Ir al contenido

Ir al índice

ARTÍCULO ÑA̱ KAʼVIYÓ 6

“Ta̱ ta̱a kúú ta̱ níʼi yichi̱ nu̱ú ñá ñaʼá”

“Ta̱ ta̱a kúú ta̱ níʼi yichi̱ nu̱ú ñá ñaʼá”

“Ta̱ ta̱a kúú ta̱ níʼi yichi̱ nu̱ú ñá ñaʼá” (1 COR. 11:3).

YAA 13 Ta̱ Jesús sa̱ndákoo yichi̱ nu̱úyó

ÑA̱ KA̱ʼA̱NYÓ XA̱ʼA̱ *

1. ¿Ndáaña xíniñúʼu ndakanixi̱ní iin ñá hermana tá xítoñá ndáana kúú na̱ tindaʼa̱ñá xíʼin?

TA̱ JESUCRISTO kúú ta̱ níʼi yichi̱ nu̱ú ndiʼi miíyó na̱ ndásakáʼnu Ndióxi̱, ta va̱ʼaní kéʼéra ña̱yóʼo saáchi kǒo ku̱a̱chi kúúmiíra. Soo tá tíndaʼa̱ iin ñá ñaʼá ñá ndásakáʼnu Ndióxi̱, iin ta̱a ta̱ kúúmií ku̱a̱chi kúú ta̱ kíxáʼa níʼi yichi̱ nu̱úñá, ta sana kivi ixayo̱ʼvi̱ ña̱yóʼo xíʼinñá. Ña̱kán tá kúni̱ iin ñá hermana tindaʼa̱ñá xíʼin iin ta̱ hermano, siʼna xíniñúʼu ndakanixi̱níñá xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo: “¿Nda̱chun va̱ʼa kúnda̱a̱-inii̱ ña̱ vií kuniʼira yichi̱ nu̱úi̱? ¿Á ña̱ kachíñura nu̱ú Jehová kúú ña̱ ndáyáʼviníka nu̱úra? Tá su̱ví saá íyoña, ¿ndáaña náʼa̱ nu̱úi̱ ña̱ chindeétáʼanra xíʼi̱n ña̱ vií kutáʼi̱n xíʼin Jehová tá xa̱a̱ ná tindaʼa̱ndi̱?”. Soo saátu xíniñúʼu ndakanixi̱níñá xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo: “¿Ndáa ña̱ va̱ʼa kúúmiíi̱ ta xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo vií koondi̱ xíʼin táʼanndi̱? ¿Á kúee íyo inii̱ ta va̱ʼa-inii̱ xíʼin inkana? ¿Á viíní kítáʼi̱n xíʼin Jehová?” (Ecl. 4:9, 12). Tá vií ná koo ña̱ ndaka̱xin iin ñá ñaʼá keʼéñá tá kúma̱níka tindaʼa̱ñá, ña̱yóʼo chindeétáʼanña xíʼinñá ña̱ si̱í kooñá xíʼin na̱ tindaʼa̱ xíʼinñá.

2. ¿Ndáaña sakuaʼayó nu̱ú artículo yóʼo?

2 Ku̱a̱ʼání ná hermana va̱ʼaní yichi̱ chínúuná nu̱úyó saáchi va̱ʼaní kándíxaná yiíná. Kúsi̱íní-iniyó xa̱ʼa̱ ña̱ inkáchi káchíñuyó nu̱ú Jehová xíʼin ná hermana yóʼo, ta va̱ʼaní íyo ña̱ kéʼéná saáchi nda̱kú íyo ininá xíʼinra. Nu̱ú artículo yóʼo ndakuiinyó u̱ni̱ pregunta: ¿ndáaña kúú sava tu̱ndóʼo ña̱ yáʼa ná xa̱a̱ ti̱ndaʼa̱ nu̱ú?, ¿nda̱chun chíka̱a̱-ini ná xa̱a̱ ti̱ndaʼa̱ ña̱ ixato̱ʼóná chiñu ña̱ ta̱xi Ndióxi̱ ndaʼa̱ yiíná? ta, ¿ndáaña kivi sakuaʼa na̱ xa̱a̱ ti̱ndaʼa̱ xíʼin ña̱ ke̱ʼé ta̱ Jesús, ñá Abigaíl xíʼin ñá María siʼí ta̱ Jesús, ña̱ va̱ʼa ixato̱ʼóna na̱ níʼi yichi̱ nu̱úna?

¿NDÁAÑA KÚÚ SAVA TU̱NDÓʼO ÑA̱ YÁʼA NÁ XA̱A̱ TI̱NDAʼA̱ NU̱Ú?

3. ¿Nda̱chun íyo tu̱ndóʼo nu̱ú na̱ xa̱a̱ ti̱ndaʼa̱?

3 Ndióxi̱ kúú ta̱ chi̱ndúʼú xa̱ʼa̱ ña̱ tindaʼa̱ na̱ yiví ta va̱ʼaní íyoña, soo na̱ tíndaʼa̱ na̱ yiví ku̱a̱chiva kúúna (1 Juan 1:8). Xa̱ʼa̱ ña̱kán, tu̱ʼun Ndióxi̱ káʼa̱nña xíʼin na̱ xa̱a̱ ti̱ndaʼa̱ ña̱ koo tu̱ndóʼo nu̱úna (1 Cor. 7:28). Vitin ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ sava ña̱ kivi ixayo̱ʼvi̱ xíʼin ná xa̱a̱ ti̱ndaʼa̱.

