Skip to content

Yi xósɛxweta ɔ jí

XÓTA NǓKPLƆNKPLƆN TƆN 7

Acɛ E Mɛxo lɛ Ðó Ðò Agun ɔ Mɛ É

Acɛ E Mɛxo lɛ Ðó Ðò Agun ɔ Mɛ É

“Klisu kpa acɛ nú agun tɔn . . . [bo] nyí Mɛhwlɛngántɔ́ nú agun e ɖò agbaza tɔn nyí wɛ é.”—EFƐ. 5:23.

HAN 137 Nyɔnu Gbejinɔtɔ́ Lɛ

XÓNUSƆ́ÐÓTE *

1. Ðɔ hwɛjijɔ e wu xwédo Jehovah tɔn dó ɖò bǔ sɔmɔ̌ é ɖokpo.

É VÍVÍ nú mǐ tawun ɖɔ mǐ ɖò xwédo Jehovah tɔn mɛ. Etɛwu fífá kpo bǔninɔ kpo ka ɖò xwédo mǐtɔn mɛ sɔmɔ̌? Nǔ e wu wɛ é ɖokpo wɛ nyí ɖɔ mǐ bǐ nɔ wà nǔ e wu mǐ kpé é bǐ, bo nɔ xwedó tuto acɛkpikpa tɔn e Jehovah sɔ́ ɖ’ayǐ é. Nǔgbo ɔ, lě dò mǐ mɔ nǔ jɛ tuto acɛkpikpa tɔn ɔ mɛ sɔ é ɔ, mɔ̌ dò wɛ mǐ nɔ sɛkpɔ́ mǐɖée sɔ.

2. Nǔkanbyɔ tɛ lɛ mǐ ka na ba xósin na ɖò xóta elɔ mɛ?

2 Ðò xóta elɔ mɛ ɔ, mǐ na ɖɔ xó dó mɛ e nyí gǎn nú agun ɔ é wu. Mǐ na lɛ́ ba xósin nú nǔkanbyɔ elɔ lɛ: Azɔ̌ tɛ nɔví nyɔnu lɛ ka ɖó? Nǔgbo wɛ ɖɔ nɔví sunnu lɛ bǐ wɛ ɖó acɛ dó nɔví nyɔnu lɛ jí à? Acɛ e mɛxo agun tɔn lɛ ɖó dó nɔví sunnu kpo nɔví nyɔnu lɛ kpo jí é wɛ tatɔ́ xwédo tɔn ɖé ɖó dó asì tɔn kpo vǐ tɔn lɛ kpo jí à? Jɛ nukɔn hwɛ̌ ɔ, mǐ na gbéjé linlin e mǐ ɖó na nɔ ɖó dó nɔví nyɔnu lɛ wu é kpɔ́n.

LINLIN TƐ MǏ KA ÐÓ NA NƆ ÐÓ DÓ NƆVÍ NYƆNU LƐ WU?

3. Nɛ̌ mǐ ka sixu bló gbɔn bɔ lee nǔ e wà wɛ nɔví nyɔnu mǐtɔn lɛ ɖè é sù nukún mǐtɔn mɛ gbɔn é na lɛ́ jɛji?

3 Nɔví nyɔnu mǐtɔn ɖěɖee nɔ w’azɔ̌ syɛnsyɛn bo nɔ kpé nukún dó xwédo yetɔn wu, jlá wɛnɖagbe ɔ, bo nɔ lɛ́ nɔ gudo nú agun ɔ lɛ é sín nǔ nɔ sù nukún mǐtɔn mɛ. Mǐ sixu bló bɔ nǔ yetɔn e nɔ sù nukún mǐtɔn mɛ é na lɛ́ jɛji, gbɔn linlin e Jehovah kpo Jezu kpo nɔ ɖó dó ye wu é gbígbéjé kpɔ́n gblamɛ. Mǐ na lɛ́ kplɔ́n lee mǐ ɖó na wà nǔ xá nyɔnu lɛ gbɔn é, gbɔn lee mɛsɛ́dó Pɔlu wà nǔ xá ye gbɔn é gbígbéjé kpɔ́n gblamɛ.

