Ir al contenido

Ir al índice

KʼUTUNEM 5

«Ri Cristo are ri kijolom ri achijabʼ chkijujunal»

«Ri Cristo are ri kijolom ri achijabʼ chkijujunal»

«Ri Cristo are ri kijolom ri achijabʼ chkijujunal» (1 COR. 11:3).

BʼIXONEM 12 Ri nimalaj qaDios Jehová

RI KQETAʼMAJ NA *

1. ¿Jas jastaq kbʼanowik che jun achi jalan kubʼan che rilik ri ufamilia?

¿JAS kpe pa ajolom are chiʼ kata ri e tzij «kʼamal bʼe pa ri familia»? E jujun achijabʼ are kkibʼan ri jastaq che kʼo ubʼanik rukʼ ri kinaqʼatisabʼal, ri kicultura o ri ubʼanik ri kifamilia ri xekʼiysax wi are chiʼ kkikʼam kibʼe ri kixoqil y ri e kalkʼwal. Yanita, che kel Europa, kubʼij: «Ri winaq pa ri nutinamit kkibʼij che ri ixoqibʼ nim ta kibʼanik chkiwach ri achijabʼ, y kkibʼij che xa e junam kukʼ ajikʼabʼ». Y Luke, jun qachalal che kel Estados Unidos, kubʼij: «E jujun tat kkikʼut chkiwach ri e kalkʼwal che kʼo ta upatan ri kkibʼij ri e ixoqibʼ, rumal laʼ ri achijabʼ rajawaxik taj kkitaʼ ri kkibʼij ri e ixoqibʼ». Are kʼu ronojel wariʼ kjunamataj ta rukʼ ri ubʼim ri Jehová chke ri achijabʼ che kkibʼan che kilik ri kixoqil (chajunamisaj rukʼ Marcos 7:13). ¿Jas kubʼan jun achi rech kux jun utz kʼamal bʼe pa ri familia?

2. ¿Jas rajawaxik kretaʼmaj ri kʼamal bʼe pa ri familia y jasche?

2 Rech ri achi kux jun utz kʼamal bʼe pa ri familia, rajawaxik che nabʼe kuchʼobʼ ri kraj ri Jehová che kubʼano. Xuqujeʼ, rajawaxik kuchʼobʼo jasche ri Jehová xuya ri taqanik y pa jas jastaq kkunik kresaj uwach ri Jehová y Jesús. ¿Jasche rajawaxik che ri achi kretaʼmaj ronojel wariʼ? Rumal che ri Jehová uyaʼom taqanik pa kiqʼabʼ ri e kʼamal bʼe pa ri familia y kraj che utz kkibʼan che ukojik (Luc. 12:48b).

¿JAS KRAJ KUBʼIJ RI TAQANIK YAʼOM PA UQʼABʼ RI KʼAMAL BʼE PA RI FAMILIA?

3. ¿Jas kukʼut chqawach 1 Corintios 11:3 chrij ri taqanik uyaʼom ri Jehová?

3 (Chasikʼij uwach 1 Corintios 11:3). Wajun versículo riʼ kukʼut ri ubʼanom ri Jehová che ri ufamilia pa ri kajulew. Pa ri taqanik uyaʼom ri Jehová kʼo kebʼ jastaq nim ubʼanik: ri taqanik kʼo pa uqʼabʼ jun winaq y ri kbʼan che ukojik. Jehová are ri kʼamal bʼe o ri kʼo nim utaqanik, y konojel ri e ralkʼwal —ri ángeles xuqujeʼ ri e winaq— rajawaxik keniman che (Rom. 14:10; Efes. 3:14, 15). Jehová uyaʼom taqanik pa uqʼabʼ ri Jesús rech ktaqan pa kiwiʼ ri congregaciones; are kʼu xuqujeʼ tajin kril ri kubʼan ri Jesús che ukʼamik qabʼe (1 Cor. 15:27). Jehová xuqujeʼ uyaʼom taqanik pa uqʼabʼ ri achi rech kukʼam ubʼe ri rixoqil y ri e ralkʼwal; are kʼu xuqujeʼ Areʼ y ri Jesús tajin kkil ri kubʼan ri achi che ukʼamik ubʼe ri ufamilia (1 Ped. 3:7).

