Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

BUŊGƐI PƐƐKƐI 6

‘Wana Pɔnɔɔ Cho Wana Lanɔɔ Bolleŋ Ni’

‘Wana Pɔnɔɔ Cho Wana Lanɔɔ Bolleŋ Ni’

“I hɛnaŋ nya mi la sina pɛŋgu maa Kiliti ndu cho wana pɔnɔɔ bolleŋ ni. Nduyɛ, wana lanɔɔ ndu ndu wana cho ndu bolleŋ ndo cho pɔnɔ ndɔ ni.”—1 KƆLIŊ. 11:​3.

CHONDII 13 Kiliti Cho Taamasi Naa Ni

SƆƆŊ KULLOŊ O BUŊGƐI HEI NIŊ *

1. Te ndepilɛnɔɔ yeema pɛ mbo chal puaapilɛnɔɔ o ba o nɔɔ niŋ, nyunala kuɛɛ o nɔ yɛ mbo nyunaŋ?

CHIISU cho kunda leKilisiɔŋndo bolleŋ ni. Nduyɛ, wana walaŋndo o cho ni. Kɛ te wana lanɔ Kilisiɔŋnɔɔ chal pɛ o nɔɔ, mi che bɛɛ pɔnɔ ndɔ cho walaŋ te, kɛ ndu cho ndu bolleŋ ni. Lepum mii wa ikala le mi lanɔɔ diikuŋ kɛɛsiaa hoo. Lelaŋ, te wana lanɔɔ yeema pɛ mbo chal puaapilɛnɔɔ o ba o nɔɔ niŋ, o nɔ mbo nyunaŋ aa: ‘Yɛɛ chɔm yɛ maa puaapilɛnɔɔ hoo cho wa bolle yuŋgu kɛndɛ? Baa sɔɔŋ iMɛlɛkayaŋ cho pa nyɛ sɔvɛ o yoomu ndɔɔ niŋ? Le yɛɛ ya yiyaŋ yɛ maa puaapilɛnɔɔ hoo cho tosa miŋ nɔ chaŋyɛi kpɛɛluŋnde a Chɛhowa te ŋ chal pɛ o nɔɔ niŋ?’ O nɔ vɛlɛ mbo nyunaŋ aa: ‘Suliŋnda kuɛɛ ya nɔ yɛ mi nɔ le mi nɔ naa huŋ wa o kɛndɛ? I cho pa wana biuwaŋ, nduyɛ I nɔ pa kɛndɛi? Baa chaŋyɛi nii a Chɛhowa cho pa ikala poŋ?’ (Ikili. 4:​9, 12) Te wana lanɔɔ tosa pɛ kɛɛsiaala kɛndɛlaŋ tuupa mbo chal o nɔɔ, keŋ cho tosa mbo wa a kɔl kɛndɛ o nɔ ndɔɔ niŋ, nduyɛ ma sɔla batiuwaa.

2. Yɛɛ naŋ cho yɛ yaasiaa o buŋgɛi hei niŋ?

2 Ndepiliaa naa o miiliɔŋndaŋ niŋ cho taamasi kɛndɔɔ kɛsioo, le piaandaa ndaa tusiŋndo o ba bɛŋgu. Le hei, ŋ nɔ miŋ chandu nda tau! Ŋ cho bɔɔ a kɔl kɛndɛ le mɛɛ naŋ cho Chɛhowa piɛiyo a nda latulu yɛ. O buŋgɛi hei niŋ, ŋ cho mulilaŋ sɔla le nyunalaŋ la yaa: (1) Ɔɔ simultaŋ latiŋ la laanduaa sɔla laŋ? (2) Le yɛɛ lanɔɔ nɔ yɛ mbo tusiŋ pɔnɔ ndɔ o ba bɛŋgu? (3) Yɛɛ piaanduaa a laanduaa Kilisiɔŋnda pɛɛku yɛ o taamasi Chiisu, Abikee, a o Meele kalaa Chiisu wo niŋ, te o hiŋ pɛ a tusiŋndo okɔɔ?

