1. Siwudziso muni a yedego gu dzi gira ndriyathu nya nyamayi a vbwetago gu tshadha?

YATSAHVBO maKristo momo vbavbatshi nya wuthangeyi wa Jesu Kristo, a gu muthangeyi nyo vbeleye. Ambari ulolo, nyamayi a gu tshadha a gu thangedwa khu muthu nya mba vbeleya, a gu mwama waye. Isoso khandri tepo yatshavbo si vbevbugago. Khu kharato, nyamayi a dundrugeyago gu tshadha ni ndriyathu nyo khaguri, tshukwana a dzi wudzisa gu khuye: ‘Ginani gi yeyedzago gu khigyo ndriyathu yoyu a na khala hungo nya wadi nya ndranga? Ina a ngu thangisa silo nya liphuvbo womini gwaye? Abari gu ne, ginani gi nyi tiyisegisago gu kheni uye a na khala hungo nya wadi nya ndranga hwane nyo ba hi tshadhide?’ Khu lisine, ndriyathu nya nyamayi a yede gu dzi wudzisa gambe gu khuye: ‘Makhalelo muni nyi gu navo ma na phasago avba nya mutshadho wathu? Ina nyi ngu laphisa monyo ni gu gola gu ninga? Ina nyi na ni wupari nyo tiye ni Jehovha?’ (Muh. 4:9, 12) Nyamayi a gu dundrugeya khu siwudziso sesi na nga si tshadhi, si na mu phasa gu manega ni mutshadho nya wadi wu tsakisago.

2. Ginani hi na bhulago khigyo avba nya ndrima yeyi?

² Dzimiliyoni nya vandriyathu nya vanyamayi nya maKristo, va ngu hi vegeya giyeyedzo nya gyadi avba nyo engise vama vawe. Avo va ngu yedwa gu zundzwa. Hi ngu tsaka khu gu thumeya Jehovha ni vanyamayi vava nyo tumbege! Avba nya ndrima yeyi hi na hlamula siwudziso siraru: (1) Sigaradzo muni esi vagadzi va tshangano naso? (2) Khu ginani nyamayi a hathago gu dzumeya wuthangeyi wa mwama waye? (3) Ginani egi vama nya maKristo ni vagadzi vawe va nga gi hevbulago khu giyeyedzo gya Jesu, Abhigayili ni Mariya mwangadzi wa Josefe, a gu mamayi wa Jesu, maningano ni gu engisa ni edzi va nga ningago khidzo githawo wuthangeyi?

3. Khu ginani vatshavbo ava va tshadhidego va tshanganago ni sigaradzo?

³ Mutshadho giningwa nyo vbeleye gitago khiyo ga Nungungulu, ganiolu, vathu kha va vbeleya. (1 Joh. 1:8) Khu ndziya yoyo, Lito la Nungungulu li ngu gengedza ava va tshadhidego gu khilo, va na tshangana ni sigaradzo, esi Bhibhiliya yi si ranago gu khiyo “sigaradzo nya singi nya guvbanye nya lipango.” (1 Kor. 7:28) Hi na bhula khu sigaradzo nyo khaguri esi mwangadzi a nga tshanganago naso.

4. Khu ginani adzina mwangadzi a nga pimisago gu khuye si vbindredwe gu engisa mwama waye?

⁴ Dzimbe dzitepo khu kotani nya edzi mwangadzi a nga dandriswa khidzo, adzina a nga pimisa gu khuye gu engisa mwama waye si vbindredwe. Marisol a vbanyago Estados Unidos wari khuye: “Omu nyi nga dandreya umo vanyamayi va gu hevbudzwa gu pwani avo va ngu fana ni vama ga satshavbo. Nyi ngu dziti gu kheni Jehovha ningide wuthangeyi vama nigu hungide gu khuye vanyamayi va yede gu engisa vama vawe, ganiolu, vanyamayi navo va yede gu ningwa githawo. Ganiolu, dzimbe dzitepo si ngu nyi garadzeya gu engisa wuthangeyi wa mwama wangu kholu litigo la gu hevbudza gu khilo kha nyi yeli gu gira isoso.”

