1. Inọnta nela ọkhẹke nin okhuo nọọn egbe ọle le, ọkuẹsẹ ọle zẹ ọria nin ọle ha bọ?

JESU hi ebeanlẹn ọsi ene ga iJehova rebhe. Ọkpakinọn, ahamiẹn okhuo bọ ọdọ, ọdọ ọle ki dọ ha yi ọdafẹn nọnsọle. Sokpan, ọnan dẹ sabọ si ọnọghọ eso re ranmhude ọ bha gba nin ọdọ ọle fo. Bhiriọ, ọkuẹsẹ okhuo zẹ ọdọ nin ọle ha bọ, ọkhẹke nin ọle ka nọọn egbe ọle ene inọnta nan: ‘Be imẹn rẹ lẹn yẹ ghe, ọne okpea nan dẹ ha yi ọdafẹn-uwa nọn mhẹn? Ọle be mun iwẹnna oga kalo bhi iẹnlẹn nọnsọle? Ahamiẹn ọle imun iwẹnna oga kalo nian, be imẹn ki rẹ lẹn yẹ ghe, ọle dẹ rẹkpa azagba-uwa nọnsọle ziẹn ikolu nin ele bi Jehova ko mhọnlẹn sade mhan bọ egbe fo?’ Ọ yẹ khẹke nin ọne okhuo yẹ nọọn egbe ọle ene inọnta nan: ‘Mẹn be mhọn ikpẹ esili nọn ha sabọ re eghọnghọn re bhi uwa? Mẹn be mhọn iziẹngbe bi ọkhọle nan rẹ zẹ emhin bhi obọ? Ikolu nin mẹn bi Jehova ko mhọnlẹn be ziẹn?’ (Eccl. 4:9, 12) Emhin nin okhuo zẹ rẹ lu ọkuẹsẹ ọle bọ ọdọ, deba emhin ne ha rẹman si ọle dẹ miẹn eghọnghọn sade ọle bọ ọdọ fo.

2. Inọnta nela mhan ha re ewanniẹn ọi bhi ọne uhọnmhọn-ọta nan?

² Ibhio mhan ne bunbun ne bọ ọdọ wo re ijiẹmhin esili man bhi uwedẹ nin ele rẹ deuhọnmhọnre nin ọdọ ele. Mhan yi ene ibhio mhan nan rebhe akhuẹnmhẹn! Ọ manman wo ti mhan bhọ rẹ deba ele ha ga iJehova! Bhi ọne uhọnmhọn-ọta nan, mhan dẹ re ewanniẹn ọbhi ene inọnta ea nan: (1) Ọnọghọ kẹkẹ nela okhuo ha sabọ miẹn sade ọle bọ ọdọ fo? (2) Bezẹle nọn da khẹke nin okhuo ha deuhọnmhọnre nin ọdọ ọle? (3) Be ijiẹmhin ọsi Jesu, Abigail bi Mary nin inẹn iJesu ha rẹ sabọ rẹkpa okhuo bi ọdọ rẹ ha deuhọnmhọnre yẹ?

3. Bezẹle nin okhuo bi ọdọ da miẹn ọnọghọ bhi azagba-uwa nọnsele?

³ Ẹsele Osẹnobulua lu nin mhan nin ọle rẹ mhanmhanlẹn nin okpea bi okhuo ha lọnmhọn egbe. (1 John 1:8) Ẹsele nọn gbale  wo khọnan! Ọkpakinọn, ranmhude ọ bha gba nin mhan fo, Osẹnobulua da taman mhan bhi Baibo ghe, okhuo bi ọdọ dẹ miẹn ọnọghọ bhi azagba-uwa nọnsele. (1 Cor. 7:28) Bha ji mhan zilo nyan ọnọghọ eso nin okhuo ha sabọ miẹn sade ọle bọ ọdọ.