SIMULTA KUƐƐ KOMALLƐ LAANDUAA KILISIƆŊNDA?

3. Le yɛɛ bahawɛilaŋ la komallɛ wanaa cho o nɔɔ niŋnda?

3 Ke sɔvɛ fula Chɛhowa o ba wo nɔɔ cho ni. (1 Chɔŋ 1:​8) Kɛ wanaa chal o nɔɔ niŋnda cho walaŋ te. Le sabu koŋ Diom Mɛlɛkaa dimi ni maa “sɔɔŋ palaŋ” cho komal wanaa chal o nɔɔ niŋnda. (1 Kɔliŋ. 7:​28) Ŋ yaasiaŋndɔ simultaŋ latiŋ la komal laanduaa laŋ.

4. Le yɛɛ lanɔɔ yiyaŋ yɛ maa te o wa pɛ pɔnɔ ndɔ o ba bɛŋgu, bɛɛle ndɔleŋ le cho tolɔɔ toolo?

4 Lepum mi fondaŋ wana lanɔɔ mandaŋndo tosa mbo yiyaŋ maa te o wa pɛ pɔnɔ ndɔ o ba bɛŋgu, bɛɛle ndɔleŋ le cho tolɔɔ toolo. Mi ndepilɛnɔ pilɛ diolaŋ Malisol cho Amɛlika wo dimi aa: “I sina maa Chɛhowa tosa kɛɛsiaa ni le mi piaanduaa wa chilaŋ, okoŋ mi laanduaa wa nda o ba bɛŋgu. Kɛ simullo pila i cho ni le mi ke kɛɛsiaa hoo bɛɛleŋ kanifuule, naa ya sul la, ma dimul waŋ laanduaa maa puaa nɔ ma hiou nda o nyɛ o nyɛ niŋ te.”

5. Yiyaŋnda wɔɔŋnda kuɛɛ puaa apum nɔ yɛ a waŋ laanduaa okɔɔ?

5 O baa pilɔɔ choo, mi wana lanɔɔ chal wana pɔnɔ nɔ yiyaŋndo maa waŋ laanduaa cho a sɔvɛ le wo o ba. Mi ndepilɛnɔ pilɛ Saut Amɛlika diolaŋ Ivɔŋ dimi aa: “O fondaŋ ya cho wo, puaa fɛlɛŋ nda ke nyɛdiaa okoŋ mi waŋ laanduaa mɛɛlu dio. Chuaa laanduaa feleŋguaa nɔ ni ma yau nduyɛ ma dindi chiɛiyo. Kɛ mi puaambuaa feleŋguaa chal okoŋ mi kalaa ndaa a yemaa ndaa tosal nda nyɛ o nyɛ. Nduyɛ ma dimul nda maa nda cho masaa chiɛiniŋ ni.” Mi ndepilɛnɔ pilɛ Eesiaa diolaŋ Yiŋgiliŋ bɛɛ dimi aa: “Ŋ nɔ tale pum o suɛi nɛi maŋgalɛi niŋ, nduyɛ tɛɛsiaa taloo hoo cho ni maa, waŋ laanduaa cho wanaa taasi le. Lelaŋ nda nɔ ni ma tosa waltaŋ chiɛiniŋ. Nduyɛ, a nɔ ma chɔm piaandaa ndaa yiyaŋnda ndalaŋ te.” Te pɔnɔɔ nɔ pɛ yiyaŋ waa naa, keŋ tosa mbo bii laa ndɔ biyɔɔ wɔɔŋndo. Hei chɔm maa o cho taamasi Chiisu wo tolɔɔ kɔɔli le. Nduyɛ mi keŋ tɛɛmbuu Chɛhowa kɔllo tau.—Ɛfi. 5:​28, 29; 1 Pitɛ 3:​7.