4. ¿Nda̱chun túvi sava ná ñaʼá ña̱ va̱ása kundayáʼvikaná tá ná ixato̱ʼóná chiñu ña̱ kúúmií yiíná?

4 Sana xa̱ʼa̱ ki̱ʼva ña̱ xa̱ʼnu sava ná ñaʼá túviná ña̱ va̱ása kundayáʼvikaná tá ná kandíxaná yiíná. Ñá Marisol ñá íyo chí Estados Unidos, káchiñá: “Ñuu nu̱ú xa̱ʼnui̱ ndiʼi tiempo xi̱ka̱ʼa̱nna xíʼin ná ñaʼá ña̱ inkáchi xíniñúʼu koo ña̱ kéʼéná xíʼin na̱ ta̱a. Yi̱ʼi̱ kúnda̱a̱-inii̱ ña̱ ta̱xi Jehová chiñu ndaʼa̱ na̱ ta̱a ña̱ kuniʼina yichi̱ nu̱ú ñá síʼina, soo ña̱yóʼo va̱ása kúni̱ kachiña ña̱ kǒo xíniñúʼu ixato̱ʼórañá. Soo sava yichi̱ íxayo̱ʼvi̱ña xíʼi̱n ña̱ ixato̱ʼíi̱ yiíi̱, saáchi na̱ ñuyǐví yóʼo káʼa̱nna ña̱ va̱ása xíniñúʼu keʼé ná ñaʼá ña̱yóʼo”.

5. ¿Ndáaña va̱ása va̱ʼa ndákanixi̱ní sava na̱ ta̱a xa̱ʼa̱ ná ñaʼá?

5 Íyo sava ná ñaʼá ná ti̱ndaʼa̱ xíʼin na̱ ta̱a na̱ ndákanixi̱ní ña̱ va̱ása ndáyáʼvi ná ñaʼá. Iin ñá hermana ñá naní Ivón ñá íyo chí Sudamérica, káchiñá: “Ñuu nu̱ú íyoi̱, na̱ ta̱a kúú na̱ siʼna xíxi ta saáví xíxi ná ñaʼá. Nda̱a̱ tá válí ná ñaʼá xíniñúʼu sakuaʼaná keʼéná ña̱ kuxu na̱ veʼená ta ndaya̱kúnná veʼe. Soo na̱ ta̱a válí siʼína á ki̱ʼvana kúú ná kéʼé chiñu nu̱úna, ta na̱ yiví káʼa̱nna ña̱ na̱ ta̱a kúú na̱ ndáyáʼvi va̱ʼaka ti̱xin veʼena”. Iin ñá hermana ñá naní Yingling ñá íyo chí Asia, káchiñá: “Na̱ káʼa̱n tu̱ʼi̱n káchina ña̱ va̱ása xíniñúʼu ndíchi koo ná ñaʼá ta ni va̱ása xíniñúʼu sakuaʼaná keʼéná ku̱a̱ʼá ña̱ʼa. Ta ñá xa̱a̱ ti̱ndaʼa̱ iinlá chiñu ña̱ íyo ti̱xin veʼeñá xíniñúʼu keʼéñá, ta va̱ása xíniñúʼu ka̱ʼa̱nñá xíʼin yiíñá ndáaña kúú ña̱ ndákanixi̱níñá xa̱ʼa̱ iin ña̱ʼa”. Na̱ ta̱a na̱ kéʼé ña̱yóʼo va̱ása ndíku̱nna ña̱ káʼa̱n Biblia, sáxo̱ʼvi̱na ñá síʼina, ta va̱ása ndíku̱nna yichi̱ ta̱ Jesús ta ni va̱ása kúsi̱í-ini Jehová xíʼin ña̱ kéʼéna (Efes. 5:28, 29; 1 Ped. 3:7).

6. ¿Ndáaña kúú ña̱ ndáyáʼviní xíniñúʼu keʼé ná xa̱a̱ ti̱ndaʼa̱ ña̱ va̱ʼa vií kutáʼanná xíʼin Jehová?

6 Nda̱a̱ táki̱ʼva xa̱a̱ sa̱kuaʼayó nu̱ú artículo ña̱ ni̱ya̱ʼa, Jehová kúni̱ra ña̱ ná chindeétáʼan na̱ ta̱a xíʼin na̱ veʼena ña̱ sakuaʼana xa̱ʼa̱ra, ná taxina ña̱ xíniñúʼuna ta ná na̱ʼa̱na ña̱ kúʼvi̱-inina xíninana (1 Tim. 5:8). Soo, ná hermana ná xa̱a̱ ti̱ndaʼa̱ xíniñúʼu taváná tiempo ndiʼi ki̱vi̱ ña̱ kaʼviná tu̱ʼun Ndióxi̱, ndakanixi̱níná xa̱ʼa̱ ña̱ káʼviná ta ka̱ʼa̱nná xíʼin Jehová xíʼin ndiʼi níma̱ná. Soo kivi ixayo̱ʼvi̱ ña̱yóʼo xíʼinná saáchi íyoní chiñu nu̱úná. Sana ndákanixi̱níná ña̱ kǒo tiemponá ni ndee̱ná ña̱ keʼéná ña̱yóʼo, soo ndáyáʼviníva ña̱ taváná tiempo ña̱ keʼénáña. ¿Nda̱chun? Saáchi Jehová kúni̱ra ña̱ iin tá iin na̱ káchíñu nu̱úra ná ndakundeéna sakuaʼana xa̱ʼa̱ra ta vií ná kutáʼanna xíʼinra (Hech. 17:27).

