1. Ọke omizu ọmase orho roro kpahen ohworho rọ nọ rọnmọ, me yẹ enọ ezẹko ro fori nọ nọ?

ILELE KRISTI ephian i ha otọre usun i Jesu Kristi. Ọrẹn, omizu ọmase ọrhọ rọnmo, ọye no rhirhiẹ obotọre omẹgbanhon usun ọhworhare rọ vwọ gba. Ọrana ọnọ sabu rhiẹ obẹnbẹn. Omarana, ọke omizu ọmase orho roro kpahen ohworho ọnọ rọnmọ, ọnọ sabu nọ omayen enọ enana: ‘Me yo djerie phia taghene ọhworhare ọnana ono rhiẹ omamọ urhomu ekrun? Ọ ha ga ogame i Jehova karo uvuẹn akpenyerẹn yen? Orhiomara-an, marhẹ ono ru ha userhumu mẹ ga i Jehova mi rha rọnmiẹ?’ Itiọrurhomẹmro ọmase na ọnọ ji sabu nọ omayen: ‘Omamọ iruemru ego mi vwori ri na sabu rhua erere rhiẹ orọnmo na? Mi vwo erhionrin ọrhẹ uruemru ghwologhwolo? Mi vwo omamọ onyerẹnkugbe rhẹ i Jehova?’ (Eccl. 4:9, 12) Oborẹ omamerhomẹ rẹ ane ọnọ mẹrẹn uvuẹn orọnmo ono bun te, o sekpahen orhienbro yi ọ ki rọnmọ.

2. Me ye ne yono kpahen uvuẹn urhomu-ẹmro ọnana?

² Iduduru imizu emẹse e dje omamọ udje phia nyoma aye a huvwele esa aye. O fori ne jiri aye! Oma ọ merhen ọwan ra ga i Jehova rhẹ imizu emẹse enana! Uvuẹn urhomu-ẹmro ọnana, ene yono kpahen ẹkpahenrhọ rẹn enọ esa: (1) Me yẹ ebẹnbẹn ezẹko ane ina sabu dẹrughwaroghwu uvuẹn orọnmo? (2) Mesoriẹ ane ọ djẹ odjẹ rọ nọ huvwele esa ye? (3) Me yẹ Ilele Kristi ri rọnmọ ne ina sabu yono nẹ idje uvwele ẹha ri Jesu, Abigail, ọrhẹ Mary, ro rhiẹ ane i Joseph ọrhẹ izu i Jesu i djephia?

3. Mesoriẹ o vwo vwo orọnmo rọ gbare?

³ Orọnmo ẹghẹlẹ ro nẹ obẹ Osolobrugwẹ rhe, ọrẹn o vwo ohworho rọ gbare-e. (1 John 1:8) Ọrana yọ soriẹ i Baibol na ọ ta taghene ihworho ri rọnmọren ine vwo “ukpokpogho uvuẹn ugboma aye.” (1 Cor. 7:28) Djokarhọ ebẹnbẹn ezẹko ane ọnọ sabu dẹrughwaroghwu.

4. Mesoriẹ ane ọnọ sabu roro taghene o fo nọ homariotọre rẹn esa ye-e?

⁴ Ọkezẹko fọkiẹ ekete ra ghwanren, ane ọnọ sabu roro taghene o fo nọ huvwele esa ye-e. Marisol, ro rhirhiẹ United States ọrhọ ta, “Uvuẹn ekete mia ghwanren, a ta rẹn emẹse taghene aye rhẹ ehworhare ẹdẹre ọrẹ i kemru kemru. Mi rheri taghene Jehova ọ ha omẹgbanhon usun mwu uvuẹn ekrun na, jeghwai ha owian ọghoghanren rẹn emẹse. Ọrẹn, ọ bẹn mi na ha ukẹro ro serhọ ni omẹgbanhon usun uvuẹn ekrun na.”