4. ¿Jas taqanik kʼo pa kiqʼabʼ ri Jehová y ri Jesús?

4 Jehová are kʼamal bʼe pa ri ufamilia che kʼo pa ri kajulew, rumal laʼ yaʼtal che, che kuya taqanik pa kiwiʼ ri e ralkʼwal y keʼupixbʼej (Is. 33:22, 23). Jesús are kʼamal bʼe re ri congregación cristiana xuqujeʼ yaʼtal che, che kuya taqanik y krilo che qas kbʼan ri kubʼij (Gál. 6:2; Col. 1:18-20).

5. ¿Jas taqanik kʼo pa uqʼabʼ ri kʼamal bʼe pa ri familia y jas kkun taj kubʼano?

5 Junam rukʼ ri Jehová y ri Jesús, ri kʼamal bʼe pa ri familia kʼo taqanik pa uqʼabʼ che uchaʼik ri kubʼan pa uwiʼ ri ufamilia (Rom. 7:2; Efes. 6:4). Are kʼu, kʼo ta ronojel taqanik pa uqʼabʼ. Jun kʼutbʼal, rajawaxik che ri utaqanik keresaj pa ri upixabʼ ri Dios (Prov. 3:5, 6). Xuqujeʼ, ri kʼamal bʼe pa ri familia yaʼtal ta che kuya taqanik pa kiwiʼ nikʼaj chik che are ta ri ufamilia (Rom. 14:4). Y are chiʼ ri alkʼwalaxelabʼ kenimarik y e kʼo ta chi kukʼ ri kitat kinan, nim kekil na, are kʼu ri e tat nan ketaqan ta chi pa kiwiʼ (Mat. 19:5).

¿JASCHE YAʼOM TAQANIK PA UQʼABʼ RI KʼAMAL BʼE PA RI FAMILIA?

6. ¿Jasche ri Jehová xuyaʼo che kʼo taqanik pa ri ufamilia?

6 Ri utaqanik ri Jehová are jun sipanik che xuya che ri ufamilia. Rumal ri taqanik riʼ, ri ufamilia e kʼo pa jamaril y cholajil (1 Cor. 14:33, 40). We ta mat kqʼalajinik jachin kʼo utaqanik, kʼo ta cholajil riʼ y kʼo ta jun riʼ kkikotik. Jun kʼutbʼal, kʼo ta jun riʼ retaʼm jachin ktaqanik o kbʼan re are chiʼ kchaʼ ubʼanik jun jastaq y jachin kkʼamow bʼe che ubʼanik.

7. Junam che kubʼij Efesios 5:25, 28, ¿jas kraj ri Jehová che kubʼan ri achi che rilik ri rixoqil?

7 We ri taqanik uyaʼom ri Jehová sibʼalaj utz, ¿jasche e kʼi ixoqibʼ kkinaʼo che kbʼan kʼax chke kumal ri kachajil? Ri rumal are che e kʼi achijabʼ kkinimaj ta ri taqanik ri uyaʼom ri Jehová chke ri familia y are kkaj kkibʼan ri e naqʼatal che ubʼanik y ri kkibʼan ri winaq pa ri kitinamit. Xuqujeʼ weneʼ kkibʼan kʼax chke ri kixoqil xa rumal che kkaj nim keʼilik. Jun kʼutbʼal, weneʼ jun achi ktaqan pa uwiʼ ri rixoqil rech kubʼan nim che ribʼ y kukʼutu che «qas achi». Weneʼ kuchomaj che, paneʼ kkun taj kutaqchiʼj ri rixoqil rech kloqʼoqʼex rumal, are kʼu kkunik kubʼano che ri rixoqil kuxibʼij ribʼ chuwach. E kʼo achijabʼ kekixibʼij ri kixoqil rech ketaqan pa kiwiʼ. * Wajun bʼantajik y chomanik riʼ kubʼano che nim ta keʼil ri ixoqibʼ. Xuqujeʼ are ta laʼ ri kraj ri Jehová kbʼanik (chasikʼij uwach Efesios 5:25, 28).

