1. ¿Meri tö ja mäkäite ye rabadre kukwe meden ngwentari jai?

JESÚS tä ji dokwäte nitre kristiano jökrä kräke, niara ye töi metre. Akwa meri Ngöbö mikaka täte tä ja mike gure ngwane muko kwe töi ngite ye tä nemen ji dokwäre niara käne, aune kukwe ye ñaka nuäre mikakäre täte. Yebätä, meri tä ja töi mike ja mike gure ye känenkri kukwe ne ngwandretari kwe jai: “¿Ni ne rabai ji dokwäre kwin ye ñokänti gare tie? ¿Jehová mikadre täte ye kukwe bäri ütiäte kräke? Kukwe ye ñan ai bäri ütiäte kräke ngwane, ¿dre tä mike gare tie rabai ji dokwäre kwin kukwe ja üairebiti?”. Ne madakäre, meri rabadre kukwe ne ngwentari jai arato: “¿Kukwe meden kwin nuainta tikwe abokän raba nun dimike nüne kwin jabe? ¿Tita kukwe ngübare bätärekä aune ti töi mantiame? ¿Tita ja kete Jehovabe ye tä dite ya?” (Ecl. 4:9, 12). Meri käkwe kukwe kwin diain nuaindre jai ja mikadre gure kwe ye känenkri, ye köböire kä rabai jutobätä ja mikai gure kwe ngwane.

2. ¿Dre rabai gare nie kukwe ja tötikara nekänti?

² Meritre Ngöbö mikaka täte ye kwati tä ji dokwä ngwanka käne ye kukwei mike täte. Yebiti tätre kukwe kwin bämike ni käne. Nita Jehová mike täte gwairebe bentre ye käi juto nibätä aune nita kwin niere ietre tätre ja ngwen metre yebätä. Kukwe ketamä ngwantarita nibike mike gare jai kukwe ja tötikara nekänti. Kena, ¿meritre gure tä ja tuin kukwe meden ben? Ketebukäre, ¿ñobätä niaratre tä ja töi mike ji dokwä ngwanka käne ye mike ütiäte jai? Aune ketamäkäre, Jesús, Abigaíl aune María Jesús meye, käkwe ji dokwä ngwanka käne ye kukwei mikani täte, ¿ye raba kukwe meden ütiäte driere nitre brare aune meritre gure ie?

3. ¿Ñobätä nitre gure tä ja tuin kukwe keta kabre ben?

³ Ja mika gure ye Ngöbökwe ükaninte kwin metre, akwa ni kä nebätä töi ngite (1 Juan 1:8). Yebätä, Ngöbö kukwei tä nitre gure mike mokre aune “kukwe keta kabre rabai kisete” mikata gare  1 Corintios 7:28 yete. Meritre gure ja tuai kukwe yebe raba ruin nie.

4. Meri gure käkwe muko kwe mikadre ütiäte jai ngwane, ¿ñobätä bä rabai ngwarbe tä nemen ruin ie?

⁴ Meritre ruäre ngübabare ño ye köböite muko kwetre kukwei mikadre täte ngwane, mikai tuin ngwarbe jai tä nemen ruin ietre. Marisol, nünanka Estados Unidos tä niere: “Ti käi känti, nun merire käkwe ja di ngwandre ja ngwen ni brare erere kukwe jökräbätä nie nämä käre nunye. Akwa Jehovakwe ji dokwäte ükaninte ji ngwankäre ye gare tie aune sribi ütiäte aune debe näre biani kwe nun merire ie. Akwa yebiti ta, ji dokwäte ükaninte ji ngwankäre ye ñan tä nemen nuäre nun kräke mikakäre tuin jai Ngöbö erere”.

5. ¿Nitre brare ruäre tä töbike ño ñaka kwin meritrebätä?

⁵ Ne madakäre, ni brare tä meritre mike tuin ngwarbe jai yebe meri iti tädre ja mäkäninte. Meri iti nünanka Sudamérica tä niere: “Ti käite nitre brare ye tä mröre käne, biti meritre tä mröre mada. Monsotre merire ye mikata unkwe rien aune kä mike mrebe gwita, akwa monsotre brare ye kräke meye aune ngwaitre tä jondron jökrä nuainne. Monsotre brare ye rei gwi nieta ietre”. Meri iti nünanka Asia tä niere: “Ti kukweibiti kukwe keteiti nieta abokän tä mike gare ni merire ye ñan rabadre töbätä aune ñan rabadre sribi ütiäte nuainne. Meri gure ye tä jerekäbe sribi gwita nuainkäre aune töita ño ye ñan raba niere jire muko kwe ie”. Meritre mikata tuin kore jai ye ñaka drieta Bibliakwe aune ye ñaka tuin kwin Jehovai. Ni brare meden tä kukwe ne kwrere nuainne muko kwebätä ye tä muko kwe mike ene ja kisete aune ñaka tä ja ngwen Jesús erere (Efes. 5:28, 29; 1 Ped. 3:7).

