1. ¿Imanirtan wakin ollqukunaqa familianta mana alli tratayan?

“FAMILIATA DIRIGEQ” neqta wiyarqa, ¿imamantan pensanki? Wakin ollqukunaqa costumbrinkunamannö, mëpita kayanqanmannö y imanö wätashqa kayanqanmannömi warminta y wamrankunata tratayan. Euröpachö täraq pani Yanïtam kënö nin: “Noqa täranqächöqa, ollqukunanö warmikuna mana väliyanqanta y pëkunapa sirweqninkuna kayanqantam nunakunaqa niyan”. Y Estädus Unïduschö täraq wawqi Lukemi kënö nin: “Wakin teytakunaqa ollqu wamrankunata yachatsiyan, warmikuna niyanqanta mana wiyayänampaq ni cäsuyänampaq, peru tsënö niyanqanqa warmikunata ollqu kaqkuna imanö tratayänampaq Jehovä yachatsikunqampa contranmi këkan” (Marcus 7:13 ninqantawan igualaratsi). Tsëqa, ¿imanötan juk ollqu familianta alli diriginman?

2. ¿Imatatan familianta dirigeq ollqu musyanan, y imanir?

² Juk ollqu familianta alli diriginampaqqa, Jehovä ninqantam puntataqa alli entiendinan. Y wakin nunakuna autoridäyoq kayänampaq Jehovä imanir permitinqantam musyanan. Y autoridäyoq këchö Jehoväwan Jesus imanö kayanqampitam yachakunan. ¿Imanirtan ollqukuna tsëta yachakuyänan? Familiankunata shumaq dirigiyänampaq Jehovä churashqa kaptinmi (Lüc. 12:48b).

3. 1 Corintius 11:3 ninqampitaqa, ¿imatatan yachakuntsik autoridäyoq këpita?

³ (Leyi 1 Corintius 11:3). Kë versïculuchöqa rikantsik, ciëluchö y Patsachö familianta Jehovä imanö patsätsishqa kanqantam. Ima cargumampis Jehovä churashqan kaqkunaqa, ishkë asuntutam yarpäyänan. Imakunapaq autoridäyoq kayanqanta y wakinkunata imanö tratayanqanta.  Llapanta mandaqqa Jehovällam, tsëmi ciëluchö y Patsachö kaqkunapis pëllata wiyakuyänan (Rom. 14:10; Efes. 3:14, 15). Jehoväqa congregacionkunata diriginampaqmi Jesusta churashqa y pëqa imanö dirigimanqantsikpitam cuentata qonqa (1 Cor. 15:27). Jina Jehoväqa ollqu kaqkunatam churashqa warminta y wamrankunata dirigiyänampaq, y imanö dirigiyanqampitam Jehoväwan Jesus cuentata mañayanqa (1 Pëd. 3:7).

4. Jehoväwan Jesusqa, ¿imata rurayänampaqtan autoridäyoq kayan?

⁴ Jehoväqa llapanta mandaq karmi, angelkuna y nunakuna imata rurayänampaq kaqta patsätsin y cumplitsin (Is. 33:22). Y Jesusnam congregacionta dirigeq karnin, imata ruranapaqpis patsätsimun y cumplitsin (Gäl. 6:2; Col. 1:18-20).

5. Familiankunata dirigeq cristiänukunaqa, ¿ima rurëtatan puëdiyan, y imatatan mana rurayanmantsu?

⁵ Familianta dirigeq nunaqa, Jehoväwan Jesus rurayanqannöllam familiampaq ima mas alli kanqanta patsätsin (Rom. 7:2; Efes. 6:4). Tsënö kaptimpis, manam munanqantatsu rurakunan, sinöqa Bibliachö ninqanmannömi imatapis ruranan (Prov. 3:5, 6). Y mana familian kaqkunapaqqa manam imatapis patsätsintsu (Rom. 14:4). Y wamrankuna jatunyarkur juk läduman täraq ëwakuyaptinqa, mananam cargunchönatsu kayan, peru respetëkäyanllam (Mat. 19:5).

6. ¿Imanirtan Jehoväqa dirigeqkuna kanampaq patsätsirqan?

⁶ Jehoväqa sirweqninkunata kuyarmi dirigeqkunata churashqa. Tsëmi Jehoväta sirweqkunaqa juk familianölla kayan (1 Cor. 14:33, 40). Dirigeqkuna mana kayaptinqa, imatapis llutachi rurashwan y manachi kushishqaqa kashwantsu. Imapis patsakänampaq y rurakänampaqqa manachi pipis kanmantsu.

