1. Ino iaby ty raha va’e hisy voka’e amy ty fomba ampihara o lahilahy manambalio ty fahefà’e amy ty valy aman’ana’e?

INO TY avy an-tsai’o ao naho vaho maharey ty rehake tihoe “loha ty keleiagne”? Ty fombafomba amy iareo eo ndra ty kolontsay iareo ty orihe ty lahilahy ila’e naho fa mampihatse ty fahefà’e amy ty valy aman’ana’e. Mareho ty raha nirehafe Yanita, rahavave raike mitoboke a Eoropa agne toy. Hoe reke: “Ama’ay agne, le tena heveregne ho ambane o ampelao, sady toko’e hatao manahake o mpiasao.” Hoe ka ty rahalahy raike atao tihoe Luke, mitomboke a Etazonia agne: “Misy rae ila’e mampianatse ty ana-dahi’e tie tsy misy dika’e o ampelao, le tsy misy anto’e toko’e hitsanognagne ty raha rehafe’e.” Faie tsy hoe izay ty fomba tea i Jehovah hampihara o loha ty keleiagneo ty fahefà iareo amy ty valy aman’ana’e. (Ampitahao amy ty Marka 7:13.) Ino ty hagnampe ty lahilahy manambaly hahay hampihatse soa ty fahefà’e?

2. Ino ty raha mila hay o loha ty keleiagneo, le ino ty anto’e?

² Naho te hahay hampihatse soa ty fahefà’e o loha ty keleiagneo, le mila taka’e soa tie ino ty raha take i Jehovah ama’e. Mila fantare’e ka tie nagnino ty Jehovah ro nagnomey fahefagne ty hafa, le akore ty azo’e anahafagne i Jehovah naho i Jesosy naho fa mampihatse ty fahefà’e reke. Fa nagnino? Satria tea i Jehovah naho hampihare iareo amy ty fomba soa ty fahefagne nimei’e iareo.​—Lioka 12:48b.

3. Akore ty fomba nandamina i Jehovah ty keleia’e an-dagnitse agne naho an-tane etoy, arake ty 1 Korintianina 11:3?

³ Vakio ty 1 Korintianina 11:3. Mirehake ty fomba nandamina i Jehovah ty keleia’e an-dagnitse agne naho an-tane etoy o andine’e iohoe. I Jehovah ty managne fahefagne fara tampo’e, satria ie ‘ty loha’ o keleia’eo. Nagnomey fahefagne ty hafa ka ty Jehovah, faie iareo avao ty tompon’andraikitse amy ty fomba hampihara iareo ty fahefà iareo. (Rom. 14:10; Efes. 3:14, 15) Nimey i Jehovah fahefagne ho loha o fiangonagneo ohatse ty Jesosy. Faie tompon’andraikitse reke amy ty fomba ampihara’e ty fahefà’e  amantika. (1 Kor. 15:27) Nimey i Jehovah fahefagne ho loha ty keleiagne ka ty lahilahy manambaly. Faie mbe ho tsarae i Jehovah naho i Jesosy reke amy ty fomba ampihara’e ty fahefà’e amo o valy aman’ana’eo.​—1 Pet. 3:7.

4. Ino ty fahefagne anagna i Jehovah naho i Jesosy?

⁴ Amy ty maha Loha ty keleiagne i Jehovah, le manan-jò hagnomey fitsipike o ana’eo reke. Afake magnasaze o ana’e reo reke naho tsy magnorike i fitsipike rey iareo. (Isaia 33:22) Amy ty maha loha o fiangonagneo i Jesosy ka, le manan-jò hagnomey fitsipike mba horihe o fiangonagneo reke. Manan-jò hagnasaze iareo ka reke naho tsy magnorike irey iareo.​—Gal. 6:2; Kol. 1:18-20.

5. Ino ty fahefagne anagna o loha ty keleiagneo? Le nagnino zay ro voafetra avao?

⁵ Managne fahefagne manahake i Jehovah naho i Jesosy ka o loha ty keleiagneo. Tsy ino zay fa ty handrambe fanapahan-kevetse hoahy ty keleia’e. (Rom. 7:2; Efes. 6:4) Faie voafetra avao ze fahefà’e zay. Toko’e hioregne amy ty Soratse Masigne ohatse ty fitsipike mea’e o keleia’eo. (Ohab. 3:5, 6) Tsy afake magnomey fitsipike mba horihe ty ndaty tsy agnisa ty keleia’e ka reke. (Rom. 14:4) Akore naho fa bey i ana’e rey sady fa tsy miarake mitoboke amy iareo sasa? Maregne fa mbe toko’e hagnaja aze avao iareo, faie fa tsy ambane fifehea’e sasa.​—Mat. 19:5.