6. Yɛɛ laanduaa nɔ yɛ ma tosa le ma kindi chaŋyɛi ndɛi a Chɛhowa?

6 A mɛɛ naŋ pɛɛku o buŋgɛi naŋ hiou ve niŋ yɛ, Chɛhowa yeema mi piaanduaa ke yuŋgula ndalaŋ nyɛm nda hauba woŋ, ma mala nda o ndu piɛiyo niŋ, nduyɛ ma buulaŋ le yeemaŋ ndaŋ. (1 Timo. 5:​8) A koŋ kpou, laanduaa nɔ ma chua teleŋndo le diomndaŋ veeloo o Baabuiyo niŋ lepaa o lepaa nduyɛ ma yiyaŋ lechoo. A nɔ vɛlɛ ma wa piɛileŋ o Chɛhowa lo a kɔllo kpou. Hei ve bɛɛŋ bɛɛŋ le laanduaa le kanifuule, a cho kpɔndi kpɔndi. Lepum ma yiyaŋ maa a nɔ teleŋ ɔɔ mayoomu le sɔɔŋ muŋ tosa le. Kɛ i cho bɔɔ suɛi sɔvɛ le ma nɔ teleŋndo le muŋ tosaa. Le yɛɛ? Kanifuule, Chɛhowa yeema naa pilɛŋ pilɛŋnda kpou miŋ sɔɔŋguu ndu ikɛi kpɛɛluŋ, nduyɛ mi chaŋyɛi nɛi a ndu wa ikala poŋ.—Walta. 17:​27.

7. Yɛɛ tosa yɛ mii wa tɛtɛlɛ le mi lanɔɔ ke pɔnɔ ndɔ bɛɛleŋ, nduyɛ mbo diikuŋ ndu?

7 I cho tonya maa lanɔɔ nɔ mbo tosa wallo kalaŋ le halikpeŋ mbo diikuŋ pɔnɔ ndɔ kanifuule, pɔnɔ ndɔ cho walaŋ te. Kɛ te o bii pɛ bila le sabu Chɛhowa yeema ndu mbo diikuŋ pɔnɔ ndɔ nduyɛ mbo ke ndu bɛɛleŋ ndo, i cho wa tɛtɛlɛ le mbo diikuŋ ndu.

LE YƐƐ LANƆƆ NƆ YƐ MBO TUSIŊ PƆNƆ NDƆ O BA BƐŊGU?

8. A mɛɛ Ɛfisiaŋnda 5:​22-24 dimi yɛ, le yɛɛ lanɔɔ nɔ yɛ mbo tusiŋ pɔnɔ ndɔ o ba bɛŋgu?

8 Lanɔɔ nɔ mbo tusiŋ pɔnɔ ndɔ o ba bɛŋgu kanifuule, keŋ Chɛhowa yeema ndu ni mbo tosa. (Nuawɔ Ɛfisiaŋnda 5:​22-24.) Lanɔɔ sina maa Chɛhowa kaala ndu. Nduyɛ o sina maa nyɛ chuu ndu tɔnɔɔ wo Chɛhowa dimul ndu le tosaa ni. Le hei, o tiindaŋ Chɛhowa tau.—Ditɔnɔ. 6:​24; 1 Chɔŋ 5:​3.

9. Yɛɛ yɔŋnuŋ yɛ te lanɔɔ diikuŋ pɛ kɛɛsiaa Chɛhowaa le pɔnɔ ndɔ tusiŋndo o ba bɛŋgu?

9 Mi wanaa cho o chieeŋndo niŋnda dimul waŋ laanduaa maa te a tusiŋ pɛ piaandaa ndaa o ba bɛŋgu, bɛɛle ndaleŋ le cho tolɔɔ toolo. Mi yiyaŋ waa naa tosa mi waŋ laanduaa kɛɛ kɛɛsiaa Chɛhowa tosa a chilaŋ chuaa okɔɔ wo diikɔŋndo. O kpeekpei niŋ, wanaa nɔ yiyaŋnda waa naa wa sina Mɛlɛka naa kaalaa le. Fɛɛŋ bɛɛ Chɛhowa ke chuauwaa nduaa kaalaa sawa tosa mi bɛɛle ndaleŋ le tol toolo wo le. Te lanɔɔ tosa pɛ wallo kalaŋ le kɛɛsiaa Chɛhowaa diikɔŋndo, keŋ tosa mi kɔl nyuloo wa o yuŋgoo niŋ. (Sam 119:​165) Nduyɛ hei tosa mi ndupila, pɔnɔ ndɔ, a chuauwaa nduaa kpou sɔla tɔnɔɔ.

