1. ¿Imanasqataq wakin qarikunaqa warminkutawan churinkuta maqanku hinaspa qaqchanku?

WAKIN qarikunaqa warminkutawan churinkutam maqanku hinaspa qaqchanku, chaynaqa kanku llaqtankupi chayna runakuna kasqanraykum hinaspa imayna uywasqa kasqankuraykum. Europa lawpi yachaq Yanita sutiyuq iñiqmasinchikmi kaynata nin: “Llaqtaypi qarikunaqa warmikunamanta aswan allinpaqmi hapikunku, hinaspapas ninkum warmikunaqa pachata taqsanallanpaq, wawata uywanallanpaq hinaspa yanukunallanpaq kasqankuta”, nispa. Estados Unidos nacionpi yachaq Luke sutiyuq iñiqmasinchikpas kaynatam nin: “Wakin taytakunam qari churinkuman yachachinku warmikunapa imapas nisqankuta mana kasunankupaq”, nispa. Diosqa qarikunata ayllunkupi umalliq kanankupaq churaspanpas manamá munanchu chayna kanankutaqa (tupachiy Marcos 7:13 nisqanwan). Qatiqninpiyá yachaykusun qarikuna imayna kanankuta Dios munasqanmanta.

2. ¿Imatam qusakunaqa allinta yachananku? ¿Imanasqam chaymanta yachananku?

² Ayllunkupi umalliqkunaqa utaq qusakunaqa allintam yachananku warminkuwan hinaspa churinkuwan imayna kanankuta Jehova Dios munasqanta. Chaymantapas, yachanankum ayllunkupi umalliq kanankupaq imanasqa Dios churasqanta hinaspa Jehova Diostawan Jesusta imayna qatipakunankumanta. Chaykunataqa yachananku kikin Dios ayllunkupi umalliq kanankupaq churasqanraykum, payqa munan allin tayta utaq allin qusa kanankutam (Luc. 12:48).

3. 1 Corintios 11:3 nisqanman hinaqa, ¿pikunatam kasukunanchik?

³ (Qaway 1 Corintios 11:3). Bibliam niwanchik hanaq pachapi  angelkunapas chaynataq kay pachapi runakunapas, pimantapas puntataqa Jehova Diosllata kasukunapaq. Niwanchiktaqmi pikunata umalliq kanankupaq churasqanmantapas (Rom. 14:10; Efes. 3:14, 15). Jesustam churarun iñiqkunapa umalliqnin kananpaq (1 Cor. 15:27). Qusakunatañataqmi churarun ayllunkupi umalliq kanankupaq (1 Ped. 3:7). Chaywanpas paykunaqa Jehova Diospa munasqaman hinam imatapas ruwananku.

4. ¿Imanasqataq Jehova Diostawan Jesusta kasukunanchik?

⁴ Jehova Diosmi hanaq pachapi angelkunapapas chaynataq kay pachapi runakunapapas kamachiqninchikqa. Payllam imayna kawsakunanchikpaq kamachikuykunatapas quwachwan (Is. 33:22). Jesuspas iñiqkunapa umalliqnin utaq kamachiqnin kananpaq churasqa kasqanraykum kamachikuykunata quwanchik (Gal. 6:2; Col. 1:18-20).

5. ¿Imatam qusakunaqa ruwayta atinmanku? ¿Imatam mana ruwayta atinmankuchu?

⁵ Jehova Dioswan Jesus hinam qusakunaqa ayllunpaq imatapas tantianman (Rom. 7:2; Efes. 6:4). Ichaqa manam munasqankuman hinachu imatapas tantiananku, aswanqa bibliapa nisqanman hinam (Prov. 3:5, 6). Chaymantapas ayllunpi umalliqkunaqa manam mana ayllunpi kaqkunataqa kamachinanchu (Rom. 14:4). Churinkuna yuyayniyuqña kaptinkuqa manañataqmi paykunapa rantinpiqa imatapas tantianmankuñachu (Mat. 19:5).

6. ¿Imanasqataq Diosqa umalliqkunata churarqa?

⁶ Diosqa anchata kuyawaspanchikmi umalliqkunata churarqa, chaynapi paykunata kasukuspa hawka hinaspa kusisqa kawsakunanchikpaq (1 Cor. 14:33, 40). Mana umalliqkuna kaptinqa munasqanchikman hina kawsakuspachá sasachakuypi kachwan, manataqchá pipas kanmanchu imata ruwanapaqpas yanapawaqninchik.