4. Be ha sabọ re okhuo ha riale ghe, ọ dẹ re ekpẹn si ọle bhi egbe re sade ọle deuhọnmhọnre nin ọdọ ọle?

⁴ Ranmhude uwedẹ nan rẹ bẹẹ okhuo wanre, ọle sabọ rẹ ha riale ghe ọ dẹ re ekpẹn si ọle bhi egbe re, sade ọle deuhọnmhọnre nin ọdọ ọle. Marisol nọn nyẹnlẹn bhi United States da yọle: “Bhi eji mẹn da wanre, ẹghe rebhe a rẹ taman ikhuo ghe ikpea bha mhọn ebi ele rẹ khua okhun nẹ ele. Ọkpakinọn, mẹn lẹnmhin ghe, ikpea Jehova zẹle nin ele ha yi ọdafẹn-uwa, ghe nin ikhuo ha deuhọnmhọnre nin ele. Sokpan, ọle da yẹ mhanmhanlẹn nan ha mun ekpẹn nin ikhuo. Ọ da wo ha nọghọ imẹn rẹ ha deuhọnmhọnre nin ọdọ mẹn ẹghe rebhe, ranmhude ene ribhi ẹkẹ ọne agbọn nan yọle ọ bha khẹke nin mẹn ha lu iriọ.”

5. Ẹlo nela ikpea eso rẹ ghe ikhuo?

⁵ Emhin ọbhebhe nọn ha sabọ ha yi ọnọghọ rẹji okhuo hi, sade ọle bọ ọdọ nọn re ẹlo gbe ikhuo a, nọn riale ghe ikhuo bha sẹ emhin soso. Obhio mhan nin okhuo natiọle Ivon nọn nyẹnlẹn bhi South America da yọle: “Bhi agbaẹbho nọnsẹmhan, ikpea ha le ebale fo, ọle ikhuo da le ebale. Sẹyẹ, imọn ikhuo, ele ha nyẹn ebale yẹ gbọnọ uwa rebhe a. Sokpan, imọn ikpea ki dotua nin ibhio ele nin ikhuo bi inẹn ele muno ebale ji ele. A ki yẹ wo ha taman ele ghe, ‘ojie ele khin bhi uwa.’ ” Obhio mhan ọbhebhe natiọle Yingling nọn nyẹnlẹn bhi otọ Asia da yọle: “A re ọle kpaitan bhi isẹmhan ghe, ọ bha khẹke nin okhuo lẹn ebe, la nin ọle guẹ iwẹnna obọ soso. Ranmhude, iwẹnna ne ribhi uwa ọkpa ọkhẹke nin ọle ha lu. Sẹyẹ, a iji ele da taman ọdọ ele ebi ele mhọn bhi ọkhọle, sade ọdọ ele ho nin ọle zẹ ebi a ha rẹ lu emhin yẹ bhi uwa.” Ikpea ne ire oyẹẹ man ikhuo ele beji Baibo tale, re iẹnlẹn nọghọ ikhuo ele. Ele ire egbe khọkhọ iJesu. Sẹyẹ, ele re ẹkẹ khọ iJehova.—Eph. 5:28, 29; 1 Pet. 3:7.

6. Emhin nela ọkhẹke nin ikhuo ha lu nin ele rẹ ha ziẹn ikolu nin ele bi Jehova ko mhọnlẹn?

⁶ Beji mhan ka luẹ bhi uhọnmhọn-ọta nọn gbera, Jehova guanọ nin ikpea ha gbẹloghe azagba-uwa nọnsele. Sẹyẹ, Jehova guanọ nin ikpea rẹkpa azagba-uwa nọnsele ziẹn ikolu nin ele deba ọle mhọnlẹn. (1 Tim. 5:8) Ọrẹyiriọ, ọkhẹke nin ikhuo ne bọ ọdọ ha re ẹghe ọbhi otọ rẹ tie iBaibo yẹ ria eria nyan ọlẹn. Sẹyẹ, ọkhẹke nin ele ha nan erọnmhọn ji Jehova. Sokpan, ọnan dẹ sabọ ha nọghọ ele rẹ lu, ranmhude ele wo mhọn emhin ne bunbun nin ele lu bhi obọ. Bhiriọ, ele ki ha riale ghe, ele ida miẹn ẹghe, la ahu nin ele ha rẹ tie iBaibo yẹ rẹ nan erọnmhọn. Sokpan, emhin ne khẹke nin ele lu khenan. Bezẹle? Ranmhude, Jehova guanọ nin ọdeọde tobọle ha bọn ikolu nin ọle deba Ọle mhọnlẹn okhun.—Acts 17:27.

