1. ¿Bintik ya xjuʼ ya sjojkʼoybey sba jtul ermana teme yak ta snopel te ay machʼa ya xnujpun soke?

JPISILTIK jaʼ jolal kuʼuntik te Jesucristo, te maba jmulawiluk stukele. Pero kʼalal jtul ermana ya xnujpun, ya yakʼ sba ta wentainel yuʼun jtul winik te jmulawil-euke, jaʼ yuʼun ayniwan tulan ya yaʼiy. Jich yuʼun teme yak ta snopel te ya xnujpun sok jtul ermano, ya skʼan ya snop te jojkʼoyeletik ini: «¿Bin-utʼil ya jnaʼ te jaʼ lekil jolal yuʼun familia ya xkʼot te ermano ini?, ¿jaʼbal mukʼxan skʼoplal ta yoʼtan te ya x-abatin ta stojol te Jehová? Teme maʼuke, ¿yabal xjuʼ ya skoltayon yuʼun ya kamigoinxan te Jehová te kʼalal nujpunemotikix-ae?». Te ermana jaʼnix jich ya skʼan ya sjojkʼoybey sba: «¿Bintik talelil ay kuʼun te ya xjuʼ ya xkoltaywan ta jnujpuneltik? ¿Aybal slamalil koʼtan sok slekil koʼtan? ¿Lekbal kamigoinej jba sok te Jehová?» (Ecl. 4:9, 12). Teme nailto ya snop te bin ya spase, yame sta stseʼelil yoʼtan sok lek ya xkʼot te nujpunel yuʼune.

2. ¿Bin ya jnoptik ta artikulo ini?

² Bayal ta tul ermanaetik ya yakʼik ta ilel lekil ejemplo te kʼalal ya schʼuunbeyik skʼop te smamalalik. Ya yakʼ stseʼelil koʼtantik te ya x-abatinotik sok te ermanaetik-abi ta stojol te Jehová sok ya kalbeytik lek skʼoplalik te jun yoʼtan yakʼoj sbaike. Ta artikulo ini ya jnopbeytik sujtib oxeb jojkʼoyeletik: ¿Bintik ya xjuʼ ya sitintay te inamiletik?, ¿bin ya xtijbotik yoʼtanik te inamiletik yuʼun ya yakʼ sbaik ta wentainel yuʼun te smamalalik? Sok ¿bin ya xjuʼ ya snop te inamil sok te mamalalil ta swenta te Jesús, te Abigaíl sok te María te la yakʼ sbaik ta wentainele?

3. ¿Bin yuʼun ya xkʼax swokolik te machʼatik nujpunemike?

³ Te nujpunel jaʼ lekil majtanil yakʼoj te Jehová. Pero te ants winiketik jmulawiletik stukel, jaʼ yuʼun te sKʼop Dios ya  yal te ya «xcʼax swocolic ta scuxlejal» te machʼatik nujpunemik (1 Cor. 7:28; 1 Juan 1:8). Kiltik cheʼoxebuk wokoliletik te ya xjuʼ ya sitintay te inamiletik.

4. ¿Bin yuʼun ayniwan ya yaʼiy sba te ya xpejkʼanbot skʼoplal te inamil te kʼalal ya yakʼ sba ta wentainel yuʼun te smamalal?

⁴ Ta swenta te bin-utʼil la yichʼ chʼitesel te antse, te kʼalal ya schʼuunbey skʼop te smamalal ayniwan jich ya yaʼiy te ya xpejkʼanbot skʼoplale. Te Marisol te ay ta kuxinel ta Estados Unidos, jich ya yal: «Te banti kuxinon, ya yichʼ albeyel te antsetik te ya skʼan te pajaluk sok te winiketik. Pero ya jnaʼ te Jehová ay machʼa yakʼoj te ya xwentainwan sok jaʼnix jich te ay bintik ya spas te ants te ya skʼan ichʼel ta mukʼ-euke. Pero aynix wokol ya kaʼiy te bitʼil ay machʼa ya xwentainwan».

5. ¿Bintik ma stojiluk ya snopik chaʼoxtul winiketik ta stojol te antsetik?