6. ¿Meritre gure käkwe kukwe meden ütiäte nuaindre ja ketakäre kwin Jehovabe?

⁶ Jehová tö nitre brare gure tuai mräkätre kwe ye ngübare ja ngätärebiti aune ja üairebiti rababa gare nie kukwe ja tötikara känebätä (1 Tim. 5:8). Akwa meritre gure ye rabadre kä denkä jai mantre jetebe sribi keta kabre tä kisete yebiti ta ñäkäkäre Bibliabätä, töbikatarikärebätä aune orakäre ja brukwä ngöibiti Jehovai arato. Sribita krubäte niaratre kisete ye bäkänä aune ye ñan raba nemen nuäre kräketre nuainkäre. Kä ñaka krubäte ietre aune niaratre tä nemen nainte sribi bätäkä ngwarbe nuainbätä, akwa rabadre kä denkä jai nuainkäre ye ütiäte krubäte. ¿Ñobätä? Ñobätä ñan aune Jehová tö ni niara mikaka täte ye itire itire tuai ja di ngwen ja kete jankunu jabe (Hech. 17:27).

7. ¿Dre käkwe meri gure ye dimikai muko kwe kukwei mike täte aune mike ütiäte jai?

⁷ Meri gure rabadre ja di ngwen muko kwe töi ngite ye kukwei mike täte aune mike ütiäte jai ye bäkänä. ¿Akwa dre käkwe dimikai kukwe ye mike täte? Ñobätä muko kwe tä ji dokwäte niara käne drieta Bibliabätä ye nüke gare ie aune tä kain ngäbiti ngwane, rabai bäri nuäre kräke Jehovakwe sribi mikani kisete ye nuainkäre.

8. Efesios 5:22-24 tä niere erere, ¿ni brare mikani ji dokwä ngwanka ye ñobätä meri gure tä mike ütiäte jai?

⁸ Ni brare mikani ji dokwä ngwanka käne ye meri gure tä ja töi mike mike ütiäte jai ñobätä ñan aune Jehovata kukwe ye ribere ie (ñäkädre Efesios 5:22-24 yebätä). Niarata tö ngwen Rün kä kwinbiti ie. Ni tare Ngöbökwe yebätä kukwe jökrä nuainta kwe aune dre ribeta nuaindre kwe nie ye kwin ni kräke ye nüke gare ie (Deut. 6:24; 1 Juan 5:3).

9. Ni brare mikani ji dokwä ngwanka ye meri gure tä mike ütiäte jai ngwane, ¿dre kwin tä nemen bare?

⁹ Kukwe ükaninte Jehovakwe ye meritre ñan mikadre täte ñobätä ñan aune muko kwe mikai täte kwe ngwane, bä rabai ngwarbe ye drieta ietre nitre kä nebätäkwe. Nire nire töita kore ye ie Ngöbö ni tarekä ye ñaka gare jire. Kukwe meden käkwe Jehová ngäbriänkätre merire mikadre tuin ngwarbe ni mada okwäbiti ye niara ñaka raba nuainmana ietre. Yebätä, sribi meden Jehovakwe mikani meri gure kisete ye niarakwe ja di ngwain mike täte ngwane, ni jökrä käkwe nünain  jäme gwi (Sal. 119:165). Ye köböire muko kwe aune monsotre kwe ye kräke kukwe kwin rabai bare.

10. ¿Carol kukwe niebare ye tä dre dre driere nie?

