Skip to content

Skip to table of contents

CIBALO CAKWIIYA 5

“Mutwe Wamwaalumi Uuli Woonse Ngu Kristo”

“Mutwe Wamwaalumi Uuli Woonse Ngu Kristo”

“Mutwe wamwaalumi uuli woonse ngu Kristo.”​—1KOR. 11:3.

LWIIMBO 12 O Jehova, Uli Leza Mupati

IZILI MUCIBALO *

1. Nzintu nzi zikonzya kuyunga mwaalumi kujatikizya mbwayendelezya mukaintu wakwe alimwi abana?

INO bbala lyakuti “busilutwe” lyaamba nzi kulindinywe? Baalumi bamwi beendelezya bamakaintu babo abana kweelana atunsiyansiya, zilengwa, naa kweelana ambobakakomezyegwa mumukwasyi wabo. Mucizyi Yanita uukkala ku Europe wakaamba kuti, “nkondikkala, bantu basyoma kuti bamakaintu mbaansi kapati kwiinda baalumi alimwi beelede kubonwa kuti mbazike.” Mpoonya mukwesu Luke uukkala ku United States wakaamba kuti, “Bamausyi bamwi bayiisya bana babo basankwa kuti cili coonse ncobaamba bamakaintu tacibeleki alimwi akuti baalumi tabeelede kuswiilila cili coonse ncobaamba bamakaintu.” Nokuba boobo, Jehova tayandi kuti baalumi kabeendelezya bamakaintu babo munzila iili boobu. (Amweezyanisye Marko 7:13.) Pele ino mbuti mwaalumi mbwakonzya kwiiya kuba silutwe mubotu?

2. Ncinzi ncayelede kuzyiba silutwe wamukwasyi, alimwi nkaambo nzi?

2 Kutegwa abe silutwe mubotu, mwaalumi weelede kusaanguna kuzyiba ncayanda Jehova kuti kacita. Alimwi weelede kuzyiba kaambo Jehova ncaakatalisyila bubambe oobu, ambwakonzya kwiiya cikozyanyo ca Jehova a Jesu. Nkaambo nzi mwaalumi ncayandika kwaazyiba makani aaya? Nkaambo Jehova wakapa basilutwe bamikwasyi nguzu zyakweendelezya, alimwi uyanda kuti kabazibelesya kabotu.—Lk. 12:48b.

INO BUSILUTWE NINZI?

3. Ncinzi ncotwiiya kububambe bwabusilutwe kweelana amajwi ngotubala mulugwalo lwa 1 Bakorinto 11:3?

3 Amubale 1 Bakorinto 11:3. Aaka kapango kapandulula bubambe Jehova mbwaakabikka mumukwasyi wakwe wakujulu aanyika. Bubambe bwabusilutwe bubikkilizya zintu zyobilo, nguzu zyakweendelezya alimwi akuyoolyaambilila. Mbwaanga Jehova ngomutwe, nkokuti bana bakwe boonse, bangelo alimwi abantu bayoolyaambilila kulinguwe kweelana ambobazibelesya nguzu nzyobapedwe. (Rom. 14:10; Ef. 3:14, 15) Jehova wakapa Jesu nguzu zyakweendelezya mbungano, aboobo uyoolyaambilila kuli Jehova kweelana ambwatweendelezya. (1Kor. 15:27) Kuyungizya waawo, Jehova wakapa mwaalumi nguzu zyakweendelezya mukaintu wakwe alimwi abana, aboobo uyoolyaambilila kuli Jehova a Jesu kweelana ambwayendelezya mukwasyi wakwe.—1Pet. 3:7.

4. Ino ninguzu zili buti Jehova a Jesu nzyobajisi?

4 Mbwaanga Jehova ngo Silutwe wamukwasyi wakujulu aanyika, nkokuti ulijisi nguzu zyakubikka milawo kujatikizya bana bakwe mbobeelede kulilemeka, alimwi akubona kuti milawo eeyo ilatobelwa. (Is. 33:22) Jesu, mbwali mutwe wambungano ya Bunakristo, awalo ulijisi nguzu zyakubikka milawo akubona kuti ilatobelwa.—Gal. 6:2; Kol. 1:18-20.

