Enda bua kuleshe mianda i muanka

Enda bua kuleshe kashibo ka mianda i muanka

MWISAMBO WA KULONGA 6

‘Mfumu a mukashi nyi mulume’

‘Mfumu a mukashi nyi mulume’

‘Mfumu a mukashi nyi mulume.’​—1 KOD 11:3, Esambi dipya 2015.

LOONO 13 Kidishitu, nkileshesho kyetu

KY’ABAKWILA MWANKA *

1. Kumpala kwa kukumina mulume, nkonko kinyi ayitungu’shi mukwetu mukashi eyipushe?

BOSO bena Kidishitu be ku bukunkushi bupwidjikye bwa Yesu Kidishitu. Anka nsaa ayibakilwa mukashi mwina Kidishitu, afiki ku bukunkushi bwa mulume shi mupwidjikye. Bino bi kwikala lukalakashi. Nyi bwakinyi kumpala kwa kukumina mulume, abitungu eyipushe’shi: ‘Nkinyi akilesha’shi uno mukwetu akekala mfumu a kifuko e buwa? Atulaa myanda ya mu kikudi pa mbalo ya kumpala mu muwa waye su? Su ta mbyabya, nkinyi akinshikamisha’shi akankwasha bwa kulama kipwano ki buwa na Yehowa kunyima kw’atwe kwiyibakishena?’ Anka, abitungu mukwetu mukashi eyipushe dingi’shi: ‘Ngikashi kinyi i buwa yandi nayo ayiketukwasha mwiyibakishi? Ne na lwishinko na kalolo ka kupana su? Ne na kipwano ki bukopo na Yehowa su?’ (Mul. 4:9, 12) Su mukwetu mukashi ata bitshibilo bi buwa kumpala kwa kutwela mwiyibakishi, bino abikwasha bwa’shi eyibakishi dyaye dikale na muloo.

2. Nkonko kinyi y’atwalula mu uno mwisambo?

2 Midiyo ya bakwetu bakashi bena Kidishitu, ngikale bileshesho bi buwa pabitale kukokyela na kunemeka balume babo. Mbalombene lutumbu! Twi na muloo wa kufubila Yehowa pamune na bano bakashi ba sha lulamato! Mu uno mwisambo atwalula ku ino nkonko isatu: (1) Nkalakashi kinyi ilombene kupeta bakwetu bakashi? (2) Bwakinyi abitungu mukashi akumine kukokyela na kunemeka mulume aye? (3) Nkinyi kilombene balume na bakashi bena Kidishitu kulongyela ku kileshesho kya kukokyela na kunemeka be na matalwa kitulekyele Yesu, Abigaile na Mariya nyin’aye na Yesu?

NKALAKASHI KINYI ILOMBENE KUPETA BAKASHI BENA KIDISHITU?

3. Bwakinyi eyibakishi dyoso adipetaa nkalakashi?

3 Eyibakishi, nyi kya buntu kipwidjikye ky’Efile Mukulu, anka bantu mbakutwe kupwidjika. (1 Yo. 1:8) Nyi bwakinyi Bible amba’shi bantu beyibakishene abakekala na “nkalakasho iibungi.” (1 Kod. 7:28) Tala nkalakashi ilombene mukashi kupeta.

4. Bwakinyi mukashi ekumona’shi kukokyela na kunemeka mulume aye kwiyisha kwa milongo?

4 Pa mwanda wa mbalo yadi mukudile, mukashi ekumona’shi kunemeka na kukokyela mulume aye nkwiyisha kwa milongo. Ungi mukwetu mukashi abetaminaa bu Marisol mushale mu États-Unis amba’shi: “Mbalo yandi mukudile, abalungulaa bana bakashi bwa’shi bekale mumune na bana balume mu myanda yoso. Nauku’shi Yehowa mupe balume matalwa na’shi abitungu bakashi bebanemekye na kwibakokyela. Anka ingi nsaa abingyelelaa bukopo bwa kukokyela na kunemeka mulume ande.”