7. Be ha sabọ re ọle lẹkhẹ nin okhuo rẹ ha deuhọnmhọnre nin ọdọ ọle?

⁷ Bhi ọsi ẹmhọanta, okhuo dẹ wẹnna kaka nin ọle da sabọ ha deuhọnmhọnre nin ọdọ ọle, ranmhude, ọ bha gba nin ọdọ ọle fo. Sokpan, ahamiẹn okhuo lẹn ebezẹle nin Jehova da taman ọlẹn nin ọle ha deuhọnmhọnre nin ọdọ ọle, ọ ki lẹkhẹ nanlẹn rẹ lu iriọ.

8. Beji Ephesians 5:22-24 rẹman, bezẹle nọn da khẹke nin okhuo nọn ga iJehova ha deuhọnmhọnre nin ọdọ ọle?

⁸ Ebezẹle nin okhuo nọn ga iJehova da muegbe nin ọle rẹ ha deuhọnmhọnre nin ọdọ ọle hi, Jehova taman ọle nin ọle ha lu iriọ. (Tie Ephesians 5:22-24.) Ọle wo rẹọbhọ ghe, Jehova nin Aba ọle nọn ribhi okhun wo manman hoẹmhọn ọlẹn, ghe ọle ida taman ọlẹn nin ọle dọ lu  emhin nọn ida mhẹn ọle bhi egbe.—Deut. 6:24; 1 John 5:3.

9. Be ha sabọ nabhọre sade okhuo deuhọnmhọnre nin ọdọ ọle beji Jehova taman ọlẹn nin ọle lu?

⁹ Ọne agbọn nan ki ha si ikhuo ọbhọ nin ele fikeke gbe adia nesi Jehova, ghe ọ dẹ re ekpẹn si ele bhi egbe re sade ele deuhọnmhọnre nin ọdọ ele. Bhi ọsi ẹmhọanta, ẹbho ne bha lẹn Jehova, ele ta ọta nọn sẹnian. Ranmhude Jehova hoẹmhọn ikhuo, ọle ida taman ele nin ele lu emhin nọn ha re ekpẹn si ele bhi egbe re. Ahamiẹn okhuo wẹnna kaka deuhọnmhọnre nin ọdọ ọle beji Jehova taman ọlẹn nin ọle lu, ọ ki sabọ re ọfure bi eghọnghọn re bhi azagba-uwa. (Ps. 119:165) Ọle, ọdọ ọle bi imọn nesele dẹ miẹn elele sade ọle lu inian.

10. Be imhan ha sabọ miẹn luẹ bhi ijiẹmhin ọsi Carol?

¹⁰ Ahamiẹn okhuo deuhọnmhọnre nin ọdọ ọle arẹmiẹn ọ bha gba nin ọdọ ọle fo, ọle ki rẹman ghe ọle hoẹmhọn iJehova. Ranmhude, Jehova re ọle mundia nin ọle ha yi ọdafẹn nọnsọle. Okhuo ọkpa natiọle Carol nọn nyẹnlẹn bhi South America da yọle: “Mẹn lẹnmhin ghe ọdọ mẹn dẹ sabọ fiobọdọn. Mẹn yẹ lẹn ghe, uwedẹ nin mẹn ha rẹ lu emhin sade ọle fiobọdọn dẹ rẹman si ikolu nin mẹn bi Jehova ko mhọnlẹn manman ziẹn. Bhiriọ, mẹn dọnmhegbe rẹ sẹyẹ ha deuhọnmhọnre nanlẹn nin mẹn da re Aba mẹn nọn ribhi okhun ha ghọnghọn.”