7. Efesius 5:25 y 28 ninqannö, ¿warminkunata ollqukuna imanö tratayänantatan Jehoväqa munan?

⁷ Dirigeqkuna kanampaq Jehovä patsätsishqa këkaptinqa, ¿imanirtan mëtsikaq warmikunaqa qowankuna llakitsiyanqanta y sufritsiyanqanta niyan? Mëtsikaq ollqukuna familiankunata Jehovä ninqannö mana tratayaptin, sinöqa costumbrinkunamannö y imanö wätashqa kayanqanmannö tratayaptinmi. O itsa warminkunataqa tsënö mana alli tratayan, kikinkunallapaq imatapis logrëta munarnin. Itsa juk ollquqa warminta tsënö tratan, wayinchö pï mandaq kanqanta o rasumpa ollqu kanqanta rikätsikunampaq. O itsa kënö pensayan: “Kuyamänanta logrëta mana puëdirpis, mantsamänantaqa lograshaqmi”. Tsënö pensarmi wakinqa warminkunata munëninkunata ruratsikuyan y manam shumaq tratayantsu ni respetayantsu. * Tsëta rurarqa Jehovä ninqantapis manam cäsukuykäyantsu (leyi Efesius 5:25, 28).

8. ¿Imanötan juk nunaqa familianta alli dirigita yachakunman?

⁸ Juk nunaqa Jehoväpitawan Jesuspitam yachakunman familianta alli diriginampaq. Sirweqninkunata Jehovä y qateqninkunata Jesus imanö diriginqampita ishkëllata yachakurishun. Y rikärishun, familianta dirigirnin Jehoväwan Jesus rurayanqannölla juk ollqu imanö ruranampaq kaqta.

9. ¿Imanötan Jehoväqa humildi kanqanta rikätsikun?

 ⁹ Humildi kë. Jehoväqa llapanta yachaq karpis, sirweqninkuna niyanqantaqa wiyanmi (Gen. 18:23, 24, 32). Y imanö imatapis ruranampaq sirweqninkuna niyanqantapis wiyanmi (1 Rëy. 22:19-22). Jehoväqa manam ni imachö pantantsu, tsënö karpis sirweqninkuna ni imachöpis pantayänantaqa manam shuyarantsu. Tsëpa rantinqa, alli yarqapakuyänampaqmi sirweqninkunata yanapan (Sal. 113:6, 7). Y tsëta musyarmi Davidqa Jehoväta kënö nirqan: “Qamllam imëpis yanapamanki” (Sal. 27:9; Heb. 13:6). Pëqa musyarqanmi Jehovä humildi karnin y yanapaptinlla imatapis logranqanta (2 Sam. 22:36).

10. ¿Imanötan Jesusqa humildi kanqanta rikätsikurqan?

¹⁰ Jesus humildi kanqanta rikärishun. Pëqa maestru y señor këkarpis, qateqninkunapa chakintam awipurqan. ¿Imanirtan Jesus tsëta ruranqanta Bibliaman Jehovä qellqatsirqan? Familianta dirigeqkuna y llapantsikpis humildi kanantsikpaqmi. Jesusmi kënö nirqan: “Noqaqa yachakuyänëkipaqmi këta rurarqö, tsëmi qamkunawan noqa ruranqänölla, qamkunapis rurayänëki” (Juan 13:12-17). Autoridäyoq karpis, manam wakinkuna sirwiyänanta shuyararqantsu, sinöqa pëmi wakinkunata sirwirqan (Mat. 20:28).

11. Jehoväwan Jesus humildi kayanqampitaqa, ¿imatatan familiankunata dirigeqkuna yachakuyan?

¹¹ ¿Imatatan yachakuntsik? Familianta dirigeq nunaqa, imëkanöpam humildi kanqanta rikätsikunman. Tsëmi, warminwan wamrankuna ni imachöpis mana pantayänampaq kaqtaqa shuyarantsu. Pë pensanqannö mana pensayaptimpis, familian imanö pensanqantam wiyan. Estädus Unïdus nacionchö täraq Marley jutiyoq panim kënö nin: “Qowäwan noqaqa höraqa manam igualtsu pensayä. Tsënö kaptimpis, imatapis manaraq decidirmi tapuman y tsëqa kushitsimanmi”. Jina humildi nunaqa, wakinkuna mana allipanö rikäyaptimpis wayichö rurapakuykunawanmi warminta yanapan. Tsëta rurëqa manam fäciltsu kanman. ¿Imanir? Rachel jutiyoq panim kënö nin: “Markächöqa, juk nuna warminta plätukunata awir o wayita pitsapakurnin yanapaptinqa, vecïnunkuna y  familiankunam warmi mandanan y rasumpa ollqu mana kanqanta pensayan”. Markëkichöpis tsënö pensayaptinqa, yarpë, Jesusqa qateqninkunapa chakintam awipurqan y tsëtaqa esclävukunallam rurayaq. Familianta alli dirigeq nunaqa manam alli rikäyänanllatatsu munan, sinöqa familianta kushitsitam. Peru familiankunata dirigeqkunaqa manam humildillatsu kayänan. Imanö kayänampaq kaqpita juk masta yachakurishun.