7. ¿Ndáaña chindeétáʼan xíʼin ñá xa̱a̱ ti̱ndaʼa̱ ña̱ keʼéñá chiñu ña̱ ta̱xi Jehová ndaʼa̱ñá?

7 Sana xíniñúʼu chika̱a̱ní ñá xa̱a̱ ti̱ndaʼa̱ ndee̱ ña̱ va̱ʼa ixato̱ʼóñá yiíñá ta kandíxañára, saáchi ta̱ ku̱a̱chi kúúra. Soo va̱ása ixayo̱ʼvi̱ña xíʼinñá keʼéñá chiñu ña̱ ta̱xi Jehová ndaʼa̱ñá, tá ná kunda̱a̱-iniñá nda̱chun kúú ña̱ káʼa̱n Biblia ña̱ xíniñúʼu kandíxañá ta ixato̱ʼóñá yiíñá.

¿NDA̱CHUN TÁXINÁ ÑA̱ KUNIʼI YIÍNÁ YICHI̱ NU̱ÚNÁ?

8. Nda̱a̱ táki̱ʼva káchi Efesios 5:22-24, ¿nda̱chun táxi ná ndásakáʼnu Ndióxi̱ ña̱ ná kuniʼi yiíná yichi̱ nu̱úná?

8 Ná ndásakáʼnu Ndióxi̱ táxiná ña̱ ná kuniʼi yiíná yichi̱ nu̱úná, saáchi Jehová kúni̱ra ná keʼéná ña̱yóʼo (kaʼvi Efesios 5:22-24). * Kándíxaná Jehová ta kúnda̱a̱-ininá ña̱ ndiʼi ña̱ kéʼéra, kéʼéraña xa̱ʼa̱ ña̱ kúʼvi̱-inira xíniraná. Ta saátu tá káʼa̱nra xíʼinná keʼéná iin ña̱ʼa, ña̱ va̱ʼa miíná kúúña (Deut. 6:24; 1 Juan 5:3).

9. ¿Ndáaña va̱ʼa ndakiʼin ñá xa̱a̱ ti̱ndaʼa̱ tá ná ixato̱ʼóñá chiñu ña̱ kúúmií yiíñá?

9 Na̱ ñuyǐví yóʼo káʼa̱nna xíʼin ná ñaʼá ña̱ va̱ása keʼéná ña̱ káʼa̱n Jehová, ta káʼa̱ntuna ña̱ va̱ása kundayáʼvikaná tá ná taxiná kuniʼi yiíná yichi̱ nu̱úná. Soo na̱ káʼa̱n ña̱yóʼo va̱ása xíni̱na Ndióxi̱yó ta̱ kúʼvi̱ní-ini xíni miíyó. Saáchi nda̱a̱ ni iin yichi̱ va̱ása ka̱ʼa̱n Jehová xíʼin ná se̱ʼera, ña̱ keʼéná iin ña̱ʼa ta xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo va̱ása kundayáʼvikaná. Tá chíka̱a̱ ñá xa̱a̱ tindaʼa̱ ndee̱ ña̱ keʼéñá chiñu ña̱ ta̱xi Jehová ndaʼa̱ñá, chindeétáʼanñá xíʼin na̱ veʼeñá ña̱ táxi̱n koona (Sal. 119:165). Ta tá kéʼéñá ña̱yóʼo ku̱a̱ʼání ña̱ va̱ʼa ndakiʼin yiíñá, se̱ʼeñá ta saátu miíñá.

10. ¿Ndáaña sákuaʼayó xíʼin ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ñá Carol?

10 Tá táxi ñá ñaʼá ña̱ ná kuniʼi yiíñá yichi̱ nu̱úñá ni kúnda̱a̱-iniñá ña̱ kúúra iin ta̱a ta̱ ku̱a̱chi, náʼa̱ñá ña̱ kúʼvi̱-iniñá xíniñá Jehová ta íxato̱ʼóñára, saáchi ta̱yóʼo kúú ta̱ ta̱xi chiñu yóʼo ndaʼa̱ yiíñá. Ñá Carol ñá íyo chí Sudamérica, káchiñá: “Kúnda̱a̱-inii̱ ña̱ va̱ása vií keʼé yiíi̱ sava ña̱ʼa. Soo ña̱ ndaka̱xii̱n keʼíi̱ tá ná kuu ña̱yóʼo na̱ʼa̱ña á chíndayáʼvíi̱ ña̱ vií kítáʼi̱n xíʼin Jehová. Xa̱ʼa̱ ña̱kán chíka̱i̱ ndee̱ ña̱ ndakundeíi̱ ixatoʼíi̱ yiíi̱, saáchi kúni̱i̱ keʼíi̱ ña̱ kútóo Jehová”.

11. a) ¿Ndáaña chíndeétáʼan xíʼin ñá Aneese ña̱ ixakáʼnu-iniñá xa̱ʼa̱ yiíñá? b) ¿Ndáaña sákuaʼayó xíʼin ña̱ kéʼéñá?