5. Iroro re sọre ego yẹ ehworhare ezẹko i vwori kpahen owian emẹse?

⁵ Ọkezẹko ọmase ọnọ sabu rọnmọ ọhworhare ro roro taghene emẹse a ghwai ghanre-en. Ivon, ro rhirhiẹ South America, nọ tare, “Uvuẹn ekete ame e rhirhiẹ, ehworhare ya riẹ emaren vwẹre emẹse a ki riẹ emaren. Ibiẹ egbọtọ ye sere emaren jeghwai ghwe imize, ọrẹn izu ọrhẹ egbọtọ na ya sa emaren rẹn emọ ehworhare na, jeghwai ta rẹn aye taghene aye yẹ ‘irodje ri ha oghwa na.’ ” Omizu ọmase owu ro rhirhiẹ Asia re se Yingling, nọ tare: “Uvuẹn edjadjẹ mẹ o vwo ẹmro ra ta, taghene o fo nẹ ọmase o vwo irherhe yanghene ena-a. Owian aye ọrẹ aye ina hẹrote owian oghwa, ọrẹn a vwa ha uphẹn rẹn aye nẹ aye i ta iroro aye phia rẹn esa aye-e.” Esa ro vwo aruẹ iroro ọrhẹ uruemru ọrana ro vwo dje ẹguọlọ phia, ọ lẹrhẹ akpọ bẹn rẹn aniẹ, ọ vwọ huvwele i Jesu-u, ọ vwọ ji lẹrhẹ oma merhen i Jehova-a.—Eph. 5:28, 29; 1 Pet. 3:7.

6. Me yẹ ane ine ruo nẹ aye i sabu bọn onyerẹnkugbe aye rhẹ i Jehova gbanhonrhọ?

⁶ Jerẹ oborẹ a hunute uvuẹn urhomu-ẹmro rọ vrẹnren, Jehova ọ guọlọre nẹ esa ọ ha userhumu rẹn ekruien ga ye, lẹrhẹ ekrun na vwo omefuon, nọ jeghwai hẹrote edamẹ ugboma aye. (1 Tim. 5:8) Ọrẹn, o fori nẹ emẹse ri rọnmọren i dabu kwaphiẹ ọke rhotọre se i Baibol na ji roro kodo kpahiẹn, nẹ aye i ji rha nẹrhomo vwe i Jehova. Ọnana ọnọ sabu bẹn. Fọkime ane a wian omamọ, aye ina sabu roro taghene aye e vwo ọke yanghene omẹgbanhon aye ine ruẹ ekwakwa erana, ọrẹn o fori nẹ aye i ruẹ aye. Mesoriẹ? Fọkime i Jehova ọ guọlọre nẹ owuowọnwan o vwo jeghwai sẹrorẹ onyerẹnkugbe yi rhẹ i Jehova.—Acts 17:27.

7. Me yọ nọ sabu lẹrhiẹ lọhọ rẹ ane ọnọ huvwele esa ye?

⁷ O vwo ẹfro-o, ane ọnọ wian gbanhon nọ sabu homariotọre rẹn esa ye rọ vwọ gba. Ọrẹn, ọnọ lọhọ rọ nọ wian owian i Jehova ọ yẹriẹ orhianẹ ọ dabu vwẹruọ, jeghwai vwo ekwerhọ kpahen oborẹ ọsoriẹ i Baibol na ọ ta taghene ọ huvwele esa ye.

8. Jerẹ oborẹ ọ ha Ephesians 5:22-24, mesoriẹ o fo nẹ ane ro rhiẹ Olele Kristi nọ homariotọre rẹn esa ye?

⁸ O fori nẹ ane ro rhiẹ Olele Kristi nọ homariotọre rẹn esa ye, fọkime ọrana  oborẹ i Jehova ọ ta riẹn no ru. (Se Ephesians 5:22-24.) Ọye ọ hẹroso i Jehova, ọ jeghwai rhe taghene Jehova ọ ta riẹn no ru oborẹ ono jo rhomu riẹ-ẹn.—Deut. 6:24; 1 John 5:3.

9. Me yọ nọ phia ọke ane ro rhiẹ Olele Kristi ọrhọ huvwele omẹgbanhon usun esa ye?

⁹ Akpọ ọnana o jirie rẹn emẹse nẹ aye i sẹrerhumuji irhi Jehova, jeghwai ha ukẹro sakamu ni uruemru omeriotọre. Ọrẹ imwẹro, ihworho re jiri iroro erana e rhe i Jehova-a. Jehova ọ sabu jurhi ro no jo brọghọ rhẹ emọyen eghoghanren egbọtọ-ọ. Omizu ọmase rọ damoma rọ nọ huvwele i Jehova ọ lẹrhẹ ufuoma rhirhiẹ oghwa ye. (Ps. 119:165) Esa ye ọ mẹrẹn erere, ane na ọ mẹrẹn erere, emọyen a ji mẹrẹn erere.