5. Mawonelo muni nyo hosege aya vama nyo khaguri va gu navo khu vanyamayi?

⁵ Ambari ulolo, nyamayi adzina a nga tshadha ni mwama a pimisago gu khuye, vanyamayi va mwalo lisima nga vama. Ndriyathu nya nyamayi nyo pwani khu Ivon a vbanyago América do Sul wari khuye: “Gipandreni gwathu, mwama khuye a pheyago khuye gu hodza, nyamayi a hegiseya. Vanyamahegyane va gu phula ni gu agisa ndrangani, ganiolu, sikwatana sa gu thumedwa khu mamayi waso ni vandriyawe nya vanyamyi. Nigu sikwatana sa gu embedwa gu pwani ‘dzipfhumu nya ndranga.’” Ndriyathu nya nyamayi nyo pwani khu Yingling a vbanyago Ásia wari khuye: “Khu lidimi langu vo ganeya gu khawe, vanyamayi kha va yeli gu manega ni guti mwendro gu manega ni makodzelo nyo gire silo nyo khaguri. Thumo wawe gu gira yatshavbo mithumo ya ndrangani, ganiolu, kha va dzumeledwi gu ninga mawonelo ndrangani.” Mwama a si yeyedzigo lihaladzo ga mwangadzi waye a bwe a si giri esi Bhibhiliya yi si ganeyago, a gu lemedzisa womi wa mwangadzi waye, kha pimedzeyi giyeyedzo gya Jesu nigu Jehovha kha tsakiswi khuye. — Efes. 5:28, 29; 1 Ped. 3:7.

6. Ginani egi vagadzi va yedego gu gira gasi gu tiyisa wupari wawe ni Jehovha?

⁶ Kha nga si khumbugidwego ga ndrima yi vbindridego, Jehovha a gu vireya gu khuye vama nya maKristo va ninga satshavbo si vbwetegago dzindranga dzawe va bwe va dzi phasa gu khozeya Jehovha. (1 Thim. 5:8) Ambari ulolo, vandriyathu nya vanyamayi va tshadhidego va yede gu dzi ninga tepo tshigu ni tshigu nyo leri Lito la Nungungulu, va dundrugeya khesi va si lerigo va bwe va gombeya ga Jehovha khu myonyo yawe yatshavbo. Gu gira esi, dzimbe dzitepo si nga garadza. Vagadzi va na ni mithumo nya yingi ndrangani, khu kharato, adzina avo va nga pimisa gu khavo va mwalo tepo mwendro va mwalo tshivba nyo gire esi. Ganiolu, si na ni lisima gu avo va dzi ninga tepo. Khu ginani? Kholu Jehovha a gu vbweta gu khuye moyo ni moyo wathu a haguleya wupari nyo tiye naye a bwe a simama ni wupari wowo nyo tiye naye. — Mith. 17:27.

7. Ginani gi na girago gu mwangadzi a vbevbugedwa gu tadzisa thumo waye?

⁷ Khu lisine, mwangadzi yede gu dzigaradza gasi gu engisa mwama waye nya mba vbeleya. Ambari ulolo, uye si na mu vbevbugeya gu tadzisa thumo a ningidwego khu Jehovha a gu pwisisa ni gu dzumeya sighelo si girago Bhibhiliya yi ganeya gu khiyo uye a yede gu ninga githawo ni gu engisa mwama waye.

8. Guya khu Vaefeso 5:22-24, khu ginani mwangadzi nya muKristo a hathago gu dzumeya wuthangeyi wa mwama waye?

⁸ Mwangadzi nya muKristo a gu hatha gu dzumeya wuthangeyi wa mwama waye kholu isoso khiso esi Jehovha a vbwetago gu khuye a gira. (Leri Vaefeso 5:22-24.)  Uye a ngu tumba Papayi waye wa ndzadzini kholu a ngu dziti gu khuye a ngu mu haladza nigu esi a mu lombago gu khuye a gira si na phasa uye kamo. — Dhet. 6:24; 1 Joh. 5:3.

9. Ginani gi giregago tepo mwangadzi nya muKristo a dzumeyago wuthangeyi wa mwama waye?

⁹ Litigo la gu hevbudza vanyamayi gu mba landrisa milayo ya Jehovha ni gu wona gu dzi vega vbavbatshi ga vama wawe kha nga gilo nyo vbindredwe. Khu lisine, ava va hevbudzago isoso kha va muti Nungungulu wathu nya lihaladzo. Jehovha gima a di hadzi ninga milayo nyo vbindredwe sanana saye nya sagadzyana nyo si gole. Ndriyathu nya nyamayi a dzi garadzeyago gu engisa Jehovha ni gu engisa mwama waye, a gu phasa ndranga yaye gu manega ni gurula. (Ndzi. 119:165) Mwama waye a ngu phasega, uye a ngu phasega ni sanana saye niso si ngu phasega.

