ira a-iyana mbothitha pereso molandani-ana alombwana thitho onganga ira a-iyana tabaliwile ira taodenga lambela alombwana.” Bali mwinango unaitaniwa Luke, unakala ilambo ya Estados Unidos uwongile e-ni: “Alombwana enango anofunji-a a-imiwa ira a-iyana talengiwile ira taoneenga ba-i akala ira taongenga yongo atu uvwa venango ira maonelo anoonga aliwa kai ofwanela avwela.” Mbwenye Yohova kanofuna ira alombwana taonenga e-no a-iyana. (Muone lemba la Marku 7:13) N’nga lombwana unafunjedhe a-vi kala muru wa banja wapama?
2. N’nga muru wa banja unofwanela idhiwa n’ni, n’nga namwasa wan’ni?
2 Lombwana othela unofuna kala muru wa banja wapama unofwanela avwecheche pama Yohova vinofuna liye ira liye aviirenga. Liye thitho unofwanela idhiwa mwasiwa ngwani Yohova atokaathei-a ira vakale muru wa banja thitho unofwanela idhiwa ira chini jinofuna liye ira aode sazi-a ifwanafwani-edho ya Yohova na ya Yesu Kristu. Mwasiwa ngwani miru ya mabanja inofwanela ivwecheche makundo enala? Mwasiwa ngoi Yohova utova-a madile aizo ina aliwa thitho Yohova unodedi-a ira aliwa ta-indi-edhe basa pama izo iva-iwile aliwa ninga muru wa vabanjani.—Luka 12:48b.
N’NGA MURU WAVABANJANI CHIN’NI?
3. N’nga lemba la 1 Akoritiyo 11:3 linonifunji-a n’ni vamwasa wa muru wa banja?
3 Muleri 1 Akoritiyo 11:3. Lembali linonioni-a mwemo Yohova musaka-edhele liye banjalee ladhulu na lavailembo yavathi. Kala muru unothangani-avo vyongo viili vyofuneya: Tonga na wakulela miselu. Yohova “ngumuru,” venango nionge ira namatonga okwaranya thitho a-imee adhulu na availambo yavathi anorumelela miselu waliye. (Aroma 14:10; Aef. 3:14, 15) Yohova utomva-a Yesu utongi mwari mwa pingo mbwenye Yesu unorumelela miselu wa Yohova namoda unairela liye vyongo na pingo. (1 Akor. 15:27) Yohova thitho utomva-a lombwana utongi va-iyanee na a-imee mbwenye lombwana unafuna adharumelele miselu wa Yohova na wa Yesu Kristu na moda unairela liye banjalee.—1 Pe. 3:7.
4. Yohova na Yesu atokaana utongi oira n’ni?
4 Vamwasa oi Yohova ngu Muru wabanja la dhulu na lavailambo lavathi liye utokaana utongi okaathei-a mawendelo nofunanga ira a-imeeao tavwelenga mawendeloenao. (Esaya 33:22) Voi thitho Yesu ngu muru wa pingo waukristau liye utokaana oridhi okaathei-a mawendelo nofunanga ira atu taodenga a-rela mawendelo enao wari mwa pingo.—Agal. 6:2; Akol. 1:18-20.
5. N’nga miru yamabanja itokaana utongi oiran’ni?
5 E-no ninga Yohova na Yesu, muru wa banja utokaana utongi okaathei-a mawendelo avabanjani viwa. (Aroma 7:2; Aef. 6:4) Mbwenye utonguo utokaana madile, mofwanafwani-a, mawendelo anofuna liye kaathei-ao akale ovwelana na madhu a Nlungu. (Sang. 3:5, 6) Thitho miru yamabanja kina utongi okaathei-a mawendelo aatu ale a-ali vandhe viwa. (Aroma 14:4) I-yavo vyevyo, a-ima vandhe tatheliwa anodhowanave alemezanga anamabaliwao mbwenye anamabalao katinadhowanave atonganga a-imao.—Mat. 19:5.
MWASIWA NGWAN’NI YOHOVA ATO-ELA IRA VAKALENGA MIRU YAMABANJA?
6. Mwasiwa ngwan’ni Yohova utoniva-a muru?
6 Yohova utosakanya ira vakalenga muru wabanja na mwasa oi liye unonidhiveliwana. Kaana muru wavabanjani la Yohova unova-a ira vyongo viodenga wenda pama na mwarendele thitho mosaka-edheya pama. (1 Akor. 14:33, 40) Va-asakanyiwa ira vakalenga muru, banja la Yohova kalakalenga laivwelano thitho kavali akalenga waimwerumweru, mofwanafwani-a, vyakalenga vyorucha idhiwa ira mbaani afuna onganga vyongo ira atu taodenga vi-arela.