10. Me ya na sabu yono nẹ oborẹ i Carol ọ tare?

¹⁰ Ane rọ homariotọre rẹn esa ye rọ vwọ gba, o djephia taghene o vwo ọghọ ọrhẹ ẹguọlọ kpahen Jehova, ro rhiẹ ọrọ ha omẹgbanhon usun uvuẹn ekrun na mwu. Carol, ro rhirhiẹ South America ọrhọ ta, “Mi rheri taghene esa mẹ ono ru sọ, mi ji rhe taghene oborẹ mi kpahenrhọ orusọ erana lele, o dje oborẹ onyerẹnkugbe mẹ rhẹ i Jehova ọghanren mẹ te. Omarana, ni mia damoma homariotọre fọkime mi rheri taghene ọnọ lẹrhẹ oma merhen i Jehova.”

11. Me yọ ha userhumu rẹn omizu ọmase owu re se Aneese rhiẹ ohworho rọ harhomẹ, me ya na sabu yono nẹ oborẹ ọ tare?

¹¹ Ọnọ sabu bẹn ane ọnọ họghọ rẹn esa ye jeghwai vwo omeriotọre, orhianẹ ane na o roro taghene esa ye, o vwo ọdamẹ kpahen oborẹ o roro ọrhẹ ebẹnbẹn ye-en. Ọrẹn, djokarhọ oborẹ omizu ọmase owu rọ rọnmọ ne re se Aneese, ọ kpahanrhọ ye, ọrana ọrhọ phia. Ọrhọ ta: “Mia damoma ne mi ja tuekwẹre. Mia karorhọ taghene ọwan ephian e ruẹ sọ. Ẹkẹ mẹ ọrẹ mi na harhomu jerẹ i Jehova. Mi rha harhomu, ni mia rharhumu vwo ẹhẹn ọfọfọ.” (Ps. 86:5) Ane ọrhọ harhomẹ, nọ lọhọ rọ nọ homariotọre.

12. Idje ego yi ha uvuẹn i Baibol na?

¹² Ihworho ezẹko ina sabu roro taghene ọrọ homariotọre ọ vwiẹlẹ. Ọrẹn, ọrana  rhẹ urhomẹmro-o. Baibol na o vwo idje ihworho buebun ri homariotọre ri ji fiudugbere. Roro kpahen oborẹ ana sabu yono mie i Jesu, Abigail, ọrhẹ Mary.

13. Mesoriẹ i Jesu ọ homariotọre rẹn Jehova? Dje yi fiotọre.

¹³ Jesus ọ homariotọre rẹn Jehova, orhiẹ fọkime o vwo irherhe yanghene ena-a. Ohworho ro vwo irherhe omamọ yọ nọ sabu yono iyono elolọhọ fiotọre jerẹ i Jesu. (John 7:45, 46) Jehova o rheri taghene Jesu o mwuovwan, ọnana yọ soriẹ ọ ha uphẹn riẹn no lelie wian ọke i Jehova ọ ma ekwakwa ephian. (Prov. 8:30; Heb. 1:2-4) Habaye, avwọke a rhọmọ i Jesu hin, Jehova ọ yẹriẹ ‘omẹgbanhon ephian obẹ odjuwu ọrhẹ uvuẹn otọrakpọ na ne.’ (Matt. 28:18) Dedevwo Jesu o vwo ena, ọ ji nekpẹn ọkpọvi mie i Jehova. Mesoriẹ? Fọkime o vwo ẹguọlọ kpahen Jehova.—John 14:31.

14. Me yẹ esa ina sabu yono nẹ (a) ukẹro i Jehova ọ ha ni emẹse? (b) ẹmro ri ha Proverbs 31?

¹⁴ Oborẹ esa ina sabu yono. Jehova ọ ta rẹn emẹse nẹ aye i huvwele esa ye fọkime ẹhworhare i ghanren ghwẹ emẹse-e. Jehova o djephia taghene emẹse i ghanranren nyoma rọ djẹ aye rhiẹ usuẹn ihworho ri ne lele i Jesu sun. (Gal. 3:26-29) Jehova o djephia taghene ọ hẹroso i Jesu nyoma rọ yẹ ye omẹgbanhon usun. Omaran ọ ji havwọ, esa ro vwo ẹghwanren ọ ji ha omẹgbanhon rẹn aniẹ. Ọke re dje kpahen omamọ ane, Baibol na ọrhọ ta taghene ọnọ sabu hẹrote oghwa, dẹ jeghwai rhẹ otọre, ọnọ ji sabu sueyi. (Se Proverbs 31:15, 16, 18.) Ọye rhẹ ọvrẹn rọ nọ jọ sabu ta iroro yi phia-a. Ukpomaran, esa ye ọ hẹrosuiẹ jeghwai kerhọ irorẹdjẹ rọ haphia. (Se Proverbs 31:11, 26, 27.) Ọke esa orho brọghọ rhẹ aniẹ oma, ọnọ lẹrhẹ oma merhen aniẹ rọ nọ huvwele yi.