11. Be rẹkpa obhio mhan ọkpa natiọle Aneese rẹ sabọ ha rẹhunmhan ọdọ ọle? Be imhan ha sabọ miẹn luẹ bhi ijiẹmhin nọnsọle?

¹¹ Ahamiẹn okpea bha rẹman okhuo ọle ghe ẹmhọn ọlẹn rẹtẹ ọle, ọ sabọ rẹ ha nọghọ ọne okhuo rẹ ha mun ekpẹn nanlẹn yẹ deuhọnmhọnre nanlẹn. Sokpan, bha ji mhan fẹghe ebi obhio mhan nin okhuo natiọle Aneese rẹ lu emhin yẹ ẹghe nin ọnan rẹ sunu ji ọle. Ọle da yọle: “Mẹn ki dọnmhegbe nin mẹn hẹi ha re ẹmhọn gbanọ ọbhi ẹkẹ, ranmhude, mhan rebhe dẹ sabọ fiobọdọn. Mẹn guanọ nin mẹn ha re ọkhọle rebhe rẹ rẹhunmhan beji Jehova lu. Mẹn ha lu inian, udu nọnsẹmhẹn ki wo lọre.” (Ps. 86:5) Ahamiẹn okhuo rẹhunmhan ọdọ ọle, ọ ki lẹkhẹ nanlẹn rẹ ha deuhọnmhọnre nanlẹn.

12. Ijiẹmhin ọsi ẹbho nela Baibo tẹmhọnlẹn?

¹² Ẹbho eso tale ghe ọria nọn wẹghẹ, ọle deuhọnmhọnre. Sokpan, ọnan iyi ẹmhọanta. Baibo tẹmhọn ijiẹmhin ọsi ẹbho ne ha deuhọnmhọnre  arẹmiẹn ele mhọn izebhudu. Bha ji mhan fẹghe ebi mhan ha sabọ miẹn luẹ bhi ijiẹmhin ọsi Jesu, Abigail, bi Mary.

13. Bezẹle nin Jesu da khuaẹloghe iJehova nin Ọle ha dia ọle? Gbotọle fanọn an.

¹³ Jesu degbere ha ribhi odotọ ugbẹloghe nọnsi Jehova. Ọkpakinọn, ọ iyi ranmhude ọle bha lẹn ejaye, la ọle bha guẹ emhin soso. Uwedẹ nin Jesu rẹ ha man ẹbho emhin, bi uwedẹ nin ene iman-emhin rẹ mun ẹbho ẹlo kore rẹman ghe, Jesu wo manman lẹn emhin. (John 7:45, 46) Ranmhude Jehova tobọle lẹn ghe Jesu wo manman lẹn emhin, ọle zẹle nin ọle da re otọ nanlẹn rẹ deba ọle man otọ bi okhun. (Prov. 8:30; Heb. 1:2-4) Jehova ki riọ Jesu kpanọ bhi uu fo, ọle da re ahu rebhe ne ribhi otọ bi okhun nanlẹn. (Matt. 28:18) Arẹmiẹn Jesu wo manman lẹn emhin, ọle sẹyẹ khuaẹloghe iJehova nin Ọle ha dia ọle. Bezẹle? Ranmhude, ọle hoẹmhọn Aba ọle nin Jehova.—John 14:31.

14. (a) Be ọdọ ha sabọ miẹn luẹ bhi uwedẹ nin Jehova rẹ ghe ikhuo? (b) Be bhọ ọle ha yẹ miẹn luẹ bhi ebi a gbẹn ọbhi Proverbs 31?

