1. Ni nshonga ki ezirikubaasa kureetera omushaija kutaba omutwe gw’eka murungi?

EKIGAMBO “omutwe” nookyetegyereza ota? Abashaija abamwe nibatwariza abakazi baabo n’abaana baabo kurugiirira aha migyenzo, enganda zaabo, nari oku baakuziibwe. Yetegyereze eki munyaanyazi-itwe Yanita, orikutuura omuri Europe, arikugamba: “Ei ndikutuura abantu nibahamira aha miteekateekyere yaabo ngu abakazi baine kuba ahansi y’abashaija kandi ngu baine kutwarwa nk’abazaana.” Kandi ow’eishe-emwe Luke, orikutuura omuri United States, naagira ati: “Abazaire abamwe nibeegyesa batabani baabo ngu abakazi baine kureebwa, beitu kutari kuhurirwa, kandi ngu ekitenso kyabo ti kikuru.” Kwonka emiteekateekyere egyo terikuhikaana n’oku Yehova arikwenda abashaija bakorese obushoboorozi bwabo. (Gyeragyeranisa Mako 7:13.) Mbwenu shi omushaija naabaasa kwega ata kuba omutwe murungi gw’eka?

2. Emitwe y’amaka baine kumanya ki, kandi ahabw’enki?

² Omushaija kubaasa kuba omutwe gw’eka murungi, aine kubanza kwetegyereza eki Yehova arikumwenza. Kandi aine kumanya ahabw’enki Yehova yaataireho entebeekanisa y’emitwe y’amaka, n’oku arikubaasa kutooreza Yehova na Yesu. Ahabw’enki ni kikuru omushaija kumanya ebintu ebi? N’ahabw’okugira ngu Yehova ahaire emitwe y’amaka obushoboorozi buringaniire, kandi naayenda ngu babukorese gye.​—Luk. 12:48b.

3. Kurugiirira aha 1 Abakorinso 11:3 nitwega ki aha bikwatiraine n’okuba omutwe?

³ Shoma 1 Abakorinso 11:3. Ekyahandiikirwe eki nikishoboorora  omuringo ogu Yehova yaatebeekaniisemu eka ye ey’omu iguru n’omu nsi. Okuba omutwe nikitwariramu ebintu bibiri, obushoboorozi n’obujunaanizibwa. Yehova “n’omutwe,” nari n’ow’obushoboorozi oburikukirayo, kandi abaana be boona, abarikutwariramu baamaraika n’abantu nibajunaanwa ahariwe. (Rom. 14:10; Efe. 3:14, 15) Yehova ahaire Yesu obushoboorozi bw’okwebembera ekibiina Ekikristaayo, kwonka Yesu naajunaanizibwa oku arikututwariza. (1 Kor. 15:27) Yehova ahaire omushaija obushoboorozi aha mukazi we n’abaana, kwonka omushaija naajunaanizibwa aha ku arikutwariza ab’eka ye.​—1 Pet. 3:7.

4. Yehova na Yesu baine bushoboorozi ki?

⁴ Ahabw’okugira ngu Yehova n’omutwe gw’eka ye ey’omu iguru n’omu nsi, aine obushoboorozi bw’okutaho ebiragiro kworeka oku abaana be baine kutwaza, kandi naahamya ngu byayoroberwa. (Isa. 33:22) Yesu niwe mutwe gw’ekibiina Ekikristaayo, kandi nawe aine obushoboorozi bw’okutaho ebiragiro n’okuhamya ngu byakuratirwa.​—Gal. 6:2; Kol. 1:18-20.