6. Nagnino ty Jehovah ro nagnomey fahefagne ty hafa?

⁶ Ty hatea i Jehovah o keleia’eo ty nahavy aze nagnomey fahefagne ty hafa. Fahefagne boake amy i Jehovah areke i fahefagne anagna iareo rey. Ino ty voka ze raha natao i Jehovah zay? Manjare milamigne soa o keleia’eo fa tsy mikorontagne. (1 Kor. 14:33, 40) Fa naho ireke tsy nanao izay, le ho nikorontagne o keleia’eo sady tsy ho nisambatse. Tsy ho nifantatse ohatse tie ia ty tompom-panapahan-kevetse fara’e, le ia ty hampihatse i fanapahan-kevetsey.

7. Akore ty tea i Jehovah hindesa o lahilahio ty vali’e, naho henteagne ty Efesianina 5:25, 28?

⁷ Tena mahasoa o keleiagneo ty nagnomea i Jehovah fahefagne o loha ty keleiagneo. Nagnino areke ro misy ampela mitoreo tie mampijale naho mifehefehe iareo ty vali’e? Ty anto’e, tsy magnorike ty fitsipy i Jehovah miomba ty toko’e hindesa o lahilahio ty keleia’e ty ankamaroa o lahilahy manambalio. Ndra aleo iareo magnorike ty fomban-draza iareo naho ty kolontsay iareo. Mampijale valy ka ty lahilahy ila’e, satria ze hahasoa ty tegna iareo avao ro eretserete iareo fa tsy ty hahasoa ty keleia’e. Misy lahilahy ohatse tena magnararaotse ty fahefà’e, satria te hampiseho reke tie ambone noho i vali’e ndra te hampiseho amy ty hafa tie: ‘Lahilahy vata’e zao.’ Va’e hieretseretse ka reke tie: ‘Tsy vitako ty hamoresé i valiko ho tea ahy, faie vitako ty mampatahotse aze. Azoko atao ty mampiasa ze fatahora’e ahy zay mba hikomandikomandiako aze.’ * Tsy magnaja valy ty lahilahy raike manambaly naho managne ze toe-tsaigne zay sady hoe ireo ka ty fomba indesa’e ty vali’e. Toe tsy mete zay, satria tsy hoe izay ty fomba tea i Jehovah hindesa ty lahilahy ty vali’e.​—Vakio ty Efesianina 5:25, 28.

8. Ino ty hagnampe o lahilahy manambalio hahay hampihatse soa ty fahefà’e?

⁸ Tsy hagnararaotse ty fahefà’e o loha ty keleiagneo naho mitsikombe ty fomba ampihara i Jehovah naho i Jesosy ty fahefà’e. Andao tika handineke toetse roe azo o loha ty keleiagneo ianaragne boake amy i Jehovah naho i Jesosy. Hodinehentika ka ty fomba azo iareo  ampisehoagne izay naho fa mifandrambe amy ty valy aman’ana’e iareo.

9. Ino ty mampiseho tie miambane ty Jehovah?

⁹ Miambane. Tsy misy mahilala mandikoatse i Jehovah. Faie naho fa mirehake ty heve’e o mpanompo’eo, le mijanjigne reke. (Gen. 18:23, 24, 32) Naho fa magnomey soso-kevetse ka iareo, le enga’e hirehake izay. (1 Mpanj. 22:19-22) Voririke ka ty Jehovah. Faie ndra tie eo zay, le tsy mitake ty raha tsy ho vitantikagne reke. Ie aza magnampe o ndaty tsy voririke manompo azeo mba ho tomombagne ty raha atao’e. (Sal. 113:6, 7) Naho ty maregne, le rehafe o Baibolio tie “mpagnampe” ty Jehovah. (Sal. 27:9; Heb. 13:6) Neke i Davida Mpanjaka fa tsy ho afake nahavita ty asa lahibey nampanoe i Jehovah aze reke naho tsy niambane sady tsy nagnampe aze ty Jehovah.​—2 Sam. 22:36.

