1. ¿Jas jun rason yuja tsoman ay ja spamilya ja Jyoba?

JELNI gusto ayotik yuja teyotik bʼa yoj spamilya ja Jyoba. Yuja laman wala ajyitik sok tsoman, jani yuja wa xkʼujolantik skisjel ja rason ja bʼa jas yaʼunej kujlajuk ja Jyoba. Yajni mas wa xkabʼtik stojol ja rasoniki masni tsoman wala ajyitik.

2. ¿Jasa sjobʼjelik oj katikyi sjakʼjel ja bʼa artikulo it?

² Ja bʼa artikulo it oj jtatik tiʼal sbʼaja olomal ja bʼa kongregasyon. Bʼa tuk jastik junuk, oj katikyi sjakʼjel ja sjobʼjelik it: ¿jasa cholalik yiʼoje ja hermanaʼik?, ¿merani maʼ spetsanil ja hermanoʼik naka olomal aye sbʼaja hermanaʼiki? sok ¿ja ansyanoʼik junxta maʼ ja cholal yiʼoje sbʼaja hermanoʼik sok ja hermanaʼik jastal yiʼoj jun tatal sbʼaja xcheʼumi soka yuntikili? Bʼajtan la kiltik jasa tikʼe cholal yiʼoje ja hermanaʼik sok jastal oj kiltike.

3. ¿Jas oj jkʼuluktik bʼa masto chaʼanyabʼal oj kiltik ja jas wa skʼulane ja kermanatik?

³ Wani sbʼajine ja hermanaʼik chaʼanyabʼal oj kiltike yuja janekʼto wa skʼujolane bʼa oj skoltaye ja spamilyaʼe, jas wa skʼulane ja bʼa xcholjel ja lekil rasoniki sok bʼa skoltajel ja hermanoʼik ja bʼa kongregasyoni. Pe ta jpensaraʼantik sbʼaja jastal wa xyila ja Jyoba sok ja Jesús, soka jastal kʼot yila ja jekabʼanum Pablo, mastoni chaʼanyabʼal oj kiltike.

4. ¿Jastal wa sjeʼa ja Biblia ja Jyoba junxtani wa xyila chaʼanyabʼal ja ixuk sok ja winik?

⁴ Ja Biblia wa xchiktes ja Jyoba junxtani wa xyila chaʼanyabʼal ja ixuk sok ja winik. Jun sjejel, ja bʼa bʼajtan siglo yayi yip ja winike sok ja ixuke bʼa oj skʼuluke milagro, jastal bʼa kʼumanel bʼa tuk kʼumal (Hech. 2:1-4, 15-18). Ja tsome  matik tʼojubʼale oj yaʼe mandar soka Kristo kʼoteleni ixuk sok winik (Gál. 3:26-29). Chomajkil, ja Jyoba ojni yayile ja stsʼakole ajyel sakʼan bʼa tolabida ja ixuk sok winik ja bʼa Luʼumi (Apoc. 7:9, 10, 13-15). Jaxa Jesús yayi mandar ja ixuk sok ja winik bʼa oj xchol-e sok oj sjeʼe ja lekil rasonik (Mat. 28:19, 20). Chomajkil, ja libro bʼa Hechos wa staʼa tiʼal jun ixuk sbʼiʼil Priscila, ja yeʼn soka statam, Áquila, xcholowe yabʼ jastal mero ja smeranil bʼa jun winik jel snaʼa ja yabʼal ja Dyos, sbʼiʼil Apolos (Hech. 8:24-26).

5. Jastalni wa xyala ja Lucas 10:38, 39, 42, ¿jastal wa xyila ja Jesús ja ixukeʼi?

⁵ Ja Jesús skisani ja ixuke. Mini jachuk jastal ja fariseoʼiki, bʼa wa xyilkʼujolan ja ixuke, cha mini skʼumane jach bʼa jel ja kristyano sok mini tʼusan wa sjeʼawe yile sbʼaja jas kanel tsʼijbʼunubʼal ja bʼa Yabʼal ja Dyosi. Jaʼukto maʼ, ja Jesús sjeʼayi ja ixuke sok ja winike ja jastik jel chaʼanyabʼal kanel tsʼijbʼunubʼal (kʼuman ja Lucas 10:38, 39, 42). * Chomajkil yaʼakan bʼa amojtajuk yuja ixuke ja bʼa xcholjeli (Luc 8:1-3). Sok yayi jujuntik bʼa yeʼnle ja cholal bʼa oj waj yal-e yabʼ ja jekabʼanumik ke sakʼwita (Juan 20:16-18).

6. ¿Jastal sjeʼa ja pablo wa skisa ja ixukeʼi?

⁶ Ja jekabʼanum Pablo yayi mandar ja Timoteo bʼa a-skis ja ixuke. Yala yabʼ ke ja ixuke matik ayxa skʼujole tʼilan ayil ‹jastal snan› sok jaxa bʼa masto akʼixuki ‹jastal yermana› (1 Tim. 5:1, 2). Anima jel jas skʼulan ja Pablo bʼa skoltajel ja Timoteo bʼa oj ajyuk yuj jun tsatsal skʼuʼajel, pe kʼotni snaʼ ke ja snani sok ja smexepi yeʼnleni ja matik jejiyi yuja «yabal ja Diosi» (2 Tim. 1:5; 3:14, 15). Chomajkil, ja bʼa skarta a los Romanos, ja Pablo sjekayi saludo jitsan hermanaʼik sok staʼa tiʼal ja sbʼiʼile. Kʼotni snaʼ spetsanil ja jas wa skʼulane ja kʼuʼumanik Dyos jaw sok yala ja janekʼto chaʼanyabʼal wa yila ja yaʼtele (Rom. 16:1-4, 6, 12; Filip. 4:3).