¹⁰ Ni brare töi ngite mikani ji dokwä ngwanka ye meri gure tä mike täte ngwane, tä Jehová tarere aune tä mike ütiäte jai bämikata kwe ñobätä ñan aune Jehovakwe kukwe ye ükaninte. Carol nünanka Sudamérica tä niere: “Kukwe raba nainte ti muko ie ye gare tie. Ye ngwane tikwe ja töi mikai ño kräke ye köböire tita ja kete Jehovabe ye ütiäte ti kräke o ñakare ye rabai gare ye gare tie. Yebätä tita ja di ngwen ti muko mike ütiäte jai ñobätä ñan aune kukwe tuin kwin Jehovai ye ti tö nuaindi yebätä”.

11. a) ¿Dreta Aneese dimike töi kwinbiti ngite juen ta muko kwe yebiti? b) ¿Kukwe kwin bämikata kwe ye tä dre driere nie?

¹¹ Ja ruin ño meri gure ie aune dreta töi nike ye muko kwe ñaka tä mike tuin ütiäte jai ngwane, ñan rabai nuäre kräke muko kwe tä jie ngwen käne ye mikakäre ütiäte jai. Kukwe ye kwrere tä nakainkä ngwane, Aneese tä dre nuainne ye ani mike gare jai. Niara tä niere: “Tita ja di ngwen ñaka nemen rubun aune ni jökrä ie kukweta nainte ye tita ngwen törö jai. Jehová erere, tita ja di ngwen ngite juen ta ni madabiti töi mantiamebiti. Tita nuainne ngwane, ti töita nementa jäme” (Sal. 86:5). Meri gure tä juto biare ngite juankäre ta ni madabiti ye kräke tä nemen bäri nuäre muko kwe tä jie ngwen ye mikakäre ütiäte jai.

12. ¿Ja tuanemetre jie ngwandre ni madai yebätä kukwe meden kwin bämikata Bibliabätä?

¹² Nire tä ja tuenmetre jie ngwandre ni madai, ni ye ngwarbe jai nütüta nitre kwatikwe. Akwa ye ñaka metre. Nitre kwati nämäne ja tuenmetre jie ngwandre ni madai, akwa yebiti ta niaratre nämäne nemen tuin ni ütiäte kwrere kädrieta Bibliabätä. Jesús, Abigaíl aune María yebätä dre raba nemen gare nie ye ani mike gare jai.

13. a) ¿Ñobätä Jesús tä ja tuenmetre jie ngwandre Jehovai? b) Ja tuanmetreta jie ngwandre ni madai yebiti ni ñaka bätä nemen ngwarbe, ¿ye kukwe bämikata Jesukwe tä mike gare ño?

¹³ Jehová tä ji dokwäte Jesús kräke ye Jesuta mike täte. Jesús ñaka töbätä aune kukwe ñaka nuain gare ie yebätä tä Jehová tuenmetre ja jie ngwen ye ni ñaka rabadre nütüre. Niara ñaka töbätä akräke ñan raba dirire nuäre aune mrebe nuainbare kwe ye erere (Juan 7:45, 46). Jondron keta kabre nuain gare Jesús ie ye tuin ütiäte Jehovai, yebätä niara tuanimetre kwe jondron kä kwinbätä bätä kä tibienbätä ye sribere jabe (Prov.  8:30; Heb. 1:2-4). Aune Jesús ganinkröta yete ja käne Jehovakwe kä kwinta bätä kä tibien ye jökrä mikani gare Jesús ie (Mat. 28:18). Jondron keta kabre nuain gare Jesús ie, akwa yebiti ta tä Jehová känene jankunu ja jie ngwankäre aune nuainta kwe Rün tare kwe yebätä (Juan 14:31).

14. a) ¿Dre raba nemen gare Jehovabätä nitre brare gure ie? b) ¿Dre raba nemen gare Proverbios 31 yebätä nitre brare gure ie?

¹⁴ ¿Ye tä dre driere nitre brare gure ie? Meritre ñaka ütiäte ni brare erere ye ñan aibätä Jehovakwe ji dokwäte ükaninte jie ngwankäre. Kukwe ye gare nie ñobätä ñan aune niarata ni brare bätä ni merire ye denkä gobrankäre Jesube (Gál. 3:26-29). Jehová tä tö ngwen Monso kwe ie yebätä tä tuenmetre kukwe ruäre jie ngwen, ye erere arato ni brare töbätä käkwe tö ngwain muko kwe ie aune niara tuainmetre kwe kukwe ruäre nuainne kaibe. Meri balente kädekateta Bibliabätä ye tä ju kwe ngübarebiti kwin, raba kä kökö aune rürübäine aune raba jondron nuainne ngwian ganainkäre mikata gare (ñäkädre Proverbios 31:15, 16, 18 yebätä). * Niara ñaka ni klabore ñan raba blite jire chi ye erere, ñakare aune muko kwe tä tö ngwen ie aune töita ño ye tä mike ütiäte jai (ñäkädre Proverbios 31: 11, 26, 27 yebätä). * Ni brare tä ja töi mike kore muko kwe kräke ngwane, muko kwe tä ja tuenmetre jie ngwankäre ie kä jutobiti.