10. Akore ty ahatreavagne fa niambane ty Jesosy?

¹⁰ Dineho ka ty Jesosy. Ndra tie Tompo naho Mpampianatse aza reke, le nanasa ty tombo i mpiana’e rey. Ino ty nahavy i Jehovah nanoratse izay agnate Baiboly ao? Mba hotsikombentikagne, agnisa izay o loha ty keleiagneo. Hoe ty Jesosy: “Modely ro nimeiko anareo, mba hanoa’areo manahake i nataoko tama’areoy.” (Jaona 13:12-17) Maregne fa nanagne fahefagne lahibey ty Jesosy, faie tsy nitamà reke tie hanompo aze o ndatio. Ireke ro nanompo iareo.—Mat. 20:28.

11. Akore ty azo ty loha ty keleiagne raike ampisehoagne fa miambane manahake i Jehovah naho i Jesosy reke?

¹¹ Ino ty lesogne ho antika? Maro ty fomba azo o loha ty keleiagneo anoroagne tie miambane reke. Ze raha ho vita o valy aman’ana’eo avao ohatse ro toko’e hampanoe’e iareo. Naho fa magnomey soso-kevetse ka o keleia’eo, le mitsanogne izay reke ndra tie va’e tsy hitovy amy ty eretsere’e aza ty heve iareo. Hoe ty Marley mitoboke a Etazonia agne: “Tsy mitovy hevetse zahay mirovaly kindraike. Faie tsapako tie tena tea ahike naho magnaja ahy reke,satria magnontane ty heveko naho mandineke izay soa reke aloha ty handrambesa’e fanapahan-kevetse.” Akore ka ty anoroa o lahilahy manambalio tie miambane reke? Azo’e atao ohatse ty magnampe i vali’e amy ty tolon-draha atao an-tragno iareo ao, ndra tie hevere o ndatio ho asan’ampela aza zay. Tsy mora zay. Fa nagnino? Hoe ze rahavave raike atao tihoe Rachel zay: “Naho magnampe i vali’e manasa finga ndra mamafa tragno ty lahilahy ama’ay agne, le rehafe ty ndaty an-tanàgne  eo ndra ty longo’e tie ‘tindrin’ampela.’” Naho hoe izay ka ty toe-tsay ty ndaty amy ty toeragne misy azo, le tadidio avao ty Jesosy. Ie ty nanasa ty tombo i apostoli’e rey ndra tie mpanompo aza ty toko’e hanao izay. Tsy magnararaotse ty fahefà’e ka ty loha ty keleiagne miambane ndra mikomandikomandy avao. Ze raha mahasoa naho hahasambatse o keleia’eo avao ro atao’e. Ino ka ty toetse mila anagna o loha ty keleiagneo?

12. Ino ty raha natao i Jehovah naho i Jesosy noho ty hatea iareo antika?

¹² Bey hatea. Naho fa misy raha anoe i Jehovah, le hatea ty mandrisike aze hanao izay. (1 Jaona 4:7, 8) Nimei’e antika ohatse ty Saontsi’e naho ty fandamina’e mba hampisehoagne tie magnomey ze raha paliaentika ara-pagnahy reke. Trea tie mihevetse ty fihetseham-pontika ka reke, satria mea’e toky tika tie tea’e. Akore ka ty raha paliaentikagne ara-nofo? Hoe ty Baiboly: ‘Magnomey antika raha maro mba hifaleantikagne ty Jehovah.’ (1 Tim. 6:17) Magnanatse antika ka reke naho fa manao raha tsy mete tikagne. Trea amy izay fa mbe tea antika avao reke. Ty hatea i Jehovah antika ka ty nahavy aze nagnomey solovoigne. Tena tea antika ka ty Jesosy, kanao nahafoe ty fiai’e ho antika. (Jaona 3:16; 15:13) Tsy misy raha hahakalagne i Jehovah naho i Jesosy tsy ho tea ze ndaty tsy mivalike amy iareo.​—Jaona 13:1; Rom. 8:35, 38, 39.