⁵ Ayniwan jtul ants te nujpunem sok jtul winik te ya snop te maʼyuk skʼoplal te antsetik. Te ermana Ivón te ay ta kuxinel ta Sudamérica, jich ya yal: «Te banti kuxinemon, jaʼ nail ya xweʼik te winiketik, patil te antsetik. Kʼalal chʼinikto-ae, te achʼixetik ya yichʼik albeyel te jaʼ ya spasik te weʼelil sok ya skusik te nae, pero te chʼin keremetik jaʼ ya xmakʼlinotik yuʼun te smamaik sok te yantsilelik sok ya yichʼik albeyel te jaʼik te ‹ajwalil ta yutil na›». Te ermana Yingling te kuxinem ta Asia, jich ya yal: «Ta kʼopil te ya xkʼopojone, ay bin ya yichʼ alel te ya yakʼ ta naʼel te ma puersauk te ayuk spʼijilik sok ay bin ya snaʼik spasel te antsetik. Te bin ay ta swenta te inamil jaʼ te ya spas te aʼteletik ta yutil na sok ma yichʼ jojkʼoybeyel te bin ya snope». Te mamalalil te jich ya yil te yinam ya skontrain te bin ya yal te Biblia, ya yakʼbey swokol te yinam, maba ya stʼunbey stalel te Jesús sok ma lek ya x-ilot yuʼun te Jehová (Efes. 5:28, 29; 1 Ped. 3:7).

6. ¿Bin-a te mukʼ skʼoplal ya skʼan ya spasik te inamiletik yuʼun ya yamigoinik te Jehová?

⁶ Jich bitʼil la yichʼix alel ta yan artikulo, te Jehová ya skʼanbey te mamalalil te yakuk yakʼbey te bintik ya xtuun yuʼun, te kʼuxuk ta yoʼtan sok te yakuk skoltay ta swenta schʼuunel yoʼtan te sfamilia (1 Tim. 5:8). Pero te ermanaetik te nujpunemik te bayal bin ya spasik, ya skʼan ya slokʼesik tiempo yuʼun ya skʼoponik te Biblia, te yakuk snopilan ta yoʼtanik sok te yakuk skʼoponik te Jehová sok spisil yoʼtanik. Ayniwan wokol ya yaʼiyik spasel-abi, melel bayal yaʼtelik. Jichniwan ya yaʼiyik te maʼyuk stiempoik sok yipik, pero mukʼ skʼoplal te jich ya spasike. ¿Bin yuʼun?, melel te Jehová ya skʼan te ta jujuntul te j-abatetik yuʼun ya yamigoin sbaik sok (Hech. 17:27).

7. ¿Bin ya xkoltayot te inamil yuʼun ma wokol ya yaʼiy te ya yakʼ sba ta wentainel yuʼun te smamalal?

⁷ Te inamiletik ayniwan ya skʼan ya spasik tulan yuʼun ya yichʼik ta mukʼ sok ya schʼuunik te bin ya yal te smamalalik, manchukme jmulawiletik. Teme ya xkʼot ta yoʼtan sok ya schʼuun spasel te bin ya yal te Biblia ta swenta te ya yakʼ sba ta wentainel yuʼun te smamalal, maba wokol ya yaʼiy spasel.

8. Jich bitʼil ya yal te Efesios 5:22-24, ¿bin yuʼun ya yakʼ sba ta wentainel yuʼun smamalal te antse?

⁸ Te inamil ya yakʼ sba ta wentainel yuʼun te smamalal, melel jaʼ jich ya skʼan te Jehová (kʼopona Efesios 5:22-24). Ya yakʼ smukʼul yoʼtan ta stojol te Jehová, melel snaʼoj te bin ya xkʼanbot, jaʼ ta swenta te skʼuxul yoʼtan sok ay bin  lek ya xlokʼ yuʼun-a (Deut. 6:24; 1 Juan 5:3).

9. ¿Bin lek ya xlokʼ-a teme ya yakʼ sba ta wentainel yuʼun smamalal te antse?

⁹ Te ants winiketik ya yalbey te antsetik te manchuk ya yichʼik ta wenta te bin ya yal te Jehová sok teme ya yakʼ sbaik ta wentainel yuʼun te smamalalik ya xpejkʼanbot skʼoplalik. Te machʼatik jich ya yalik ma snaʼbeyik sba te Dios te kʼuxotik ta yoʼtane. Te Jehová maʼyuk bin-ora ya skʼanbey te ants te ayuk bin ya spas te ya xpejkʼanbot skʼoplal yuʼune. Te ants te ya spas tulan ta schʼuunbeyel te bin ya yal te Jehová ya yakʼ te ay lamalkʼinal ta yutil sna (Sal. 119:165). Teme jich ya yichʼ pasele, ta spisil te familia ay bin ya xlokʼ yuʼunik-a.

10. ¿Bin ya yakʼ jnoptik te bin la yal te Carol?