11 Tá túvi ñá xa̱a̱ ti̱ndaʼa̱ ña̱ va̱ása kíʼin yiíñá kuenta xíʼin ña̱ ndóʼoñá á ña̱ sándi̱ʼi̱-iniñá, kivi ixayo̱ʼvi̱ña xíʼinñá ixato̱ʼóñára ta taxiñá kuniʼira yichi̱ nu̱úñá. Iin ñá hermana ñá xa̱a̱ ti̱ndaʼa̱ ñá naní Aneese káʼa̱nñá ndáaña kéʼéñá tá kúu ña̱yóʼo. Káchiñá: “Chíka̱i̱ ndee̱ ña̱ va̱ása sa̱ái̱ xíʼin yiíi̱, ta ndákaʼíi̱n ña̱ ndiʼiyó kéʼéyó ña̱ va̱ása va̱ʼa. Ta saátu chíka̱i̱ ndee̱ ña̱ ixakáʼnu-inii̱ xa̱ʼa̱ yiíi̱, nda̱a̱ táki̱ʼva kéʼé mií Jehová ña̱ íxakáʼnu-inira xa̱ʼa̱ inkana. Ta tá kéʼíi̱ ña̱yóʼo táxi̱n íyo inii̱” (Sal. 86:5). Ña̱kán, tá xíni̱ ñá ñaʼá ixakáʼnu-iniñá xa̱ʼa̱ yiíñá va̱ása íxayo̱ʼvi̱ña xíʼinñá ña̱ ixato̱ʼóñá chiñu ña̱ ta̱xi Ndióxi̱ ndaʼa̱ yiíñá.

¿NDÁAÑA SÁKUAʼAYÓ XÍʼIN ÑA̱ KE̱ʼÉ TA̱ JESÚS, ÑÁ ABIGAÍL TA SAÁTU ÑÁ MARIA?

12. ¿Ndáana káʼa̱n tu̱ʼun Ndióxi̱ xa̱ʼa̱?

12 Sana ndákanixi̱ní savana ña̱ tá iin na̱ yiví táxina ña̱ ná kuniʼi inkana yichi̱ nu̱úna, náʼa̱na ña̱ va̱ása ndakú-inina. Soo su̱ví ña̱ ndixa kúú ña̱yóʼo. Saáchi tu̱ʼun Ndióxi̱ káʼa̱nña xa̱ʼa̱ ku̱a̱ʼání na̱ yiví na̱ ta̱xi ña̱ ná kuniʼi inkana yichi̱ nu̱úna, soo ni saá ndakúníva ni̱xi̱yo inina. Ná kotoyó ndáaña sákuaʼayó xíʼin ña̱ ke̱ʼé ta̱ Jesús, ñá Abigaíl ta saátu ñá María.

13. Ka̱ʼa̱n nda̱chun íxato̱ʼó ta̱ Jesús chiñu ña̱ kúúmií Jehová.

13 Ta̱ Jesús íxato̱ʼóra chiñu ña̱ kúúmií Jehová, soo su̱ví xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ása ndíchira á xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ása xíni̱ra keʼéra nda̱a̱ ni iin ña̱ʼa kúúña. Ndíchiníva ta̱ Jesús, ña̱kán va̱ása yo̱ʼvi̱ níxi̱yo ña̱ xi̱sanáʼa̱ra na̱ yiví ta káxiní ni̱xi̱yoña (Juan 7:45, 46). Jehová íxato̱ʼóníra ndiʼi ña̱ xíni̱ ta̱ Jesús keʼéra, ña̱kán ta̱xira ña̱ ná kachíñu ta̱ Jesús xíʼinra tá i̱xava̱ʼara ndiʼi ña̱ʼa (Prov. 8:30; Heb. 1:2-4). Ta tá nda̱taku ta̱ Jesús, Jehová ta̱xira ña̱ ná “kuisochíñura xíʼin ndiʼi ña̱ íyo chí ndiví ta saátu ña̱ íyo nu̱ú ñuʼú yóʼo” (Mat. 28:18). Ni xíni̱ní ta̱ Jesús keʼéra ku̱a̱ʼání ña̱ʼa soo káʼa̱nra xíʼin yivára ña̱ ná chindeétáʼanra xíʼinra saáchi kúʼvi̱ní-inira xínirara (Juan 14:31).

14. a) ¿Ndáaña kivi sakuaʼa ta̱ íyo ñá síʼi xíʼin ña̱ kéʼé Jehová? b) ¿Ndáaña kivi sakuaʼara xíʼin ña̱ káʼa̱n Proverbios 31?

14 ¿Ndáaña kivi sakuaʼa ta̱ íyo ñá síʼi? Jehová ta̱xira chiñu ndaʼa̱ ta̱ ta̱a ña̱ kuniʼira yichi̱ nu̱ú ñá síʼira, soo su̱ví xa̱ʼa̱ ña̱ ndáyáʼvika na̱ ta̱a nu̱ú ná ñaʼá kúúña. Ta ña̱yóʼo káxi náʼa̱raña saáchi ndáka̱xinra ná ñaʼá ta saátu na̱ ta̱a ña̱ va̱ʼa kaʼndachíñuna xíʼin ta̱ Jesús (Gál. 3:26-29). Nda̱a̱ táki̱ʼva kéʼé Jehová ña̱ náʼa̱ra ña̱ ndáa-inira se̱ʼera ta̱ Jesús saáchi ta̱xira chiñu ndaʼa̱ra ña̱ kuniʼira yichi̱ nu̱ú inkana, saátu ta̱ íyo ñá síʼi taxira ña̱ ná ndaka̱xin miíñá ndáa ki̱ʼva keʼéñá sava ña̱ʼa. Tu̱ʼun Ndióxi̱ káʼa̱nña xa̱ʼa̱ ñá ñaʼá ñá va̱ʼaní káchíñu, ñá kíʼin kuenta xíʼin ña̱ íyo ti̱xin veʼeñá, sátáñá ta íxi̱kóñá ñuʼú, ta saátu íxi̱kóñá inkaka ña̱ʼa (kaʼvi Proverbios 31:15, 16, * 18). * Va̱ása íyoñá nda̱a̱ táki̱ʼva íyo iin ñá káchíñu ndáʼvi ñá kǒo derecho kúúmií ña̱ ka̱ʼa̱nñá xa̱ʼa̱ ña̱ ndákanixi̱níñá. Saáchi yiíñá ndáa-inirañá, ta kíʼinra kuenta xíʼin ña̱ káʼa̱nñá (kaʼvi Proverbios 31:11, * 26, 27). * Tá saá kéʼé ta̱ ta̱a xíʼin ñá síʼira ta íxato̱ʼórañá, ñáyóʼo kúsi̱íníva-iniñá ña̱ níʼira yichi̱ nu̱úñá.