5. Mmweneno kinyi e bubi pabitale bakashi e naye bangi balume?

5 Ku lungi lupese, mukashi be kumwibakila kwi mulume anangushena’shi bakashi ta be na muulo. Ungi mukwetu mukashi abetaminaa bu Ivon mushale mu Amérique a kuushi, amba’shi: “Kuno bana balume nyi abadiya kumpala, akupu bana bakashi namu abadi. Ba nsongwakashi nyi abatekaa na kusula mu nshibo, anka ba nsongwalume abebatudilaa bya kudya kwi ba nyin’abo sunga bakwabo bakashi, na bantu abambeya’shi abo nyi ‘ba mfumu ba nshibo.’” Ungi mukwetu mukashi abetaminaa bu Yingling mushale mu Asie amba’shi: “Mu ludimi lwande lwa butandwa, mwi ungi ngakwilo apushisha’shi bana bakashi ta be na lukalo lwa kwikala na binangu sunga ngobesha kampanda. Mudimo wabo ngwa penda kukita midimo ya ku nshibo, na ta be na matalwa akulungula balume babo bi mweneno aabo.” Mulume e na uno mweneno e bino sh’alesha kifulo na shi mwimene mu bifundwe akyengyesha mukashi aye, t’ambula Yesu na t’asankisha Yehowa.​—Ef. 5:28, 29; 1 Mp. 3:7.

6. Nkinyi akitungu’shi bakashi bakite bwa kunyingisha kipwano kyabo na Yehowa?

6 Anka bu byatwibimwene mu mwisambo ushale, Yehowa akumina’shi balume bena Kidishitu bakumbashe nkalo ya mu kikudi na ya ku mbidi ya bifuko byabo. (1 Tim. 5:8) Anka sunga byabadi na bi bungi bya kukita, abitungu bakashi bena Kidishitu bebakilwe, bekale ababadika Bible efuku dyoso na kunangushena ku by’ababadika, na kuteka Yehowa n’eshimba dyabo dyoso. Bino bi kwikala bukopo. Bakashi be na bi bungi bya kukita, bekupwandjikisha’shi ta be na nsaa sunga bukome bwa kukita ino myanda. Bwakinyi? Mwanda Yehowa akumina’shi muntu oso akwatudi atamishe na alame kipwano ki buwa naye.​—Bik. 17:27.

7. Nkinyi kilombene kukwasha mukashi bwa kunemeka na kukokyela mulume aye?

7 Mu kwakula kwa kalolo, abitungu mukashi akite mwaye moso bwa kukokyela na kunemeka mulume aye shi mupwidjikye. Anka, bwadya kukumbasha kalolo mudimo wabadi bamupe kwi Yehowa, abitungu mukashi apushe na akumine tubingilo twi mu Bible atulesha bwakinyi abitungu akokyele na kunemeka mulume aye.

BWAKINYI ABITUNGU MUKASHI AKUMINE KUKOKYELA NA KUNEMEKA MULUME AYE?

8. Muyile Bena-Efeso 5:22-24, bwakinyi abitungu’shi mukashi mwina Kidishitu akumine kukokyela na kunemeka mulume aye?

8 Mukashi mwina Kidishitu akumina kukokyela na kunemeka mulume aye, mwanda nyi akimutekye Yehowa. (Badika Bena-Efeso 5:22-24.) Mukulupile Nshaye e mwiyilu, mwanda auku’shi mumufule na ta mulombene kumuteka bwa kukita kintu ki bubi nya.​—Miy. 6:24; 1 Yo. 5:3.

9. Nkinyi akikitshika nsaa i mukashi mwina Kidishitu akokyela bukunkushi bwa mulume aye?

9 Bantu ba mu ino nsenga bakwete abatakula bana bakashi bwabadya kupela kukokyela mayi a kulonda a Yehowa na kumona kukokyela na kunemeka balume babo bu kwishibwa kwa milongo. Eyendo’shi, bano abakwatshishena kino kinangu t’abauku Efile etu sha kifulo. Yehowa ta mulombene kupa bana baye bakashi badi mufule mwiya awibayisha milongo. Mukashi akitshi mwaye moso bwa kukumbasha bushito bumupe Yehowa, akwasha bwa’shi kifuko kyaye kikale mu butaale. (Mis. 119:165) Aye, mulume na bana baye abekala boso na muloo.