7. Efesios 5:25, 28 nisqanman hinaqa, ¿warminkuwan qusakuna imayna kanankutam Diosqa munan?

⁷ Umalliqkuna kananpaq Diospa tantiasqan allinninchikpaq kaptinqa, ¿imanasqataq achka warmikuna qusankupa ñakarichisqan hinaspa maqasqan kanku? Chaynaqa kanku qusakuna Jehova Diospa kamachikuyninkunata mana kasukuspanku llaqtankupi qarikunata qatipakusqankuraykum hinaspa taksachankumanta imayna uywasqa kasqankuraykum. Qusakunaqa warminkutaqa ñakarichinkutaqmi ayllunkupi aswan munayniyuq kasqankuta qawachikunankupaqpas. Ichapas paykunaqa ninmanku: “Chayna kaptiyqa mana kuyawaspanpas manchakuwaspanmi kasuwanqa”, nispanku. * Jehova Diosmi ichaqa munan warminkuta sunqumanta kuyanankuta (qaway Efesios 5:25, 28).

8. ¿Pikunatam qatipakunmanku ayllupi umalliqkuna?

⁸ Ayllunkupi allin umalliq kanankupaqqa Jehova Diostawan Jesustam qatipakunanku. Chayraykuyá yachaykusun paykuna mana hatun tukuq hinaspa kuyakuq kasqankumanta, chayna kasqankuta ayllunkupi umalliqkuna qatipakuptinkuqa warminkupas chaynataq churinkupas kusisqam kawsakunqaku.

9. ¿Imaynatam yachanchik Jehova Diosqa mana hatun tukuq kasqanta?

⁹ Jehova Diosqa mana hatun tukuqmi. Chayna kasqantam qawachin ancha yachayniyuq kachkaspanpas serviqninkunapa  rimarisqankuta uyariykusqanwan (Gen. 18:23, 24, 32). Payqa manam haykapipas serviqninkunapa imapas nisqantaqa yanqapaqqa hapinchu (1 Rey. 22:19-22). Diosqa pantaq kachkaptinchikpas manam saqiruwanchikchu, aswanqa yanapaykuwanchikmi kusisqa kawsakunanchikpaq (Sal. 113:6, 7). Chaymi yupaychaqnin Davidpas nirqa: “Yanapaykuwaqniymá qamqa kapuwanki”, nispa (Sal. 27:9; Heb. 13:6). Davidqa imatapas Diospa yanapakuynillanwan ruwasqantam riqsikurqa (2 Sam. 22:36).

10. ¿Imaynatataq yachanchik Jesusqa mana hatun tukuq kasqanta?

¹⁰ Jesuspas mana hatun tukuqmi. Payqa yachachiq kachkaspanpas qatiqninkunapa chakintam mayllarqa. ¿Imaraykutaq Jehova Diosqa Jesuspa chay ruwasqanta palabranpi qillqachirqa? Chaytaqa qillqachirqa ayllupi umalliqkuna hinaspa llapanchikpas mana hatun tukuq kanapaqmi. Jesuspas nirqam: “Chakikichiktaqa mayllarqani qamkunapas chaynata ruwanaykichikpaqmi, chaymi qamkunawan ruwasqayman hina qamkunapas ruwanaykichik”, nispa (Juan 13:12-17). Jesusqa iñiqkunapa kamachiqnin kachkaspanpas manam payqa servichikuqchu, aswanqa paymi hukkunapaq imatapas ruwaykuq (Mat. 20:28).

11. ¿Imatam qusakuna yachanmanku Jehova Diospawan Jesuspa mana hatun tukuq kasqankumanta?

¹¹ ¿Imatam ayllupi umalliqkuna Jehova Diosmantawan Jesusmanta yachanmanku? Mana hatun tukuqmi kananku. Paykunaqa yachankum warminku chaynataq churinkupas pantaq kasqankuta, chaymi mana piñakunankuchu warmin utaq churinkuna imatapas pantaruptinkuqa. Imatapas ruwananpaq tantiaspanqa ayllunpa nisqantam sumaqta uyariykunan, paykunapa nisqanku paypaq mana allin rikchakuptinpas. Estados Unidos nacionpi yachaq Marlem kaynata nin: “Wakinpiqa imamantapas manam qusaywanqa chaynallatachu piensaniku. Chaywanpas, manaraq imatapas tantiachkaspanmi rimasqayta sumaqta uyariykuwan, chaywanmi kusisqa tarikuni”, nispa. Chaymantapas mana hatun tukuq qusaqa warmintam wasinpi imapas ruwaypi yanapan, llaqtankupi chay ruway mana allin rikchakuptinpas. Raquel sutiyuq iñiqmasinchikmi kaynata nin: “Llaqtaypiqa pipas  warminta plato mayllaypi utaq wasi pichaypi yanapaptinqa vecinonkunam hinaspa ayllunkunam ninku: ‘¿Qarichu icha imam? Warmipa ruwananta ruwaq kasqa, warminmiriki paytaqa kamachisqa’”, nispa. Chayna kaptinqa qusakunaqa utaq ayllupi umalliqkunaqa apostolninkunapa chakinta Jesuspa mayllasqantam yuyarinanku, chaytaqa ruwaqku sirvientekunallam. Qusakunapas manam kikillankupichu piensananku, aswanqa ayllunkupim. Kunanñataqyá yachaykusun qusakuna kuyakuq kanankumanta.