5. Ino silutwe wamukwasyi Munakristo ujisi nguzu nzi, alimwi ino zigolela aali?

5 Kutobela cikozyanyo ca Jehova a Jesu, silutwe wamukwasyi wa Bunakristo ulijisi nguzu yakubikkila mukwasyi wakwe milawo. (Rom. 7:2; Ef. 6:4) Nokuba boobo, nguzu nzyajisi kuli mpozigolela. Mucikozyanyo, milawo yakwe yeelede kuti kayeeme anjiisyo zyamu Jwi lya Leza. (Tus. 3:5, 6) Alimwi silutwe wamukwasyi tajisi nguzu zyakupangila baabo ibatali bamukwasyi wakwe milawo. (Rom. 14:4) Kuyungizya waawo, bana bakwe basankwa abasimbi bakomena akuzwa aŋanda, balazumanana kumulemeka, pele tabacili ansi aabweendelezi bwakwe.—Mt. 19:5.

NKAAMBO NZI JEHOVA NCAAKATALISYA BUBAMBE BWABUSILUTWE?

6. Nkaambo nzi Jehova ncaakatalisyila bubambe bwabusilutwe?

6 Jehova wakatalisya bubambe bwabusilutwe akaambo kakuti ulauyanda mukwasyi wakwe. Mukwasyi ncipego kuzwa kulinguwe. Bubambe bwabusilutwe bupa kuti mumukwasyi wa Jehova kakuli luumuno alimwi kakunyina manyongwe. (1Kor. 14:33, 40) Ikuti nokwanyina busolozi busalede kujatikizya weelede keendelezya, mumukwasyi wa Jehova nokuli manyongwe alimwi nokunyina kukkomano. Mucikozyanyo, nokunga kunyina uuzyi iweelede kukosola makani kujatikizya zyakusala alimwi aweelede kubona kuti zyazuzikizyigwa.

7. Kweelana a Baefeso 5:25, 28, sena Jehova wakali kuyanda kuti baalumi kababadyaaminina bamakaintu?

7 Ikuti bubambe bwa Leza bwabusilutwe ncintu cibotu, nkaambo nzi bamakaintu banji mazuba aano ncobeendelezyegwa calunya alimwi akudyaamininwa abalumi babo? Nkaambo kakuti baalumi banji tabazibikkili maano zyeelelo zya Jehova zijatikizya mukwasyi, muciindi caboobo, basala kutobela zilengwa naa tunsiyansiya twakubusena nkobakkala. Alimwi balakonzya kubatundulula bamakaintu babo akaambo buyo kakuyanda kulikkomanisya. Mucikozyanyo, mulumi ulakonzya kudyaaminina mukaintu wakwe kusola kuti kalemekwa kapati naa kutegwa atondezya bamwi kuti “mwaalumi ncobeni.” Ulakonzya kuyeeya kuti, takonzyi kusungilizya mukaintu wakwe kumuyanda, pele ulakonzya kumupa kuti kamuyoowa. Mpoonya ulakonzya kubelesya buyoofwu oobu kaili nzila yakumweendelezya. * Baalumi ibayeeya alimwi akucita zintu munzila iili boobu tabali kabotu pe. Tababapi bulemu ibubeelede bamakaintu, alimwi nzyobacita tazyeendelani ancayanda Jehova.—Amubale Baefeso 5:25, 28.

MBUTI MWAALUMI MBWAKONZYA KWIIYA KUBA SILUTWE MUBOTU?

8. Mbuti mwaalumi mbwakonzya kwiiya kuba silutwe mubotu?

8 Mwaalumi ulakonzya kwiiya kuba silutwe mubotu kwiinda mukwiiya Jehova a Jesu mbobazibelesya nguzu zyabo. Atulange-lange bube bobilo buyo butondezyegwa a Jehova alimwi a Jesu, akubona silutwe wamukwasyi mbwakonzya kubutondezya nayendelezya mukaintu wakwe abana.

9. Mbuti Jehova mbwatondezya kuti ulalicesya?

9 Kulicesya. Jehova ngomusongo kwiinda, pesi ulaiswiilila mizeezo yababelesi bakwe. (Matl. 18:23, 24, 32) Ulabazumizya aabo mbeendelezya kupa mizeezo. (1Bam. 22:19-22) Jehova ulilondokede, pele kwalino kunyina nalangila kuti katucita zintu munzila iilondokede. Muciindi caboobo, ulabagwasya bantu batalondokede kuti bazwidilile nobamubelekela. (Int. 113:6, 7) Mane buya, Bbaibbele lyaamba Jehova kuti “mugwasyi.” (Int. 27:9; Heb. 13:6) Mwami Davida wakaamba kuti wakacikonzya kuuzuzikizya mulimo ngwaakapedwe akaambo buyo kakuti Jehova ulalicesya akuti wakamugwasya.—2Sam. 22:36.