4. Nɛ̌ Biblu ka xlɛ́ ɖɔ nyɔnu lɛ kpo sunnu lɛ kpo bǐ wɛ xɔ akwɛ ɖò nukún Jehovah tɔn mɛ gbɔn?

4 Biblu xlɛ́ ɖɔ nyɔnu lɛ kpo sunnu lɛ kpo bǐ wɛ xɔ akwɛ ɖò Jehovah nukúnmɛ. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, Biblu ɖexlɛ́ ɖɔ ɖò xwè kanweko nukɔntɔn ɔ mɛ ɔ, Jehovah na gbigbɔ mímɛ́ tɔn nyɔnu lɛ kpo sunnu lɛ kpo, bo na acɛ ye bonu ye na bló nǔjiwǔ lɛ, ɖi gbè alɔkpa alɔkpa didó mɔ̌. (Mɛ. 2:1-4, 15-18) Nyɔnu kpo sunnu kpo bǐ wɛ gbigbɔ mímɛ́ sɔ́, bɔ ye na kpa acɛ xá Klisu. (Ga. 3:26-29) Nyɔnu kpo sunnu kpo bǐ wɛ na mɔ ajɔ gbɛ̀ mavɔmavɔ tɔn ɖò ayikúngban jí. (Nǔɖe. 7:9, 10, 13-15) Ye bǐ wɛ è sɔ́ azɔ̌ wɛnɖagbe ɔ jijla kpo nǔkplɔnkplɔn mɛ lɛ kpo tɔn ɔ d’así na. (Mat. 28:19, 20) Ði kpɔ́ndéwú ɔ, wema mɛsɛ́dó tɔn ɖɔ xó dó nɔví nyɔnu e nɔ nyí Plisilu é wu; é kpo asú tɔn Akilasi kpo tinmɛ nǔgbo ɔ nyi wɛn nú Apolosu e nyí nya ɖé bo sè wema ganji é.—Mɛ. 18:24-26.

5. Nɛ̌ Luki 10:38, 39, 42 ka ɖè linlin e Jezu nɔ ɖó dó nyɔnu lɛ wu é xlɛ́ gbɔn?

5 Jezu nɔ wlí yɛ̌yi nú nyɔnu lɛ, bo nɔ lɛ́ sí ye. É nɔ wà nǔ Falizyɛn e nɔ lin ɖɔ nyɔnu lɛ kún hwɛ́n nǔɖe ó é ɖɔhun ǎ. Ye nɔ ɖɔ xó nú ye ɖò togun mɛ ǎ, ye ka nɔ lɛ́ ɖɔ xó nú ye dó Mawuxówema ɔ wu gbeɖé ǎ. Jezu nɔ ɖɔ xó ɖó kpɔ́ xá nyɔnu lɛ dó nǔ gbigbɔ tɔn e gɔ́ngɔ́n lɛ é jí, lee é nɔ ɖɔ xá sunnu lɛ gbɔn é. * (Xà Luki 10:38, 39, 42.) É nɔ lɛ́ yí gbè bɔ nyɔnu lɛ nɔ xwedó è, hwenu e é nɔ ɖò tomɛ yì wɛ bo nɔ ɖò wɛnɖagbe ɔ jlá wɛ é. (Luk. 8:1-3) Gɔ́ na ɔ, Jezu lɛ́ jɔwǔ ye bɔ ye na jlá mɛsɛ́dó lɛ ɖɔ emi ko fɔ́n sín kú.—Jaan 20:16-18.

6. Nɛ̌ mɛsɛ́dó Pɔlu ka xlɛ́ ɖɔ emi nɔ ɖó sísí nú nyɔnu lɛ gbɔn?

6 Mɛsɛ́dó Pɔlu flín nǔ Timɔtée ɖɔ é ni nɔ wlí yɛ̌yi nú nyɔnu lɛ. Pɔlu ɖɔ n’i ɖɔ é ni nɔ wà nǔ xá “nyɔnu e ko nyí mɛxo lɛ” é lee é nɔ wà nǔ xá “nɔ” tɔn gbɔn é, bo nɔ wà nǔ xá ‘ɖyɔvǐ lɛ nɔví tɔn nyɔnu lɛ ɖɔhun.’ (1 Tim. 5:1, 2) Pɔlu d’alɔ gegě Timɔtée cobɔ é huzu Klisanwun e zin é ɖé có, é yí gbè ɖɔ nɔ Timɔtée tɔn kpo gǎn’máa tɔn kpo wɛ kplɔ́n ɛ “nǔwlanwlán mímɛ́ lɛ” jɛ nukɔn. (2 Tim. 1:5; 3:14, 15) Pɔlu ylɔ́ nɔví nyɔnu ɖé lɛ sín nyikɔ dó dó gbè sɛ́dó ye ɖò wema e é sɛ́dó Hlɔmanu lɛ é mɛ. Pɔlu ɖɔ nǔ e nɔví nyɔnu enɛ lɛ wà lɛ é, bo lɛ́ ɖɔ ɖɔ nǔ enɛ lɛ e ye wà é sù nukún emitɔn mɛ.—Hlɔ. 16:1-4, 6, 12; Fili. 4:3.

