1. Oityi tyilingisa ovanthu va Siovaa okulikuata okapandi?

TUNA ehambu liokulinga onthele yombunga ya Siovaa. Oityi tyilingisa ombunga yetu okukala nehambu nokulikuata okapandi? Tyimwe omokonda atuho tulinga ononkhono mbokukala nonthilo na vana Siovaa aholovona opo vetuhongolele. Tyina tunoñgonoka nawa otyilinga ovakulu vewaneno vena tulikuata vali okapandi.

2. Omapulo patyi matukumbulula monthele ei?

² Monthele ei matulilongesa oñgeni tupondola okutala ononkhalamutwe mewaneno. Tupu matukumbulula omapulo aa: Otyipi otyilinga tyonomphange mewaneno? Okuti kese mukuatate omutwe womphange? Okuti otyilinga tyo vakulu vewaneno tyelifwa no tyononkhalamutwe mbombunga? Tete, matutale oñgeni tuna okutala onomphange.

3. Oityi tyipondola okutukuatesako okupanda ovilinga onomphange valinga?

³ Onthue tupandula unene onomphange valinga ononkhono mbokutekula ombunga yavo, nokuivisa onondaka onongwa nokukuatesako ewaneno. Opo tukale nonthilo nonomphange, tuna okuvetala ngetyi Siovaa na Sesusi vevetala. Pahe matulilongesa ongeleka ya Paulu opo tutale oñgeni tuna okutekula onomphange.

4. Oityi Ombimbiliya ipopia tyilekesa okuti onkhalelo Siovaa atala ovalume tupu oyo atala ovakai?

⁴ Ombimbiliya ilekesa okuti onkhalelo Siovaa atala ovakai tupu oyo atala ovalume. Mongeleka potyita tyotete Siovaa  waavelele ononkhono mbae ovakai novalume. Aveho eveavela epondola liokulinga omahuviso nokupopia omalaka elikalaila. (Ovil. 2:1-4, 15-18) Tupu ovakai novalume vapondola okutambula ononkhono mba Huku opo vakatumine na Kilisitu keulu. (Gal. 3:26-29) Tyihe-otyo vala, ovalume novakai vena elao liokukakala nomuenyo uhapu pano pohi. (Ehol. 7:9, 10, 13-15) Otyipuka otyikuavo, ovakai novalume vapewa, otyilinga tyokuivisa nokulongesa onondaka onongwa. (Mat. 28:19, 20) Omukanda Ovilinga upopia omukai umwe utiwa o Pilisila waundapele nomulume wae utiwa o Aquila. Ovalinepi ovo vakuatesileko Apolu okunoñgonoka vali nawa otyili. — Ovil. 18:24-26.

5. Ngetyi omukanda wa Luka 10:38, 39, 42 upopia, oñgeni Sesusi ankho atala ovakai?

⁵ Sesusi ankho una onthilo novakai. Sesusi kalandulile oviso vyo va faliseu ankho vasoka okuti ovalume vakolela vali kovakai iya omulume kapondola okupopia novakai povanthu. Omokonda yatyi? Omokonda Sesusi ankho ulongesa ovalongwa vae kumwe novakai. * (Tanga Luka 10:38, 39, 42.) Tupu Sesusi walingile oungendi okuivisa onondaka onongwa kumwe novakai. (Luka 8:1-3) Tyihe-otyo vala, ovakai ovo vali nelao liokukapopila ono apositolu okuti Sesusi watutiliswa. — Suau 20:16-18.

6. Oñgeni Paulu alekesile okuti ankho una onthilo novakai?

⁶ Paulu wapopilile Timotiu akale nonthilo novakai. Paulu tupu apopila Timotiu okuti “ovakai ovakulu veviyula ngatyina ovonyoko” iya ovahikuena “vetala ngatyina onomphange mbove.” (1 Tim. 5:1, 2) Paulu wakuatesileko Timotiu okupama motyili. Mahi tupu ankho utyii okuti Timotiu tunde pouna wakuatesilweko na ina na vavo yae Eunice. (2 Tim. 1:5; 3:14, 15) Atee umwe Paulu watumbulile omanyina onomphange mbumwe etyi ahonekela omukanda ova Loma. Paulu kamuene vala ovilinga ovakai ovo valingile mahi tupu wevepandulile mokonda ankho vena ombili movilinga viokuivisa. — Loma 16:1-4, 6, 12; Fil. 4:3.