¹⁴ Ebi ọdọ ha sabọ miẹn luẹ bhi ijiẹmhin nọnsi Jesu. Ọ iyi ranmhude ikhuo bha lẹn ejaye zẹle nin Jehova da ne ele ọbhi odotọ ikpea. Ranmhude ikhuo wo yẹ lu uhọnmhọn-emhin bhi ẹlo nọnsi Jehova, ọle zẹle nin ọle da yẹ zẹ ele nin ele dọ deba Jesu gbẹloghe. (Gal. 3:26-29) Jehova gbaẹkẹ Ọmọn nọnsọle sẹbhọ ghe, Ọle da re ọle ọbhi ihe nọn khua. Iriọ ọ yẹ khẹke nin ọdọ lu. Ọ dẹ ha yi emhin ẹwanlẹn sade ọdọ re otọ nin okhuo ọle rẹ sabọ ha lu emhin eso. Baibo taman mhan emhin kẹkẹ nin okhuo nọn guẹ emhin ha sabọ lu. Bhi ọsi ijiẹmhin, ọ da yọle ghe okhuo nọn guẹ emhin dẹ sabọ ha gbẹloghe uwa yẹ do ẹki. (Tie Proverbs 31:15, 16, 18.) Ọle iyi igbọn nan ire otọ nan rẹ ta ebe ribhi ọkhọle nọnsọle dagbare. Sokpan, ọdọ ọle gbaẹkẹ ọle. Ọle yẹ ka ọle ehọ. (Tie Proverbs 31:11, 26, 27.) Ahamiẹn okpea re inian re ifuẹkẹ rẹ ha nin okhuo ọle lu emhin, ọ ki lẹkhẹ nin okhuo ọle rẹ ha deuhọnmhọnre nanlẹn.

15. Be ikhuo ha sabọ miẹn luẹ bhi ijiẹmhin nọnsi Jesu?

¹⁵ Ebi ikhuo ha miẹn luẹ bhi ijiẹmhin nọnsi Jesu. Arẹmiẹn Jesu manman lẹn emhin, ọle iriale ghe ọ dẹ re ekpẹn sibhi ọle bhi egbe re sade ọle degbere bhi odotọ ugbẹloghe nọnsi Jehova. (1 Cor. 15:28; Phil. 2:5, 6) Iriọ yẹ nọn rẹji ikhuo. Ahamiẹn ele rẹkhan ijiẹmhin nọnsi Jesu, ele ida ha riale ghe ọ dẹ re ekpẹn si ele bhi egbe re sade ele deuhọnmhọnre nin ọdọ ele. Ele ki wo ha re iyobọ nin ọdọ ele. Ọ igheghe yi ranmhude ele hoẹmhọn ọlẹn zẹle nin ele ha da lu ọnan, sokpan, ranmhude oyẹẹ bi ekpẹn nin ele mhọn da Jehova.

16. Beji 1 Samuel 25:3, 23-28 rẹman, ọnọghọ nela Abigail kuẹlo da? (Fẹ adudu nọn ribhi odalo ọne ebe nan ghe.)

¹⁶ Abigail da ha mhọn ọdọ natiọle Nabal. Okpea nọn khu ọsi egbe ọle ọkpa, nọn hianbhegbe, nọn imhọn unun ekhuẹnmhẹn, ọle Nabal ha khin. Ọrẹyiriọ, Abigail bha nẹ zẹ ọle obọ. Sade egbe Nabal lọ Abigail nọn, ọle a rẹ wo re otọ nin David bi ikpea ne rẹkhan ọlẹn rẹ dọ gbe ọle a. Sokpan, ọle bha lu iriọ. Ọle da jẹje lu emhin rẹ gbega ọdọ ọle bi azagba-uwa nọnsọle. Ọ bha lẹkhẹ nin Abigail rẹ mundia bhi odalo eyokhọnlẹn 400 ha ne iDavid talọ. Izebhudu ọle rẹ sabọ lu ọnan. Ọle bhọ da tale ghe, nan ka olukhọ ọsi ọdọ ọle, ọle bhi obọ. (Tie 1 Samuel 25:3, 23-28.) David da tale ghe, Jehova hi ọnọn noo ọne okhuo nan rẹ dọ rẹkpa ọle, nin ọle hẹi lu emhin ọbe nin ọle rẹ ha khian dọ lu.