7. Nǔkanbyɔ tɛ lɛ mǐ ka na gbéjé kpɔ́n dìn?

7 Lee akpáxwé e wá yì lɛ é xlɛ́ gbɔn é ɔ, hwɛjijɔ jinjɔn Biblu jí ɖě xlɛ́ ɖɔ nɔví sunnu lɛ hugǎn nɔví nyɔnu lɛ ǎ. Nɔví nyɔnu vívɛ́ mǐtɔn e nɔ lɛ́ hun alɔ dó na nǔ mɛ lɛ é nɔ d’alɔ agun ɔ ɖò ali gegě nu, bɔ gǎn e ye nɔ dó dó jɛhun dó fífá kpo bǔteninɔ agun ɔ tɔn kpo jí é nɔ sù mɛxo agun tɔn lɛ nukúnmɛ tawun. Amɔ̌, xósin nǔkanbyɔ ɖé lɛ tɔn kpò ɖò te. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, etɛwu Jehovah ka byɔ ɖɔ nɔví nyɔnu lɛ ni cyɔn nǔ ta ɖò ninɔmɛ ɖé lɛ mɛ? Ðó nɔví sunnu lɛ kɛɖɛ wɛ è nɔ sɔ́ bɔ ye nɔ nyí mɛxo agun tɔn kpo devízɔ́watɔ́ sinsɛnzɔ́wiwa tɔn kpo wutu ɔ, enɛ ka xlɛ́ ɖɔ nɔví sunnu lɛ bǐ ɖó acɛ dó nɔví nyɔnu e ɖò agun ɔ mɛ lɛ é bǐ jí wɛ à?

NƆVÍ SUNNU LƐ BǏ JƐN KA ÐÓ ACƐ DÓ NƆVÍ NYƆNU LƐ BǏ JÍ À?

8. Sɔgbe xá Efɛzinu lɛ 5:23 ɔ, nɔví sunnu lɛ bǐ jɛn ka ɖ’acɛ dó nɔví nyɔnu lɛ bǐ jí à? Tinmɛ.

8 Xósin ɔ kpowun wɛ nyí eǒ! Nɔví sunnu ɖé ɖó acɛ dó nɔví nyɔnu e ɖò agun ɔ mɛ lɛ é bǐ jí ǎ; Klisu wɛ ɖ’acɛ dó ye bǐ jí. (Xà Efɛzinu lɛ 5:23.) Ðò xwédo mɛ ɔ, asú wɛ ɖ’acɛ dó asì tɔn jí. Vǐ sunnu e bló baptɛm é ɖé nyí tatɔ́ nú nɔ tɔn ǎ. (Efɛ. 6:1, 2) Bɔ ɖò agun ɔ mɛ ɔ, mɛxo agun tɔn lɛ ɖó acɛ dó nɔví sunnu lɛ kpo nɔví nyɔnu lɛ kpo jí ɖó bǎ ɖé mɛ. (1 Tɛ. 5:12; Ebl. 13:17) Nyɔnu tlɛnnɔ ɖěɖee ma sɔ́ kpò ɖò mɛjitɔ́ yetɔn lɛ kpá ǎ lɛ é nɔ kpò ɖò mɛjitɔ́ yetɔn lɛ kpo mɛxo agun tɔn lɛ kpo sí wɛ. É ɖò mɔ̌ có, sunnu e ɖò agun ɔ mɛ lɛ é ɖɔhun ɔ, Jezu ɖokponɔ wɛ nyí gǎn yetɔn.