¹⁰ Te inamil te yakʼ sba ta wentainel yuʼun te smamalal, manchukme jmulawil, ya yakʼ ta ilel te kʼux ta yoʼtan sok te ya yichʼ ta mukʼ te Jehová, te jaʼ la yakʼ te ay machʼa ya xwentainwan. Te Carol te ay ta kuxinel ta Sudamérica, jich ya yal: «Ya jnaʼ te ay ban ya xchʼay te jmamalal sok te bin yilel jtalel ya kakʼ ta ilele, jich ya kakʼ ta ilel teme yuʼun-nix kamigoinej-a te Jehová. Jaʼ yuʼun ya jpas tulan yuʼun ya kichʼ ta mukʼ te jmamalal, melel jaʼ ya jkʼan ya jpas te bin ya smulan te Jehová».

11. 1) ¿Bin ya xkoltayot te Aneese yuʼun ya spas perdon? 2) ¿Bin ya yakʼ jnoptik?

¹¹ Teme te inamil jich ya yaʼiy te ma x-ichʼot ta wenta te bin yaʼiyel ya yaʼiy sba sok te bin ya smel yoʼtan yuʼun, wokolniwan ya yaʼiy te ya yichʼ ta mukʼ sok te ya yakʼ sba ta wentainel yuʼun te smamalal. Kiltik bin ya yal te Aneese te kʼalal jich ya xkʼot ta pasel ta stojole, jich ya yal: «Ya jpas tulan yuʼun te ma x-ilinone sok ay ta koʼtan te jpisiltik ya xchʼayotike. Ya jpas tulan yuʼun ya jpas perdon sok slekil koʼtan, jich bitʼil ya spas te Jehová. Kʼalal jich ya jpase, ya yakʼbon slamalil koʼtan» (Sal. 86:5). Te inamil te ya snaʼ spasel perdon ma wokol ya yil te ya yakʼ sba ta wentainel yuʼun te smamalal.

12. ¿Bintik ejemplo ya jtatik ta Biblia?

¹² Ayniwan machʼatik ya snopik te machʼa ya yakʼ sbaik ta wentainel yuʼunlaj  maʼyuk skʼoplal ya yaʼiy sbaik. Pero ma jichuk stukel-abi. Ta Biblia ya jtatik ejemploetik yuʼun ants winiketik te la yakʼ sbaik ta wentainel, manchukme jich-abi jun yoʼtanik. Kiltik bin ya yakʼ jnoptik te Jesús, te Abigaíl sok te María.

13. ¿Bin yuʼun te Jesús ya yichʼ ta mukʼ te bin-utʼil ya xwentainwan te Jehová?

¹³ Te Jesús ya yichʼ ta mukʼ te bin-utʼil ya xwentainwan te Jehová, ma yuʼunuk jich ya spas yuʼun maʼyuk spʼijil o te maʼyuk bin ya snaʼ spasel. Te bitʼil leknax nojpteswan, jich la yakʼ ta ilel te yuʼun-nix ay spʼijil-ae (Juan 7:45, 46). Te Jehová ya yichʼ ta wenta te bin ya snaʼ spasel te Jesús, jaʼ yuʼun la yakʼ te jun-nax la spasik te bintik ay ta chʼulchan sok ta Balumilal (Prov. 8:30; Heb. 1:2-4). Te kʼalal chaʼkuxaj te Jesús, te Jehová la yakʼbey tulan yaʼtel «ta chʼulchan soc ta bahlumilal» (Mat. 28:18). Manchukme bayal bin ya snaʼ spasel te Jesús, yato sle te koltayel yuʼun te Jehová, jich ya spas yuʼun kʼux ta yoʼtan te sTat (Juan 14:31).

14. 1) ¿Bin ya xjuʼ ya snop te mamalalil ta stojol te Jehová? 2) ¿Bin ya snopik ta swenta te bin ya yal Proverbios 31?

¹⁴ ¿Bin ya xjuʼ ya snopik te mamalaliletik? Te bitʼil la yakʼ te Jehová te jaʼ ya xwentainwan te winiketik, ma yuʼunuk la snop te jaʼ pekʼel skʼoplal te antsetik. Jich yakʼoj ta ilel te kʼalal stsaoj antsetik sok winiketik yuʼun ya xwentainwanik sok te Jesús (Gál. 3:26-29). Jich bitʼil te Jehová yakʼoj smukʼul yoʼtan ta stojol te sNichʼan, jaʼnix jich te mamalalil ya skʼan ya smukʼulin yoʼtan te yinam. Te sKʼop Dios ya yal te bayal bin ya xjuʼ ya spas te antse, jich bitʼil yilel te sna, smanel o schonel skʼinal, o yantikxan negosio (kʼopona Proverbios 31:15, 16, 18). Ma yuʼunuk maʼyuk skʼoplal, ya xjuʼ ya yal te bin ya snope. Te mamalalil ya skʼan ya yakʼ smukʼul yoʼtan ta stojol sok te yakuk yichʼ ta wenta te bin ya yale (kʼopona Proverbios 31:11, 26, 27). Te kʼalal te winik ya yichʼ ta mukʼ te yinam sok stseʼelil yoʼtan ya xchʼuunbot skʼop.