12. ¿Imaynatam yachanchik Jehova Dioswan Jesus kuyawasqanchikta?

¹² Jehova Diosqa ancha kuyakuqmi. Payqa imatapas ruwan ñuqanchikta ancha-anchata kuyawaspanchikmi (1 Juan 4:7, 8). Chaymi payman sunqu kananchikpaq yanapawanchik palabranwan hinaspa iñiqmasinchikkunawan. Kuyawaspanchiktaqmi imapas pisipuwaqninchikta quykuwanchik, chaynapi kusisqa kawsakunanchikpaq (1 Tim. 6:17). Sapa kutitaqmi yuyarichiwanchik ancha kuyawasqanchiktapas, pantaruptinchikpas corregiykuwaspanchikmi hinalla kuyawanchik. Anchata kuyawaspanchiktaqmi Diosqa churin Jesusta kay pachaman kachamurqa. Jesuspas kuyawaspanchikmi ñuqanchikrayku wañukurqa (Juan 3:16; 15:13). Manamá imapas-haykapas rakiwachwanchu Diospawan Jesuspa kuyawasqanchikmantaqa (Juan 13:1; Rom. 8:35, 38, 39).

13. ¿Imanasqataq qusakunaqa kuyakuq kanankupaq kallpanchakunanku? (Qaway “ ¿Imatam chayllaraq casarasqa qari ruwanman warminwan kusisqa kawsakunanpaq?” niqta).

¹³ ¿Imatam ayllupi umalliqkuna Jehova Diosmantawan Jesusmanta yachanmanku? Imatapas ruwananku ayllunta kuyasqankuraykum, chayna kuyakuq kayninkuqa Diospaqmi ancha allin. Apostol Juanmi kaynata qillqarqa: “Pipas rikusqan iñiqmasinta utaq [ayllunta] mana kuyaqqa manamá mana rikusqan Diostaqa kuyanmanchu”, nispa (1 Juan 4:11, 20). Chayraykum ayllunta kuyaq hinaspa Jehova Diostawan Jesusta qatipakuq qusaqa paykunaman Diosmanta  yachachinqa, warmintawan churinkunata “kuyaykim” ninqa chaynataq imapas pisipuqninta qunqa (1 Tim. 5:8). Churinkunatapas imayna kawsakunanpaqmi yachachinqa, corregiykunqataqmi imapi pantaptinkupas. Qusakunaqa kallpanchakunankutaqmi Diospa kamachikuyninman hina ayllunpa allinninpaq imatapas tantianankupaq. Kaykunamantayá qatiqninpi astawan yachaykusun.

14. ¿Imaynatam qusakuna ayllunta yanapanman Diosta kuyanankupaq?

¹⁴ Aylluntam yanapanan Diosman sunqu kanankupaq. Taytanta qatipakuspanmi Jesusqa qatiqninkunata yanaparqa Diosman sunqu kanankupaq (Mat. 5:3, 6; Mar. 6:34). Chaynallataqmi qusakunapas imamantapas astawanqa ayllunta yanapanan tukuy sunqunkuwan Diosta kuyanankupaq (Deut. 6:6-9). Chaypaqqa ayllunwan kuskam bibliata ñawinchananku, estudiananku, huñunakuykunaman rinanku chaynataq Diosmanta willakuqpas rinanku.

15. ¿Imakunata ruwaspantaq qusaqa ayllun kuyasqanta qawachinman?