10. Nkinyi kyatudi balombene kulongyela ku mayi a mukwetu mukashi Carol?

10 Mukashi anemeka na kukokyela mulume aye mukutwe kupwidjika, alesha’shi mufule na anemeka Yehowa, mutule mulume bu mfumu a kifuko. Mukwetu mukashi Carol mushale mu Amérique a kuushi amba’shi: “Nauku’shi mulume ande mulombene kukita bilubilo. Na nauku dingi’shi mushindo wa mmukitshina myanda nsaa yakitshi bilubilo, aulesha bukata bwa kipwano kyande na Yehowa. Byabya nakitaa mwande moso bwa kutungunuka na kumukokyela bwandya kusankisha Nshami e mwiyilu.”

11. Nkinyi akikwashaa mukwetu mukashi Aneese bwa kufwila mulume aye lusa, na bino abitulongyesha kinyi?

11 Bi kwikela mukashi bukopo bwa kukokyela na kunemeka mulume aye, su amono’shi mulume aye t’ata na muulo by’epusha na’shi t’amupasukila. Su bino byakitshika, tala abikitaa ungi mukwetu mukashi abetaminaa bu Aneese. Amba’shi: “Nakita mwande moso bwa kupela kulama ngo. Natentekyesha’shi oso akwatudi akitaa bilubilo. Kepatshila kande kakumufwila lusa, nka bu Yehowa. Nsaa yankitshi, bino napetula butaale.” (Mis. 86:5) Su mukashi afwila mulume aye lusa, abimubofwila bwa kumunemeka na kumukokyela.

TWI KULONGYELA KINYI KU BILESHESHO BI MU BIBLE?

12. Mu Bible mwi bileshesho kinyi?

12 Bantu be bungi abamona’shi kunemeka na kukokyela bangi nkubofula. Anka uno mweneno nga madimi. Mu Bible mwi bileshesho bya bantu be bungi abadi banyingye mashimba, anka abadi abakokyela na kunemeka bangi. Tutaluleyi kyatudya kulongyela kwi Yesu, Abigaile na Mariya.

13. Bwakinyi Yesu kwete atungunuka na kukokyela na kunemeka Yehowa? Patuula.

13 Yesu akokyelaa na kunemeka Yehowa, kushi mwanda wa’shi mukutwe binangu sunga mayele. Malongyesha aye atokane na apelepele aalesha’shi badi na binangu bi bungi. (Yo. 7:45, 46) Yehowa auku’shi Yesu ena ngobesha i bungi, nyi bwakinyi Badi mukumine bwa’shi Yesu afube ku lupese Lwaye nsaa ibadi apanga bintu byoso bi mwiyilu na bi pa nsenga. (Nki. 8:30; Eb. 1:2-4) Kunyima kwa Yesu kusanguka Yehowa bamupele ‘matalwa oso mwiyilu na pa nsenga.’ (Mat. 28:18) Sunga byadi na ino yoso ngobesha, Yesu ky’atungunuka na kukulupila Yehowa bwa kupeta bukunkushi. Bwakinyi? Mwanda mufule Nshaye.​—Yo. 14:31.

14. Balume mbalombene kulongyela kinyi (a) ku mushindo aumonaa Yehowa bana bakashi, (b) muyile mayi e mu Nkindji 31?

14 Bino abilongyesha balume kinyi? Su Yehowa atekye mukashi bwa kukokyela na kunemeka mulume aye, ta nkwamba’shi amonaa bakashi bu bashadile kwi balume nya. Yehowa aye nabene mwibileshe pa kusangula bakashi na balume bwabadya nkamunana na Yesu. (Nga. 3:26-29) Yehowa muleshe’shi mukulupile Mwan’aye, pa ku mupa matalwa. Mu mushindo umune, mulume sha binangu apa mukash’aye ndambo ya matalwa. P’akwila mudimo wa mukashi sha kinangu, Bible amba’shi mulombene kukunkusha midimo ya mu nshibo, kuula na kuudisha bintu. (Badika Nkindji 31:15, 16, 18.) Ta mpika shi mulombene kutusha aye mweneno. Anka mulume aye mu mukulupile na ateemesha bi binanagu byaye. (Badika Nkindji 31:11, 26, 27.) Nsaa i mulume anemeka mukashi aye mu kino kipaso, mukashi apete muloo wa kumunemeka na kumukokyela.