¿JAS RAJAWAXIK KUBʼAN JUN ACHI RECH KUX JUN UTZ KʼAMAL BʼE PA RI FAMILIA?

8. ¿Jas rajawaxik kubʼan jun achi rech kux jun utzalaj kʼamal bʼe pa ri ufamilia?

8 Rech jun achi kux utz kʼamal bʼe pa ri ufamilia rajawaxik kresaj uwach ri kkibʼan ri Jehová y ri Jesús che ukʼamik bʼe. Chqanikʼoj kebʼ chke ri bʼantajik che e areʼ kkikʼutu, y chqilaʼ ri kkibʼan ri kʼamal bʼe pa ri familia che ukʼutik kukʼ ri kixoqil y kukʼ ri e kalkʼwal.

9. ¿Jas kubʼan Jehová che ukʼutik che kmachʼachʼik?

9 Ri machʼachʼem. Jehová are ri winaq che más nim unoʼj, are kʼu paneʼ jeʼ ubʼanik wariʼ kutatabʼej ri kkichomaj ri upatanelabʼ (Gén. 18:23, 24, 32). Xuqujeʼ uyaʼom bʼe chke ri kʼo utaqanik pa kiwiʼ kkibʼij ri kbʼan che jun jastaq (1 Rey. 22:19-22). Paneʼ tzʼaqat ri ukʼaslemal, kreyej taj che jeʼ ri qabʼantajik oj. Xaneʼ, keʼutoʼ ri upatanelabʼ, paneʼ e tzʼaqat taj rech utz keʼel pa ri kikʼaslemal (Sal. 113:6, 7). Rumal laʼ, pa ri Biblia, ri David xubʼij che ri Jehová: «Xuwi ri lal, lal toʼl wech» (Sal. 27:9; Heb. 13:6). Ri David xretaʼmaj che ronojel ri xkun che ubʼanik are rumal ri utobʼanik y umachʼachʼem ri Jehová (2 Sam. 22:36).

10. ¿Jas xubʼan ri Jesús che ukʼutik che kmachʼachʼik?

10 Chqilaʼ ri ukʼutbʼal ri Jesús. Paneʼ are kAjtij y kAjaw ri utijoxelabʼ, xuchʼaj ri kaqan. ¿Jasche xraj ri Jehová xyaʼ kan wajun kʼutbʼal pa ri Biblia? Rumal che kraj che qonojel kojmachʼachʼik xuqujeʼ ri e kʼamal bʼe pa ri familia. Jesús xubʼij: «Nuyoʼm kʼu jun kʼutbʼal chiwach, rech jeʼ jas ri nubʼanom chiwe, jeʼ chibʼanaʼ ix xuqujeʼ» (Juan 13:12-17). Paneʼ kʼo nim taqanik pa uqʼabʼ, xreyej taj che kpatanexik, xaneʼ are xeʼupatanij ri e nikʼaj chik (Mat. 20:28).

Ri kʼamal bʼe pa ri familia kukʼutu che kmachʼachʼik y kloqʼoqʼenik are chiʼ ktobʼan che ubʼanik ri jastaq pa ri ja y chiʼ kril ri kajwataj pa ri ukojonik ri ufamilia. (Chawilaʼ ri párrafos 11 y 13).

11. ¿Jas kketaʼmaj ri e kʼamal bʼe pa ri familia chrij ri umachʼachʼem ri Jehová y ri Jesús?