17. Be ọdọ ha sabọ miẹn luẹ bhi ijiẹmhin ọsi David bi Abigail?

¹⁷ Ebi ọdọ ha sabọ miẹn luẹ bhi ijiẹmhin nọnsi Abigail. Okhuo nọn mhọn ẹwanlẹn, ọle Abigail ha khin. Ọ da wo ha yi emhin ẹwanlẹn nin David rẹ ka ọle ehọ. Ranmhude ọnan, ọle da sabọ rẹban ugbele nin ọle rẹ muegbe ọle. Ẹlẹnan nian yẹ, ọ dẹ ha yi emhin ẹwanlẹn sade ọdọ re ehọ ọbhi ebi okhuo ọle ta, ọkuẹsẹ ọle tare ebi a  ha rẹ re emhin khian yẹ bhi uwa. Asabọmiẹn ebi okhuo ọle tale ha rẹkpa ọle rẹ zẹ emhin nọn mhẹn nin ọle ha lu.

18. Be ikhuo ha sabọ miẹn luẹ bhi ijiẹmhin nọnsi Abigail?

¹⁸ Ebi ikhuo ha sabọ miẹn luẹ bhi ijiẹmhin nọnsi Abigail. Ahamiẹn okhuo deuhọnmhọnre nin ọdọ ọle ranmhude oyẹẹ nin ọle mhọn da iJehova, azagba-uwa nọnsọle ki miẹn elele aharẹmiẹn ọdọ ọle iga iJehova, la ọdọ ọle ire obọ rẹkhan adia nesi Jehova. Okhuo nọn sẹnian ida ha guanọ uwedẹ nin ọle ha rẹ zẹ ọdọ ọle obọ. Sokpan, ọle ki sẹyẹ wo ha re ekpẹn bi idegbere rẹ nanlẹn lu emhin, nin ọdọ ọle da sabọ dọ ha mhọn ọne ọkhọle nin ọle rẹ dọ luẹ ẹmhọn iJehova. (1 Pet. 3:1, 2) Ọkpakinọn, aharẹmiẹn ọle bha vae dọ ha ga iJehova, ọ dẹ wo ha re iJehova ghọnghọn ghe, ọne okhuo sẹyẹ deuhọnmhọnre nanlẹn.

19. Ẹghela ọ bha rẹ khẹke nin okhuo rẹ hẹnmhọn nin ọdọ ọle?

¹⁹ Aharẹmiẹn okhuo deuhọnmhọnre nin ọdọ ọle, ọ bha khẹke nin ọle hẹnmhọn nanlẹn ahamiẹn ọdọ ọle taman ọlẹn nin ọle gbobọrauhi nesi Osẹnobulua. Bhi ọsi ijiẹmhin, ahamiẹn ọdọ ọle taman ọlẹn nin ọle bha-ohoghe, nin ọle ra, la nin ọle lu emhin ebe ebhebhe, ọ bha khẹke nin ọle re ehọ ọle bhọ. Jehova ọkhẹke nin ọrebhe ka ha hẹnmhọn nan, rẹ dọ sẹbhi ibhio mhan nin ikhuo ne ki bọ ọdọ. A ha taman obhio mhan nin okhuo nin ọle gbobọrauhi nesi Osẹnobulua, ọkhẹke nin ọle he. Sokpan, ọle ki re uwedẹ ekpẹn rẹ gbotọle fanọn an, ebezẹle ọle ida gbobọrauhi nesi Osẹnobulua.—Acts 5:29.

20. Be imhan rẹ lẹn yẹ ghe, Mary wo deba Jehova ha mhọn ikolu nọn ziẹnlẹn?

²⁰ Mary wo deba Jehova ha mhọn ikolu nọn ziẹnlẹn. Ọle wo lẹn Ọta nọnsi Jehova nọnsẹn. Ẹghe nin Mary rẹ ha ne Elizabeth nọn yi inẹn iJohn nọn gbe ẹbho ruẹ bhi amẹn talọ, ọ gbera ijianlẹn 20 nin ọle sounun ọlẹn bhi obọ iBaibo nan re urolo Hebrew gbẹn. (Luke 1:46-55) Arẹmiẹn Joseph bi Mary muegbe nin ele rẹ lọnmhọn egbe, ọ iyi Joseph ẹhi nọnsi Jehova ka bu re dọ ne talọ. Mary ọne ẹhi bu re dọ taman ọlẹn ghe, ọle dẹ biẹ Ọmọn nọnsi Osẹnobulua. (Luke 1:26-33) Jehova wo manman lẹn Mary nọnsẹn. Ọle lẹn sẹbhọ ghe, Mary dẹ hoẹmhọn Ọmọn nọnsọle, yẹ gbẹloghe ọle nọnsẹn. Mary wo sẹyẹ deba iJehova ha mhọn  ikolu nọn ziẹnlẹn, arẹmiẹn Jesu riọ kpanọ ha khian okhun fo.—Acts 1:14.