Bakashi basha binangu be kulongyela kinyi ku mushindo ukwete Yesu akokyela na kunemeka Yehowa? (Tala kikoso 15)

15. Bakashi balombene kulongyela kinyi ku kileshesho kya Yesu?

15 Bino abilongyesha bakashi kinyi? Sunga bikwete Yesu kukita myanda ikata, ta kwete kumone kukokyela na kunemeka Yehowa bu kwishibwa kwa milongo. (1 Kod. 15:28; Fid. 2:5, 6) Mu mushindo umune, mukashi sha binangu alondo kileshesho kya Yesu, t’amono kukokyela na kunemeka mulume aye bu kwishibwa kwa milongo. T’akwatshishena mulume aye penda mwanda’shi mumufule, anka mwanda’shi mubadile kufula Yehowa na kumunemeka.

Kunyima kw’aye kutumina Davide na bantu baye bya kudya, Abigaile badi mwifubwile kwi Davide. Akupu bakunamine, na aye nkumuteka bwa’shi t’akitanga mulwisho ukata pa kukimba kwiobwela (Tala kikoso 16)

16. Muyile 1 Samwele 25:3, 23-28, nkalakashi kinyi ibadi Abigaile mufumankane ayo? (Tala kifwatulo kya ku kipusu.)

16 Abigaile badi na mulume ababadi abetamina bu Nabale. Yawa mulume badi nsumwa, sha kwitatula, na shi na lutumbu. Sunga mbyabya Abigaile ta badi akimbi bya kutshiba dibaka. Su badi akumina’shi dipwe, badya kuleka Davide na bantu baye bwabadya kwipaa mulume aye. Anka, badi mukite mwaye moso bwa kukalwila Nabale na boso be mu kifuko kyaye. Banda kwela binangu bibabidi abitekye Abigaile kunyinga eshimba bwa kwimana kumpala kwa basalayi 400 bafwale bina ngoshi, na bwa kwisamba na Davide na kanemo koso. Badi mpa na mwipudikye kilumbu kya mulume aye. (Badika 1 Samwele 25:3, 23-28.) Davide badi mutundule’shi, nyi Yehowa bafubisha uno mukashi munying’eshimba bwa kumupa dino elango dibadi dimukwashe bwa kuleka kukita uno mulwisho ukata.

17. Balume be kulongyela kinyi ku mwanda wa Davide na Abigaile?

17 Bino abilongyesha balume kinyi? Abigaile badi mukashi sha binangu. Davide badi mutemeshe elango dyaye. Nyi bwakinyi bakutshilwe nkepa bantu ba shi na mwanda. Mu mushindo umune, mulume sha binangu atalula mweneno a mukashi aye, kumpala kwa kwata bitshibilo bi na muulo. Pangi mweneno aye amukwasha bwa kupela kwata kitshibilo ki bubi.

18. Bakashi be kulongyela kinyi ku kileshesho kya Abigaile?

18 Bino abilongyesha bakashi kinyi? Mukashi mufule na anemeka Yehowa, mulombene kwikala na bukitshishi bwi buwa mu kifuko kyaye sunga mulume aye t’afubila Yehowa na kunemeka miiya waye. T’akimbi mushindo wa kwipaa dibaka. Anka pa kunemeka na kukokyela mulume aye mulombene kumutakula bwa kulonga pabitale Yehowa. (1 Mp. 3:1, 2) Sunga kileshesho kyaye ki buwa kyakutwa kwikala na bukitshishi kwi mulume aye, Yehowa ekala na muloo p’amono’shi ena lulamato na kwete akokyela na kunemeka mulume aye.

19. Nsaa kinyi ilombene mukashi kupela kukokyela mulume aye?

19 Anka mukashi sha kanemo na akokyela mulume aye, t’amukwatshishena nsaa y’amutekye bwa kukita kintu kikutwene na miiya ya mu Bible. Bu kileshesho, mulume shi mufubi a Yehowa ekuteka mukwetu mukashi bwa kudimba, kwiba sunga bwa kukita kintu kampanda kish’akisankisha Yehowa. Bena Kidishitu boso mpa na bakwetu bakashi bebakilwe, be na kya kukokyela Yehowa kumpala. Su mukwetu mukashi abamutekye bwa kwipa mwiya wa mu Bible, abitungu apele na apatuule na kalolo koso bwakinyi t’ebikitshi.​—Bik. 5:29.