7. Movwelana na lemba la Aefeso 5:25, 28 n’nga Yohova unofuna ira alombwana taairelenga a-vi a-iyaniwa?
7 N’nga akala ira e-liwa wa muru kwapama, mwasiwa ngwan’ni a-iyana anjinji anodhiona ira katina ufulu thitho ira amaniwa anoairela vyauwalanga? Vyevyo vinoireya na mwasa oi alombwana anjinji katino-arela malangi-o a Yohova oonga vya banja. E-no aliwa anosakula a-rela vilemeelo vyaatu avatatamoni vanokala aliwa, venango aliwa anovingari a-iyaniwa na mwasa oi taode kwakwaneli-edha vinofuna aliwa okave. Mofwanafwani-a, alombwana enango anodhilimbi-edha alondanga a-iyaniwa na mwasa oi tadhivwenga pama, thitho ira “taoni-e ira unatonga mbaani.” Venango aliwa anothuulela e-ni, miyo kandinooda mkanyi-edha i-yananga ira andidhiveliwenga, mbwenye ndinooda o-nia ira liye andiovenga liye unooda indi-edha basa ovao ira alondengana i-yanee. * Moda wenuo othuulela na oira vyongo, unooda imwanani-a ira a-iyana taireliwenga vyongo moatitimi-a na mwaalemeza ninga mwemo mufwanelele aliwa, vyevyo thitho pyo-iyanelatu vinodedi-edha Yohova ira tairenga.—Muleri Aefeso 5:25, 28.
CHINI INOFUNA MKAMI-A LOMBWANA IRA AKALE MURU WA BANJA WAPAMA?
8. N’nga lombwana unasasi-edhe a-vi kala muru wa banja wapama?
8 Lombwana unooda funjedha kala muru wa banja wapama mosazi-edha ifwanafwani-o ya Yohova na Yesu Kristu moda uno-indi-edhela aliwa basa utongiwa. Yoroma ninofuna nione makalelo menli Yohova na Yesu anooni-a aliwa volaba ninga muru namala vevo ninofuna nione mwemo miru ya mabanja munasazi-edhe aliwa ifwanafwani-edho yei moirela vyongo a-iyaniwa na a-imiwa.
9. N’nga Yohova unaoni-a a-vi dhiyevi-a wee?
9 Dhiyevi-a. Yohova nguli oidhiwa kwaranya dhulu na ilambo yavathi angalive e-no liye unovuruwana vyosakula vya arumiwee. (Maro. 18:23, 24, 32) Yohova thitho unorumela maonelwiwa. (1 Mam. 22:19-22) Yohova ngolongomana mbwenye liye mwa e-ni kanadedi-a ira nikale olongomana, mo-iyani-ana vyevyo liye “unokami-a” anamalambee ira taodenga lambela mwandhila yapama. (Sal. 113:6, 7) Bibilya kalinomwitanela pezi Yohova ira ngunamakami-i-u. (Sal. 27:9; Aeb. 13:6) Mwene Davide atozindiela ira liye atooda kwakwaneli-edha basa nlukulu lava-idhe Yohova namwasa odhiyevi-a wa Yohova.—2 Sam. 22:36.
10. N’nga Yesu aoni-idhe a-vi dhievi-a wee?
10 Onani ifwanafwani-edho ya Yesu. Liye ali namafunji-a na mbwiye waanamafunjedhee. Vingalive e-no liye ato-uwa manyolwiwa. N’nga Yohova ulembi-edheleni vyoireya vyevi Bibilyani? Mo-okaikela ali ira miru yamabanja na ya atu enango taodhe kaana ifwanafwani-edho yapama vosazi-a. Mwinyaane Yesu aongile ira: “Voi nditouva-ani ifwanafwani-o ninga mwemo muuireleni miyo wanyo nanyothitho mwiirenga saasawa.” (Juwau 13:12-17) Angalive ira liye atokaana utongi nlukulu Yesu kaadedi-edha labeliwa liye anolabela atu enango.—Mat. 20:28.