15. Me yẹ ane ina sabu yono nẹ udje i Jesu?

¹⁵ Oborẹ ane ina sabu yono. Udabọ oborẹ i Jesu o ruru, o roro taghene ọ sabu homariotọre rẹn usun i Jehova-a. (1 Cor. 15:28; Phil. 2:5, 6) Omaran ọ ji havwọ, omamọ ane rọ hẹrokele udje i Jesu o vwo ni omayen sakamu fọkime homariotọre rẹn esa ye-e. Ọ hobọtua esa ye orhiẹ fọkiẹ ẹguọlọ ro vwo kpahiẹn ọvo-o, ọrẹn maido fọkiẹ ẹguọlọ ọrhẹ ọghọ ro vwo kpahen Jehova.

16. Lele oborẹ ọ ha 1 Samuel 25:3, 23-28, ebẹnbẹn ego yẹ Abigail ọ dẹrughwaroghwu? (Ni ifoto obaro ọbe na.)

¹⁶ Abigail o vwo esa re se Nabal. Ọye o vwo ufiuvwele, ọ kparoma, o vwo ji dje ọdaremẹro phia-a. Udabọ ọrana, Abigail ọ sẹrerhumuji orọnmo na-a. Manẹ ọ sabu fọdu nẹ David ọrhẹ isodja ye i kpe esa ye hwu. Ukpomaran, nọ kpare idjaghwẹ rọ nọ sẹrorẹ i Nabal ọrhẹ ọsoso ihworho oghwa ye. Roro kpahen uduefigbere ri Abigail o vwori ro bru isodja awan 400, jeghwai lele i David tẹmro rhẹ ọghọ. Abigail ọ tobọ mwuegbe ro no rhomu unu fọkiẹ oborẹ esa ye o ruru. (Se 1 Samuel 25:3, 23-28.) David nọ ji mẹrẹnvwrurhe taghene Jehova ọ ha Abigail yẹ ye ọkpọvi rọ lẹrheriẹ je ruẹ orusọ ọghwaghwa.

17. Me yẹ esa ina sabu yono nẹ iyẹnrẹn i David ọrhẹ Abigail?

¹⁷ Oborẹ esa ina sabu yono. Abigail ọmase ro vwo ẹghwanren. Izede ẹghwanren, David nọ kerhọ urhebro Abigail. Omarana, orho biomu ọbara. Omaran ọ ji havwọ, esa ro vwo ẹghwanren ọnọ dabu roro kpahen irorẹdjẹ aniẹ ọke rọ guọlọ brorhiẹn eghoghanren. Ọkezẹko  irorẹdjẹ aniẹ ọnọ lerhiẹ je brorhiẹn ri vwe serhọ.

18. Me yẹ ane ina sabu yono nẹ udje Abigail?

¹⁸ Oborẹ ane ina sabu yono. Ane ro vwo ẹguọlọ kpahen Jehova rọ ji họghọ riẹn, ọnọ sabu rhua erere buebun vwe ekruien, orho tobọ rhianẹ esa ye ọ vwọ ga i Jehova, yanghene nyalele irhi Enẹye-en. Ọ vwọ guọlọ izede ro vwo serhọ rọ nọ kwa nẹ orọnmo na-a. Ukpomaran, nyoma ro no dje ọghọ ọrhẹ omeriotọre phia, ọnọ sabu ha userhumu rẹn esa ye yono kpahen Jehova. (1 Pet. 3:1, 2) Ọrẹn, orhianẹ esa ye o brorhiẹn rọ nọ ga i Jehova-a, Jehova o vwo ọdaremẹro kpahen atamwu rẹ ane o vwo kpahiẹn.

19. Erhirhiẹ ego yi na lẹrhẹ ane ja huvwele esa ye?

¹⁹ Ane ro rhiẹ Olele Kristi ọ huvwele esa ye-e, orhianẹ ọ ta riẹn no gbe urhi yanghene iruemru-urhi Baibol ghwu. Jerẹ udje, orhianẹ esa ye ọ ta riẹn nọ mọrenfian, so uhi yanghene vwobọrhọ ekwakwa erọrọ ri vwa merhen i Jehova oma. Ilele Kristi ephian, te emẹse ri rọnmọ ne ina vi huvwele i Jehova. Orhianẹ esa ọ ta rẹn aniẹ no gbe iruemru-urhi Baibol ghwu, o fori nọ ten, nọ jeghwai dje oborẹ ọsoriẹ ono jo ruie fiotọre.—Acts 5:29.