10. Yɛɛ naŋ pɛɛku yɛ o nyɛ Kalɔl dimi wo niŋ?

10 Te lanɔɔ tusiŋ pɛ pɔnɔ ndɔ o ba bɛŋgu, hei chɔm maa o ke kɛɛsiaa Chɛhowaa bɛɛleŋ nduyɛ maa o kaala ndu. Mi Kalɔl cho Saut Amɛlika wo dimi aa: “I sina maa mi pɔnɔ nuu benduŋ. I sina vɛlɛ maa, mɛɛ ya cho biondɔŋnda laŋ biyɔɔ yɛ cho chɔm ni mɛɛ kpɛ ya che chaŋyɛi nii a Chɛhowa isɔvɛ yɛ. Le hei mi kindiŋ le ndu tusiŋndo o ba bɛŋgu kanifuule, I yeema mi nɛŋi Finya ni cho o choo choo niŋndo kɔllo.”

11. Yɛɛ mala yɛ ndepilɛnɔ pilɛ diolaŋ Anɛɛsi le mbo wa wana malaa haki, nduyɛ yɛɛ naŋ pɛɛku yɛ o nyɛ o dimi wo niŋ?

11 Te lanɔɔ che pɛ maa pɔnɔ ndɔ buulaŋ a yeemaŋ ndɔŋ vɛlɛ a yiyaŋnda ndɔlaŋ okɔɔ le, i wa ikala le mbo ke pɔnɔ ndɔ bɛɛleŋ nduyɛ mbo diikuŋ ndu. Tofawɔ nyɛ ndepilɛnɔ pilɛ diolaŋ Anɛɛsi dimi wo. Mbo dimi aa: “Te i waa naa yɔŋnuŋ pɛ, I dounuŋ tumbe le. Mi loonuŋ maa naa kpou miŋ tosa biondɔŋndaŋ. Lelaŋ kpeleŋ nuu cho ni le mi mal ndu haki fasɛi mɛɛ Chɛhowa mal naa haki yɛ. Nduyɛ te I mal ndu pɛ haki, mi keŋ tosa miŋ wa o kɔl nyulu niŋ.” (Sam 86:​5) Te lanɔɔ wa pɛ wana malaa haki, keŋ tosa mii wa tɛtɛlɛ le mbo diikuŋ pɔnɔ ndɔ.

YƐƐ NAŊ PƐƐKU YƐ O TAAMASELIILA CHO O BAABUIYO NIŊNDAŊ NIŊ?

12. Taamaseliila kuɛɛ la cho yɛ o Baabuiyo niŋ?

12 Mi waŋnda apum yiyaŋ maa wana tusiaŋndo cho wana dialuŋ kala le. Kɛ keŋ cho tonya kposoŋ te. Baabuiyo nɔ taamaseliilaŋ tau a wanaa tusiaŋnda okɔɔ, a ndaa nɔ kɔl simulaa wa. Ŋ yaasiaŋndɔ miŋ che nyɛ naŋ pɛɛku o taamasi Chiisu, Abikee, a o Meele wo niŋndo.

13. Tɛɛsiaawɔ le sabu Chiisu tusiŋ Chɛhowa o ba bɛŋgu wo?

13 Mi Chiisu diikuŋ Chɛhowa teleŋ o teleŋ. Kɛ keŋ chɔm naa maa o nɔ taasi le le. Mɛɛ Chiisu ndoo pɛɛku waŋnda o nɛi tɛtɛlɔɔ niŋ yɛ chɔm ni maa wana taasioo o cho ni. (Chɔŋ 7:​45, 46) Chɛhowa sina maa Chiisu nɔ taasioo tau. Lelaŋ o chɛl ni ma tosa wallo diompilɛ, mɛɛ o wa nyɛ o nyɛ toosiaa o choo choo niŋ a o chieeŋndo choo. (Pulɔ. 8:​30; Hibu. 1:​2-4) Nduyɛ mɛɛ o sɔla fulasɛiniŋndo mbo miiŋgu choo choo, mi Chɛhowa ke ndu kpaayaa ‘nyɛ o nyɛ fee choo.’ (Maa. 28:​18) Mi che bɛɛ Chiisu nɔ taasioo tau, kɛ mbo diikuŋ nɛi chɔmaa Chɛhowa ke ndu wo. Le yɛɛ? Kanifuule, o kaala Finya ndɔ.—Chɔŋ 14:​31.