Muru wa banja unooda oni-a ira ngodhiyevi-a na waudhivela vokami-a mabasa enango avanyumbani noimg’anela vyorambuleleya vyauzimu vya banjalee (Muone ndima 11 na 13)
11. N’nga miru ya mabanja inasazi-edhe a-vi dhiyevi-a wa Yohova na wa Yesu Kristu?
11 Inafunjedhavo i-yo. Muru wa banja unooda oni-a kalelo lodhiyevi-a mwamakalelo o-iyana i-yana. Mofwanafwani-a, liye kanadedi-edha i-yanee venango a-imee takale olongomana masiki atu avabanjanivee ta-avwelanena na visakunle liye liye unokala okozeya ira aode avwela. Marley unokala Estados Unidos uongile ira: “Miyo naman’nanga hora dhinango ninosakulecha vyongo mo-iyana vofuna laba basa mbwenye ndinoona ira man’nanga unolemezecha maonelwanga liye a-anaire yongo ili yothene unoromecha ona vile visakule miyo.” Miru yamabanja yodhiyevi-a anokala okozeya ira kaode kami-a mabasa e-nango avanyumbani, angalive ira atu avaisanivo anoonga ira mabasa enao kaiaalombwana. Ira vyongo modhiyevi-a hora inango korucha vinjinji. Mwasiwa ngwani? Rongolamwinango unaitaniwa Rachel aonguile ira: “Isa uulukulele miyo lombwana akami-anga i-yanee u-wa maparato novyela vandhe atu owandamanana naabali anoroma kaikela akala liye ngulombwanadi waibarimbari aluwa anothuulela ira kanaoda m’tonga i-yanee.” Akala ira mathuulelo e-nao mbenao anaireya vaisani vinyu muthuulelenga ira Yesu ato-uwa manyalo anama-arelee angalive ira basalelo lali la madhaari, muru wa banja kunofunafuna ira uodenga oneya pama waatu enango, mbwenye unosakasaka ira i-yanee na a-imee takale pama. Mbwenye vatokala kalelo mnango lofuneechecha wa mutu ule uli muru wa banja. Tivi lelo?
12. N’nga Yohova na Yesu anaoni-a a-vi ira anonidhiveliwana?
12 Udhivela. Vyothene vinoira Yohova vinokumela mwadhivelo. (1 Ju. 4:7, 8) Liye unooni-a ira unonidhiveliwana voniing’anela pama kalelo li-u lauzimu dhela m’madwee a Bibilyani thitho na gululee, liye thitho unooda niing’anela kalelo li-u la mathuulelo vonioni-a ira unonidhiveliwana. N’nga vyofunavi-u vyaututu, Bibilya linoonga ira Yohova “unoniva-a mo-oumeleliwa vyongo vyothene ira nisangalale.” (1 Timo. 6:17) I-yo nadawi-a yongo Yohova unonisumulula mbwenye kana-iyachi nidhiveliwana gumwasa wa udhivelee mlukulu umwiri-idhe ira anisakanyele yongo jooda niombolana, Yesu thitho utooni-a ira nonidhiveliwana vovelela ingumiyee ira anivulumuche. (Juwau 3:16; 15:13) Kavali yongo ili yothene inofuna mali-a udhivela una Yohova vambo-i na Yesu Kristu waatu ale alive ororomeleya.—Juwau 13:1; Aroma 8:35, 38, 39.
13. N’nga mwasiwa ngwan’ni pyofuneechecha muru wa banja ira uoni-e ira unodhiveliwana i-yanee na a-imee? (Muone thitho kwadru loonga ira n’nga lombwana uthenle chineneeva unavidhi-edhe a-vi lemezo la-iyanee?)
13 Vinafunjedhavo i-yo. Vyothene vinoira muru wa banja vinofuna vikumenga mwaudhivela. N’nga mwasiwa ngwan’ni vyevyo pyofuneechecha? Rumiwi Juwau utorumela ira: “Ule a-anadhiveliwana balee Venango banja lee enao anaona liye, kanaoda dhiveliwana Nlungu wa-anamona liye.” (1 Ju. 4:11, 20) Muru wa banja unodhiveliwana i-yanee na a-imee thitho ana-arela ifwanafwani-o ya Yohova na Kristu anoing’anela pama vyorambulelaviwa vyauzimu na vyamathuulelo vyaututuni vyabanjaliwa. (1 Timo. 5:8) Liye unoafunji-a thitho unoasumulula a-imee, liye thitho unooda sakula vyosakula vyevyo vinaode mtitimi-a Yohova thitho vinaode nganyali-a banjalee mbwenye chineneeva dhoweni nioneni mwemo miru yamabanja munasazi-edhe aliwa Yohova na Yesu Kristu vo-indi-edha basa vaikundu ili yothene vimadhi i-yo ongavi.