12. ¿Imatatan kuyamarnintsik Jehoväwan Jesus rurayan?

¹² Kuyakoq kë. Jehoväqa kuyamarnintsikmi imatapis ruran (1 Juan 4:7, 8). Tsëmi Palabran Bibliawan y sirweqninkunata pushaqkunawan yachatsimantsik. Llakikunqantsik hörapis alläpa kuyamanqantsikta yarpätsimarnintsikmi yanapamantsik. Jehoväqa vistikunapaq, mikunapaq y ‘provëchuntsikpaq imëkakunata ramë ramë qomarnintsikmi’ yanapamantsik (1 Tim. 6:17). Y imachö pantashqapis corregimantsikmi. Peru kuyamënintsiktaqa manam dejantsu. Jehoväqa kuyamarnintsikmi noqantsikrëkur tsurin wanunanta permitirqan. Y Jesuspis kuyamarnintsikmi noqantsikrëkur wanurqan (Juan 3:16; 15:13). Mana dejëpa Jehoväta sirwishqaqa, pëwan Jesusqa kuyëkämäshunllam (Juan 13:1; Rom. 8:35, 38, 39).

13. Familianta dirigeq nunaqa, ¿imanirtan pëkunata kuyanan? (Rikäri “ ¿Imatatan tsëllaraq casakushqa nuna ruranman warmin respetanampaq?” neqta).

¹³ ¿Imatatan yachakuntsik? Familianta dirigeq nunaqa, pëkunata kuyarmi imatapis ruran. ¿Imanirtan tsënö ruranan? Apostol Juanmi kënö nirqan: “Pipis creikoq mayinta [o familianta] rikashqa këkar mana kuyaq kaqqa, manam mana rikanqan Diosta kuyëta puëdintsu” (1 Juan 4:11, 20). Tsëmi Jehovänö y Jesusnö këta munaq nunaqa, familianta kuyarnin Diospita yachatsinqa, imanö këkäyanqanta tapupanqa y imëka wanayanqanta procuranqa (1 Tim. 5:8). Wamrankunatam yachatsinqa y correginqa. Y imatapis decidirninqa Jehoväta respetanqanta y  familianman yarpachakunqantam rikätsikunan. Kananqa yachakurishun Jehoväwan Jesus rurayanqannölla, familianta dirigeq nuna imanö ruranampaq kaqta.

14. Familianta dirigeq nunaqa, ¿imatatan ruranman Jehoväta llapankuna alli sirwiyänampaq?

¹⁴ Familiantam Bibliapita yachatsinan. Jesusqa, Teytannöllam qateqninkuna Diosman alli markäkoq o yärakoq kayänampaq yarpachakurqan (Mat. 5:3, 6; Mar. 6:34). Tsënöllam familianta dirigeq nunapis, Jehovä Dioswan familian alli amïgu kayänampaq masqa yarpachakun (Deut. 6:6-9). Tsëpaqqa, kikin y familian Bibliata leyiyänampaq, reunionkunaman ëwayänampaq, Diospita yachatsikoq yarquyänampaq y llapankuna Jehoväwan alli amïgu kayänampaqmi segurakun.

15. ¿Imata rurartan familian imanö këkanqanta juk nuna musyanman?

¹⁵ Familian imanö këkanqanta musyanampaqmi tapupänan. Jehoväqa wakinkuna wiyëkäyaptinmi kuyanqanta Jesusta nirqan (Mat. 3:17). Jesusqa ninqanwan y ruranqankunawanmi qateqninkunata kuyanqanta rikätsikurqan. Y qateqninkunanam pëta kuyayanqanta niyarqan (Juan 15:9, 12, 13; 21:16). Tsënöllam familianta dirigeq nunaqa, ruranqankunawanmi warminta y wamrankunata kuyanqanta rikätsikun. Tsëmi pëkunawan Bibliata estudian y maskunata ruran. Y kuyanqanta y rurayanqankunapita kushikunqantam, allinö kaptinqa wakinkunapa nöpanchöpis ninman (Prov. 31:28, 29).