10. Ginani hi gi hevbulago khesi si ganedwego khu Carol?

¹⁰ Mwangadzi a gu engisa mwama waye nya mba vbeleya a gu yeyedza gu khuye a ngu haladza ni gu ninga githawo Jehovha oyu a giridego malulamiselo nya wuthangeyi. Carol a vbanyango América do Sul wari khuye: “Nyi ngu dziti gu kheni mwama wangu a na hosisa. Nyi ngu dziti gambe gu kheni edzi nyi si wonago khidzo sihoso saye sa gu yeyedza edzi nyi ningago khidzo lisima wupari wangu ni Jehovha. Khu kharato, nya gu dzigaradzeya gu simama gu dzi vega vbavbatshi ga mwama wangu kholu nya gu vbweta gu tsakisa Papayi wangu wa ndzadzini.”

11. Ginani gi phasago ndriyathu nya nyamayi nyo pwani khu Aneese gu divaleya nigu ginani hi gi hevbulago khesi a si ganeyago?

¹¹ Si nga garadzeya mwangadzi gu ninga githawo ni gu dzi vega vbavbatshi ga mwama waye a gu wona gu khuye mwama waye kha khatali khedzi a dzipwago khidzo nigu kha khatali khu sigaradzo saye. Ganiolu, wona esi ndriyathu moyo nya nyamayi a tshadhidego nyo pwani khu Aneese a giridego tepo isoso si nga mu dugeleya. Uye wari khuye: “Nyi di zama gu mba goroga. Nyi di dundruga gu kheni hatshavbo hi ngu hosisa. Misuwo yangu gu divaleya khu gu vbeleya kha nga edzi Jehovha a girago khidzo. Nya gu divaleya nya gu manega ni gurula mapimoni.” (Ndzi. 86:5) Mwangadzi a gu divaleya si na mu vbevbugeya gu dzi vega vbavbatshi ga mwama waye.

12. Siyeyedzo muni esi Bhibhiliya yi gu naso?

¹² Vambe vo pimisa gu khavo gu khala muthu nyo dzi vege vbavbatshi so thula gu khiso khandri u wa gilo. Ganiolu, isoso malipha.  Bhibhiliya yi na ni siyeyedzo nya singi sa vathu nyo dzi vege vbavbatshi va nga ba vari ni gutiya-hwambo. Wona esi hi nga si hevbulago khu giyeyedzo gya Jesu, Abhigayili ni Mariya.

13. Khu ginani Jesu a dzumeyago wuthangeyi wa Jehovha? Tshamuseya.

¹³ Jesu a ngu ninga githawo wuthangeyi wa Jehovha, ganiolu isoso kha si thuli gu khiso uye muthu nya mbati mwendro nya mbana makodzelo. Mahevbudzelo yaye nyo vbevbuge ni aya ma pwisisegago sa gu yeyedza gu khiso uye muthu nya guti ngudzu. (Joh. 7:45, 46) Jehovha a ngu ninga githawo makodzelo aya Jesu a gu nawo nigu Uye dzumelede Jesu gu thuma Naye tepo a nga ba a vanga ndzadzi ni mafu. (Mav. 8:30; Hebh. 1:2-4) Hwane nya gu ba Jehovha a wuside Jesu, Jehovha a mu ningide “tshivba yatshavbo nya gufume Ndzadzini ni mafuni.” (Mat. 28:18) Ambari olu Jesu a gu na ni makodzelo nya mangi, uye a ngo simama gu thangedwa khu Jehovha. Khu ginani? Kholu uye a ngu haladza Papayi waye. — Joh. 14:31.

14. Ginani egi vama va gi hevbulago: a) Khu ndziya eyi Jehovha a va wonago khiyo vanyamayi? b) Guya khesi si khumbugwago omu ga Mavingu 31?

¹⁴ Esi vama va si hevbulago. Jehovha khandri a di khuye vanyamayi va yede gu dzi vega vbavbatshi ga vama vawe khu gu khuye vama khavo va gu na ni lisima ngudzu gu vbindra vanyamayi. Ha gu siti isoso kholu Jehovha hathide vanyamayi ni vama gasi gu va fuma ni Jesu. (Gal. 3:26-29) Jehovha yeyedzide gu khuye a ngu gi tumba Gyanana gyaye khu gu gi ninga wuthangeyi. Khu gufana, mwama nya guti a na ninga wuthangeyi nyo khaguri mwangadzi waye. Bhibhiliya yi ngu ganeya khu silo nya sadi esi nyamayi nya sighingi a girago. Khu giyeyedzo, a nga woneleya mithumo yi girwago ndrangani, a renga silo nyo khaguri, a rengisa sipeto ni gu gira dzinogosi. (Leri Mavingu 31:15, 16, 18.) Nyamayi kha wonwi nga gumbi eyi yi gu mwalo fanelo nyo ningeye mawonelo ndrangani. Vbavbandzi nya isoso, mwama waye a ngu mu tumba a bwe a engiseya mawonelo yaye. (Leri Mavingu 31:11, 26, 27.) Mwama a gu phara mwangadzi waye khu ndziya nya githawo, si na gira gu mwangadzi waye a tsaka khu gu mu engisa.