5. Omutwe gw’eka Enkuristaayo aine bushoboorozi ki, kandi aine bugarukiro ki?

⁵ Omutwe gw’eka Enkuristaayo orikuteeraho kutooreza Yehova na Yesu, naamanya ngu aine obushoboorozi bw’okucweramu ab’eka ye. (Rom. 7:2; Efe. 6:4) Kwonka, obushoboorozi bwe bwine obugarukiro. Nk’eky’okureeberaho, ebi arikutaho kukuratirwa bishemereire kuba nibyegamira aha misingye eri omu Kigambo kya Ruhanga. (Enf. 3:5, 6) Kandi omutwe gw’eka taine bushoboorozi bw’okuteeraho abatari b’eka ye eby’okukuratira. (Rom. 14:4) N’ekindi, batabani be na bahara be baakura bakaruga omuka, nibagumizamu nibamuha ekitiinisa, kwonka naaba atakiri mutwe gwabo.​—Mat. 19:5.

6. Ahabw’enki Yehova naataho bamwe kuba emitwe y’abandi?

⁶ Yehova naatoorana abamwe kuba emitwe y’abandi ahabw’okukunda eka ye. N’ekiconco kuruga ahariwe. Entebeekanisa egi neebaasisa eka ya Yehova kukora ebintu omu busingye n’obuteeka. (1 Kor. 14:33, 40) Kuri hatariho mitwe abaine obushoboorozi, eka ya Yehova ekaabaire etarimu buteeka n’okushemererwa. Nk’eky’okureeberaho, tihaine owaakubaire naamanya oshemereire kucwamu eky’aha muheru, n’oine kwebembera omu kuhikiiriza ebicwirwemu.

7. Kurugiirira aha Abaefeso 5:25, 28, mbwenu shi Yehova naayenda ngu abashaija baitse abakazi baabo omwaga?

⁷ Entebeekanisa ya bamwe kuba emitwe ku eraabe eri nungi, ahabw’enki abakazi baingi nibagira ngu baibabo nibabatuuntuza kandi nibabaitsa omwaga? N’ahabw’okugira ngu abashaija baingi nibeehuzya emitindo ya Yehova erikukwata aha maka reero bacwamu kukuratira emigyenzo nari enganda zaabo. Nibabaasa n’okutwariza kubi abakazi baabo ahabw’ebigyendererwa by’okweyendeza. Nk’eky’okureeberaho, omushaija naabaasa kwitsa omukazi we omwaga ahabw’okwenda kwetwara nk’ow’amaani nari ahabw’okwenda kworeka abandi ngu “n’omushaija nyishaija.” Obundi naateekateeka ngu tarikubaasa kugyema omukazi we kumukunda, kwonka naabaasa kumureetera kumutiina. Kandi naabaasa kukoresa okutiinatiinisa okwo kumutegyeka. * Emiteekateekyere nk’egyo buzima neebuza abakazi obusingye ebaremesa n’okugira ekitiinisa eki bashemereire kugira, kandi  eki nikitaanira kimwe n’eki Yehova arikwenda.​—Shoma Abaefeso 5:25, 28.

8. Omushaija naabaasa kwega ata kuba omutwe gw’eka murungi?

⁸ Omushaija naabaasa kwega kuba omutwe gw’eka murungi arikutooreza Yehova na Yesu abarikukoresa gye obushoboorozi bwabo. Yetegyereze emitwarize ebiri aha ya Yehova na Yesu, kandi oyetegyereze oku omutwe gw’eka arikubaasa kworeka ngu naatwariza omukazi we n’abaana atyo.

9. Yehova naayoreka ata ngu n’omucureezi?

⁹ Obucureezi. Yehova niwe arikukirayo kuba omunyabwengye, kwonka nabwo naahurikiza ebitenso by’abandi. (Kut. 18:23, 24, 32) Naikiriza abari ahansi y’obushoboorozi bwe kuhayo ebitenso byabo. (1 Bag. 22:19-22) Yehova ahikiriire, kwonka naamanya ngu itwe tituhikiriire. Kandi, naahwera abantu abatahikiriire abarikumuheereza kuba abasinguzi. (Zab. 113:6, 7) Nangwa, Baibuli neegira ngu Yehova ‘n’omuhwezi.’ (Zab. 27:9; Heb. 13:6) Omugabe Daudi akeetegyereza ngu naabaasa kukora emirimo y’amaani ei yaabaire ahairwe ahabw’okugira ngu Yehova naatwaza gye nari n’omucureezi.​—2 Sam. 22:36.

