SAWO DIA WEKELO 7
Lowandji lele la dikumanyi l’etshumanelo
“Kristo owandji w’etshumanelo, nde lele oshimbedi wa demba diakɔ.”—ƐF. 5:23.
OSAMBO 137 Akadiyɛso w’Akristo wekɔ wamato wa kɔlamelo
AWUI WAYƆTƐKƐTAMA *
1. L’ɔtɛ w’ɔkɔkɔ akɔna wele nkumbo ka Jehowa kaamɛ?
SHO nangaka monga lo nkumbo ka Jehowa. Lande na kele nkumbo kaso la wɔladi ndo kaamɛ? Ɔkɔkɔ ɔmɔtshi ele sho tshɛ kitanyiyaka lowandji lakakongɛ Jehowa. Lo mɛtɛ, naka sho ndeka nshihodia lowandji lakakongɛma, kete tayoleka monga kaamɛ.
2. Ambola akɔna wayangaso nkadimola lo sawo nɛ?
2 Lo sawo nɛ, tayanga nsɛdingola awui wendana la lowandji la l’etshumanelo. L’atei w’awui wayotɔsɛdingola mbele ndo ekadimwelo wa ambola wayela anɛ: Ɔkɛndɛ akɔna wele la akadiyɛso? Onde mɛtɛ ɔnangɛso tshɛ ekɔ owandji wa kadiyɛso tshɛ? Onde dikumanyi wekɔ la woho akɔ waamɛ wa lowandji laadiko di’anangɛso la akadiyɛso tshɛ woho wele owandji wa nkumbo la lowandji laadiko dia wadɛnde l’anande? Ntondotondo, tɔsɛdingole woho wahombaso mbɔsa akadiyɛso.
NGANDE WAHOMBASO MBƆSAKA AKADIYƐSO?
3. Kakɔna kayotokimanyiya dia ndeka mbɔsa la nɛmɔ di’efula olimu wakamba akadiyɛso?
3 Sho mandolaka akadiyɛso wakamba olimu wa wolo dia kotshɛ nkumbo yawɔ ehomba awɔ, dia nsambisha lokumu l’ɔlɔlɔ ndo dia nsukɛ etshumanelo. Tayoleka mbaɔsa la nɛmɔ di’efula naka sho nsɛdingola woho wawaɔsa Jehowa nde la Yeso. Tayokondja nto wahɔ lo nsɛdingola woho wakasalɛka ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ wamato akambo.
4. Ngande wɛnya Bible dia Jehowa mbɔsaka wamato la nɛmɔ oko woho wɔsande apami?
4 Bible mɛnyaka dia Jehowa mbɔsaka wamato la nɛmɔ oko woho wɔsande apami. Ɛnyɛlɔ, tɔ mɛnyaka dia lo ntambe ka ntondo, Jehowa akasha wamato kaamɛ ndo apami nyuma k’ekila ndo akawasha wolo wa nsala awui wa diambo, ɛnyɛlɔ oko ntɛkɛta ɛtɛkɛta ekina. (Ets. 2:1-4, 15-18) Apami la wamato wa asɔ wakakitama nyuma k’ekila ndo wekɔ l’elongamelo ka tolɛ kaamɛ la Kristo. (Ngal. 3:26-29) Apami la wamato wayolongola difuto dia lɔsɛnɔ la pondjo la nkɛtɛ. (Ɛny. 7:9, 10, 13-15) Ndo apami la wamato wakalongola ɔkɛndɛ wa nsambisha lokumu l’ɔlɔlɔ ndo wa mbetsha anto. (Mat. 28:19, 20) Lo mɛtɛ, dibuku di’Etsha tɛkɛtaka dikambo di’olimu wa kadiyɛso kelɛwɔ Piriskila lakasha lonya kaamɛ l’omɛnde Akula dia ndeka nembetshiya Apolo laki ombewi wa mukanda, akambo wa mɛtɛ dimɛna dimɛna.—Ets. 18:24-26.