11 ¿Jas kqetaʼmaj? Ri kʼamal bʼe pa ri familia kkunik kukʼut machʼachʼem pa jalajoj jastaq. Jun kʼutbʼal, kreyej taj che ri rixoqil y ri e ralkʼwal mat kʼo kemakun wi. Qas kutatabʼej ri kkichomaj ri e kʼo pa ri ufamilia, paneʼ junam ta ri uchomanik kukʼ. Marley, che kel Estados Unidos, kubʼij: «In y ri wachajil jujun taq mul junam ta ri kqachomaj chrij jun jastaq, are kʼu kinnaʼo che nim kinrilo rumal che amaqʼel kutaʼ na ri kinchomaj are chiʼ majaʼ kuchaʼ ubʼanik jun jastaq». Jun achi che kmachʼachʼik kraj ktobʼan che ubʼanik ri jastaq kbʼan pa ri ja, paneʼ ri e winaq re ri utinamit kkichomaj che xaq xiw ri ixoqibʼ kebʼanowik. Weneʼ kʼax ubʼanik wariʼ. ¿Jasche? Jun qachalal Rachel ubʼiʼ, kubʼij: «Pa ri lugar che kinel wi, we jun achi kutoʼ ri rixoqil che uchʼajik ri laq o kuchʼajchʼobʼej ri upa ja, ri e winaq y ri ufamiliares kkichomaj che weneʼ ‹qas ta achi›. Kkichomaj che xa kkun taj ktaqan pa uwiʼ ri rixoqil». We pa ri lugar katel wi jeʼ kkichomaj ri e winaq, chnaʼtaj chawe che ri Jesús xuchʼaj kaqan ri utijoxelabʼ, paneʼ kchomaxik che xaq xiw ri esclavos kebʼanow wajun chak riʼ. Jun utzalaj kʼamal bʼe pa ri familia kubʼan ri jastaq, rumal taj che xa kraj utz kilik, xaneʼ kraj che ri ufamilia kuriq utzilal. Chqilaʼ chi jun bʼantajik che rajawaxik kkikʼut ri kʼamal bʼe pa ri familia.

12. ¿Jas kkibʼan ri Jehová y Jesús rumal ri kiloqʼoqʼebʼal?

12 Ri loqʼoqʼebʼal. Ronojel ri kubʼan ri Jehová kubʼan rumal ri uloqʼoqʼebʼal (1 Juan 4:7, 8). Rumal ri nimalaj uloqʼoqʼebʼal, kukoj ri Biblia y ri utinamit rech kuya ri kajwataj chqe pa ri qakojonik. Kchoman chrij ri kqanaʼo rumal laʼ kunaʼtasaj chqe che sibʼalaj kojuloqʼoqʼej. ¿La kchoman chrij ri kqatijo, ri kqakojo y nikʼaj chi jastaq? Ri Biblia kubʼij che Jehová «sibʼalaj nim uyoʼm chqe, rech kojkikot rukʼ» (1 Tim. 6:17). Are chiʼ kʼo jastaq utz taj kqabʼano, kojupixbʼej, are kʼu kuya ta kan qaloqʼoqʼexik. Rumal ri uloqʼoqʼebʼal ri Jehová, xutaq lo ri uKʼojol che utojik ri qamak, y Jesús sibʼalaj kojraj rumal laʼ xuya ri ukʼaslemal pa qawiʼ (Juan 3:16; 15:13). Kʼo ta jun jastaq ksachow uwach ri loqʼoqʼebʼal che e areʼ kkinaʼ chke ri e sukʼalaj taq cristianos (Juan 13:1; Rom. 8:35, 38, 39).

13. ¿Jasche rajawaxik che jun kʼamal bʼe pa ri familia kukʼut loqʼoqʼebʼal? (Xuqujeʼ chawilaʼ ri recuadro « ¿Jas rajawaxik kubʼan jun achi che kʼateʼ xkʼuliʼk rech nim kil rumal ri rixoqil?»).