10. Yesu akooreka ata ngu n’omucureezi?

¹⁰ Teekateeka aha ky’okureeberaho kya Yesu. N’obu araabe yaabaire ari Mukama w’abeegi be, akabanaabisa ebigyere. Ni nshonga ki emwe eyaareeteire Yehova kuhandiikisa ekikorwa eki omu Baibuli? Hatariho kubangaanisa, n’okwenda ngu buri omwe otwariiremu n’emitwe y’amaka batooreze eky’okureeberaho eki. Yesu kenyini akagira ngu naabateeraho “eky’okureeberaho, ngu naimwe mukore nk’oku naabakorera.” (Yoh. 13:12-17) N’obu Yesu araabe yaabaire aine obushoboorozi bw’amaani, akaba atarikuteekateeka ngu abandi baine kumuheereza. Omu mwanya gw’ekyo, niwe yaabaire naaheereza abandi.​—Mat. 20:28.

11. Omutwe gw’eka naabaasa kwegyera ki ahari Yehova na Yesu aha bikwatiraine n’obucureezi?

¹¹ Amashomo agu turikwega. Omutwe gw’eka naabaasa kworeka ngu n’omucureezi omu miringo mingi. Nk’eky’okureeberaho, tarikuteekateeka ngu omukazi we n’abaana bahikiriire. Naahurikiza ebitenso by’ab’eka ye, n’obu birikuba nibitaana n’ebye. Marley, orikutuura omuri United States, naagira ati: “Nyowe  na ibanyi obumwe nituba twine emiteekateekyere etarikushushana. Kwonka naansiima kandi naampa n’ekitiinisa ahabw’okugira ngu naambuuza eki ndikuteekateeka kandi akishwijuma n’obwegyendesereza atakacwiremu.” Kandi, nyineeka omucureezi naakora emirimo y’aha ka, n’obu yaakuba naatuura ahu barikureeba emirimo egyo nk’ey’abakazi. Eki nikibaasa kuguma. Ahabw’enki? Munyaanyazi-itwe orikwetwa Rachel, naagira ati: “Owaitu ei ndikuruga, omushaija yaahwera omukazi we kwozya ebintu nari kuboneza eka, abataahi n’abanyabuzaare nibeebuuza yaaba ‘n’omushaija ohikire.’ Nibagira ngu tarikumanya kutegyeka omukazi we.” Owaanyu abantu ku baraabe baine emiteekateekyere nk’egyo, ijuka ngu Yesu akanaabisa ebigyere by’abeegi be, n’obu omurimo ogu gwabaire nigutwarwa nk’ogw’abahuuku. Omutwe gw’eka omurungi naba atarikwenda ngu abandi bamureebe nk’ow’amaani, beitu naafayo kureetera omukazi we n’abaana be kwehurira gye. Okwongyera aha bucureezi, ni mutwarize ki ogundi ogu omutwe gw’eka omurungi ashemereire kugira?

12. Rukundo neehiga Yehova na Yesu kukora ki?

¹² Rukundo. Buri kimwe eki Yehova arikukora nikyegamira ahari rukundo. (1 Yoh. 4:7, 8) Omu muringo gwa rukundo naafayo aha byetengo byaitu eby’omwoyo kurabira omu Kigambo kye Baibuli n’ekibiina kye. Naafayo aha nyehurira zaitu arikutuhamiza ngu naatukunda. Kandi shi omu by’omubiri? Yehova naatuha ebirikutushemeza “byona atarikubariirira.” (1 Tim. 6:17) Twashobya naatuhabura, kwonka ekyo tikirikumuzibira kutukunda. Yehova ahabw’okutukunda, akatuteeraho entebeekanisa y’ekitambo. Yesu nawe naatukunda munonga, ekyamureeteire kuhayo amagara ge ahabwaitu. (Yoh. 3:16; 15:13) Tihaine ekirikubaasa kuremesa Yehova na Yesu kutukunda twabahamiraho.​—Yoh. 13:1; Rom. 8:35, 38, 39.