¹⁵ Rimasqanwan hinaspa ruwasqanwanmi ayllun kuyasqanta qawachinan. Jehova Diosqa achka runakunapa qayllanpim churin Jesus kuyasqanta nirqa (Mat. 3:17). Jesuspas qatiqninkuna kuyasqantam qawachirqa rimasqanwan hinaspa imapas ruwasqanwan. Qatiqninkunapas Jesustaqa kuyarqakum (Juan 15:9, 12, 13; 21:16). Chaynam qusakunapas warminta hinaspa churinkuna kuyasqanta qawachinmanku, chayqa kanmanmi paykunawan bibliata estudiaspan utaq paykunapaq imata ruwaspanpas. Ichaqa manam qunqanankuchu warmintawan churinkunata “kuyaykichikmi” niykuytapas. Wakinpiqa imapas allin ruwasqankumantam hukkunapa qayllanpi alabaykunanku (Prov. 31:28, 29).

16. (1) ¿Imakunatawanraqmi qusakuna ruwananku? (2) ¿Imamanmi mana qukurunankuchu?

¹⁶ Mikusqa hinaspa pachasqa kanankupaqmi ayllunta yanapanan. Jehova Diosmi ñawpaq tiempopi serviqninkunaman imapas pisipuqninkuta qurqa mana kasukuq kachkaptinkupas (Deut. 2:7; 29:5). Chaynam kunanpas payqa pachamantapas chaynataq mikuymantapas mana usuchiwanchikchu (Mat. 6:31-33; 7:11). Jesuspas kay allpa pachapi kachkaspanqa qatiqninkunamanmi mikuchirqa, hinaspapas sanolla kanankutam munarqa (Mat. 4:24; 14:17-20). Jehova Dioswan Jesus hinam qusakunapas ayllunta imamantapas mana usuchinanchu. Ichaqa manam llamkayllaman qukuruspanchu qunqarunan Diosmanta yachachiyta hinaspa paykunawan kuska kayta.

17. ¿Imaynatam Jehova Dioswan Jesusqa yanapawanchik allin kawsakunanchikpaq?

¹⁷ Imayna kawsakunankupaqmi yachachinan  hinaspapas pantaptinkum corregiykunan. Jehova Diosqa allin kawsakunanchikpaqmi yachachiwanchik, pantaruptinchikpas rimapayaykuwanchikmi (Heb. 12:7-9). Jesuspas taytanta qatipakuspanmi qatiqninkunata yachachiq hinaspa pantaptinkupas kuyakuyllawan rimapayaykuq (Juan 15:14, 15, Mat. 20:24-28). Payqa yachanmi pantaq runakuna kasqanchikrayku imapipas pantasqanchikta (Mat. 26:41).

18. ¿Imatam qusakunaqa yachananku?

¹⁸ Qusakunapas Jehova Diostawan Jesusta qatipakuspankuqa, warminkutawan churinkutaqa manam qaqchakacharinqakuchu, paykunaqa entiendenankum pay hina pantaq kasqankuta (Col. 3:19). Hinaspapas Galatas 6:1 nisqanta kasukuspankum kuyakuyllawan rimapayaykunanku. Chaymantapas Jesus hinam imapas ruwasqanwan warminta hinaspa churinkunata yachachinan (1 Ped. 2:21).

19, 20. ¿Imaynatam qusakuna Jehova Diostawan Jesusta qatipakunmanku imatapas tantiaspanku?

¹⁹ Ayllunpa allinninpaqmi imatapas tantianan. Taytanchik Jehova Diosqa imatapas tantian manam kikillanpi piensaspanchu aswanqa hukkunapi piensaspanmi. Chaymi hawka hinaspa kusisqa kawsakunanchikpaq tukuy imatapas unancharqa. Ñuqanchikrayku wañunanpaqtaqmi churin Jesustapas kachamurqa. Manamá pipas chayta ruwananpaqqa hikutarqachu. Jesuspas hukkunapa allinnintam munarqa (Rom. 15:3). Chaymi huk kutipi pisipasqaña kachkaspanpas runakunata llakipayaspan yachaykachirqa (Mar. 6:31-34).

²⁰ Allin qusaqa ayllun allinlla kananta munaspanmi sumaqta imatapas tantian, manam hawanpi-ukunpichu nitaq kikillanpi piensaspanchu. Chaymi manaraq imatapas tantiachkaspa Diosta mañakun, chaynapi imapas tantiasqanwan ayllun kusisqa kananpaq (Prov. 2:6, 7; Filip. 2:4). *

21. ¿Imamantam qatiqnin yachachikuypi yachasun?

²¹ Jehova Diosmi qusakunata churarqa ayllunkupi umalliq kanankupaq, chaymi payqa munan allin qusa kanankuta. Diostawan Jesusta qusa qatipakuptinqa ayllunpas kusisqam kawsakunqa, chaynataqmi kanqa warmin qusanta kasukuptinpas. Chaymantam qatiqnin yachachikuypi yachasun.