13 ¿Jas kqetaʼmaj? Rajawaxik che ronojel ri kubʼan jun kʼamal bʼe pa ri familia kubʼan rumal ri loqʼoqʼebʼal. ¿Jasche rajawaxik? Ri apóstol Juan xubʼij: «Apachin ri man kuloqʼoqʼej ta ri rachalal [o ri ufamilia] ri rilom, ¿jas ta kʼu lo kubʼano kkun ta che uloqʼoqʼexik ri Dios ri man rilom taj?» (1 Juan 4:11, 20). Rumal laʼ, jun achi che kuloqʼoqʼej ri ufamilia y kraj kubʼan re ri kubʼan ri Jehová y ri Jesús, kukoj uchuqʼabʼ rech kuya ri kajwataj pa ri kikojonik ri e kʼo pa ri ufamilia, kok il che ri kkinaʼo, kuya ri kiwa, katzʼyaq y nikʼaj chi jastaq (1 Tim. 5:8). Kuya tijonik y pixbʼenik chke ri ralkʼwal. Xuqujeʼ kuya ta kan retaʼmaxik chrij ri kubʼan che uchaʼik ri jastaq che kuya uqʼij ri Jehová y che kuya utzilal che ri ufamilia. Chqilaʼ ri e jastaq riʼ pa kijujunal y ri kubʼan jun kʼamal bʼe pa ri familia rech kubʼan re ri kubʼan ri Jehová y ri Jesús.

RI RAJAWAXIK KUBʼAN JUN KʼAMAL BʼE PA RI FAMILIA

14. ¿Jas rajawaxik kubʼan jun kʼamal bʼe pa ri familia rech kuya ri kajwataj pa ri ukojonik ri ufamilia?

14. Uyaʼik ri kajwataj che ri ufamilia pa ri ukojonik. Ri Jesús junam rukʼ ri uTat, amaqʼel xuya ri xajwataj chke ri utijoxelabʼ rech ko ri kikojonik (Mat. 5:3, 6; Mar. 6:34). Ri kʼamal bʼe pa ri familia xuqujeʼ rajawaxik keʼutoʼ ri e kʼo pa ri ufamilia rech kʼo jun utzalaj kachilanik rukʼ ri Jehová (Deut. 6:6-9). Rech kkʼojiʼ jun utz kachilanik rukʼ ri Jehová, rajawaxik che ri tat y ri ufamilia kkisikʼij y kkinikʼoj uwach ri Biblia, amaqʼel kebʼe pa ri e riqbʼal ibʼ y kkitzijoj ri utzij ri Dios.

15. ¿Jas kkunik kubʼan jun kʼamal bʼe pa ri familia che rilixik ri kkinaʼ ri e kʼo pa ri ufamilia?

15 Rilixik ri kkinaʼ ri e kʼo pa ri ufamilia. Jehová xubʼij chkiwach e nikʼaj chik che kuloqʼoqʼej ri Jesús (Mat. 3:17). Ri Jesús xukʼut ri nimalaj uloqʼoqʼebʼal chke ri utijoxelabʼ rukʼ ri xubʼano y ri xubʼij. Ri e areʼ xuqujeʼ xkibʼij che, che kkiloqʼoqʼej (Juan 15:9, 12, 13; 21:16). Jun kʼamal bʼe pa ri familia kkunik kukʼut rukʼ ri kubʼano che kuloqʼoqʼej ri rixoqil y keʼuloqʼoqʼej ri e ralkʼwal; are chiʼ kunikʼoj uwach ri Biblia kukʼ. Xuqujeʼ rajawaxik kubʼij chke che keʼuloqʼoqʼej, nim keril wi, y we kuya, kubʼij utz taq tzij chke chkiwach e nikʼaj chik (Prov. 31:28, 29).

We jun kʼamal bʼe kraj kqaj chuwach ri Jehová, rajawaxik kuya ri kiwa, ri katzʼyaq y nikʼaj chi jastaq che kajwataj chke ri e kʼo pa ri ufamilia. (Chawilaʼ ri párrafo 16).