Tala kikoso 20 *

20. Atuuku naminyi’shi Mariya badi mu kipwano ki buwa na Yehowa?

20 Mariya badi mu kipwano ki buwa na Yehowa. Badi auku bifundwe kalolo. Mu mwisambo waye na Elizabete nyin’aye na Yowano Mubatshishi, Mariya badi mutemune Bifundwe bya kina Ebelu bikile pa 20. (Luk. 1:46-55) Banda kunangushena ku uno mwanda: Sunga bibadi Yosefe mubangile Mariya bwa ku mwibakila, mwikeyilu a Yehowa ta badi mumumwenekyele kumpala nya. Mwikeyilu badi mubadile kwisamba na Mariya amulungula’shi, atanda Mwana a Efile Mukulu. (Luk. 1:26-33) Yehowa badi auku Mariya kalolo na badi mukulupile’shi afulu na kupasukila Mwan’aye. Kushi mpaka, Mariya badi mutungunukye na kulama kipwano ki buwa na Yehowa mpa na kunyima kwa kufwa kwa Yesu na kusanguka kwaye bwa kwenda mwiyilu.​—Bik. 1:14.

21. Balume be kulongyela kinyi ku mwanda wa Mariya wi mu Bible?

21 Bino abilongyesha balume kinyi? Mulume sha kinangu ekalaa na muloo nsaa i mukashi aye auku bifundwe kalolo. T’ekalakashaa na kupwandikisha’shi akyebe kwikala mfumu a kifuko. Ashingula’shi su mukashi aye auku Bible kalolo, na mayi a kulonda e mwanka, akwasha kifuko kalolo. Anka sunga mukashi ekala mulongye kalolo kukila mulume, mulume ndyo sha bushito bwa kukunkusha lulangwilo lwa mu kifuko, na ingi midimo ya teokrasi.​—Ef. 6:4.

Bakashi balombene kulongyela kinyi kwi Mariya nyin’aye na Yesu pabitale kulonga na kunangushena? (Tala kikoso 22) *

22. Bakashi be kulongyela kinyi kwi Mariya?

22 Bino abilongyesha bakashi kinyi? Abitungu mukashi akokyele na kunemeka mulume aye, anka ena bushito bwa kunyingisha lukumino lwaye’ye nabene. (Nga. 6:5) Bwa kwibikita, abitungu ekale ebadikila Bible efuku dyoso na kunangushena ku by’abadika. Bino abimukwasha bwa kulama kifulo na kanemo kaye bwa Yehowa na abimupa muloo wa kutungunuka na kukokyela na kunemeka mulume aye.

23. Myabi kinyi ayipete bakashi abakokyela na kunemeka balume babo, na abapetesha bifuko byabo na kakongye myabi kinyi?

23 Bakashi abatungunuka na kukokyela na kunemeka balume babo mwanda wa kifulo kyabo bwa Yehowa, abekala na muloo wi bungi kukila baba boso abapele kukokyela mpángo ya Yehowa aye mutuule mfumu a kifuko. Abekala bileshesho bi buwa bwa ba nsongwalume na ba nsongwakashi. Na abekasha mbalo yabadi bashale butaale na kifulo kushi penda mu kifuko, anka na mu kakongye. (Tt. 2:3-5) Lelo uno, mu bafubi be bungi ba Yehowa basha lulamato, mwi bakwetu bakashi. (Mis. 68:11NWT) Atwe boso, bya twikala balume sunga bakashi, twi kukwasha bwa’shi mu kakongye mwikale muloo. Mwisambo aulonda aulesha mushindo watudya kukumbasha uno mudimo.

LOONO 131 ‘Kyakya kibungibwe n’Efile’

^ par. 5 Yehowa badi mwate kitshibilo kya shi mukashi ekale anemeka na kukokyela mulume aye. Bino abipushisha kinyi? Balume na bakashi bena Kidishitu, mbalombene kulongyela bi bungi pabitale kukokyela na kunemeka be na matalwa, ku kileshesho kya Yesu na ku bingi bileshesho bya bana bakashi bi mu Bible.

^ par. 68 BI MU KIFWATULO: Pabadi esamba na Elizabete nyin’aye na Yowano Mubatshishi, Mariya badi mutemune Bifundwe bya kina Ebelu bibadi mulamine.

^ par. 70 BI MU KIFWATULO: Mukashi mwina Kidishitu elongyela Bible bwa kunyinga mu kikudi.