N’NGA MURU WABANJA UNAFWANELA AIREN’NI?
14. N’nga muru wabanja unoing’anela vyorambuleleya viivi vya i-yanee na vya a-imee?
14 Ing’anela vyorambulela vyauzimu vyabanja. Mo-arela ifwanafwani-edho ya Yohova, Yesu anovilimbi-edha ing’anela vyorambuleleya vyauzimu vyaanama-arelee. (Mat. 5:3, 6; Marku 6:34) Molandana na vyevyo miru ya mabanja inoidhiwa ira itokaana izo yofuneya vinjinji yoing’anela vyorambuleleya vyauzimu vyabanjaliwa. (Dotor. 6:6-9) Muru wa banja unoirana vyevyo vooni-a ira liye naa atu abanjanimwee anooda leri na funjedha madhu a Nlungu, fwanyeyanga vamigumanoni laleela milanyu yapama ira takale axamwali a Yohova, thitho ira talimbi-e uxamwaliwa na Yohovuo.
15. N’nga muru wabanja unaode a-vi ing’anela vyorambuleleya vyamathuulelo a-iyanee naa-imee?
15 Ing’anela vyorambulela vyamathuulelo abanja. Yohova atooni-a mwemo mwasimbwaliye mdhiveliwa mwanee, masiki ira Yesu akale vali atu enango. (Mat. 3:17) Yesu atoirana vimbo-ive vyevyo waanama-arelee Yesu atooni-a udhivelee waaluwa mwa vyoonga vyee na vyaira liye. Vyo-arelavo viwa anama-arelee thitho tatooni-a udhiveliwa waliye. (Juwau 15:9, 12, 13; 21:16) Muru wa banja unooda oni-a udhivelee wa-iyanee na waa-imee. Dhela mwavile vinoira liye mofwanafwani-a vofunjedhanga Bibilya naaliwa liye thitho unooni-a ira unodhiveliwana thitho unolemeza i-yanee naa-imee voasimba masiki vamwinjini vaatu akala ira vyevyo pyofuneela.—Sang. 31:28, 29.
Muru wa banja ira uode m’momeliwia Yohova unofwanela uing’anelenga pama vyorambuleleya vyaututu vya i-yanee naa-imee (Muone ndima 16.)
16. N’nga pyowenjedheleya viivi muru wa banja vinofuna liye ira n’nga vyevyo unofwanela aire polepole nan’niya?
16 Ing’anela vyorambulela vyaututu vya banjalee. Yohova atoing’anela vyorambulela vyofuneya vyaanaisraeli angalive ira aluwa hora yeniyo tatooni-a rima o-ovwela Yohova thitho tafuneela ira taode chinyuchiwa. (Dotor. 2:7; 29:5) Liye thitho unoing’anela vyorambulela vyofuneya malamboano. (Mat. 6:31-33; 7:11) Moladanana na vyevyo Yesu thitho ato dyi-a anama-arelee. (Mat. 14:17-20) Liye thitho anoing’anela ingumiyiwa yaututu. (Mat. 4:24) Muru wa banja unofuna ira umomeliwi-e Yohova unofwanela aode ing’anela vyorambulela vyaututu vya-iyanee naa-imee. Mbwenye liye unofwanela aire polepole ira a-akaena maonelo odaweya vamwasa wa basa linafuna liye laba liye kanofwanela ira akalengave hora dhothene basani vofuna ira aode ing’anela vyorambulela vyaututu vofiedhela i-yachi ing’anela vyorambulela vyauzimu vya banjalee.
17. Yohova na Yesu Kristu anonifunji-a no nisumulula moi a-vi?
17 Funji-a. Yohova nonifunji-a thitho nonisumulula mothuulelanga pivyongo viivi vili vyapama wa-iyo. (Aeb. 12:7-9) Mo-arela ifwanafwani-o ya babee Yesu Kristu thitho unoafunji-a atu ale anowaing’anela liye mwaudhivela. (Juwau 15:14, 15) Liye aafunji-anga atu no asumululanga kanoorama mbwenye unoira vyevyo mwaudhivela. (Mat. 20:24-28) Liye unoidhiwa ira nili atu odawa thitho nitokaana makalelo ododomi-a wiliwili.—Mat. 26:41.