7. Omapulo patyi matulilongesa?

⁷ Ngetyi onopalagalafu mbo tete mbapopia, Mombimbiliya petupu etyi tyilekesa okuti ovalume vakolela vali kovakai. Oluembia notyali onomphange vena vikuatesako ovakulu vewaneno, tupu vikuatesako ewaneno okukala newaneko nombembwa. Mahi pena omapulo amwe tuesukisa okukumbulula. Mongeleka, omokonda yatyi Siovaa pamwe aitila onomphange opo velikute komutwe? Iya inkha omukuatate wanakwa opo akale omukulu wewaneno ine omukuatesiko wavo, okuti otyo tyilekesa okuti, makala onkhalamutwe yomphange umwe mewaneno?

8. Ngetyi tyipopia Ova Efesu 5:23, okuti omukuatete umwe onkhalamutwe yomphange umwe mewaneno? Hangununa.

⁸ Ovakuatate hanonkhalamutwe-ko mbo nomphange mewaneno. Mokonda Kilisitu oe onkhalamutwe yonomphange ambuho mewaneno. (Tanga Ova Efesu 5:23.) Tyili mombunga omulume onkhalamutwe yomukai wae. Mahi tyina omona omukuendye amambatisalwa hakuti makala onkhalamutwe ya ina. (Efe. 6:1, 2) Mewaneno ovakulu vewaneno vena outumini, mahi vena apa vaoyela. (1 Tes. 5:12; Heb. 13:17) Ovahikuena vahakala novohe vena  okutualako okukala nonthilo navo. Tupu vena okukala nonthilo novakulu vewaneno. Mahi vena okuhinangela okuti onkhalamutwe yewaneno o Sesusi.

9. Omokonda yatyi pamwe onomphange vesukisila okulikuta komutwe?

⁹ Tyili, otyilinga tyokulongesa mewaneno Siovaa wetyiavela omulume ketyiavelele omukai. (1 Tim. 2:12) Omokonda yatyi? Tyimwe omokonda Sesusi omutwe womulume uhanda ewaneno litualeko tyaongana. Mahi pamwe omukai upondola okulinga otyilinga tyilingwa vala nomukuatate. Tyina alinga otyilinga otyo una okukuta komutwe mokonda otyo Huku ahanda. * (1 Kol. 11:4-7) Mokonda Siovaa wevepopila okuti vena okukuta komutwe, otyo katyilekesa okuti wevetomba, mahi onkhalelo yokulekesa okuti vena onthilo navana Siovaa aholovona opo vevekalele komutwe. Novipuka ovio tuapopia, pahe matukumbulula epulo liati: Otyilinga patyi ovakulu vewaneno no nonkhalamutwe mbombunga vena?

10. Oityi tyipondola okulingisisa omukulu wewaneno okuhinda ovitumino mewaneno?

¹⁰ Ovakulu vewaneno vehole Kilisitu vetyi okuti vena okutekula noluembia “onongi” vapewa na Siovaa na Sesusi opo vembuyunge. (Suau 21:15-17) Mokonda omukulu wewaneno uhole ovakuatate pamwe upondola okusoka okuti ohe yovakuatate mewaneno. Omukulu wewaneno upondola okusoka okuti, mokonda meumbo liae oe upakako ovitumino opo ayakulile ovana vae, tupu upondola ukuhinda ovitumino opo ayakulile  ewaneno. Pamwe ovakuatate valingisisa ovakulu vewaneno okusoka ngotyo, otyo vehetyi. Mongeleka pamwe tyina omukuatate ahanda okulinga etokolo limwe wenda komukulu wewaneno opo emutokolele-ko. Mahi okuti onkhalamutwe yombunga nomukulu wewaneno vena otyilinga tyike?

11. Ovilinga patyi ononkhalamutwe mbombunga vena vielifwa no viovakulu vewaneno?

¹¹ Apositolu Paulu wapopia okuti ovilinga vimwe ononkhalamutwe mbombunga vena, vielifwa no viovakulu vewaneno. (1 Tim. 3:4, 5) Mongeleka Siovaa uhanda aveho mombunga vetavele konkhalamutwe yombunga. (Kolo. 3:20) Iya tupu Siovaa uhanda ovakuatate no nomphange vetavele kovakulu vewaneno. Siovaa uhanda ononkhalamutwe novakulu vewaneno vakuateseko vana vakalela komutwe, okupameka oupanga wavo na Siovaa. Ngetyi tyilinga ononkhalamutwe mbombunga ovakulu vewaneno navo vakuatesako ovakuatate vatumbukilwa novitateka. (Tia. 2:15-17) Tyehe-otyo vala Siovaa uhanda ovakulu vewaneno nononkhalamutwe mbombunga vakuateseko vana vakalela komutwe okutavela ovitumino viae. Tupu Siovaa upopila ovakulu vewaneno nononkhalamutwe mbombunga okuti vena okulinga etyi  tyelikuata netyi Ombimbiliya ipopia. — 1 Kol. 4:6.