15. ¿Bin ya xjuʼ ya snop te inamil ta swenta te ejemplo yuʼun te Jesús?

¹⁵ ¿Bin ya xjuʼ ya snopik te inamiletik? Ta spisil te bintik spasoj te Jesús, ma jichuk ya yaʼiy te pekʼel skʼoplal ya x-ilot te kʼalal ya yakʼ sba ta wentainel yuʼun te Jehová (1 Cor. 15:28; Filip. 2:5, 6). Jaʼnix jich te inamil te ya stʼunbey te ejemplo yuʼun te Jesús, ma jichuk ya yaʼiy te pekʼel skʼoplal ya x-ilot te kʼalal ya yakʼ sba ta wentainel yuʼun te smamalal. Ya skoltay te smamalal yuʼun kʼux ta yoʼtan, pero jaʼnix jich ya spas yuʼun kʼux ta yoʼtan sok ya yichʼ ta mukʼ te Jehová.

16. Jich bitʼil ya yal te 1 Samuel 25:3, 23-28, ¿bin la sitintay te Abigaíl? (Ilawil te dibujo ta yelaw te rebista).

¹⁶ Te Abigaíl nujpunem sok te Nabal, te jaʼ jtul winik te ay sbikʼtal yoʼtan, ya stoy sba sok ma snaʼ yalel wokol. Manchukme jich-abi, maba la yijkitay te smamalal. Juʼ te maʼyuk bin la yal sok te yakuk yakʼ te ya xmilbot te smamalal yuʼun te David sok te winiketik yuʼun, pero ma jichuk la spas. La skoltaybey skʼoplal te Nabal sok te machʼatik ay ta yutil sna. ¡Te Abigaíl la yakʼ ta ilel te maba xiw yoʼtan te kʼalal la sitintay 400 ta tul winiketik sok te bitʼil leknax te skʼopon te David! Jaʼnix jich la skʼan la skujchinbey smul te smamalal (kʼopona 1 Samuel 25:3, 23-28). Te David la snaʼ yilel ta ora te jaʼ yak ta tuuntesel yuʼun Jehová te ants ini yuʼun ya x-akʼbot konsejo sok te maʼyuk bin chopol ya skʼotes ta pasel.

17. ¿Bin ya xjuʼ ya snopik te mamalaliletik ta stojol te David sok te Abigaíl?

¹⁷ ¿Bin ya xjuʼ ya snopik te mamalaliletik?  Te Abigaíl pʼij yoʼtan, jaʼ yuʼun lek te bin la spas te David te la yaʼiybey te skʼope. Jich maʼyuk machʼa la smil te David. Jaʼnix jich te mamalalil ya skʼan ya yichʼ ta mukʼ te bin ya yal te yinam te kʼalal ay bin mukʼ skʼoplal ya skʼan ya skʼotes ta pasel. Jaʼniwan ya xkoltayot yuʼun ya spas te bin leke.

18. ¿Bin ya xjuʼ ya snopik te inamiletik ta swenta te ejemplo yuʼun te Abigaíl?

¹⁸ ¿Bin ya xjuʼ ya snopik te inamiletik? Te inamil te kʼux ta yoʼtan sok te ya yichʼ ta mukʼ te Jehová, ya skoltay te sfamilia manchukme te smamalal ma xyichʼ ta mukʼ te Jehová. Ma skʼaxuntay te mantaliletik te ay ta Biblia yuʼun ya yijkitay te smamalal. Te bin ya spase, jaʼ te ya yichʼ ta mukʼ sok ya schʼuunbey skʼop, jich ya stijbey yoʼtan te smamalal swenta ya skʼan ya snaʼbey sba te Jehová (1 Ped. 3:1, 2). Manchukme te smamalal ma xyil te lekil ejemplo yuʼune, ya snaʼ te ay skʼoplal ta yoʼtan Jehová te bitʼil jun yoʼtan yakʼoj sbae.

19. ¿Bintik-a te ma skʼan ya schʼuun spasel te inamile?