14. (a) Chɛhowa che bɔɔ waŋ laanduaa a sɔvɛ. Yɛɛ piaanduaa pɛɛku yɛ o hei niŋ? (b) Yɛɛ nda pɛɛku yɛ vɛlɛ o nyɛ Pulɔwaa 31 dimi wo niŋ?

14 Nyɛ piaanduaa pɛɛku wo. Chɛhowa yeema mi laanduaa diikuŋ piaandaa ndaa. Kɛ hei chɔm naa maa Chɛhowa chi nda a sɔvɛ le le. Le chɔmndo kɛsɛ maa o che waŋ laanduaa a sɔvɛ, mbo hɛli nda atiŋ a puaa, le ma huŋ wa a Chiisu latulu o masaleŋ choo. (Kalee. 3:​26-29) Le mɛɛ Chɛhowa nɔ tiindaŋndo o Po ndɔɔ niŋ yɛ o ke ndu kpaayaa nyɛ o nyɛ fee choo ni. O nɛi pilɛ koŋ choo, mi pɔnɔ nɔ taasioo wo ke laa ndɔ kpaayaa o tiŋ. Mi Baabuiyo chɔm sɔɔŋ ŋtiŋ ŋ lanɔ taasioo tosa woŋ. Mbo dimi maa mbo chaa chiɛi ndɔɔ biyɔɔ, mbo pendu lɛŋndeŋ, mbo chaa nyɛm ndɔŋ biyɔɔ nduyɛ mbo chaa yulaleŋ tosa. (Nuawɔ Pulɔwaa 31:​15, 16, 18.) Baabuiyo dimi naa maa chiɔɔ le lanɔɔ cho le. Le hei te o chɔm pɛ kɛɛsiaa ndɔɔ, pɔnɔɔ nɔ mbo tiindaŋ ndu nduyɛ mbo yaŋ ndu nilaŋ. (Nuawɔ Pulɔwaa 31:​11, 26, 27.) Te pɔnɔɔ ke pɛ laa ndɔ bɛɛleŋ o nɛi waa naa choo, keŋ tosa mi laa ndɔ wa a kɔl kɛndɛ le ndu diikɔŋndo.

Vɛɛ laanduaa nɔ taasioo wa tuallɛ taamasi Chiisu wo kɔɔli a mɛɛ o diikuŋ Chɛhowa yɛ? (Tofa pɛl 15)

15. Yɛɛ laanduaa pɛɛku yɛ o taamasi Chiisu wo niŋ?

15 Nyɛ laanduaa pɛɛku wo. Mi che bɛɛ mi Chiisu tosa sɔɔŋ bɔɔbɔɔ, kɛ o yiyaŋ naa maa te o diikuŋ pɛ Chɛhowa, bɛɛle ndɔleŋ le cho tolɔɔ toolo le. (1 Kɔliŋ. 15:​28; Chɔŋ 6:​38) O nɛi pilɛ koŋ choo, lanɔ nɔ taasioo wo yiyaŋ naa maa te o diikuŋ pɛ pɔnɔ ndɔ, bɛɛle ndɔleŋ le cho tolɔɔ toolo le. Mbo toolu pɔnɔ ndɔ o cho ko le mɛɛ o kaala ndu yɛ le, kɛ le mɛɛ o kaala Chɛhowa nduyɛ mbo nɔ bɛɛleŋ le ndu yɛ.