5. Kakɔna kata Luka 10:38, 39, 42 lo kɛnɛ kendana la dionga diaki la Yeso otsha le wamato?
5 Yeso akalɛmiyaka wamato. Nde kombokoya mbekelo k’Afarisɛ waki kɔmbɔsaka wamato la nɛmɔ ndo waki konangaka kaanga ntɛkɛta la wɔ lo sɛkɛ, mbuta ate sawolaka la wɔ awui wa l’Afundelo. Koko Yeso akasawolaka la wamato, kaamɛ ndo apami akambo wa mɛtɛ w’ohomba. * (Adia Luka 10:38, 39, 42.) Ndo nto, nde aketawɔ dia wamato tetetaka lande dia tasambishaka. (Luka 8:1-3) Ndo Yeso akawasha ɔkɛndɛ wa mbewoya apɔstɔlɔ ɔnɛ nde ambolɔ.—Jni. 20:16-18.
6. Ngande wakɛnya ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ dia nde akalɛmiyaka wamato?
6 Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akohola Timɔte dia mbɔsaka wamato la nɛmɔ. Pɔɔlɔ akawotɛ ate: ‘Ɔsaka wamato w’epalanga oko waa nyɔ’ ndo “esekaseka oko akadiyɛyɛ.” (1 Tim. 5:1, 2) Pɔɔlɔ akasale awui efula dia nkimanyiya Timɔte dia monga Okristo wambotshunda, koko nde akeyaka dia nyango aki Timɔte ndo tshɛnde mbakatatɛ mbetsha Timɔte “efundelo w’ekila.” (2 Tim. 1:5; 3:14, 15) Pɔɔlɔ akasha akadiyɛso amɔtshi mɔyɔ lo nshila nkombo yawɔ shikaa lo mukanda wakandafundɛ ase Rɔmɔ. Nde kɔmɛnaka tsho olimu wakamba akadiyɛso, koko akawawandolaka l’ɔtɛ w’olimu wakawakambaka.—Rɔmɔ 16:1-4, 6, 12; Flpɛ. 4:3.
7. Ambola akɔna wayangaso nsɛdingola kakianɛ?
7 Oko wakatadiɛnyi l’edingɔ wetshi, ndooko divɛsa diasukɛ kanyi y’ɔnɛ akadiyɛso wekɔ l’ɛse k’anangɛso. Akadiyɛso wa ngandji ndo wele la lokaho kimanyiaka etshumanelo efula, ndo dikumanyi ndjaɛkɛka l’ekimanyielo kawɔ di’etshumanelo monga lo wɔladi ndo kaamɛ. Koko ambola nɔmbamaka kadimɔma. Ɛnyɛlɔ, lande na kalɔmba Jehowa dia kadiyɛso nkomba ɔtɛ lo waaso amɔtshi? Lam’ele paka anangɛso mbasɔnama oko dikumanyi ndo ekambi wakimanyiya, onde dui sɔ nangaka mɛnya di’ɔnangɛso tshɛ ekɔ owandji ka wa kadiyɛso tshɛ l’etshumanelo?
ONDE ƆNANGƐSO TSHƐ EKƆ OWANDJI WA KADIYƐSO TSHƐ?
8. Lo ndjela Ɛfɛsɔ 5:23, onde ɔnangɛso tshɛ ekɔ owandji wa kadiyɛso tshɛ? Lembetshiya.
8 Tayokadimola lo tshena pe ɔnɛ keema! Ɔnangɛso bu owandji wa kadiyɛso tshɛ ka l’etshumanelo, koko Kristo mbele owandji. (Adia Ɛfɛsɔ 5:23.) Lo nkumbo, omi ekɔ owandji wa wadɛnde. Ɔna pami lambobatizama bu owandji wa nyango. (Ɛf. 6:1, 2) Ndo l’etshumanelo, dikumanyi wekɔ paka la lowandji lele l’elelo laadiko di’anangɛso l’akadiyɛso. (1 Tɛs. 5:12; Hɛb. 13:17) Womoto l’onyemba lahayodjasɛ kaamɛ la she la nyango pombaka ntetemala nɛmiya ambutshi ande ndo dikumanyi. Koko l’ɛnyɛlɔ k’apami wa l’etshumanelo, vɔ wekɔ paka la owandji ɔtɔi, Yeso.