16. a) ¿Jas más rajawaxik kubʼan jun kʼamal bʼe pa ri familia? b) ¿Jas kubʼan jun kʼamal bʼe pa ri familia rech kukoj utz chomanik?

16 Uyaʼik kiwa, katzʼyaq y nikʼaj chi jastaq che kajwataj chke ri e kʼo pa ri ufamilia. Jehová pa ronojel tiempo xuya ronojel ri xajwataj chke ri israelitas, are chiʼ xenimanik y are chiʼ xeniman taj (Deut. 2:7; 29:5). Kimik Jehová xuqujeʼ kok il rech kqariq ri kajwataj chqe (Mat. 6:31-33; 7:11). Xuqujeʼ ri Jesús xuya kiwa ri utijoxelabʼ y xerilij rech utz kiwach (Mat. 4:24; 14:17-20). Rech jun kʼamal bʼe pa ri familia kqaj chuwach ri Jehová, rajawaxik kuya kiwa, katzʼyaq y nikʼaj chi jastaq che kajwataj chke ri e kʼo pa ri ufamilia. Are kʼu, rajawaxik kukoj utz chomanik. Rajawaxik che kukoj ta nim tiempo pa ri uchak, rumal che we jeʼ kubʼano krilij ta chi riʼ ri kajwataj che ri kikojonik y ri kkinaʼ ri e kʼo pa ri ufamilia.

17. ¿Jas kubʼan ri Jehová y ri Jesús che qatijoxik y che qapixbʼexik?

17 Ri tijonik y ri pixbʼenik. Jehová kojutijoj y kojupixbʼej rumal che kraj che utz kojbʼe pa ri qakʼaslemal (Heb. 12:7-9). Ri Jesús junam rukʼ ri uTat, xeʼutijoj y xeʼupixbʼej rukʼ nimalaj loqʼoqʼebʼal ri xkʼojiʼ utaqanik pa kiwiʼ (Juan 15:14, 15). Xuqujeʼ ko xeʼupixbʼej are kʼu rukʼ loqʼoqʼebʼal xubʼano (Mat. 20:24-28). Retaʼm che oj ajmakibʼ y jujun mul kqabʼan jastaq che utz taj (Mat. 26:41).

18. ¿Jas ksach ta che jun utzalaj kʼamal bʼe pa ri familia?

18 Ri kʼamal bʼe pa ri familia che kresaj uwach ri Jehová y ri Jesús ksach ta che, che ri rixoqil y ri e ralkʼwal xa e ajmakibʼ, rumal laʼ aninaq ta kpe royowal kukʼ (Col. 3:19). Xaneʼ, kubʼan ri pixabʼ che kʼo pa Gálatas 6:1 y «rukʼ uchʼuchʼujil [r]animaʼ» keʼupixbʼej, ksach ta che, che areʼ xuqujeʼ ajmak. Junam rukʼ ri Jesús, retaʼm che ri más nim ubʼanik are che kuya jun utz kʼutbʼal chkiwach rukʼ ri kubʼano (1 Ped. 2:21).

19, 20. ¿Jas kubʼan jun kʼamal bʼe pa ri familia che resaxik uwach ri Jehová y ri Jesús are chiʼ kuchaʼ ubʼanik jun jastaq?

19 Ri rumal che kchaʼ ubʼanik ri jastaq pa ri familia. Are chiʼ ri Jehová kuchaʼ ubʼanik jun jastaq kchoman chrij ri utzilal kuya chke ri e nikʼaj chik. Jun kʼutbʼal, xuya ta ri kʼaslemal, rumal che kuriq utzil areʼ, xaneʼ rech kqanaʼ oj ri kikotemal che kuya ri kʼaslemal. Kʼo ta nijun xtaqchinik rech xutaq lo ri uKʼojol che utojik ri qamak. Areʼ xuya ri uKʼojol rech kojutoʼo. Jesús xuqujeʼ xuchaʼ ubʼanik jastaq rech xeʼutoʼ ri e nikʼaj chik (Rom. 15:3). Jun kʼutbʼal, are chiʼ sibʼalaj kosinaq, are ta xuchaʼ ubʼanik uxlanem xaneʼ are xukʼut ri utzij ri Dios chkiwach ri e winaq (Mar. 6:31-34).