¿Ndáaña sákuaʼa ná íyo yií xíʼin ña̱ kéʼé ta̱ Jesús xa̱ʼa̱ ña̱ íxato̱ʼóra chiñu ña̱ kúúmií Jehová? (Koto párrafo 15).

15. ¿Ndáaña kivi sakuaʼa ñá íyo yií xíʼin ña̱ kéʼé ta̱ Jesús?

15 ¿Ndáaña kivi sakuaʼa ñá íyo yií? Ni xa̱a̱ ku̱a̱ʼání ña̱ʼa ku̱chiñu ta̱ Jesús ke̱ʼéra, va̱ása túvira ña̱ kǒo kundayáʼvikara tá ná ixato̱ʼóra chiñu ña̱ kúúmií Jehová (1 Cor. 15:28; Filip. 2:5, 6). Ta saátu ñá íyo yií ñá ndíku̱n yichi̱ ta̱ Jesús, va̱ása túviñá ña̱ kǒo kundayáʼvikañá tá ná ixato̱ʼóñá chiñu ña̱ kúúmií yiíñá. Chíndeétáʼanñá xíʼin yiíñá saáchi kúʼvi̱-iniñá xíniñára, soo kéʼékañá ña̱yóʼo saáchi kúʼvi̱-iniñá xíniñá Jehová ta íxato̱ʼóñára.

Ñá Abigaíl siʼna chi̱ndaʼáñá ña̱ kuxu ta̱ David xíʼin na̱ ta̱a na̱ kítáʼan xíʼinra, tasaá ku̱yatinñá nu̱úra. Xi̱kuxítíñá nu̱ú ta̱ David ta ni̱ka̱ʼa̱n ndáʼviñá xíʼinra ña̱ ná va̱ása kaʼníra ta̱ Nabal, chi tá ná keʼéra ña̱yóʼo ki̱ʼvira ku̱a̱chi. (Koto párrafo 16).

16. Nda̱a̱ táki̱ʼva káchi 1 Samuel 25:3, 23-28, ¿ndáaña ni̱ya̱ʼa ñá Abigaíl nu̱ú? (Koto na̱ʼná ña̱ va̱xi chí sa̱tá tutu yóʼo).

16 Ñá Abigaíl ti̱ndaʼa̱ñá xíʼin ta̱ Nabal, ta̱yóʼo va̱ása níxi̱ndi̱ʼi̱-inira xa̱ʼa̱ inkana, ni̱nuní xi̱kunira ta ni va̱ása níxi̱taxira tíxa̱ʼvi. Soo ni saá, ñá Abigaíl va̱ása níndukúñá ndáa ki̱ʼva kamaka sandákooñá yiíñá. Ta iin ña̱ kivi keʼé ñáyóʼo kúú ña̱ va̱ása ku̱ʼu̱nñá ka̱ʼa̱nñá xíʼin ta̱ David, tasaá ta̱yóʼo xíʼin na̱ ta̱a na̱ kítáʼan xíʼinra kaʼnína ta̱ Nabal. Soo ña̱ ke̱ʼéñá kúú ña̱ kama ndu̱kúñá ndáa ki̱ʼva sakǎkuñá ta̱ Nabal ta saátu na̱ veʼeñá. Ndakúní ni̱xi̱yo ini ñá Abigaíl saáchi ni̱xa̱ʼa̱nñá nu̱ú 400 na̱ ta̱a na̱ íyo tu̱ʼva ña̱ kanitáʼanna, ta to̱ʼóní ni̱ka̱ʼa̱nñá xíʼin ta̱ David ña̱ va̱ʼa ná nasamara ña̱ kúni̱ra keʼéra. Ta nda̱a̱ ni̱ka̱ʼa̱nñá xíʼinra ña̱ ná ixakáʼnu-inira xa̱ʼa̱ñá ni yiíñá kúú ta̱ ke̱ʼé ña̱ va̱ása va̱ʼa (kaʼvi 1 Samuel 25:3, * 23-28). * Ta̱ David kama ki̱ʼinra kuenta ña̱ mií Jehová kúú ta̱ xi̱niñúʼu ñá ñaʼá yóʼo ña̱ va̱ʼa taxiñá consejo ndaʼa̱ra, tasaá kǒo keʼéra iin ña̱ va̱ása va̱ʼa.

17. ¿Ndáaña kivi sakuaʼa ta̱ íyo ñá síʼi xíʼin ña̱ ke̱ʼé ta̱ David ta saátu ñá Abigaíl?