15. Ginani egi vagadzi va gi hevbulago khu giyeyedzo gya Jesu?

¹⁵ Esi vagadzi va si hevbulago. Ambari olu Jesu a giridego silo nya sikhongolo uye kha pimisi gu khuye si vbindredwe gu dzi vega vbavbatshi nya wuthangeyi wa Jehovha. (1 Kor. 15:28; Filp. 2:5, 6) Khu ndziya nyo fane, nyamayi nya sighingi a landreyago giyeyedzo gya Jesu kha na nga pimisa gu khuye a mwalo lisima khu gu dzi vega vbavbatshi ga mwama waye. Uye a na seketeya mwama waye na siri kholu a mu haladzago basi, ganiolu, kholu a haladzago Jehovha ni gu mu ninga githawo.

16. Guya khu 1 Samuweli 25:3, 23-28, sigaradzo muni esi Abhigayili a tshanganidego naso? (Wona foto yi gomogo avba nya kapa)

¹⁶ Abhigayili a diri ni mwama nyo pwani khu Nabhali. Nabhali a diri magundrele, a di gu dzi khusedza nigu a di si yeyedzi gu bonga. Nari khatsi Abhigayili a di vbwetide gu hotsha wugadzi waye, na dzumelede Dhavhidhe ni vama vaye gu songa Nabhali. Ganiolu uye kha gira isoso. Wulangani nya isoso, Abhigayili a di gira esi a nga si kodza gasi gu vhikeya mwama waye ni ndranga yaye. Nga dundrugeya khu gutiya-hwambo ogu Abhigayili a gu yeyedzidego gasi guya ema mbeli nya 400 masotshwa ma nga ba mari ni matshari a bwe a ganeya ni Dhavhidhe khu ndziya nya githawo gasi gu lulamisa gigaradzo. Abhigayili a di dzi emisede gu rwala nandru wa mwama waye. (Leri 1 Samuweli 25:3, 23-28.) Dhavhidhe a di dzegeya gu si wona gu khuye Jehovha thumiside nyamayi wule nyo tiye hwambu gasi gu mu phasa gu mba gira gighoho nya gikhongolo.

17. Ginani egi vama va nga gi hevbulago khu matimu ya Dhavhidhe ni Abhigayili?

¹⁷ Esi vama va si hevbulago. Abhigayili a diri nyamayi nya guti. Khu wugengeyi, Dhavhidhe engiside wusingalagadzi wa Abhigayili. Kha nga handro wakone uye potside gu songa muthu nya mbana nandru.  Khu ndziya nyo fane, mwama nya guti a na dundrugeya gwadi khu mawonelo ya mwangadzi waye na si hungi gu gira silo nya lisima. Dzimbe dzitepo mawonelo ya mwangadzi waye ma na mu phasa gu potsa gu gira silo nya wupumbu.

18. Ginani egi vagadzi va gi hevbulago khu giyeyedzo gya Abhigayili?

¹⁸ Esi vagadzi va si hevbulago. Mwangadzi a haladzago ni gu ninga githawo Jehovha a na dugeleya pangoni gwaye, ambari abari gu mwama waye kha thumeyi Jehovha mwendro kha vbanyi guya khu matshina nya milayo yaye. Uye kha na nga vbwetedzeya dzindziya nyo hotshe wugadzi waye. Wulangani nya isoso, khu ndziya nya githawo uye a na zama gu kutsa mwama waye gu hevbula khu Jehovha. (1 Ped. 3:1, 2) Ambari mwama waye a gu mba hatha gu thumeya Jehovha, Jehovha a na tsaka khu gu wona gu khuye uye a ngu tumbega ga mwama waye ni gu simama gu tumbega ga Jehovha.