15. ¿Jesús tä kukwe kwin bämike ye tä dre driere meritre gure ie?

¹⁵ ¿Ye tä dre driere meritre gure ie? Jesukwe sribi ütiäte keta kabre nuainbarera, akwa tä Jehová tuenmetre ja jie ngwen ye ñan aibätä jata nemen ruin ngwarbe ie (Luc. 22:42; 1 Cor. 15:28). Ye erere arato, meri gure sribikä balente tä ja ngwen Jesús erere ngwane, muko tä ji dokwäte kräke ye mikadre ütiäte kwe jai yebätä ja ñaka ruin ngwarbe ie, ñakare aune muko dimikata kwe tare kwe yebätä. Akwa bäri ütiäte, tä Jehová tarere aune mike ütiäte jai yebätä muko kwe dimikata kwe.

16. 1 Samuel 25:3, 23-28 tä niere erere, ¿Abigailkwe ja tuani kukwe meden ben? (Üai kena täräkwatabätä mikadre ñärärä).

¹⁶ Nabal, ni töbike ja aibebätä, bike kri aune ñaka debe bien yebe Abigaíl nämäne gure. Akwa yebiti ta, Abigaíl ñaka namani kukwe känene ja tuanmetrekäre ben. Abigaíl ñan törbadre ja tuai gure jankunu Nabal ben akräke, ñan kukwe niedre jire kwe aune David bätä nitre nänkä ben ye tuanemetre kwe muko kwe ye murie kete. Akwa ye biti ta, ja di ngwani kwe Nabal bätä nitre nünanka känti ye kriemike. Erametre Abigailkwe ja ngwani dite ñobätä ñan aune namani nitre 400 rükä ye ngwärekri aune ja di ngwani kwe David töi kwite töi jämebiti. Akwa ye ñan aibe, muko kwe ja mikani ngite ye ngie rikadrebiti ye ja nükani törö ie niekäre mada (ñäkädre 1 Samuel 25:3, 23-28 yebätä). * Meri ja ngwanka dite yebiti Jehová nämäne mäträre Davidbätä  aune nämäne ketebätä ne kwe ñaka ja mikadre ngite kwe ye nükani gare David ie.

17. ¿David aune Abigaíl ja ngwani ño ye tä dre driere nitre brare gure ie?

¹⁷ ¿Ye tä dre driere nitre brare gure ie? Abigaíl ye meri töbike kwin ja käne. Aisete mäträbare kwe Davidbätä ye Davidkwe kukwe nuani ngwane, ja ngwani töbätä kwe. Ye köböire niarakwe ñaka nitre ñaka ngite ye murie ketani. Ye erere arato, ni brare gure töbätä ie kukwe rabadre diandre nuaindre jai ngwane, rabadre muko kwe ye kukwe nuin kwin. Ye raba niara dimike kukwe kwin den nuaindre jai.

18. ¿Abigaíl kukwe kwin bämikani ye tä dre driere meritre gure ie?

¹⁸ ¿Ye tä dre driere meritre gure ie? Meri gure tä Jehová tarere aune mike ütiäte jai ye raba kukwe kwin mike nemen bare mräkä kwe kräke, muko kwe ñaka tä Jehová mike täte yebiti ta. Ñaka kukwe ngwarbe känäin kwe muko kwe ye tuanmetrekäre, ñakare aune mikai ütiäte kwe jai aune kukwe mikai täte kwe, ye köböire muko kwe töi mikai Jehová mike gare jai (1 Ped. 3:1, 2). Aune muko kwe ñaka Jehová mikai täte, akwa yebiti ta mikai ütiäte kwe jai aune ja ngwain metre kwe ie ye käi rabai juto Jehovabätä.

19. ¿Ñongwane meri gure ñaka rabadre muko kwe kukwei mike täte?