Tlɛnnɔ ɖěɖee ma sɔ́ ɖò kpɔ́ xá mɛjitɔ́ yetɔn lɛ ǎ é ɖò acɛ Jezu tɔn glɔ́ (Kpɔ́n akpáxwé 8)

9. Etɛwu é ka nɔ byɔ ɖɔ nɔví nyɔnu lɛ ni nɔ cyɔn nǔ ta hweɖelɛnu?

9 Nǔgbo wɛ ɖɔ Jehovah sɔ́ sunnu lɛ bɔ ye na nɔ nukɔn ɖò nǔ kplɔnkplɔn mɛ lɛ kpo Mawu sinsɛn kpo mɛ ɖò agun ɔ mɛ, amɔ̌, é ka na acɛ mɔ̌hun nyɔnu lɛ ǎ. (1 Tim. 2:12) Etɛwu? Nǔ e wu é sɔ́ Jezu b’ɛ na nyí gǎn nú sunnu é ɖokpo ɔ wu wɛ, enɛ wɛ nyí ɖɔ, bonu nǔ lɛ na kpò ɖò tuto jí ɖò xwédo tɔn mɛ. Enyi ninɔmɛ lɛ wá byɔ ɖɔ nɔví nyɔnu ɖé na wà nǔ e nɔví sunnu ɖé nɔ wà hwɛhwɛ é ɔ, Jehovah byɔ ɛ ɖɔ é ni cyɔn nǔ ta. * (1 Kɔ. 11:4-7) Jehovah byɔ nyɔnu lɛ ɖɔ ye ni wà mɔ̌, bonu ye na dó xlɛ́ ɖɔ emi ɖó sísí nú mɛ ɖěɖee Jehovah na acɛ ɖó bǎ ɖé mɛ lɛ é; é nyí bo na dó ɖè ye kpò wu wɛ ǎ. Nǔgbo enɛ lɛ ni nɔ ayi mɛ nú mǐ, bonu mǐ ni ba xósin nú nǔkanbyɔ elɔ: Acɛ tɛ tatɔ́ xwédo tɔn lɛ kpo mɛxo agun tɔn lɛ kpo ka ɖó?

ACƐ E TATƆ́ XWÉDO TƆN LƐ KPO MƐXO AGUN TƆN LƐ KPO ÐÓ LƐ É

10. Etɛwu mɛxo agun tɔn ɖé ka sixu nɔ ba na dó sɛ́n lɛ nú agun ɔ hweɖelɛnu?

10 Mɛxo agun tɔn lɛ yí wǎn nú Klisu, bo lɛ́ yí wǎn nú “lɛngbɔ̌” ɖěɖee Jehovah kpo Jezu kpo sɔ́ dó acɛ yetɔn mɛ ɖɔ ye ni kpé nukún wu lɛ é. (Jaan 21:15-17, nwt) Ðó mɛxo ɖé nɔ kpé nukún dó agun ɔ wu wutu ɔ, é sixu nɔ lin ɖɔ emi cí tɔ́ ɖé ɖɔhun nú mɛ ɖěɖee ɖò agun ɔ mɛ lɛ é. Enɛ wu ɔ, é sixu lin ɖɔ, ɖó tatɔ́ xwédo tɔn ɖé ɖó acɛ bo na dó sɛ́n ɖěɖee na nya xɛ ɖò xwédo tɔn jí lɛ é wutu ɔ, mɛxo agun tɔn ɖé sixu dó sɛ́n ɖěɖee é lin ɖɔ é na nya xɛ ɖò lɛngbɔ̌ Mawu tɔn jí lɛ é. Nɔví sunnu kpo nɔví nyɔnu kpo ɖé lɛ sixu dó wusyɛn lanmɛ nú mɛxo agun tɔn lɛ ɖɔ ye ni wà mɔ̌, gbɔn byɔbyɔ ye ɖɔ ye ni wá gbeta ɖé lɛ kɔn dó ta emitɔn mɛ gblamɛ. Amɔ̌, acɛ ɖokpo ɔ jɛn mɛxo agun tɔn lɛ kpo tatɔ́ xwédo tɔn lɛ kpo ka ɖó à?