19. Khu ga sevbini siemo avba mwangadzi a na gu mba engisa mwama waye?

¹⁹ Mwangadzi nya muKristo nyo dzi vege vbavbatshi kha na nga seketeya mwama waye a gu mu kutsedzeya gu fanya matshina nya milayo nya Bhibhiliya. Khu giyeyedzo, ndriyathu nya nyamayi, oyu mwama waye a gu siri Fakazi ya Jehovha, mwama waye a nga mu kutsedzeya gu lipha, guba mwendro gu gira gimbe gilo gi dwanisanago ni gu haladza ga Jehovha. Yatshavbo maKristo gu pata ni vandriyathu nya vanyamayi va tshadhidego va yede gu engisa Jehovha Nungungulu gu pheya. A gu tshuka ndriyathu nya nyamayi a kutsedzedwa gu fanya matshina nya milayo nya Bhibhiliya a yede gu bomba a bwe a tshamuseya khu ndziya nya yadi, ganiolu, nyo kongome egi gi mu girago a bomba gu gira isoso. — Mith. 5:29.

20. Ha gu dziti kharini gu khethu Mariya a diri ni wupari nyo tiye ni Jehovha?

²⁰ Mariya a diri ni wupari nyo tiye ni Jehovha. Uye a di gu yiti gwadi Milowo. Tepo a nga a bhula ni Elizabheta mamayi wa Johane Mubhabhatisi, Mariya khumbugide Milowo nya giHebheru guvbindra 20 nya ugo. (Luka 1:46-55) Ambari olu Mariya a nga ba a namorari ni Josefe, ngilozi ya Jehovha kha ya dzi wonegisa ga Josefe gu pheya. Ngilozi yi diya ganeya ni Mariya gu pheya yi mu embeya gu khiyo uye a na velega Gyanana gya Nungungulu. (Luka 1:26-33) Jehovha a di gu muti gwadi Mariya nigu a di gu tumba gu khuye Mariya a na haladza ni gu sayisa gwadi Gyanana gyaye.  Nigu Mariya simamide gu manega ni wupari nyo tiye ni Jehovha ambari hwane nyo ba Jesu a songidwe a bwe a wuswa a ya vbanya ndzadzini. — Mith. 1:14.

21. Ginani egi vama va nga gi hevbulago khesi Bhibhiliya yi si ganeyago khu Mariya?

²¹ Esi vama va si hevbulago. Mwama nya guti a ngu tsaka tepo mwangadzi waye a tigo gwadi Milowo. Uye kha na nga goroga nigu kha na nga pimisa gu khuye mwangadzi waye a gu vbweta gu mu dzegeya wulanga waye. Uye a ngu dziti gu khuye khu gu ba mwangadzi waye ati gwadi Bhibhiliya ni matshina nya milayo yakone, uye a na phasa ndrangani. Ambari abari gu mwangadzi a na ni guti ngudzu gu vbindra mwama waye, mwama khuye a yedego gu thangeya avba nya wukhozeyi nya ndranga ni ga simbe silo sa liphuvboni. — Efes. 6:4.

22. Ginani egi vagadzi va nga gi hevbulago khu Mariya?

²² Esi vagadzi va si hevbulago. Mwangadzi yede gu dzi vega vbavbatshi ga mwama waye, ganiolu, mwangadzi khuye a yedego gu tiyisa gukhodwa gwaye. (Gal. 6:5) Khu kharato, uye a yede gu dzi ninga tepo nyo gire gihevbulo gyaye enga a bwe a dundrugeya khesi a si hevbulago. Isoso si na mu phasa gu simama gu haladza ni gu ninga githawo Jehovha a bwe a mana gutsaka khu gu dzi vega vbavbatshi ga mwama waye.

23. Vagadzi va dzi vegago vbavbatshi va gu phasega kharini avo, dzindranga dzawe ni libandla?

²³ Vagadzi va simamago gu engisa vama vawe va bwe va simama gu haladza Jehovha, va na mana gutsaka nya gikhongolo ni gu eneledwa gu vbindra ava va bombago gu landrisa malulamiselo ya Jehovha nya wuthangeyi. Avo gambe giyeyedzo nya gyadi ga vaphya vatshavbo. Avo gambe va ngu phasa gu andrisa gurula na siri ndrangani basi, ganiolu, libandlani gambe. (Tit. 2:3-5) Muhuno, gutala nya sithumi sa Jehovha nyo tumbege vanyamayi. (Ndzi. 68:11) Hatshavbo, gani hi vama gani hi vanyamayi hi nga phasa gu libandla li tsaka. Ga ndrima yi landreyago hi na wona edzi hi nga si girago khidzo isoso.