18. N’nga muru wa banja wapama unothuulela n’ni?
18 Muru wa banja unosazi-a ifwanafwani-o ya Yohova na ya Yesu Kristu ngokurudheya liye unothuulela ira atu avabanjanivee kai atu olongomana gumwasiwa liye kanatamangela thakaleliwa movyarima na i-yanee vambo-i naa-imee. (Akol. 3:19) Mo-iyana na mwemo liye uno-arela malangi-o ali valemba la Agalata 6:1 vanaonga ira vosumulula mwaasumululenga mwazimu mokurudheya mothuulela ira thitho liye gumutu o-olongomana. E-no ninga Yesu Kristu liye unozindiela ndhila yapama yofunji-edhana dhela mwaifwanafwani-o na vyoira vyee.—1 Pe. 2:21.
19-20. N’nga muru wa banja unasazi-e a-vi Yohova na Yesu Kristu vosakula ndhila yoirela vyongo?
19 Sakula pama ndhila yo-arela ira iode nganyali-a banja. Yohova unosakula ndhila mothuulelana upama waatu e-nango. Mofwanafwani-a liye atosakula ira aode panducha ingumi a-kala ira aode dhinganyali-a ekene mbwenye ira i-yo thitho niode kala aimwerumweru vokaana ingumi, kavali umkanyi-edhe ira aode velela ingumi ya mwanee ira aode niwombola mu vyodawa vi-u liye uirile vyevyo mwa funa wee mothuulela vile vyafune kala vyapama wa-iyo. Yesu thitho atooda sakula ndhila yothuulela joroma vyafuna nganyali-a atu enango. (Aroma 15:3) Mofwanafwani-a liye atosakula malo movuma ira aonde funji-a mbumba yaatu.—Marku 6:31-34.
20 Muru wa banja wapama unoidhiwa ira ndhila imbo-i ya izoyee yofunji-a yorucha vinjinji ina liye kusakula ndhila yoira aode ganyali-a banjalee liye thitho evyo unoviira mothuulela pama. Liye unodhilimbi-edha ira a-aode sakula ndhila ili yofwanelela liye ekene venongo yoonga ira iode dhiveliwi-a mathuulelwee ekene. Mo-iyana na vyevyo liye unorumeli-a ira Yohova aode funji-a ira aode sakula pama ndhiladho. * (Sang. 2:6, 7) Mwandhila yeena liye hora ndothene unooda thuulela jili jofwanelela wa banjalee a-kala waliye ekene.—Afil. 2:4.
21. Chin’ni inofuna i-yo dha funjedhela muru o-arela?
21 Yohova utova-a miru ya mabanja basa lorucha liye unodedi-edha aliwa taode vilimbi-edha vokwakwaneli-edha basa leli mbwenye muru wa banja unavilimbi-edha ira uode arela ifwanafwani-o ya Yohova na ya Yesu unooda laba basalelo mwapama. Akala ira i-yana unoira ikunduyee thitho mwapama aliwa anooda kala pama wari mwa banja losangalala. N’nga i-yana unaone a-viya muru wa banja? N’nga pyorucha viivi vinogumanana liye? Muru o-arela unodhaonga vyevi.
NYUMBO 16 Tamandani Yehova Chifukwa cha Mwana Wake Wodzozedwa
^ ndima 5 Lombwana athela liye unokala muru wa banja lipya. Muru woroma wa vyofunjedha vyevi ninofuna nifunjedhele ira chin’ni inothapulela muru mwasiwa ngwan’ni Yohova utokaathei-a ira vakale muru wa banja thitho ninooda funjedhela dhela mwiifwanafwani-o ya Yohova na Yesu Kristu. Muyofunjedha yanambili ninofuna niode funja lombwana othela na i-yana otheliwa chini vinofuna aliwa funjedha wa Yesu na vifwanafwani-o vinango nya Bibilyani. Muru omari-edha ninodha funjedhela mwasa wa muru wa pingo.
^ ndima 7 Zelu dhoonga ira pyapama lombwana mvingari i-yanee venango thangani-avo mkoma, dhinooda fwanyeya mafilimeni, madaramani na mabukhu aviruthiruthi. Ngumwasiwa ira atu anjinji anoona ira vinooda kala vyapama alombwana irana vyevyo.
^ ndima 20 Ira muode uvwa vinjinji voonga vya sakula ndhila dhapama muone muru oonga ira musakule ndhila yapama inaode m’dhiveliwi-a Nlungu mu Nsanja ya Olonda ya abril 15, 2011, thakuru 13 fiedha 17.