16. (1) ¿Ima mastatan familianta dirigeq nuna ruranan? (2) ¿Imapitatan familianta dirigeq nuna cuidakunan?

¹⁶ Familian llapan wananqantam procuranan. Mana wiyakuyanqampita israelïtakunata castigarpis, Jehoväqa manam pishipukuyänanta dejarqantsu (Deut. 2:7; 29:5). Kanan witsampis, Jehoväqa manam sirweqninkunapaq imatapis pishitsintsu (Mat. 6:31-33; 7:11). Jesuspis qateqninkunapaq mikuyninkuna mana pishinampaq y salorninkunachö alli kayänampaqmi yarpachakurqan (Mat. 4:24; 14:17-20). Tsënöllam familianta dirigeq nunaqa, Jehovä kushikunampaqqa familiampaq imatapis pishitsinantsu. Tsënö kaptimpis manam trabäjullachötsu kakunan. Tsënö ruraptinqa, familianta Diospita yachatsinampaq y imanö këkäyanqanta tapupänampaqqa, manam tiempun kanqanatsu.

17. ¿Imanötan Jehoväwan Jesus yachatsimantsik y corregimantsik?

¹⁷ Yachatsinan y correginanmi. Alli kanantsikta munarmi Jehoväqa yachatsimantsik y corregimantsik (Heb. 12:7-9). Jesuspis Teytannöllam cargunchö këkaqkunata, kuyëpa yachatsirqan y corregirqan (Juan 15:14, 15). Imatapis cläru rikätsimarnintsikpis kuyëllapam nimantsik (Mat.  20:24-28). Imachöpis pantareq kanqantsiktaqa musyanmi (Mat. 26:41).

18. Familianta alli dirigeq nunaqa, ¿imatatan yarpänan?

¹⁸ Jehoväwan Jesus rurayanqannölla familianta dirigita munaq nunaqa, warminwan wamrankuna pantareq kayanqantam yarpan y manam rasllaqa pëkunawan cölerakuntsu (Col. 3:19). Tsëpa rantinqa Gälatas 6:1 ninqannömi, kikimpis pantareq kanqanta yarparnin shumaq corregin. Jesus ruranqannöllam kikin ruranqankunawan familianta yachatsin (1 Pëd. 2:21).

19, 20. Familianta alli dirigeq nunaqa imatapis patsätsirnin, ¿imanötan Jehoväwan Jesus rurayanqannölla ruran?

¹⁹ Imatapis patsätsinampaqqa familianmanmi yarpänan. Jehoväqa wakinkunapaq ima mas alli kanqanta pensarmi imatapis patsätsin. Këllaman pensarishun, pëqa manam kikimpa biennimpaqtsu, sinöqa noqantsik kushishqa kawanapaqmi kamamarqantsik. Pëtaqa manam ni pï obligarqantsu noqantsikrëkur tsurin wanunampaq dejanampaqqa. Tsëtaqa yanapamënintsikta munarmi rurarqan. Jesuspis wakinkunata yanapëta munarmi imatapis rurarqan (Rom. 15:3). Y tsëtaqa rikantsik, alläpa pishipashqa këkarnimpis mëtsikaq nunakunata Diospita yachatsinqanchömi (Mar. 6:31-34).

²⁰ Familianta alli dirigeq nunaqa, musyanmi familian alli kanampaq imatapis patsätsiqa fäcil mana kanqanta. Tsëmi imatapis patsätsinampaqqa, alliraq yarpachakun. Raslla y kikinllaman yarpëkur imatapis mana ruranampaqmi kallpachakun. Tsërëkurmi imatapis alli patsätsinampaqqa, Jehovä yachatsinanta permitin. Tsënöpam, kikinllaman yarpachakunampa rantin familiampa biennimpaq masqa yarpachakun (Prov. 2:6, 7; Filip. 2:4). *

21. ¿Imatatan qateqnin kaqchö yachakushun?

²¹ Familianta dirigiyänampaq Jehoväpita carguta chaskiyanqanta cumpliqa manam fäciltsu. Y tsëta imanö rurayanqampitam Jehoväqa cuentata mañanqa. Jehoväwan Jesus rurayanqannölla rurarqa, familianta alli dirigeq nunam kanqa. Y Jehovä munanqannö warmin ruraptinqa kushishqam kawakuyanqa. Warmikunaqa, ¿imanötan dirigeqkunata rikäyänan, y ima rurayänantan fäciltsu kanman? Tsëtaqa qateqnin kaqchömi yachakushun.