13. Ahabw’enki ni kikuru omutwe gw’eka kworeka ngu naakunda ab’eka ye? (Reeba n’akabokusi “ Omushaija Oherize Kushwera Aine Kukora ki Omukazi we Kubaasa Kumuha Ekitiinisa?”)

¹³ Amashomo agu turikwega. Buri kimwe eki omutwe gw’eka arikukora kishemereire kuba nikyegamira ahari rukundo. Ahabw’enki ekyo  ni kikuru? Entumwa Yohaana naagarukamu ati: ‘Otarikukunda mugyenzi we [nari ow’eka ye] ou arikureeba, tarikubaasa kukunda Ruhanga ou atakareebaga.’ (1 Yoh. 4:11, 20) Omushaija orikukunda ab’eka ye kandi orikwenda kutooreza Yehova na Yesu naareeberera ab’eka ye omu by’omwoyo, enyehurira, n’omu by’omubiri. (1 Tim. 5:8) Naatendeka abaana be, kandi abahana. Naagumizamu naayega n’okucwamu ebirikuhaisa Yehova ekitiinisa kandi ebirikugasira eka ye. Ka tushwijume ebintu ebi kimwe-kimwe, kandi tureebe oku omutwe gw’eka arikubaasa kutooreza Yehova na Yesu.

14. Omutwe gw’eka naareeberera ata ab’eka ye omu by’omwoyo?

¹⁴ Naareeberera ab’eka ye omu by’omwoyo. Yesu arikutooreza Ishe akaba naafayo kureeberera gye abari ahansi y’obushoboorozi bwe omu by’omwoyo. (Mat. 5:3, 6; Mak. 6:34) Nikyo kimwe, omutwe gw’eka aine kwebembeza ebyetengo by’eka ye eby’omwoyo. (Bir. 6:6-9) Eki naakikora arikuhamya ngu we n’ab’eka ye baashoma Ekigambo kya Ruhanga kandi baakyega, baaza omu nteerane, baayejumba omu kubuurira amakuru marungi, kandi baagira omukago murungi na Yehova.

15. Omutwe gw’eka naabaasa kureeberera ata ab’eka ye omu nyehurira?

¹⁵ Naareeberera ab’eka ye omu nyehurira. Yehova akooreka butunu ngu naakunda Yesu. (Mat. 3:17) Yesu akooreka ngu ainiire abakuratsi be rukundo y’okufayo omu bigambo n’ebikorwa. Kandi nabo, bakooreka ngu nibamukunda. (Yoh. 15:9, 12, 13; 21:16) Omutwe gw’eka naayoreka ngu naakunda omukazi we n’abaana be kurugiirira aha bi arikukora, nk’okwega nabo Baibuli. Ashemereire kubagambira ngu naabakunda kandi naasiima ebi barikukora, nangwa kyaba nikibaasika abasiime na haaba hariho abandi.​—Enf. 31:28, 29.

16. Omutwe gw’eka aine kukora ki ekindi, kandi naabaasa kuguma ata aine emiteekateekyere eringaniire?

¹⁶ Naareeberera ab’eka ye omu by’omubiri. Yehova akareeberera Abaisraeli arikubaha ebikuru ebirikwetengyesa nangwa n’obu baabaire nibahanwa ahabw’obugomi bwabo. (Bir. 2:7; 29:5) Kandi naitwe naatuha eby’okutubaisaho obunaku obu. (Mat. 6:31-33; 7:11) Yesu nawe, akariisa abantu abaamukuratiire. (Mat. 14:17-20) Akahwera na baingi abaabaire barwaire. (Mat. 4:24) Omutwe gw’eka kubaasa kushemeza Yehova, naaba aine kureeberera eka ye omu by’omubiri. Kwonka, naaba ashemereire kuguma aine emiteekateekyere eringaniire. Tashemereire kwemarira aha murimo gwe ahabw’okwenda kubaisaho eka ye, reero akeehuzya okureeberera ab’eka ye omu by’omwoyo n’omu nyehurira.