Ɛlɔngɔlɔngɔ l’esekaseka w’enyemba wahayodjasɛ l’ambutshi awɔ wekɔ l’ɛse ka lowandji la Yeso (Enda odingɔ 8)
9. Lande na kahomba akadiyɛso nkomba ɔtɛ lo ntena dimɔtshi?
9 Koko ekɔ mɛtɛ dia Jehowa akasɔnɛ apami dia nɔmbɔla awui wa wetshelo ndo w’ɔtɛmwɛlɔ l’etshumanelo, koko nde kombisha wamato lowandji lakɔ laamɛ. (1 Tim. 2:12) Lande na? Ekɔ paka l’ɔkɔkɔ akɔ waamɛ wakandasɔnɛ Yeso oko owandji wa pami, mbuta ate diaha ofukutanu monga lo nkumbo kande. Naka l’ɔtɛ w’awui amɔtshi, kadiyɛso pombaka nsala ɔkɛndɛ ɔmɔtshi wele paka ɔnangɛso mbahomba nsala, kete Jehowa mbɔlɔmbaka dia nde nkomba ɔtɛ. * (1 Kɔr. 11:4-7) Jehowa nɔmbaka akadiyɛso dia nsala dui sɔ aha dia mɛnya ɔnɛ vɔ bu la nɛmɔ, koko dia mɛnya dia vɔ nɛmiyaka lowandji lakandakongɛ. L’awui asɔ lo yimba, nyɛsɔ kakianɛ tokadimole dimbola nɛ. Lowandji la ngande lele la ewandji wa nkumbo ndo dikumanyi?
ƐKƐNDƐ WELE L’EWANDJI WA NKUMBO NDO DIKUMANYI
10. Lande na kakoka ekumanyi kɛmɔtshi ndjokoma lo mbidja ɛlɛmbɛ l’etshumanelo?
10 Dikumanyi mbokaka Kristo ngandji, ndo vɔ nangaka “ɛkɔkɔ” wakawasha Jehowa nde la Yeso dia mbaakokɛ. (Jni. 21:15-17) La eyango w’amɛna, ekumanyi kɛmɔtshi koka mfɔnya dia nde ekɔ la lowandji l’etshumanelo lele oko ombutshi wa pami. Nde koka mfɔnya ɔnɛ naka owandji wa nkumbo ekɔ la lotshungɔ la mbidja ɛlɛmbɛ dia nkokɛ nkumbo kande, kete laasɔ ekumanyi koka mbidja ɛlɛmbɛ wafɔnyande dia wayokokɛ ɛkɔkɔ wa Nzambi. Ndo anangɛso l’akadiyɛso amɔtshi koka nkeketsha dikumanyi dia nsala dui sɔ lo mbalɔmba dia vɔ mbaɔsɛ tɛdikɔ. Onde dikumanyi dia l’etshumanelo la ewandji wa nkumbo wekɔ la lowandji lakɔ laamɛ?
Dikumanyi kotshɛka ase etshumanelo ehomba awɔ wa lo nyuma ndo wa longandji. Jehowa akawasha ɔkɛndɛ wa minya otshi wa pɛkato lahayatshumoya oma l’etshumanelo (Enda odingɔ 11-12)
11. Ngande wafɔna ɛkɛndɛ wele la ewandji wa nkumbo ndo wɛnɛ wele la dikumanyi?
11 Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akɛnya dia ɔkɛndɛ wele la ewandji wa nkumbo la wɔnɛ wele la ekumanyi fɔnaka yema. (1 Tim. 3:4, 5) Ɛnyɛlɔ, Jehowa nangaka di’ase nkumbo nkitanyiya owandji wa nkumbo. (Kɔl. 3:20) Ndo nde nangaka di’ase etshumanelo nkitanyiya dikumanyi. Jehowa nongamɛka dia ewandji wa nkumbo ndo dikumanyi ndjashikikɛ dia wanɛ wele l’ɛse ka lowandji lawɔ wekɔ la yoonge ya dimɛna ya lo nyuma. Ewandji wa nkumbo ndo dikumanyi pombaka nto kotshɛka wanɛ wele l’ɛse ka lowandji lawɔ ehomba wa longandji. Ndo l’ɛnyɛlɔ k’ewandji wa nkumbo w’amɛna, dikumanyi ndjashikikɛ dia wanɛ wele l’ɛse ka lowandji lawɔ wekɔ lo nongola ekimanyielo lo tena dia paa. (Jak. 2:15-17) Laadiko dia laasɔ, Jehowa nongamɛka dia dikumanyi ndo ewandji wa nkumbo nsukɛ atɔndɔ ndo ‘aha ntamba kɛnɛ kofundami’ lo Bible.—1 Kɔr. 4:6.