¹⁹ Te inamil maba ya schʼuunbey skʼop te smamalal teme ya xkʼanbot te ay bin ya spas te ya skontrain te bin ya yal te Biblia. Jun ejemplo, jnop kaʼiytik te jtul ermana ya xkʼanbot yuʼun te smamalal te maba Testigouk te yakuk yaʼiy lot, te yakuk x-elkʼaj o te yakuk spas te bin ma smulan te Jehová. Te ermanaetik te nujpunemik sok ta jpisiltik, ya skʼan te jun koʼtan ya kakʼ jbatik ta stojol te Jehová. Jaʼ yuʼun teme ay jtul ermana ya xkʼanbot ya spas te bin ma leke, ya skʼan te ma spas sok te sokuk slekil yoʼtan ya yal te bin yuʼune (Hech. 5:29).

20. ¿Bin yuʼun ya jnaʼtik te lek la yil sba sok Jehová te María?

²⁰ Te María mero lek yiloj sba sok te Jehová. Chikan ta ilel te ya snaʼ ta lek te bin ya yal te sKʼop Dios, melel te kʼalal kʼopoj sok te Elisabet, te snan te Juan J-akʼ-ichʼjaʼ, la yalbey skʼoplal 20 buelta te bin ya yal te Eskrituras Ebreas (Luc. 1:46-55). Te José ma jaʼuk nail kʼoponot yuʼun te chʼul-abat manchukme jaʼ ya xnujpun sok te María. Jaʼ nail kʼoponot te María yuʼun ya x-albot te ya yakʼbey ta kʼinal te sNichʼan te Dios (Luc. 1:26-33). Te Jehová ya snaʼbey sba ta lek te María sok snaʼoj  te kʼux ya xbajt yaʼiy sok te ya xkanantaybot te sNichʼane. Manchukme laj sok bajt ta chʼulchan te Jesús, te María maʼyuk bin-ora la yijkitay ta yamigoinel te Jehová (Hech. 1:14).

21. ¿Bin ya xjuʼ ya snopik te mamalaliletik ta swenta te bin ya yal te Biblia ta stojol te María?

²¹ ¿Bin ya xjuʼ ya snopik te mamalaliletik? Te mamalalil te pʼij yoʼtan, ya x-akʼbot stseʼelil yoʼtan yuʼun te bitʼil te yinam ya snaʼ ta lek te bin ya yal te Biblia. Maba ya skʼex sok maba ya xiw, melel ya xkʼot ta yoʼtan teme ya snaʼ te bin ya yal te Biblia te yiname, jich ya xjuʼ ya skoltay-euk te sfamilia. Manchukme te inamil jaʼniwan bayalxan ya snaʼ te bin ya yal te sKʼop Dios, te mamalalil jaʼ ay ta swenta spasel te yichʼel ta mukʼ Dios ta sjunal na sok yantikxan te bin ya skʼan pasel (Efes. 6:4).

22. ¿Bin ya xjuʼ ya snopik te inamiletik ta stojol te María?

²² ¿Bin ya xjuʼ ya snopik te inamiletik? Te inamil ya skʼan ya yichʼ ta mukʼ te bin-utʼil ya xwentainwan te smamalal, pero jaʼme ay ta swenta stulantesel te schʼuunel yoʼtan (Gál. 6:5). Jaʼ yuʼun ya skʼan ya slokʼes tiempo ta snopel te Biblia sok te yakuk snopilan ta yoʼtan. Jaʼme ya xkoltayot yuʼun kʼux-xan ta yoʼtan sok te yakuk yichʼ ta mukʼ te Jehová sok te tseʼeluk yoʼtan yuʼun te bin-utʼil ya xwentainot yuʼun te smamalal.

23. ¿Bin lekilal ya staik ta sfamilia sok ta kongregasion te inamiletik te ya yichʼik ta mukʼ te bin-utʼil ya xwentainotik?

²³ Te inamiletik te ya yichʼik ta mukʼ te bin-utʼil ya xwentainotik yuʼun te smamalalik, ya spasik yuʼun kʼux ta yoʼtanik te Jehová sok jaʼ tseʼelxan yoʼtanik te bitʼil machʼatik ma jichuk ya spasike. Jaʼnix jich ya yakʼik ta ilel jun lekil ejemplo ta stojol te winiketik sok te jchʼiel antsetik sok leknax ya yaʼiy sbaik te sfamilia sok te kongregasion (Tito 2:3-5). Ta ora ini jteb ma spisiluk te j-abatetik yuʼun te Jehová, jaʼ antsetik (Sal. 68:11). Manchukme winikotik o antsotik, ay bin mukʼ skʼoplal ya jpastik ta kongregasion. Ta yan artikulo ya kilbeytik skʼoplal.