12-13 Ngetyi tyipopia Ova Loma 7:2, ovilinga patyi ononkhalamutwe mbombunga valinga vielikalela novio vakulu vewaneno?

¹² Namphila ovilinga vimwe viononkhalamutwe mbombunga, novio vakulu vewaneno vielifwa mahi pena vimwe vielikalela. Mongeleka, Siovaa waholovona ovakulu vewaneno opo vakoyese ovakuatate mewaneno. Tupu ovakulu vewaneno vapondola okupola omukuatate mewaneno walinga onkhali ehelivele. — 1 Kol. 5:11-13.

¹³ Mahi ononkhalamutwe mbombunga Siovaa weveavela otyilinga tyimwe ovakulu vewaneno vehena. Mongeleka ononkhalamutwe, ovo vena okulinga ononkhono opo vetyivile okuhongolela onombunga mbavo. (Tanga Ova Loma 7:2.) Tupu ovo vena okupopia oola patyi omona wae ena okuhika meumbo. Tyehe-otyo vala ononkhalamutwe mbombunga ovo vena otyilinga tyokuvelongesa nokuveviyula tyina vehetavela. (Efe. 6:1) Onkhalamutwe yombunga ina oluembia tyina ahanda okulinga tyimwe upopia nomukai wae opo velipakelemo, mokonda aveho “ohitu ike vala.” * — Mat. 19:6.

14. (a) Ngetyi tyipopia Maluku 10:45, omokonda yatyi Siovaa akoyela Sesusi opo akale omutwe wewaneno? (b) Otyipi otyilinga Tyononkhalamutwe Mbonombangi mba Siovaa? (Tala okakasa kati “ Otyilinga tyo Nonkhalamutwe Mbonombangi mba Siovaa”)

¹⁴ Mokonda yotyilikutila tyeyovo Siovaa etuavela, atuho tupondola okukala nekolelo mo Kilisitu. Siovaa waholovona Kilisitu opo akale omutwe wewaneno mokonda oe waava  omuenyo wae opo etuyovole. (Tanga Maluku 10:45; Ovil. 20:28; 1 Kol. 15:21, 22) Mokonda Sesusi omutwe wewaneno, ñgeno ankho upondola okuhinda ovitumino vialema opo tuvitavele tyilinge mewaneno nomombunga. (Gal. 6:2) Mahi Sesusi kahindi ovitumino. Ngwe utuhole iya utekula kese wike po onthue mokutuavela okulia kuopasipilitu. — Efe. 5:29.

15-16. Oityi tulilongesila kuetyi Marley na Benjamin vapopia?

¹⁵ Onomphange valekesa okuti vetaleva Kilisitu tyina vetavela ehongolelo vapewa novakuatate vakoyua opo vevehongolele. Onomphange ovanyingi vetavela etyi omphange Marley, ukala ko Estados Unidos apopia. Wapopia okuti: “Otyilinga tyo vakai mewaneno tyesukisa unene. Apeho ndyilinga ononkhono opo ndyikale nonthilo notyilinga Siovaa aavela omulume wange. Mahi omulume wange novakulu vewaneno vapepukisa otyipuka otyo mokonda apeho vapandula ovilinga ndyilinga.”

¹⁶ Ovakuatate valekesa okuti vena onthilo notyilinga vapewa tyina vakala nonthilo nonomphange. Benjamin, ukala ko Inglaterra, wati: “Ndyililongesila ovipuka ovinyingi konomphange, komakumbululo avo no konkhalelo valongesa movilinga viokuivisa. Ku ame ovipuka onomphange valinga viesukisa unene.”

17. Omokonda yatyi tuesukisila okukala nonthilo na vana vetukalela komutwe?

¹⁷ Inkha aveho mewaneno, tyilinge omukai nomulume nononkhalamutwe mbombunga no vakulu vewaneno vanoñgonoka omokonda yatyi Siovaa apakelako ononkhalamutwe, matyietela ehambu nombembwa ewaneno. Tyehe-otyo vala matyinkhimaneka Tate yetu yoluembia Siovaa Huku. — Sal. 150:6.