17 ¿Ndáaña kivi sakuaʼa ta̱ íyo ñá síʼi? Xíʼin ña̱ ke̱ʼé ñá Abigaíl ni̱na̱ʼa̱ñá ña̱ ndíchiní ni̱xi̱yoñá. Ña̱kán, va̱ʼaní ke̱ʼé ta̱ David xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱niso̱ʼora consejo ña̱ ta̱xiñá ndaʼa̱ra. Ta xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo va̱ása níxaʼníra na̱ yiví na̱ kǒo ku̱a̱chi kúúmií xa̱ʼa̱ ña̱ ku̱u. Ta ki̱ʼva saá kivi keʼé ta̱ íyo ñá síʼi tá ndíchi íyora, chi kuniso̱ʼora ña̱ káʼa̱n ñá síʼira tá xíniñúʼu ndaka̱xinra keʼéra iin ña̱ʼa ña̱ ndáyáʼvi. Ta sana ña̱yóʼo chindeétáʼan xíʼinra ña̱ viíní koo ña̱ ndaka̱xinra keʼéra.

18. ¿Ndáaña kivi sakuaʼa ná íyo yií xíʼin ña̱ ke̱ʼé ñá Abigaíl?

18 ¿Ndáaña kivi sakuaʼa ñá íyo yií? Ñá ñaʼá ñá kúʼvi̱-ini xíni Jehová ta íxato̱ʼóñára va̱ʼaní chíndeétáʼanñá xíʼin na̱ veʼeñá, ni va̱ása ndásakáʼnu yiíñá Jehová á ni va̱ása kéʼéra ña̱ káʼa̱n Biblia. Va̱ása yáʼandosóñá ña̱ káʼa̱n Biblia ña̱ va̱ʼa sandákooñá yiíñá. Chi nu̱úka ña̱ keʼéñá ña̱yóʼo íxato̱ʼóñára ta kándíxañára, tasaá chíka̱a̱ñá ndee̱ xíʼin yiíñá ña̱ kuni̱ra sakuaʼara xa̱ʼa̱ Jehová (1 Ped. 3:1, 2). Ta ni ná va̱ása xa̱a̱ yiíñá ndasakáʼnura Jehová, kivi kandíxañá ña̱ nu̱ú Jehová ndáyáʼviva ña̱ kéʼéñá xa̱ʼa̱ ña̱ nda̱kú íyo iniñá xíʼinra.

19. ¿Ama kúú ña̱ va̱ása kandíxa ñá xa̱a̱ ti̱ndaʼa̱ keʼéñá ña̱ káʼa̱n yiíñá?

19 Ñá ñaʼá ñá ndásakáʼnu Ndióxi̱ va̱ása keʼéñá ña̱ káʼa̱n yiíñá tá káʼa̱nra xíʼinñá ña̱ ná ya̱ʼandosóñá ña̱ káʼa̱n tu̱ʼun Ndióxi̱. Ná kachiyó ña̱ yií iin ñá hermana ta̱ va̱ása ndásakáʼnu Ndióxi̱ káʼa̱nra xíʼinñá ña̱ ka̱ʼa̱nñá ña̱ vatá, ná ixakuíʼnáñá á ná keʼéñá inkaka ña̱ va̱ása kútóo Jehová. Nda̱a̱ táki̱ʼva kéʼé ndiʼi na̱ ndásakáʼnu Ndióxi̱, ñá hermana yóʼo xíniñúʼu kandíxañá ña̱ káʼa̱n Jehová nu̱úka ña̱ kandíxañá ña̱ káʼa̱n inkana. Ña̱kán, tá káʼa̱n yií iin ñá hermana xíʼinñá ña̱ ya̱ʼandosóñá ña̱ káʼa̱n tu̱ʼun Ndióxi̱ va̱ása xíniñúʼu keʼéñá ña̱yóʼo, ta vií soo káxi ná ka̱ʼa̱nñá nda̱chun va̱ása keʼéñá ña̱yóʼo (Hech. 5:29).

(Koto párrafo 20). *

20. ¿Nda̱chun va̱ʼa kúnda̱a̱-iniyó ña̱ va̱ʼaní xi̱kitáʼan ñá María xíʼin Jehová?

20 Ñá María va̱ʼaní xi̱kitáʼanñá xíʼin Jehová. Ñáyóʼo va̱ʼaní xi̱xini̱ñá xa̱ʼa̱ ña̱ va̱xi nu̱ú tu̱ʼun Ndióxi̱, saáchi tá na̱túʼunñá xíʼin ñá Elisabet, siʼí ta̱ Juan ta̱ xi̱sandákuchi na̱ yiví, yáʼaka o̱ko̱ yi̱chi̱ ni̱ka̱ʼa̱nñá xa̱ʼa̱ ña̱ va̱xi nu̱ú ña̱ Escrituras Hebreas (Luc. 1:46-55). Ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo: ni xa̱a̱ ki̱ndoo ñá María ña̱ tindaʼa̱ñá xíʼin ta̱ José, soo su̱ví siʼna nu̱ú ta̱yóʼo níkita ta̱ ángel ta̱ chi̱ndaʼá Jehová. Saáchi xíʼin mií ñá María ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ kaku se̱ʼeñá ta ta̱yóʼo koora se̱ʼe Ndióxi̱ (Luc. 1:26-33). Jehová xi̱xini̱ va̱ʼara ñá María ta xi̱kunda̱a̱-inira ña̱ kuʼvi̱-iniñá kuniñá se̱ʼera ta kundaañára. Ta nda̱kundeéñá xi̱kitáʼanñá xíʼin Jehová, ni tá xa̱a̱ ni̱xi̱ʼi̱ ta̱ Jesús ta nda̱takura ku̱a̱ʼa̱nra chí ndiví (Hech. 1:14).