Mɛxo agun tɔn lɛ nɔ d’alɔ mɛ ɖěɖee ɖò agun ɔ mɛ lɛ é bonu ye na kpò ɖò vǐvɛ́ wɛ xá Jehovah, bo lɛ́ mɔ ɖɔ è yí wǎn nú emi. Jehovah sɔ́ azɔ̌ d’así nú mɛxo agun tɔn lɛ bonu ye na ɖè hwɛhutɔ́ ɖěɖee gbɛ́ kɔ lɛ́ sín hwɛ yetɔn lɛ gudo é sín agun ɔ mɛ (Kpɔ́n akpáxwé 11-12)

11. Nɛ̌ azɔ̌ e Jehovah zɔ́n tatɔ́ xwédo tɔn lɛ kpo mɛxo agun tɔn lɛ kpo é ka ɖi yeɖée gbɔn?

11 Mɛsɛ́dó Pɔlu xlɛ́ ɖɔ kancica ɖé lɛ ɖò azɔ̌ e tatɔ́ xwédo tɔn ɖé ɖó é kpo ee mɛxo agun tɔn ɖé ɖó é kpo tɛntin. (1 Tim. 3:4, 5) Ði kpɔ́ndéwú ɔ, Jehovah ba ɖɔ mɛ e ɖò xwédo ɔ mɛ lɛ é ni setónú nú tatɔ́ xwédo ɔ tɔn. (Kolo. 3:20) Mɔ̌ ɖokpo ɔ, é ba ɖɔ mɛ ɖěɖee ɖò agun ɔ mɛ lɛ é ni setónú nú mɛxo agun tɔn lɛ. Jehovah nɔ ɖó nukún ɖɔ tatɔ́ xwédo tɔn lɛ kpo mɛxo agun tɔn lɛ kpo ni mɔ nǔ jɛ wu ɖɔ mɛ ɖěɖee ɖò acɛ yetɔn glɔ́ lɛ é ɖò ganji ɖò gbigbɔ lixo. Ye nɔ lɛ́ bló bɔ mɛ ɖěɖee ɖò acɛ yetɔn glɔ́ lɛ é nɔ mɔ ɖɔ è yí wǎn nú emi. Tatɔ́ xwédo tɔn ɖagbe lɛ ɖɔhun ɔ, mɛxo agun tɔn lɛ nɔ mɔ nǔ jɛ wu ɖɔ mɛ ɖěɖee ɖò acɛ emitɔn glɔ́ lɛ é ɔ, è nɔ d’alɔ ye ɖò ninɔmɛ vɛwǔ lɛ mɛ. (Ja. 2:15-17) Gɔ́ na ɔ, Jehovah nɔ ɖó nukún ɖɔ mɛxo agun tɔn lɛ kpo tatɔ́ xwédo tɔn lɛ kpo ni d’alɔ mɛ ɖevo lɛ bonu ye ni setónú nú sɛ́n emitɔn lɛ. É lɛ́ gb’akpá nú ye ɖɔ ye ni ‘ma nɔ wà nǔ zɛ nǔ e è wlán dó Biblu mɛ lɛ é wu ó.’—1 Kɔ. 4:6.

Jehovah sɔ́ azɔ̌ d’así nú tatɔ́ xwédo tɔn lɛ, bɔ ye na nɔ nukɔn nú nǔ lɛ ɖò xwédo yetɔn mɛ. Cobonu tatɔ́ xwédo tɔn wanyiyinɔ ɖé na wá gbeta lɛ kɔn ɔ, é na kan linlin asì tɔn tɔn lɛ byɔ (Kpɔ́n akpáxwé 13)

12-13. Lee Hlɔmanu lɛ 7:2 xlɛ́ gbɔn é ɔ, vogbingbɔn tɛ lɛ ka ɖò azɔ̌ e tatɔ́ xwédo tɔn lɛ ɖó é kpo ee mɛxo agun tɔn lɛ ɖó é kpo tɛntin?

12 É ɖò mɔ̌ có, vogbingbɔn taji lɛ lɛ́ ɖò azɔ̌ e mɛxo agun tɔn ɖé ɖó é kpo ee tatɔ́ xwédo tɔn ɖé ɖó é kpo tɛntin. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, Jehovah zɔ́n azɔ̌ mɛxo agun tɔn lɛ ɖɔ ye ni nɔ ɖɔ hwɛ. É ka zɔ́n azɔ̌ enɛ tatɔ́ xwédo tɔn lɛ ǎ. É lɛ́ zɔ́n azɔ̌ mɛxo agun tɔn lɛ ɖɔ ye ni ɖè hwɛhutɔ́ e gbɛ́ kɔ lɛ́ sín hwɛ tɔn lɛ gudo é sín agun mɛ.—1 Kɔ. 5:11-13.