13. Nagnino o loha ty keleiagneo ro mila maneho hatea ty keleia’e? (Henteo ty efajoro tihoe “ Ino ty Toko’e Hatao ty Lahilahy Raike Nanambaly Vaho Tsy ela Naho Tea’e ty Hohajae ty Vali’e?”)

¹³ Ino ty lesogne ho antika? Ty hatea ka ro toko’e handrisike o loha ty keleiagneo hanao raha. Nagnino zay ro tena lahibey? Hoe ty apostoly Jaona: “Fa ze malaigne ty rahalahi’e [keleia’e] trea’e maso, le tsy ho tea i Andrianagnahare tsy trea’e masoy.” (1 Jaona 4:11, 20) Ino ka ty toko’e hatao ty loha ty keleiagne raike mba hampisehoagne tie tea’e ty keleia’e sady te hanahake i Jehovah naho i Jesosy reke? Magnampe iareo hifandrambe soa amy i Jehovah, miaro iareo naho magnomey ze raha paliae iareo ara-nofo. (1 Tim. 5:8) Toko’e hagnanatse o ana’eo reke naho fa manao raha tsy mete iareo. Toko’e hikezake handrambe fanapahan-kevetse  hagnomey voninahitse i Jehovah naho hahasoa ty keleia’e ka reke. Andao hodinehentika o raha rehoe, le ho henteantika tie akore ty azo o loha ty keleiagneo anahafagne i Jehovah naho i Jesosy.

14. Ino ty toko’e hatao o loha ty keleiagneo mba hagnampea’e ty keleia’e hifandrambe marine amy i Jehovah avao?

¹⁴ Magnomey ze raha paliae ty keleia’e amy ty lafi’e ara-pagnahy. Trea tie nanahake an-dRae’e ty Jesosy, satria nampea’e o mpanonjohy ty lia’eo mba hanagne finoagne matanjake. (Mat. 5:3, 6; Mar 6:34) Hoe izay ka o loha ty keleiagneo. Toko’e hatao iareo voalohan-draha ty fagnampeagne o keleia’eo mba hifandrambe soa amy i Jehovah. (Deot. 6:6-9) Akore ty fomba hanoa’e izay? Toko’e hamaky naho hianatse ty Saontsin’Andrianagnahare miarake iareo reke. Toko’e hindese’e mivory naho mitory i talily soay ka iareo. Naho manao izay reke, le hifandrambe marine amy i Jehovah avao o keleia’eo.

15. Akore ty azo ty loha ty keleiagne ampisehoagne fa tea’e o keleia’eo?

¹⁵ Magnomey ze raha paliae ty keleia’e ara-pihetseham-po. Nisaontsie i Jehovah tagnatreha o ndaty maro teo tie tena tea’e ty Jesosy. (Mat. 3:17) Naseho i Jesosy tamy ty raha nirehafe’e naho ty raha natao’e ka fa tena tea’e o mpanonjohy ty lia’eo. Ty voka’e, naneho hatea i Jesosy ka iareo. (Jaona 15:9, 12, 13; 21:16) Akore ka ty azo ty loha ty keleiagne ampisehoagne amy ty raha atao’e naho amy ty raha rehafe’e tie tea’e ty keleia’e? Mila mianatse Baiboly miarake amy iareo reke. Toko’e horehafe’e amy iareo ka tie tena tea’e naho ankasitraha’e iareo. Derao agnatreha o ndaty maro eo aza iareo naho mete zay.​—Ohab. 31:28, 29.

16. Ino ka ty raha tsy maintsy atao o loha ty keleiagneo? Le nagnino reke ro toko’e hahay hanahatsahatse?

¹⁶ Magnomey ze raha paliae ty keleia’e amy ty lafi’e ara-nofo. Nisazea i Jehovah o Israelitao kindraike noho iareo tsy nankatò aze. Faie ndra tie teo zay, le lava nagnomey ze raha nipaliae iareo avao reke. (Deot. 2:7; 29:5) Magnomey ze raha paliaentikagne ka ty Jehovah amy hinane zao. (Mat. 6:31-33; 7:11) Nagnomey hanegne o mpanonjohy ty lia’eo ka ty Jesosy. (Mat. 14:17-20) Nisitragne’e ka iareo naho fa narare. (Mat. 4:24) Naho te hampifale i Jehovah o loha ty keleiagneo, le tsy maintsy magnomey ze raha paliae o keleia’eo ara-nofo. Faie mila mahay manahatsahatse iareo. Ty anto’e, naho asa avao ty raha eretserete iareo, le tsy ho vita iareo ty hikarakara ty ara-pagnahy o keleia iareò naho ty hagnomey ze raha ilae iareo ara-pihetseham-po.