21. ¿Ndáaña kivi sakuaʼa ta̱ íyo ñá síʼi xíʼin ña̱ káʼa̱n Biblia xa̱ʼa̱ ñá María?

21 ¿Ndáaña kivi sakuaʼa ta̱ íyo ñá síʼi? Tá ndíchi íyora kusi̱í-inira xíʼin ñá síʼira xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ʼaní xíni̱ñá xa̱ʼa̱ ña̱ káʼa̱n tu̱ʼun Ndióxi̱. Va̱ása yíʼvira xa̱ʼa̱ ña̱ xíni̱níñá ta ni va̱ása ndákanixi̱níra ña̱ miíñá kúú ñá kúni̱ kuniʼi yichi̱ nu̱ú na̱ veʼeñá. Saáchi kúnda̱a̱-inira ña̱ tá viíní xíni̱ñá xa̱ʼa̱ ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia, saá kúú ña̱ va̱ʼaníka chindeétáʼanñá xíʼin na̱ veʼeñá. Ta ni xíni̱níka ñá síʼira, soo miíra kúú ta̱ xíniñúʼu chindeétáʼan xíʼin na̱ veʼera ña̱ ndasakáʼnuna Ndióxi̱, tá kúú ña̱ kaʼvira xíʼinna ndiʼi semana (Efes. 6:4).

Nda̱a̱ táki̱ʼva ke̱ʼé ñá María siʼí ta̱ Jesús, ná xa̱a̱ ti̱ndaʼa̱ xíniñúʼu kaʼviná tu̱ʼun Ndióxi̱ ta ndakanixi̱níná xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo. (Koto párrafo 22). *

22. ¿Ndáaña kivi sakuaʼa ñá íyo yií xíʼin ña̱ ke̱ʼé ñá María?

22 ¿Ndáaña kivi sakuaʼa ñá íyo yií? Ñáyóʼo xíniñúʼu ixato̱ʼóñá chiñu ña̱ ta̱xi Ndióxi̱ ndaʼa̱ yiíñá, soo miíñá kúú ña̱ xíniñúʼu chika̱a̱ ndee̱ ña̱ ndasandakúñá ña̱ kándíxañá Ndióxi̱ (Gál. 6:5). Ña̱kán xíniñúʼu taváñá tiempo ña̱ kaʼvi iinlá miíñá ta ndakanixi̱níñá xa̱ʼa̱ ña̱ káʼviñá. Ña̱yóʼo chindeétáʼanña xíʼinñá ña̱ ndakundeéñá kuʼvi̱-iniñá kuniñá Jehová ta ixato̱ʼóñára, ta kusi̱í-iniñá xa̱ʼa̱ ña̱ níʼi yiíñá yichi̱ nu̱úñá.

23. ¿Ndáaña va̱ʼa ndákiʼin ná xa̱a̱ ti̱ndaʼa̱, na̱ veʼená, ta saátu na̱ congregación tá íxato̱ʼóná chiñu ña̱ kúúmií yiíná?

23 Tá xa̱ʼa̱ ña̱ kúʼvi̱-ini ná ñaʼá xíniná Jehová kúú ña̱ íxato̱ʼóná chiñu ña̱ kúúmií yiíná, si̱íníka kooná nu̱ú ná va̱ása xíín ixato̱ʼó chiñu yóʼo. Ta saátu, va̱ʼaní yichi̱ chínúuná nu̱ú na̱ kúa̱an, ta chíndeétáʼanná xíʼin na̱ veʼená ta saátu xíʼin na̱ congregación ña̱ vií kutáʼanna ta kuʼvi̱-inina kunitáʼanna (Tito 2:3-5). Tiempo vitin ku̱a̱ʼáníka kúú ná ñaʼá ná ndásakáʼnu Jehová (Sal. 68:11). Ndiʼiyó ni kúúyó ta̱a á ñaʼá, kúúmiíyó iin chiñu ña̱ ndáyáʼvi ti̱xin congregación. Ta nu̱ú inka artículo ka̱ʼa̱nyó ndáa ki̱ʼva saxínuyó ña̱yóʼo.

YAA 131 Na̱ sa̱kítáʼan Ndióxi̱

^ párr. 5 Jehová ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ xíniñúʼu kandíxa ná ñaʼá yiíná ta ixato̱ʼónára. Soo, ¿ndáaña kúni̱ kachi ña̱yóʼo? Ku̱a̱ʼání ña̱ kivi sakuaʼa na̱ xa̱a̱ ti̱ndaʼa̱ xíʼin ña̱ kéʼé ta̱ Jesús, ta saátu xíʼin ña̱ ke̱ʼé sava ná ñaʼá ná káʼa̱n Biblia xa̱ʼa̱.

^ párr. 8 Efesios 5:22-24: “Ná xa̱a̱ ti̱ndaʼa̱ ná kundiku̱nná ña̱ káʼa̱n yiíná xíʼinná, nda̱a̱ táki̱ʼva kéʼéná xíʼin ta̱ Jesús, 23 saáchi ta̱ ta̱a kúú ta̱ níʼi yichi̱ nu̱ú ñá síʼira nda̱a̱ táki̱ʼva níʼi ta̱ Cristo yichi̱ nu̱ú ña̱ congregación ña̱ kúú ku̱ñura, ta ta̱yóʼo kúú ta̱ sáka̱kuña. 24 Saáchi nda̱a̱ táki̱ʼva ndíku̱n na̱ congregación ña̱ káʼa̱n ta̱ Cristo, saátu ná ti̱ndaʼa̱ ná kundiku̱nná ndiʼi ña̱ káʼa̱n yiíná”.