Jehowa akasha ewandji wa nkumbo lowandji la nɔmbɔlaka nkumbo yawɔ. La ntondo ka nde mbɔsa tɛdikɔ, owandji wa nkumbo lele la ngandji mimbolaka wadɛnde kanyi (Enda odingɔ 13)
12-13. Oko wɛnyamidiɔ lo Rɔmɔ 7:2, ngande wotshikitanyi ɛkɛndɛ wele la ewandji wa nkumbo la wele la dikumanyi?
12 Koko, etshikitanu wa weke wekɔ lam’asa ɛkɛndɛ wele la ekumanyi la wele la owandji wa nkumbo. Ɛnyɛlɔ, Jehowa akasha dikumanyi ɔkɛndɛ wa nombosha ndo wa minya atshi wa pɛkato wahayatshumoya oma l’etshumanelo.—1 Kɔr. 5:11-13.
13 Lo wedi okina, Jehowa akasha ewandji wa nkumbo yema ya lowandji yele bu la dikumanyi. Ɛnyɛlɔ, nde akasha owandji wa nkumbo lotshungɔ la mbidjɛ nkumbo kande ɛlɛmbɛ ndo nsala di’ɛlɛmbɛ akɔ kitanyiyama. (Adia Rɔmɔ 7:2.) Ɛnyɛlɔ, owandji wa nkumbo ekɔ la lotshungɔ la nshikikɛ etena kahomba anande kalolaka la ngelo l’otsho. Nde ekɔ nto la lotshungɔ la mbisha anande dilanya naka vɔ wambosekola ɔlɛmbɛ ɔsɔ. (Ɛf. 6:1) Lo mɛtɛ, owandji wa nkumbo wele la ngandji mimbolaka wadɛnde kanyi la ntondo ka nde mbidja ɛlɛmbɛ lo nkumbo, nɛ dia vɔ akɔ ahende wekɔ “demba ɔtɔi.” *—Mat. 19:6.
TƆLƐMIYA KRISTO OKO WENDE OWANDJI W’ETSHUMANELO
L’ɛse ka lowandji la Jehowa, Yeso mbishaka etshumanelo k’Akristo ɛlɔmbwɛlɔ (Enda odingɔ 14)
14. a) Lo ndjela kɛnɛ kofundami lo Makɔ 10:45, lande na kele ekɔ dimɛna woho wakasɔnɛ Jehowa Yeso owandji w’etshumanelo? b) Ɔkɛndɛ akɔna wele l’Olui-walɔmbɔla? (Enda kiombo yele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “ Ɔkɛndɛ wele l’Olui-walɔmbɔla.”)
14 Lo tshimbo y’oshinga w’etshungwelo, Jehowa akasombe lɔsɛnɔ l’onto tshɛ la l’etshumanelo ndo lɔsɛnɔ l’anto tshɛ wonga la mbetawɔ le Yeso. (Adia Makɔ 10:45; Ets. 20:28; 1 Kɔr. 15:21, 22) Diakɔ diele ekɔ dimɛna dia Yeso sɔnama oko owandji w’etshumanelo nɛ dia nde akakimɔ lɔsɛnɔ lande oko oshinga w’etshungwelo. Oko wende owandji aso, Yeso ekɔ la lotshungɔ la mbidja ɛlɛmbɛ wahomba onto tshɛ ndjela lo nkumbo ndo l’etshumanelo k’otondo. (Ngal. 6:2) Koko Yeso hakomɛ tsho lo mbidja ɛlɛmbɛ. Nde ndeshaka ndo nangaka onto tshɛ la l’atei aso.—Ɛf. 5:29.