21. Be bhọ ikpea ha sabọ miẹn luẹ bhi ijiẹmhin nọnsi Mary?

²¹ Ebi ikpea ha sabọ miẹn luẹ bhi ijiẹmhin nọnsi Mary. Okpea nọn wanlan dẹ ha ghọnghọn sade okhuo ọle manman lẹn iBaibo nọnsẹn. Ọle ida ji ọnan da ha ba ọle bhi egbe, la ọle ida ha riale ghe, okhuo ọle ho nin ọle re egbe ọle kiẹn ọdafẹn bhi uwa zẹle nin ọle da manman lẹn Baibo. Okpea nọn wanlan lẹn sẹbhọ ghe, okhuo nọn lẹn Baibo nọnsẹn dẹ sabọ rẹkpa azagba-uwa nọnsọle. Sokpan, aharẹmiẹn okhuo lẹn emhin nẹ ọdọ ọle, ọdọ ọle ọ sẹyẹ khẹke nọn ha mun ọkalo bhi oga azagba-uwa nọnsọle, bi bhi emhin nekẹle ne rẹtẹ oga nọnsi Jehova.—Eph. 6:4.

22. Be bhọ ikhuo ha sabọ miẹn luẹ bhi ijiẹmhin nọnsi Mary?

²² Ebi ikhuo ha sabọ miẹn luẹ bhi ijiẹmhin nọnsi Mary. Arẹmiẹn ọkhẹke nin okhuo ha deuhọnmhọnre nin ọdọ ọle, ọkhẹke nin ọle yẹ tobọle wẹnna kaka rẹ ziẹn ikolu nin ọle bi Jehova ko mhọnlẹn. (Gal. 6:5) Ranmhude ọnan, ọkhẹke nin ọle ha re ẹghe ọbhi otọ rẹ tie iBaibo yẹ ria eria nyan ọlẹn. Ọnan ki wo rẹkpa ọle rẹ wo ha hoẹmhọn iJehova yẹ mun ekpẹn nanlẹn. Sẹyẹ, ọ ki rẹkpa ọle rẹ ha ghọnghọn beji ọle rẹ deuhọnmhọnre nin ọdọ ọle.

23. Elele nela ikhuo ha miẹn sade ele deuhọnmhọnre nin ọdọ ele? Elele nela azagba-uwa nọnsele bi agbotu ha yẹ miẹn sade ele lu iriọ?

²³ Ikhuo ne deuhọnmhọnre nin ọdọ ele ranmhude ele hoẹmhọn iJehova, miẹn eghọnghọn bi ọkhọnlẹn bhi iẹnlẹn gbera ene ideuhọnmhọnre nin ọdọ ele. Ele ki yẹ ha yi ijiẹmhin esili rẹji elasẹre. Ele ki sẹyẹ sabọ ha re ọfure re bhi azagba-uwa bi agbotu nin ele ye. (Titus 2:3-5) Ẹlẹnan nian, ikhuo hi ene bun nẹ bhi ẹwẹ ẹbho ne ga iJehova. (Ps. 68:11) Ọrebhe ne ga iJehova, rẹ sẹbhi ene ikpea bi ene ikhuo, dẹ sabọ re eghọnghọn re bhi ẹkẹ agbotu. Bhi uhọnmhọn-ọta nọn ki sẹ ọle bhi egbe, mhan dẹ zilo nyan ebi mhan ha rẹ sabọ lu ọnan yẹ.