10. Mbuti Jesu mbwaakatondezya kuti ulalicesya?

10 Atubone cikozyanyo ca Jesu. Nokuba kuti Mwami alimwi ngu Simalelo wabasikwiiya bakwe, wakabasanzya kumaulu. Nkaambo nzi Jehova ncaakazumizya kuti makani aaya alembwe mu Bbaibbele? Kakunyina kudooneka, kutegwa basilutwe bamikwasyi alimwi abamwi buyo baiye cikozyanyo cakwe. Jesu lwakwe wakaamba kuti: “Ndamupa citondezyo, kuti mbubonya mbondamucitila, kamucita mbubonya andinywe.” (Joh. 13:12-17) Nokuba kuti wakajisi nguzu zinji kapati, Jesu kunyina naakali kulangila kubelekelwa. Muciindi caboobo, wakali kubelekela bamwi.—Mt. 20:28.

Silutwe wamukwasyi ulakonzya kutondezya kulicesya alimwi aluyando kwiinda mukubeleka milimo yaaŋanda akulanganya nzyouyandika mukwasyi wakwe kumuuya (Amubone muncali 11 a 13)

11. Mbuti silutwe wamukwasyi mbwakonzya kwiiya kujatikizya kulicesya kucikozyanyo ca Jehova a Jesu?

11 Ncotwiiya. Silutwe wamukwasyi ulakonzya kutondezya kulicesya munzila zinji. Mucikozyanyo, tayelede kulangila kuti mukaintu wakwe abana banoocita zintu cakulondoka. Ulaswiilila kumizeezo yabanamukwasyi, nociba ciindi noyiteendelani ayakwe. Mucizyi Marley uukkala ku United States wakaamba kuti: “Zimwi ziindi mebo abalumi bangu inga tujisi mizeezo iindene. Pele ndilimvwa kuti balandilemeka nkaambo balandilomba kupa mizeezo alimwi balaibikkila maano mizeezo yangu kabatanasala cakucita.” Kuyungizya waawo, mulumi uulicesya ulilyaabide kubeleka milimo yaaŋanda, nokuba kuti bantu bakubusena nkwakkala milimo eeyi baibona kuti njabamakaintu. Eeci cilakonzya kukatazya. Nkaambo nzi? Mucizyi Rachel wakaamba kuti: “Nkondizwa, kuti mwaalumi wagwasya mukaintu wakwe kusanzya mbale naa kusalazya muŋanda, basimukobonyina alimwi abanamukwasyi inga bayeeya kuti tali mwaalumi ‘mwini-mwini.’ Bayoobona kuti ulazundwa kumukaintu.” Kuti bantu banji mbobayeeya oobo kubusena nkomukkala, kamuyeeya kuti Jesu wakasanzya maulu abasikwiiya bakwe, nokuba kuti mulimo ooyu wakali kubonwa kuti ngwamuzike. Silutwe wamukwasyi mubotu ulabikkila maano kukkomanisya mukaintu wakwe abana, kutali kukkomanisya bantu. Kunze buyo lyakulicesya, mbube nzi bumbi buyandika kuli silutwe wamukwasyi mubotu?

12. Ino luyando lukulwaizya Jehova alimwi a Jesu kucita nzi?

12 Luyando. Zyoonse Jehova nzyacita ulazicita akaambo kaluyando. (1Joh. 4:7, 8) Caluyando, ulatupa zintu nzyotuyandika kumuuya kwiinda mu Jwi lyakwe Bbaibbele alimwi ambunga yakwe. Ulatugwasya kulimvwa kukwabililwa kwiinda mukutwaambila kuti ulatuyanda. Mbuti kujatikizya zintu zyakumubili nzyotuyandika? Jehova ‘ulatupa camoyo woonse zintu zyoonse nzyotukkomanina.’ (1Tim. 6:17) Ciindi notwalubizya, ulatululamika, pele taleki kutuyanda. Akaambo kaluyando, Jehova wakatupangila bubambe bwacinunuzyo. Awalo Jesu, ulatuyanda kapati cakuti wakaaba buumi bwakwe akaambo kandiswe. (Joh. 3:16; 15:13) Kunyina cikonzya kulesya Jehova alimwi a Jesu kuyanda baabo basyomeka.—Joh. 13:1; Rom. 8:35, 38, 39.

13. Nkaambo nzi ncociyandika kuli silutwe wamukwasyi kutondezya luyando kumukwasyi wakwe? (Alimwi amubone kabbokesi kakuti, “ Mbuti Mwaalumi Iwazwa Akukwata Mbwakonzya Kulemekwa Amukaintu Wakwe?”)