13 Ðò alɔ ɖevo mɛ ɔ, Jehovah na acɛ ɖé lɛ tatɔ́ xwédo tɔn lɛ, bo ka na mɛxo agun tɔn lɛ ǎ. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, é na acɛ tatɔ́ xwédo tɔn ɖé bɔ é na dó sɛ́n lɛ nú xwédo tɔn, lobo lɛ́ mɔ nǔ jɛ wu ɖɔ è nyi sɛ́n enɛ lɛ. (Xà Hlɔmanu lɛ 7:2.) Ði kpɔ́ndéwú ɔ, tatɔ́ xwédo tɔn ɖé ɖó acɛ bo na ɖɔ hwenu e vǐ tɔn lɛ na lɛkɔ wá xwégbe dó ɖò gbadanu é. Enyi ye ma setónú nú sɛ́n enɛ ǎ ɔ, é lɛ́ ɖ’acɛ bo na dɔn tó nú ye. (Efɛ. 6:1) Nǔgbo ɔ tatɔ́ xwédo tɔn wanyiyinɔ ɖé nɔ kan linlin asì tɔn tɔn byɔ cobo nɔ dó sɛ́n lɛ ɖò xwédo ɔ mɛ; è na ɖɔ ɔ, ye mɛ we lɛ bǐ wɛ nyí “mɛ ɖokpo géé.” *Mat. 19:6.

ÐǑ SÍSÍ NÚ KLISU E NYÍ TA NÚ AGUN Ɔ É

Jezu nɔ xlɛ́ ali agun Klisanwun tɔn ɔ gbɔn tuto acɛkpikpa tɔn e Jehovah sɔ́ ɖ’ayǐ é gblamɛ (Kpɔ́n akpáxwé 14)

14. (a) Sɔgbe xá nǔ e è ɖɔ ɖò Maki 10:45 mɛ é ɔ, etɛwu é ka sɔgbe ɖɔ Jehovah zé Jezu b’ɛ nyí ta nú agun ɔ? (b) Azɔ̌ tɛ Hagbɛ̌ Alixlɛ́mɛtɔ́ ɔ ka nɔ wà? (Kpɔ́n gbǎví “ Azɔ̌ E Hagbɛ̌ Alixlɛ́mɛtɔ́ ɔ Nɔ Wà É.”)

14 Gbɔn gbɛxixɔ ɔ gblamɛ ɔ, Jehovah xɔ gbɛ̀ nú mɛ e ɖò agun ɔ mɛ lɛ é ɖokpo ɖokpo. (Xà Maki 10:45; Mɛ. 20:28; 1 Kɔ. 15:21, 22) Enɛ wu ɔ, é sɔgbe ɖɔ é ni sɔ́ Jezu e sɔ́ gbɛ̀ tɔn dó savɔ̌ é bonu é ni nyí ta nú agun ɔ. Enɛ wu ɔ, Jezu ɖó acɛ bo na ɖɔ nǔ e gbɛtɔ́ lɛ, xwédo lɛ kpo agun ɔ bǐ kpo ɖó na wà é. (Ga. 6:2) Amɔ̌, Jezu nɔ wà nǔ hú sɛ́n lɛ dídó kpowun. Jezu nɔ kpé nukún dó mǐ mɛ ɖokpo ɖokpo wu, bo nɔ lɛ́ yí wǎn nú mǐ.—Efɛ. 5:29.

15-16. Etɛ xó e nɔví nyɔnu e nɔ nyí Marley é kpo ee nɔví sunnu e nɔ nyí Benjamin é kpo ɖɔ é ka kplɔ́n we?

15 Nɔví nyɔnu lɛ nɔ xlɛ́ ɖɔ emi nɔ ɖó sísí nú Klisu, gbɔn alixlɛ́mɛ e sunnu ɖěɖee é sɔ́ bɔ ye na kpé nukún dó ye wu lɛ é nɔ na lɛ é xwixwedó gblamɛ. Nɔví nyɔnu e nɔ nyí Marley bo nɔ nɔ États-Unis é sɛ̀ sin xwè nú linlin e nɔví nyɔnu gegě nɔ ɖó é bo ɖɔ: “Ðó un nyí nyɔnu ɖ’asú xwé ɖé wutu ɔ, azɔ̌ e enɛ nɔ byɔ lɛ é kpo azɔ̌ e un ɖó ɖò agun ɔ mɛ lɛ é kpo xɔ akwɛ nú mì tawun. Un ɖó na kpò ɖò azɔ̌ syɛnsyɛn wà wɛ bá mɔ tɛn bo ɖó sísí nú acɛ e Jehovah na asú ce kpo mɛxo agun tɔn lɛ kpo é. Amɔ̌, asú ce kpo nɔví sunnu ɖěɖee ɖò agun ɔ mɛ lɛ é kpo bló bɔ é bɔwǔ nú mì, ɖó ye nɔ sí mì, bo nɔ lɛ́ ɖɔ lee azɔ̌ e wà wɛ un ɖè é sù nukún yetɔn mɛ gbɔn é nú mì.”