17. Akore ty atao i Jehovah naho i Jesosy naho fa magnanatse antika?

¹⁷ Magnanatse. Ty hahasoa antika ty anto’e mahavy i Jehovah magnanatse antika. (Heb. 12:7-9) Naho fa magnanatse o mpanonjohy ty lia’eo ka ty Jesosy, le atao’e aman-katea zay. (Jaona 15:14, 15) Soa fagnahy reke naho fa magnomey torohevetse. (Mat. 20:24-28) Fanta’e soa fa tsy  voririke tika, le va’e hanao fahadisoagne mateteke.​—Mat. 26:41.

18. Ino ty raha soa ho tadidie’e o loha ty keleiagneo?

¹⁸ Manahake i Jehovah naho i Jesosy o loha ty keleiagneo naho mikezake mitadidy tie tsy voririke ty vali’e naho ty ana’e. Tsy toko’e ho ‘boseke loatse’ amy iareo areke reke naho misy hadisoagne atao iareo. (Kol. 3:19) Toko’e hagnorike i torohevetse amy Galatianina 6:1 aoy reke sady hikezake hagnanatse iareo “aman-kasoa fagnahy.” Mila tadidie’e ka fa ndra ireke aza tsy voririke. Mila taka’e ka fa ty modely mei’e ro tena orihe o keleia’eo naho fa magnanatse iareo reke. Manahake i Jesosy reke naho manao ireo.​—1 Pet. 2:21.

19-20. Akore ty azo ty loha ty keleiagne anahafagne i Jehovah naho i Jesosy naho fa misy fanapahan-kevetse horambese’e?

¹⁹ Mieretseretse ze hahasoa o keleia’eo naho fa mandrambe fanapahan-kevetse. Mihevetse ze hahasoa ty hafa ty Jehovah naho fa mandrambe fanapahan-kevetse. Ino ohatse ty anto’e namorogna’e antika? Mba hahavy antika hahatrea hafaleagne amy ty fiaignagne. Tsy nisy ndaty ka namoresé aze mba handefa i Ana-dahi’ey an-tane etoy. Faie nagnino reke ro nanao izay? Satria te hagnampe antika reke. Nihevetse ze hahasoa ty hafa ka ty Jesosy naho fa nanapa-kevetse. (Rom. 15:3) Naho fa nirokake ohatse reke tie indraike, le tsy nitofatofa fa ndra aleo’e nampianatse raha maro i vahoake nagnorike azey.​—Mar 6:31-34.

²⁰ Agnisa ty andraikitse lahibey tena sarotse amo o loha ty keleiagneo ty mandrambe fanapahan-kevetse hahasoa o keleia’eo. Mila mitao areke reke mba tsy ho entem-po avao naho fa mandrambe fanapahan-kevetse, sady toko’e hisy anto’e mazava soa ty andrambesa’e izay. Toko’e hipay ty tari-dala i Jehovah reke, amy izay handrambe fanapahan-kevetse hahasoa o keleia’eo. * (Ohab. 2:6, 7) Hihevetse ze hahasoa ty hafa ka reke naho manao izay fa tsy ty tegna’e avao.​—Fil. 2:4.

21. Ino ty hodinehentika amy ty lahatsoratse magnarake?

²¹ Nagnankigna i Jehovah andraikitse lahibey o loha ty keleiagneo sady mitamà reke fa hanao ze fara heri’e iareo mba hahavità iareo soa o andraikitse iohoe. Ho vita o lahilahy manambalio soa ty andraiki’e amy ty maha loha ty keleiagne aze naho mikezake mafe manahake i Jehovah naho i Jesosy reke. Naho manao soa ty andraiki’e ka ty ampela manambaly, le ho sambatse ty keleia iareo. Akore ty toko’e hihevera o ampelao ty vali’e amy ty maha loha ty keleiagne aze? Ino ty raha sarotse atrehe o ampela manambalio? Hovaleagne amy ty lahatsoratse magnarake o fagnonteneagne rehoe.