Mɛɛ Abikee kuɛ a nyɛdiaa le Deeve nda puaa nduaa chɔuwa, mbo sɔɔŋguu Deeve ikɛi le mbo soo o ndu lo. O baŋ wulaŋ, nduyɛ mbo wa Deeve nyɔɔloo maa o miŋgi maa le, yɔŋii o tosa haki wɔɔŋ wɔɔŋndo (Tofa pɛl 16)

16. A mɛɛ Saamiɛɛ Tasoo 25:​3, 23-28 dimi yɛ, simulta kuɛɛ Abikee wa yɛ biuwɔŋndo? (Tofa fotueiyo o kɔɔ.)

16 Abikee ndoo nɔ pɔnɔɔ diolaŋ aa Nabal. Wana ikaayioo finyaa hoo wa ni, nduyɛ o wa vɛlɛ wana heelaŋ. Ndoo nɔ balika melaa le. Kɛ a koŋ kpou, Abikee kɛɛ ndu le. Abikee ndoo tiuba mbo chalnuŋ mi Deeve a puaa nduaa ndaa kɔ dii pɔnɔ ndɔ, okoŋ mbo fula o saŋga koŋ niŋ. Kɛ o tosa lende kposoŋ te. Mbo kindiŋ o nɛi o nɛi niŋ le mbo manda pɔnɔ ndɔ a chiɛi ndɔɔ. Mi Abikee chɔm kɔl simulaa le puaa chɔuwa 400 sɔɔŋguuwo ikɛi, le mbo chɔm Deeve yiyaŋ ndɔɔ o nɛi lebɛɛ niŋ. Mbo dimul pɛŋ Deeve maa, ndu o bii tɔɔyaŋ ni le nyɛ pɔnɔ ndɔ tosa wo. (Nuawɔ Saamiɛɛ Tasoo 25:​2, 3, 23-28.) Mi Deeve sina maa Chɛhowa soliŋ Abikee kpeku ni le ndu silaa kioo. Nduyɛ mi hei kuuna ndu biondɔŋ wɔɔŋ wɔɔŋndo tosaa.

17. Yɛɛ piaanduaa pɛɛku yɛ o taamasi Deeve a Abikee wo niŋ?

17 Nyɛ piaanduaa pɛɛku wo. Wana lanɔ taasioo pila Abikee wa ni. Nduyɛ, le mɛɛ Deeve bɛɛ ndoo nɔ taasioo yɛ, mbo yaŋ sila ndɔɔ nilaŋ. Mi hei mala ndu o dii Nabal a yuŋgu ndɔɔ fondo fuu le. O nɛi pilɛ koŋ choo, te pɔnɔ nɔ taasioo wo wa pɛ kɛɛsiaalaŋ tosaa, mbo nyuna laa ndɔ le sinaa yiyaŋ ndɔɔ. Kɛlɛŋgaa mi nyɛ o dimi wo mala ndu dɔɔ le mbo fafaŋ kɛɛsiaa bɛnda le wo tosaa.

18. Yɛɛ laanduaa pɛɛku yɛ o taamasi Abikee wo niŋ?

18 Nyɛ laanduaa pɛɛku wo. Wana lanɔ nɔ bɛɛleŋ nduyɛ mbo nɔ kaalaa le Chɛhowa wo saŋga a yuŋgu ndɔɔ le, o yɔŋ bɛɛ mi pɔnɔ ndɔ ve Chɛhowa piɛi le. Nduyɛ, o nuuviaa nɛiyo le pɔnɔ ndɔ kiɔɔ le. Mbo ke pɔnɔ ndɔ bɛɛleŋ nduyɛ mbo tusiŋ ndu o ba bɛŋgu. Naapum mi keŋ nyindu pɛŋ pɔnɔ ndɔ le mbo pɛɛku a Chɛhowa okɔɔ. (1 Pitɛ 3:​1, 2) O yɔŋ bɛɛ mi pɔnɔ ndɔ kɛɛ le Chɛhowa piɛiyo, kɛ mi Chɛhowa naŋ kɔl a ndu le mɛɛ o chɔm lo lechoo wo nduyɛ mbo tusiŋ ndu o ba bɛŋgu yɛ.