13 Ncotwiiya. Zyoonse nzyacita silutwe wamukwasyi weelede kuzicita akaambo kaluyando. Nkaambo nzi eeci ncociyandika? Mwaapostolo Johane wakaingula kuti: ‘Nkaambo ooyo uutayandi munyina naa mukwasyi wakwe, ngwabwene, takonzyi pe kuyanda Leza ngwatanabona.’ (1Joh. 4:11, 20) Aboobo, mwaalumi uuyanda mukwasyi wakwe alimwi uuyanda kwiiya Jehova a Jesu uyakuugwasya mukwasyi wakwe kuba acilongwe cibotu a Jehova, kuupa kulimvwa kukwabililwa alimwi akuulanganya kumubili. (1Tim. 5:8) Uyoobayiisya alimwi akubapa lulayo bana bakwe. Alimwi uyoozumanana kwiiya kusala zintu zilemeka Jehova alimwi akugwasya mukwasyi wakwe. Lino atuzilange-lange zintu eezyo akubona silutwe wamukwasyi mbwakonzya kwiiya Jehova alimwi a Jesu.

NCAYELEDE KUCITA SILUTWE WAMUKWASYI

14. Mbuti silutwe wamukwasyi mbwapa mukwasyi wakwe zintu nzyouyandika kumuuya?

14 Kupa mukwasyi wakwe nzyouyandika kumuuya. Kwiinda mukwiiya Bausyi, Jesu wakali kubikkila maano kubona kuti aabo mbakali kulanganya balasaninwa kabotu kumuuya. (Mt. 5:3, 6; Mk. 6:34) Mbubwenya buyo, ncasaanguna kubikkila maano silutwe wamukwasyi nkupa mukwasyi wakwe nzyouyandika kumuuya. (Dt. 6:6-9) Ulacita oobo kwiinda mukuba masimpe kuti walo amukwasyi wakwe balabala akwiiya Jwi lya Leza, balajanika kumiswaangano, balakambauka makani mabotu, alimwi akuzumanana kuba acilongwe ciyumu a Jehova.

15. Mbuti silutwe wamukwasyi mbwakonzya kugwasya mukwasyi wakwe kulimvwa kukwabililwa?

15 Kupa mukwasyi wakwe kulimvwa kukwabililwa. Caantangalala Jehova wakaambila Jesu kuti ulamuyanda. (Mt. 3:17) Ziindi zinji Jesu wakali kutondezya kuti ulabayanda basikumutobela kwiinda muzintu nzyaakali kwaamba alimwi akucita. Abalo basikumutobela bakamwaambila kuti balamuyanda. (Joh. 15:9, 12, 13; 21:16) Silutwe wamukwasyi ulakonzya kutondezya kuti ulamuyanda mukaintu wakwe abana kwiinda muzintu nzyacita, mbuli kubala akwiiya Bbaibbele antoomwe ambabo. Alimwi weelede kubaambila kuti ulabayanda akubalumba, alimwi kuti kaceelela, ulakonzya kubalumbaizya nociba ciindi nokuli bantu.—Tus. 31:28, 29.

Kutegwa akkomanisye Jehova, silutwe wamukwasyi weelede kulanganya nzyouyandika mukwasyi wakwe kumubili (Amubone muncali 16)

16. Ncinzi cimbi silutwe wamukwasyi ncayelede kucita, alimwi mbuti mbwakonzya kuzilanga munzila yeelede zintu?

16 Kupa mukwasyi wakwe nzyouyandika kumubili. Jehova wakabikkila maano kubona kuti bana Israyeli balijisi zintu nzyobayandika, nokuba kuti bakali kusubulwa akaambo kakutamvwida. (Dt. 2:7; 29:5) Alimwi naaba mazuba aano ulatupa nzyotuyandika. (Mt. 6:31-33; 7:11) Mbubwenya buyo, Jesu wakali kubasanina aabo ibakali kumutobela. (Mt. 14:17-20) Alimwi wakaponya banji ibakali kuciswa. (Mt. 4:24) Kutegwa akkomanisye Jehova, silutwe wamukwasyi weelede kupa mukwasyi wakwe zintu zyakumubili. Nokuba boobo, weelede kuzilanga munzila yeelede zintu. Tayelede kutola ciindi cilamfwu kapati kumulimo wakumubili cakuti mane waalilwa kuulanganya kabotu mukwasyi wakwe kumuuya alimwi akuupa kulimvwa kukwabililwa.

17. Ncikozyanyo nzi Jehova a Jesu ncobatondezya kweelana ambobatuyiisya alimwi akutulaya?

17 Amubape lulayo caluyando bamukwasyi wanu. Jehova ulatuyiisya akutupa lulayo nkaambo ulatuyanda. (Heb. 12:7-9) Mbubwenya mbuli Bausyi, Jesu ulabayiisya munzila yaluyando aabo mbeendelezya. (Joh. 15:14, 15) Ulapa lulayo, pele calubomba. (Mt. 20:24-28) Ulizyi kuti tatulondokede alimwi kanji-kanji tulalubizya.—Mt. 26:41.