17. Yehova na Yesu bataireho ky’okureeberaho ki aha bikwatiraine n’okututendeka n’okutuhana?

¹⁷ Naatendeka ab’eka ye. Yehova naatuhana ahabw’oburungi bwaitu. (Heb. 12:7-9) Yesu nawe naatooreza Ishe omu kutendeka abari  ahansi y’obushoboorozi bwe omu muringo gwa rukundo. (Yoh. 15:14, 15) Naaha obuhabuzi kwonka omu muringo gw’embabazi. (Mat. 20:24-28) Naamanya ngu turi abatahikiriire abarikukira kukora enshobe.​—Mat. 26:41.

18. Omutwe gw’eka omurungi aine kuguma naamanya ki?

¹⁸ Omutwe gw’eka orikutooreza Yehova na Yesu naamanya ngu omukazi we n’abaana be tibahikiriire. Naayetantara “kubaitsa omwaga.” (Kol. 3:19) Kureka, naagyendera aha musingye oguri omu Abagalatia 6:1, ateeraho kubahuguura “n’omutima gw’obucureezi,” arikumanya ngu nawe n’otahikiriire. Omutwe gw’eka naayetegyereza ngu omuringo murungi gw’okwegyesa n’okutaho eky’okureeberaho nka Yesu.​—1 Pet. 2:21.

19-20. Aha bikwatiraine n’okucwamu, omutwe gw’eka naabaasa kutooreza ata Yehova na Yesu?

¹⁹ Naacwamu ebitari by’okweyendeza. Yehova naacwamu ebirikugasira abandi. Nk’eky’okureeberaho, taracwiremu kuhanga amagara ahabw’okwenda kwegasira, beitu kugira tushemererwe ahabw’okuba abahuriire. Tihaine owaabaire naabaasa kumugyemesereza kuhayo Omwana we kutufeera ahabw’ebibi byaitu. Akacwamu ayekundiire kwefeerereza ahabwaitu. Na Yesu akaba naacwamu ebirikugasira abandi. (Rom. 15:3) Nk’eky’okureeberaho, akacwamu kwehuzya ekyetengo kye ky’okuhuumuraho kubaasa kwegyesa abantu baingi.​—Mak. 6:31-34.

²⁰ Omutwe gw’eka omurungi naamanya ngu kimwe aha bintu bigumire ebi aine kukora n’okucwamu ebirikugasira ab’eka ye, kandi obujunaanizibwa obwo naabutwara nka bukuru. Naayetantara okucweramu eryo nari okucwamu arikwihirira aha nyehurira ze zonka. Omu mwanya gw’ekyo, naikiriza Yehova kumutendeka. * (Enf. 2:6, 7) Omu muringo ogwo, naaba naateekateeka aha kugasira abandi, beitu kutari kwegasira wenka.​—Fil. 2:4.

21. Nituza kwega ahari ki omu kicweka ekirikukurataho?

²¹ Yehova ahaire emitwe y’amaka obujunaanizibwa butoorobi, kandi nibajunaanwa ahariwe kurugiirira aha ku barikubuhikiiriza. Kwonka omushaija yaateeraho kutooreza Yehova na Yesu, naaba omutwe gw’eka murungi. Kandi omukazi we nawe yaahikiiriza obujunaanizibwa bwe, eka neebamu okushemererwa. Omukazi ashemereire kutwara ata obushoboorozi bwa iba, kandi naabaasa kutunga buremeezi ki? Ekicweka ekirikukurataho nikiza kugarukamu ebibuuzo ebyo.