16 Nɔví sunnu lɛ nɔ xlɛ́ ɖɔ emi mɔ nǔ jɛ tuto acɛkpikpa tɔn e ɖò ayǐ é mɛ gbɔn sísí e ye nɔ ɖó nú nɔví nyɔnu lɛ é kpo yɛ̌yi e ye nɔ wlí nú ye é kpo gblamɛ. Benjamin e nyí nɔví sunnu ɖé bo nɔ nɔ Angleterre é ɖɔ: “Xósin e nɔví nyɔnu lɛ nɔ na ɖò kplé lɛ jí lɛ é kpo wlɛnwín ɖěɖee ye nɔ zán dó jlá wɛn ɔ, bo lɛ́ kplɔ́n nǔ mɛ ganji lɛ é kpo nɔ kplɔ́n nǔ gegě mì. Un lin ɖɔ azɔ̌ e ye nɔ wà é xɔ akwɛ tawun.”

17. Etɛwu mǐ ka ɖó na ɖó sísí nú tuto acɛkpikpa tɔn ɔ?

17 Nú mɛ ɖěɖee ɖò agun ɔ mɛ lɛ é bǐ, ye wɛ nyí sunnu, nyɔnu, tatɔ́ xwédo tɔn lɛ kpo mɛxo agun tɔn lɛ kpo mɔ nǔ jɛ tuto acɛkpikpa tɔn ɔ wu, bo nɔ lɛ́ ɖó sísí na ɔ, agun ɔ nɔ ɖó fífá. Taji hú bǐ ɔ wɛ nyí ɖɔ mǐ nɔ kpa susu nú Tɔ́ mǐtɔn jixwé tɔn wanyiyinɔ ɔ Jehovah.—Ðɛh. 150:6.

HAN 123 Hwihwɛ́ Hwiɖée Dó Yɛhwexɔ́suɖuto ɔ Glɔ́

^ akpá. 5 Azɔ̌ tɛ nɔví nyɔnu lɛ ka ɖó ɖò agun ɔ mɛ? Nɔví sunnu lɛ bǐ jɛn ka ɖ’acɛ dó nɔví nyɔnu lɛ bǐ jí à? Acɛ ɖokpo ɔ wɛ mɛxo agun tɔn lɛ kpo tatɔ́ xwédo tɔn lɛ kpo ɖó à? Ðò xóta elɔ mɛ ɔ, mǐ na mɔ lee Biblu na d’alɔ mǐ, bɔ mǐ na mɔ xósin nú nǔkanbyɔ enɛ lɛ gbɔn é.

^ akpá. 5 Kpɔ́n akpáxwé 6gɔ́ ɔ xóta “D’alɔ Nɔví Nyɔnu E Ðò Agun Towe Mɛ lɛ É” tɔn, ee tɔ́n ɖò Atɔxwɛ septembre 2020 tɔn mɛ é.

^ akpá. 13 Nú a na tuùn mɛ e na wá gbeta agun e mɛ xwédo ɔ na sɛn Jehovah ɖè é tɔn kɔn é hǔn, kpɔ́n akpáxwé 17-19 xóta “Ðǒ Sísí nú Tɛn Mɛ Ðevo lɛ Tɔn Ðò Agun Jehovah Tɔn Mɛ” tɔn, é ɖò Atɔxwɛ août 2020 tɔn mɛ.

^ akpá. 59 Nú a na mɔ tinmɛ ɖevo lɛ dó xóta enɛ jí hǔn, kpɔ́n wema Mi Hɛn Miɖée Ðò Wanyiyi Mawu Tɔn Mɛ,” wex. 209-212.

^ akpá. 64 Bo na dó mɔ tinmɛ ɖevo lɛ dó azɔ̌ e Hagbɛ̌ Alixlɛ́mɛtɔ́ ɔ nɔ wà é wu hǔn, kpɔ́n Atɔxwɛ (Gungbe) 15 juillet 2013, wex. 20-25.