18. Ncinzi silutwe wamukwasyi mubotu ncayeeya?

18 Silutwe wamukwasyi uuyiya Jehova a Jesu ulayeeya kuti mukaintu wakwe alimwi abana tabalondokede. ‘Tamunyemeni cakuzwa munzila’ mukaintu wakwe naa bana. (Kol. 3:19) Muciindi caboobo, ubelesya lulayo iluli ku Bagalatiya 6:1 akusola kubalulamika ‘amoyo uubombede,’ kayeeyede kuti awalo talondokede. Mbubwenya mbuli Jesu, ulizyi kuti nzila iinda kubota kuyiisya nkwiinda mucikozyanyo.—1Pet. 2:21.

19-20. Ciindi silutwe wamukwasyi nasala zintu zimwi, mbuti mbwakonzya kwiiya Jehova a Jesu?

19 Tasali zintu zigwasya buyo nguwe alikke. Jehova usala zintu zigwasya bamwi. Mucikozyanyo, wakasala kulenga zintu zipona, kutali akaambo kakuyanda kuligwasya mwini, pele akaambo kakuti uyanda kuti katukkomana abuumi. Kunyina wakamusinikizya kutuma Mwanaakwe kuzootufwida. Wakacita oobo akaambo kakuyanda kugwasya ndiswe. Awalo Jesu wakali kusala zintu zigwasya bamwi. (Rom. 15:3) Mucikozyanyo, ciindi naakakatede kapati, wakayiisya nkamu yabantu muciindi cakuti alyookezye.—Mk. 6:31-34.

20 Silutwe wamukwasyi mubotu ulizyi kuti cintu cimwi cikatazya kapati ncayelede kucita nkusalila mukwasyi wakwe cabusongo, alimwi mukuli ooyu ulaubikkila maano kapati. Ulasoleka kutantamuka kusala zintu zimwi kakunyina akaambo kalimvwisya naa kusala kweelana ambwalimvwa aciindi eeco. Muciindi caboobo, ulekela Jehova kumuyiisya mbwayelede kusala. * (Tus. 2:6, 7) Muunzila eeyi, uyoobona mbwakonzya kugwasya bamwi, kutali nguwe.—Flp. 2:4.

21. Ncinzi ncotuyoobandika mucibalo citobela?

21 Jehova wakapa basilutwe bamikwasyi mukuli muyumu, alimwi bayoolyaambilila kweelana ambobauzuzikizya mukuli ooyu. Pele kuti mulumi wasolekesya kutobela cikozyanyo ca Jehova a Jesu, inga waba silutwe wamukwasyi mubotu. Alimwi kuti mukaintu kazuzikizya lubazu lwakwe, banookkomene mulukwatano lwabo. Mbuti mukaintu mbwayelede kububona busilutwe, alimwi mbuyumuyumu nzi mbwakonzya kujana? Mubuzyo ooyu uyakwiingulwa mucibalo citobela.

LWIIMBO 16 Atumutembaule Ja Akaambo ka Mwanaakwe Uunanikidwe

^ munc. 5 Ciindi mwaalumi naakwata, uba mutwe wamukwasyi mupya. Mucibalo eeci, tulabandika ncocaamba kuba silutwe, kaambo Jehova ncaakatalisyila bubambe oobu, alimwi ancobakonzya kwiiya baalumi kucikozyanyo ca Jehova a Jesu. Mucibalo cabili, tuyoobandika ncobakonzya kwiiya balumi abamakaintu kuzwa kuli Jesu alimwi akuzikozyanyo zimbi zyamu Bbaibbele. Mpoonya mucibalo catatu, tuyoobandika bakwesu mbobeelede kububelesya busilutwe bwabo mumbungano.

^ munc. 7 Muzeezo wakupenzya bamakaintu, nokuba kubauma buya ubonwa kuti uliluzi, akaambo kakuti zimwi ziindi ulatondezyegwa mumafilimu, muzisobano, alimwi amumabbuku aambi. Aboobo bantu bamwi inga bayeeya kuti tacilubide kumwaalumi kudyaaminina mukaintu wakwe.

^ munc. 20 Kutegwa muzyibe zinji kujatikizya kusala kabotu, amubone cibalo cakuti, “Ikusala Zyintu Zikonzya Kumulemeka Leza,” icakamwaigwa mu Ngazi Yamulindizi yamu April 15, 2011, peeji 13-17.