20. Marhẹ e ru rhe taghene Mary o vwo onyerẹnkugbe kpẹnkpẹnkpẹn rhẹ Jehova?

²⁰ Mary o vwo onyerẹnkugbe kpẹnkpẹnkpẹn rhẹ Jehova. Ọye ọ dabu rhe Eyaya Ọfuanfon na fiotọre. Ọke ro lele Elizabeth, ro rhiẹ izu i John ro Brawanrhame tẹmro, Mary ọ hunute eghwẹmro i Baibol ri vrẹn 20 rọ ha obọrẹ a ha edjadjẹ i Hebrew ya. (Luke 1:46-55) Roro kpahen erhirhiẹ ọnana: Dedevwo, Joseph ọ san i Mary rhotọre, ọmakashe i Jehova ọ homaphia rẹn Joseph ọke ukaro-o. Ọmakashe na o bru i Mary nya, jeghwai ta riẹn taghene ono vwiẹ Ọmọ Osolobrugwẹ. (Luke 1:26-33) Jehova ọ dabu rhe i Mary, jeghwai vwo imwẹro taghene Mary ono vwo ẹguọlọ kpahen Ọmọyen jeghwai hẹrote yi. Itiọrurhomẹmro, ọke i Jesu o hwu hin, ra jeghwai rhọmiẹ riẹ odjuwu hin, Mary ọ sẹrorẹ onyerẹnkugbe kpẹnkpẹnkpẹn rhẹ Jehova.—Acts 1:14.

21. Me yẹ esa ina sabu yono nẹ udje i Mary?

 ²¹ Oborẹ esa ina sabu yono. Oma ọ merhen esa ro vwo ẹghwanren orhianẹ aniẹ ọ dabu rhe i Baibol na. Ofẹn o vwo mwuien taghene aniẹ ọ guọlọ ha omẹgbanhon usuie-en. O rheri taghene ọmase rọ dabu rhe i Baibol na ọrhẹ iruemru-urhi Baibol na, omamọ userhumu rẹn ekrun na. Itiọrurhomẹmro, orhianẹ ọmase na ọ tobọ riẹ isukuru vrẹn ọhworhare na, ọhworhare na yo ji vwo owian rọ nọ karo uvuẹn ogame ekrun ọrhẹ ewian erọrọ ri sekpahen ogame i Jehova.—Eph. 6:4.

22. Me yẹ ane ina sabu yono mie i Mary?

²² Oborẹ ane ina sabu yono. Ọmase ọnọ vi homariotọre rẹn esa ye, ọrẹn ọye ọvo yọ nọ sẹrorẹ esegburhomẹmro ọnẹyen jeghwai ruie gbanhon. (Gal. 6:5) Omarana, o fori no ruẹ ẹkwaphiẹrhotọre uyono omobọ kugbe eroro kodo. Ọrana ọnọ ha userhumu riẹn sẹrorẹ ẹguọlọ ọrhẹ ọghọ okokodo ro vwo kpahen Jehova, jeghwai mẹrẹn aghọghọ rọ nọ homariotọre rẹn esa ye.

23. Marhẹ ane ra homariotọre e ru mẹrẹn erere rẹn oma aye, ekrun aye ọrhẹ ukoko na?

²³ Ane ra homariotọre rẹn esa aye fọkiẹ ẹguọlọ aye i vwo kpahen Jehova, ina mẹrẹn aghọghọ buebun ọrhẹ ẹhẹn otemẹ ghwẹ eri tiẹn ẹkwaphiẹrhotọre i Jehova. Aye e dje omamọ udje rẹn iphuphẹn ehworhare ọrhẹ emẹse. Aye a ji lẹrhẹ ufuoma rhirhiẹ uvuẹn ekrun ọrhẹ ukoko na. (Titus 2:3-5) Inyenana, emẹse yi mai bun usuẹn ihworho ra ga i Jehova. (Ps. 68:11) Ọwan ephian, sẹ ehworhare yanghene emẹse i vwo owian ọghoghanren uvuẹn ukoko na. Urhomu-ẹmro rọ ha kpahen ọnana ọnọ ta kpahen oborẹ ene ru wian owian na.