^ párr. 14 Proverbios 31:15, 16: “Ta saátu, ni naáka ta xa̱a̱ ndáko̱oñá, táxiñá ña̱ kuxu na̱ veʼeñá ta táxituñá ña̱ kuxu ná káchíñu nu̱úñá. 16 Ndáka̱xinñá iin ñuʼú ta sátañá ña̱yóʼo; chíʼiñá tú uva xíʼin xu̱ʼún ña̱ xa̱a̱ kúúmiíñá xa̱ʼa̱ ña̱ ka̱chíñuñá”.

^ párr. 14 Proverbios 31:18: “Kíʼinñá kuenta ña̱ ku̱a̱ʼá ña̱ va̱ʼa ndákiʼinñá xa̱ʼa̱ ña̱ íxi̱kóñá; ta nda̱a̱ tá ñuú ndákundeéñá káchíñuñá”.

^ párr. 14 Proverbios 31:11: “Yiíñá xíʼin ndiʼi níma̱ra ndáa-inirañá; kǒo nda̱a̱ ni iin ña̱ʼa ña̱ ndáyáʼví kúma̱ní nu̱úra”.

^ párr. 14 Proverbios 31:26, 27: “Viíní ndákanixi̱níñá tá kúma̱níka ka̱ʼa̱nñá, ta nina tu̱ʼun va̱ʼa káʼa̱nñá. 27 Kíʼinñá kuenta xíʼin chiñu ña̱ íyo ti̱xin veʼeñá; va̱ása xúxánñá”.

^ párr. 16 1 Samuel 25:3: “Ti̱xin veʼe ta̱ Caleb ki̱xi ta̱ ta̱a yóʼo, ta Nabal xi̱naníra, ta ñá síʼira xi̱naníñá Abigaíl. Iin ñaʼá ñá ndíchiní ta liviníñá, soo ndi̱va̱ʼaní ni̱xi̱yo ini yiíñá ta xi̱keʼéra ña̱ va̱ása va̱ʼa”.

^ párr. 16 1 Samuel 25:23-28: “Tá xi̱ni ñá Abigaíl ta̱ David, kama nu̱uñá sa̱tá tí burro ta xi̱kuxítíñá nu̱úra. 24 Tasaá ku̱yatinñá xa̱ʼa̱ra ta ni̱ka̱ʼa̱nñá xíʼinra: ‘Táta miíi̱, yi̱ʼi̱ chika̱ún ku̱a̱chi. Taxi ná ka̱ʼi̱n xíʼún. Kuniso̱ʼo ña̱ káʼa̱n ñá káchíñu nu̱ún. 25 Táta miíi̱, ixaún ña̱ ma̱ní va̱ása kandíxaún ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Nabal. Saáchi iin ta̱a ta̱ kǒo ndáyáʼvi kúúra, xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo kúú ña̱ naníra Nabal, chi ta̱ kíʼvi kúúra. Soo yi̱ʼi̱ ñá káchíñu nu̱ún, va̱ása níxinii̱ na̱ ta̱a na̱ chi̱ndaʼún ni̱xa̱a̱. 26 Ta vitin táta miíi̱, nda̱a̱ táki̱ʼva kándíxaún ña̱ táku Jehová ta tákutu miíún saá kandíxaún ña̱ mií Jehová kúú ta̱ sási nu̱ún ña̱ va̱ása ndatiún ku̱a̱chi yóʼo, tasaá ki̱ʼviún ku̱a̱chi xa̱ʼa̱ na̱ kuvi. Ta na̱ sáa̱-ini xíni yóʼó xíʼin na̱ kúni̱ keʼé ña̱ va̱ása va̱ʼa xíʼún, ná xa̱a̱na koona nda̱a̱ táki̱ʼva íyo ta̱ Nabal. 27 Soo vitin táta miíi̱, yi̱ʼi̱ ñá káchíñu nu̱ún níʼii̱ ña̱ʼa ki̱xa̱i̱, ta taxi ná ndakiʼin na̱ ta̱a na̱ kítáʼan xíʼún ña̱ níʼii̱ yóʼo. 28 Ixaún ña̱ ma̱ní ixakáʼnu-iniún xa̱ʼa̱ ñá káchíñu nu̱ún, tá íyo iin ña̱ va̱ása va̱ʼa ke̱ʼíi̱. Kúnda̱a̱-inii̱ ña̱ chindeétáʼan Jehová xíʼún ña̱ ku̱a̱ʼání tiempo kutaku na̱ veʼún. Saáchi yóʼó ka̱nitáʼún xa̱ʼa̱ Jehová, ta ndiʼi tiempo ña̱ xa̱a̱ tákún kǒo ña̱ va̱ása va̱ʼa kéʼúnʼ”.

^ párr. 75 ÑA̱ KÁʼA̱N XA̱ʼA̱ NA̱ʼNÁ: Ñá María ni̱ka̱ʼa̱n xíʼin xi̱níñá ku̱a̱ʼání ña̱ va̱xi nu̱ú ña̱ Escrituras Hebreas, tá na̱túʼunñá xíʼin ñá Elisabet siʼí ta̱ Juan ta̱ xi̱sandákuchi na̱ yiví.

^ párr. 77 ÑA̱ KÁʼA̱N XA̱ʼA̱ NA̱ʼNÁ: Iin ñá hermana ñá xa̱a̱ ti̱ndaʼa̱ táváñá tiempo ña̱ kaʼviñá Biblia tasaá kandíxakañá Ndióxi̱.