20 Jun utzalaj kʼamal bʼe pa ri familia retaʼm che kʼo jun jastaq nim ubʼanik kubʼano, ¿jas riʼ? Uchaʼik ri jastaq che kuya utzilal pa ri ufamilia, y qas utz kubʼan che rilik wariʼ. Kukoj uchuqʼabʼ rech xaq ta kuchaʼ ubʼanik jastaq che kʼo ta upatan xuqujeʼ kubʼan taj are chiʼ petinaq royowal o kkikotik. Xaneʼ kuyaʼo che kkʼam ubʼe rumal ri Jehová rech utz ri kuchaʼ ubʼanik, jeriʼ are kchoman chrij ri utzilal kkiriq ri e nikʼaj chik y chrij ta ri kuriq areʼ (Prov. 2:6, 7; Filip. 2:4). *

21. ¿Jas kqil na pa ri jun chi kʼutunem?

21 Ri Jehová uyaʼom jun chak che kʼax ubʼanik chke ri e kʼamal bʼe pa ri familia, y tajin krilo we qas utz tajin kkibʼan che ubʼanik. Are kʼu, we ri achi kukoj uchuqʼabʼ che resaxik uwach ri ukʼutbʼal ri Jehová y ri Jesús, kux jun utzalaj kʼamal bʼe pa ri ufamilia. Y, we ri rixoqil kubʼan ri kubʼij ri Jehová, sibʼalaj kekikot riʼ pa ri kikʼulanem. ¿Jas rajawaxik kubʼan ri ixoq che rilik ri taqanik kʼo pa uqʼabʼ ri rachajil, y jas kʼax weneʼ kuriqo? Kqil na wariʼ pa ri jun chi kʼutunem.

BʼIXONEM 16 Chqayaʼ uqʼij ri Jehová rumal ri uKʼojol, ri chaʼom

^ párr. 5 Are chiʼ jun achi kkʼuliʼk, kux kʼamal bʼe re jun kʼakʼ familia. Pa wajun kʼutunem riʼ, kqetaʼmaj na, ¿jas taqanik uyaʼom ri Jehová pa uqʼabʼ ri kʼamal bʼe pa ri familia y jasche uyaʼom? Y, ¿jas kketaʼmaj ri achijabʼ chrij ri ukʼutbʼal ri Jehová y ri Jesús? Pa ri jun chi kʼutunem, kqil na ri kketaʼmaj ri achajilaxelabʼ y ri ixoqilaxelabʼ chrij ri ukʼutbʼal ri Jesús y chkij nikʼaj chi upatanelabʼ ri Dios. Y pa ri kʼisbʼal kʼutunem, kqil na ri rajawaxik kkibʼan ri e qachalal che ukojik ri taqanik kʼo pa kiqʼabʼ pa ri congregación.

^ párr. 7 Pa jujun películas y programas re televisión che kubʼano che ketzeʼn ri e winaq kkʼutik che kʼo ta kubʼano che jun achi kuchʼayo y kubʼan kʼax che ri rixoqil. Rumal laʼ, e jujun winaq kkichomaj che kʼo ta kubʼano che jun achi kubʼan kʼax che ri rixoqil.

^ párr. 20 Kariq más información chrij ri kbʼanik are chiʼ kchaʼ ubʼanik jun jastaq, pa ri kʼutunem: «Chikʼisaʼ ubʼanik ri ichaplem» pa ri wuj Ri Chajinel noviembre 2019, uxaq 26 kopan 30.