19. Yɛɛ tosa yɛ mi lanɔ Kilisiɔŋnɔɔ kɛɛ pɔnɔ ndɔ diikɔŋndo?

19 Lanɔ Kilisiɔŋnɔɔ nɔ mbo diikuŋ pɔnɔ ndɔ, o yɔŋ bɛɛ mi pɔnɔ ndɔ ve Chɛhowa piɛi le. Kɛ te pɔnɔ ndɔ dimul ndu pɛ le mbo tosa nyɛ chɛlaŋ a sawala Baabuiyo le wo, o nɔ mbo chɛl te. Le taamaseliiyo, te o yɔŋ pɛ mi pɔnɔ ndɔ dimul ndu le mbo dimi choolaŋ, mbo kɔ tosa viileŋ ɔɔ mbo luei balaŋ o sɔɔŋ cheleŋ chɛlaŋ a Baabuiyo le woŋ niŋ, o nɔ mbo kɛɛ. Chɛhowa diikɔŋndo nɔ ni mbo wa nyɛ tasoo le Kilisiɔŋnɔ kɛ kɛ, hali ndepiliaa cho o nɔ laŋ nda bɛɛ. Lelaŋ, te a dimul pɛ lanɔ Kilisiɔŋnɔɔ le mbo tɛɛmbuu sawala Baabuiyo, o nɔ mbo chɛl te. Kɛ o nɔ mbo tɛɛsiaa le sabu o tosa ndi le wo o nɛi lebɛɛ niŋ.—Walta. 5:​29.

Tofa pɛl 20 *

20. Vɛɛ naŋ looku yɛ sina maa Meele ndoo nɔ chaŋyɛi kpɛɛluŋnde a Chɛhowa?

20 Meele ndoo nɔ chaŋyɛi kpɛɛluŋnde a Chɛhowa. Nduyɛ, ndoo sina Diom Mɛlɛkaa nyɛkɛndɛi. Le taamaseliiyo, mɛɛ nda wa suukaŋndo nda Lisabɛɛ kalaa Chɔŋ wana yiŋaa, mbo suaa a bolii Baabuiye o yaula maHibuluilaŋ niŋ hiouwɔɔ 20. (Luku 1:​46-55) Yiyaŋndɔ vɛlɛ a hei: Mi che bɛɛ Meele ndoo nɔ mbo chal Choosɛ o ba o nɔɔ niŋ, kɛ o cho o Choosɛ lo fɛŋ te Chɛhowa yɔŋ maalikɛinɔ ndɔɔ le. Meele fɛŋ maalikɛinɔɔ dimul maa ndu cho Po Mɛlɛkaa violɔɔ ni. (Luku 1:​26-33) Chɛhowa ndoo sina Meele nyɛkɛndɛi, nduyɛ ndoo nɔ tiindaŋndo o ndu niŋ maa o cho Po ndɔɔ kaala nduyɛ mbo manda ndu. A teleŋ Chiisu sɔla piɔmndo okoŋ mbo miiŋgu choo choo wo bɛɛ, mi Meele hiau lachi a chaŋyɛi kɛndɛi nɔɔ a Chɛhowa.—Walta. 1:​14.

21. Yɛɛ piaanduaa pɛɛku yɛ o taamasi Meele wo niŋ?

21 Nyɛ piaanduaa pɛɛku wo. Mi pɔnɔ taasioo naŋ kɔl tau te laa ndɔ sina pɛ Baabuiyo nyɛkɛndɛi. O tuulu kɔl a laa ndɔ le, nduyɛ o yiyaŋ naa maa laa ndɔ yeema mbo simnuŋ bolle yuŋgoo le. Mbo sina maa te laa ndɔ sina pɛ Baabuiyo a sawala mandaala Baabuiyo, keŋ cho tosa mbo mala yuŋgu ndɔɔ tau. Nduyɛ, o yɔŋ bɛɛ mi laa ndɔ hiou ndu dɛnɛ sinaa, o nɔ mbo sina maa kalaŋ ndɔɔ i cho ni le mbo chua chilaŋ o pɛɛku leyuŋgoo niŋ a o sɔɔŋ iMɛlɛkayaŋ cheleŋ niŋ.—Ɛfi. 6:​4.