¹⁹ Akwa meri gure Ngöbö mikaka täte ye ñaka rabadre kukwe ruäre Bibliabätä mike täte ye mukokwe ribedre ie ngwane, ñaka kukwei mikadre täte kwe. Ñodre, rabadre ni mada ngökö, jondron goire o kukwe tuin käme Jehovai ye nuainne ribedre ie yebätä ani töbike. Ni kristiano jökrä erere, meri gure ye rabadre ja ngwen metre Jehovai kukwe mada mada yebiti ta. Yebätä niara ñaka rabadre kukwe Bibliabätä mike täte ye mukokwe ribedre ie ngwane, ñaka nuaindre kwe aune ñobätä ñaka nuaindi kwe ye mikadre gare kwe töi jämebiti ie aune töi kwatibebiti (Hech. 5:29).

20. ¿María nämäne ja kete kwin Jehovabe ye ñokänti gare nie?

²⁰ María nämäne ja kete kwin Jehovabe. Kukwe Ngöbökwe nämäne gare kwin ie. Bati, blitabare kwe Elisabet Juan Bautista meye yebe ngwane, kukwe 20 tä Escrituras Hebreas ye kädekaninte kwe (Luc. 1:46-55). Ani töbike kukwe nebätä. María ja kukwei kitaninanka José ie, akwa ángel Jehovakwe ñaka blitabare käne Josebe, ñakare aune blitabare käne kwe Mariabe aune monso Ngöbökwe ye ngübadi kwe niebare kwe ie (Lucas 1:26-33). María nämäne gare kwin  Jehovai aune monso kwe ye ngübadi kwin kwe aune taredi kwe ye nämäne gare Jehovai arato. Erametre, María ja ketabare kwin jankunu Jehovabe. Aune Jesús murie ketani biti nikaninta kä kwinbiti ye bitikäre ja ketabare jankunu kwe ben (Hech. 1:14).

21. ¿Biblia tä kukwe mike gare María yebätä ye tä dre driere nitre brare gure ie?

²¹ ¿Ye tä dre driere nitre brare gure ie? Ni brare gure tä ja ngwen töbätä ngwane, kukwe Ngöbökwe gare kwin muko kwe ie ye käi rabai jutobätä. Ñaka rabai rubun ben aune meri tö jie ngwandi ye ñaka nütüdi kwebätä, ñakare aune, kukwe ja jie ngwankäre Bibliabätä ye gare kwin muko ie ye raba niara dimike mräkä kwe ngübare kwin ye rükai gare ie. Muko kwe ja tötikabarera bäri niara kräke, akwa niara ara käkwe ja töi mikadre kukwe ükete Ngöbö mikakäre täte mräkäbe aune kukwe mada ja üaire ye nuainkäre (Efes. 6:4).

22. ¿María kukwe kwin bämikani ye tä dre driere meritre gure ie?

²² ¿Ye tä dre driere meritre gure ie? Ni brare mikani ji dokwäte meri gure kräke ye mikadre ütiäte kwe jai, akwa niara ara käkwe ja di ngwandre jankunu aune akwle tödeka kwe ye mikakäre dite (Gál. 6:5). Yekäre rabadre kä denkä jai ja tötikakäre kaibe Bibliabätä aune töbikatarikärebätä. Ye käkwe dimikai Jehová tarere jankunu, mike ütiäte jai aune muko tä jie ngwen yebe nüne kä jutobiti.

23. Ngöbökwe ji dokwäte ükaninte ji ngwankäre, ye meri gure tä mike täte ngwane, ¿dre kwin tä nemen bare kräke, mräkä kwe kräke aune konkrekasion kräke?

²³ Ni brare mikani ji dokwä ngwanka ye meri meden tä mike ütiäte jai Jehová tare kwe yebätä ye tä nüne bäri kä jutobiti. Akwa meden ñaka mikai ütiäte jai ye ñaka nünain kä jutobiti. Ne madakäre tä kukwe kwin bämike ni brare aune ni merire bäri bati ye kräke, tä mräkä kwe dimike nüne jäme aune konkrekasion mike nüne keteitibe (Tito 2:3-5). Kä nengwane, nitre Ngöbö mikaka täte ye ngätäite meritre ye bäri kwati ni brare ye kräke (Sal. 68:11). Ni brare aune merire jökrä ye kisete kukwe ütiäte krubäte tä nuaindre konkrekasionte. Ni raba kukwe ye nuainne ño ye rabai gare nie kukwe ja tötikara ja känenkäre yekänti.