15-16. Wetshelo akɔna wakondjayɛ oma lo kɛnɛ kakate kadiyɛso Marley ndo ɔnangɛso Benjamin?
15 Akadiyɛso mɛnyaka dia vɔ nɛmiyaka Kristo lo ndjela ɛlɔmbwɛlɔ ka apami wakasɔnama dia mbakokɛka. Kadiyɛso kelɛwɔ Marley kadjasɛ l’États-Unis mbutaka lo tshena pe kanyi yele l’akadiyɛso efula. Nde mbutaka ate: “Dimi mbɔsaka mɛtɛ dihole diami dia womoto lotshukami ndo dia kadiyɛso ka l’etshumanelo la nɛmɔ. Dimi tetemalaka nkɛnɛmɔla yimba y’ɔlɔlɔ lo kɛnɛ kendana la lowandji lakakongɛ Jehowa. Koko yoho yasalɛ omɛmi ndo anangɛso wa l’etshumanelo akambo, mbetɛka dui sɔ wɔdu le mi dia nɛmiya lowandji nɛ dia vɔ nɛmiyakami ndo mandolakami l’ɔtɛ w’olimu wakambami.”
16 Anangɛso mɛnyaka dia vɔ shihodiaka elɛwɔ lowandji lo nɛmiyaka akadiyɛso. Benjamin, ɔnangɛso ɔmɔtshi ladjasɛ l’Angleterre mbutaka ate: “Dimi kondjaka wetshelo efula oma lo kɔmatɛrɛ yasha akadiyɛso lo nsanganya ndo oma lo tokanyi tashawɔ lo kɛnɛ kendana la woho wa mbeka l’anto ndo woho wa monga osambisha w’oshika. Olimu wakambawɔ wekɔ la nɛmɔ efula.”
17. Lande na kahombaso nɛmiyaka lowandji?
17 Naka anto tshɛ wa l’etshumanelo, apami, wamato ewandji wa nkumbo ndo dikumanyi nshihodia ndo nɛmiya lowandji, kete etshumanelo kayonga la wɔladi. Ndo kɛnɛ koleki ohomba ele sho mbishaka Jehowa, Shɛso lele l’olongo lotombo.—Os. 150:6.
OSAMBO 123 Toyelake ɛlɔmbwɛlɔ ka teokrasi la kɔlamelo tshɛ
^ od. 5 Ɔkɛndɛ akɔna wele l’akadiyɛso l’etshumanelo? Onde ɔnangɛso tshɛ ekɔ owandji wa kadiyɛso tshɛ? Onde dikumanyi ndo ewandji wa nkumbo wekɔ la woho akɔ waamɛ wa lowandji? Lo sawo nɛ, tayɔsɛdingola ambola asɔ lo nkamba la bɛnyɛlɔ diatanema l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi.
^ od. 5 Enda odingɔ 6 wa sawo diele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “Tosukɛke akadiyɛso,” diakatondjama lo Tshoto y’Etangelo ya Ngɔndɔ ka divwa 2020.
^ od. 9 Enda kiombo yele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “ Etena kakɔna kahomba kadiyɛso nkomba ɔtɛ?”
^ od. 13 Dia mbeya onto akɔna ahomba mbɔsa yɛdikɔ yendana la etshumanelo kahomba nkumbo sanganaka, enda odingɔ 17-19 lo sawo diele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “Lɛmiya dihole diele l’anto akina l’etshumanelo ka Jehowa,” diakatondjama lo Tshoto y’Etangelo ya Ngɔndɔ k’enanɛi 2020.
^ od. 59 Dia mbeya awui akina efula wendana la dui nɛ, enda dibuku “Nyotshikale lo ngandji ka Nzambi,” lk. 209-212.
^ od. 64 Dia nyomeya akambo efula wendana l’ɔkɛndɛ wele la Olui-walɔmbɔla, enda Tshoto y’Etangelo ya Ngɔndɔ k’esambele 15, 2013, lk. 20-25.