Te o hiŋ pɛ a pɛɛkoo vɛlɛ a yiyaŋ yiŋgoloŋndo okɔɔ, yɛɛ laanduaa pɛɛku yɛ o taamasi Meele kalaa Chiisu wo niŋ? (Tofa pɛl 20, 22) *

22. Yɛɛ laanduaa pɛɛku yɛ o taamasi Meele wo niŋ?

22 Nyɛ laanduaa pɛɛku wo. Mi che bɛɛ lanɔɔ nɔ mbo tusiŋ pɔnɔ ndɔ o ba bɛŋgu, kɛ o nɔ mbo sina maa ndupila nɔ ni mbo kindi chaŋyɛi nduɛi a Chɛhowa. (Kalee. 6:​5) Le hei, o nɔ mbo nuuviaa teleŋndo le pɛɛkɔŋ ipilayaa tosaa, nduyɛ mbo wa yiyaŋndo o nyɛ o pɛɛku wo choo. Hei tosaa mala ndu mbo hiou lachi a kaalaa nɔɔ le Chɛhowa nduyɛ mbo nɔ bɛɛleŋ le ndu. Hei tosa vɛlɛ mbo wa a kɔl kɛndɛ le pɔnɔ ndɔ diikɔŋndo.

23. Vɛɛ laanduaa tusiaŋnda chuu yɛ ndapila, yuŋgu ndaa, a kundaa tɔnɔɔ?

23 Te laanduaa diikuŋ pɛ piaandaa ndaa le mɛɛ nda kaala Chɛhowa yɛ, ma wa a kɔl kɛndɛ nduyɛ ma nɔ kɔl hiniaa. Kɛ te a kɛɛ pɛ kɛɛsiaa Chɛhowaa diikɔŋndo, a ve a kɔl kɛndɛ le. Te a diikuŋ pɛ kɛɛsiaa Chɛhowaa a nɔɔ okɔɔ, mɛɛ taamasi kɛndɔɔ nda cho koŋ kɛsioo ni le feleŋguaa. Hei tosa mi kaalaa a kɔl nyuloo wa o yuŋgoo niŋ, a o kundaa niŋ. (Tai. 2:​3-5) Hau, waŋ laanduaa cho tau a cho Chɛhowa piɛiyo o laalaŋndo choo wa. (Sam 68:​11) Naa kpou nɔ kalaŋndo o kunda leKilisiɔŋndo niŋ, wana pɔnɔ ni, wana lanɔ ni. Ŋ cho chɔɔlu pɛɛku a hei okɔɔ o buŋgɛi cho lachi ve niŋ.

CHONDII 131 Nyɛ Mɛlɛka Mɔɔsa Pɛ

^ pɛl. 5 Chɛhowa tosa kɛɛsiaa ni le mi pɔnɔɔ wa laa ndɔ bolleŋ. Yɛɛ hei sim yɛ? Piaanduaa a laanduaa Kilisiɔŋnda tiuba ma pɛɛku tau o taamasi Chiisu wo niŋ, a waŋ laanduaa cheleŋ Baabuiyo soo a nda okɔɔ wa, te o hiŋ pɛ a tusiŋndo okɔɔ.

^ pɛl. 68 TƐƐSIAA LE FOTUEIYO: Mɛɛ Meele wa suukaŋndo nda Lisabɛɛ kalaa Chɔŋ wana yiŋaa, mbo suaa a bolii Baabui bɔɔbɔɔ o yaula maHibuluilaŋ niŋ okɔɔ.

^ pɛl. 70 TƐƐSIAA LE FOTUEIYO: Lanɔ Kilisiɔŋnɔɔ bɛɛ nɔ mbo nɔ teleŋndo le Baabuiyo pɛɛkoo a ba ndɔ, le halikpeŋ mbo kindi chaŋyɛi nduɛi a Chɛhowa.