7. ¿Jastik sjobʼjel oj katikyi sjakʼjel?

⁷ Jastalni kilatikta, ja Biblia wa xyaʼ kabʼtik stojol ke ja hermanaʼik mini skoʼelale yuja hermanoʼik. Ja jastal tsamalxta sok jel jaman skʼabʼe bʼa yajel, ja kermanatik jelni jas wa skʼulane ja bʼa kongregasyoni. Sok ja ansyanoʼik wani snaʼawe ke wani xkoltaniye bʼa oj koltanuke bʼa oj yawe ajyuk ja lamanil sok tsoman. Pe ojtoni axukyi sjakʼjel ja sjobʼjelik it: ¿jas yuj ja Jyoba wa xyayi mandar ja hermanaʼik a-smus ja yolome bʼa jujuntik ekʼele? sok yuja kechantani ja winike tʼojubʼale jastal ansyanoʼik sok skoltanum ansyanoʼik, ¿wan maʼ stojolan ja it ke yibʼanal ja hermanoʼik kʼotele olomale bʼa spetsanil ja hermanaʼik?

8. Jastalni wa xyala ja Efesios 5:23, ¿jas yuj mi yibʼanaluk ja hermanoʼik kʼotele olomal bʼa spetsanil ja hermanaʼik?

⁸ Bʼa tʼusanta yaljel, miyuk. Kechantani ja Kristo kʼotel olomal bʼa spetsanil ja hermanaʼik ja bʼa kongregasyon (kʼuman ja Efesios 5:23). Ja bʼa pamilya, ja tatamal yeʼnani olomal ay sbʼaja cheʼumi, pe jun kerem bʼa yiʼunejxa jaʼ mini yeʼnuk olomal ay sbʼaja snani (Efes. 6:1, 2). Sok jaxa bʼa kongregasyon, ja jastal olomal aye ja ansyanoʼik sbʼaja hermanaʼik sok ja hermanoʼik ayta stikʼanil (1 Tes. 5:12; Heb. 13:17). Sok ¿jas oj bʼobʼ kaltik bʼa jun hermana soltera bʼa mixa teyuk bʼa snaj ja  snantati? Ja yeʼn wantoni skisa, pe mixani teyuk bʼa yibʼ skʼabʼ ja stati. Sok wani skisa ja ansyanoʼik; pe jastalni winike bʼa kongregasyoni, kechantani ay jun yolome: ja Jesús.

9. ¿Jas yuj tʼilan oj smus ja yolome ja hermanaʼik bʼa jujuntik ekʼele?

⁹ Meran, ja Jyoba yeʼnani stsaʼunej ja winike bʼa oj stoj-e ja kongregasyon sok yeʼnuk ja ixuke (1 Tim. 2:12). ¿Jas yuj? Jani yuja ja yeʼn tʼojubʼal ja Jesús ja olomal sbʼaja winike: bʼa jachuk ja kongregasyon chapan oj ajyuk. Ta yujkʼa jujuntik ekʼele jun hermana tʼilan oj skʼuluk jun aʼtel bʼa jaʼitani wa skʼulan jun hermano, anto ja Jyoba wa skʼanayi ja yeʼn a-smus ja yolomi (1 Cor. 11:4-7). * Ja jaw, mini jaʼuk bʼa oj iljuk skoʼelal, jani wa x-alji yabʼye bʼa jastal oj sjeʼ wa skisa ja rason ja bʼa olomali. Ja wego, la katikyi sjakʼjel ja sjobʼjel it: ¿janekʼ derecho yiʼoj ja olomalik bʼa pamilya sok ja ansyanoʼik?

10. ¿Jas yuj oj bʼobʼ spensaraʼuk jun ansyano oj ya kujlajuk jastik junuk sbʼaja hermanoʼik sok ja hermanaʼik ja bʼa kongregasyon?

¹⁰ Ja ansyanoʼik wani syajtaye ja Kristo sok cha jachuk ja chejik akʼubʼalyile yuja Jyoba sok ja Jesús bʼa oj stalnaye (Juan 21:15-17). Jun ansyano bʼa sok jun lekil skʼujol, bʼobʼta oj yil sbʼaj bʼa lajansok kʼotelni jun tatal sbʼaja hermanoʼik ma ja hermanaʼik ja bʼa kongregasyon. Bʼobʼta oj spensaraʼuk: «Ta jun olomal bʼa pamilya ayiʼoj ja derecho bʼa yajel kujlajuk jastik junuk bʼa stalnajel ja spamilya, jun ansyano cha ojni bʼobʼ ya kujlajuk jastik junuk bʼa wa xyila lajansok ojni talnajuk  ja xchejik ja Dyos». Sok bʼobʼta jujuntik hermanoʼik sok ja hermanaʼik ojni spuk-e ja tikʼe pensar it bʼa skʼanjel yile ja ansyanoʼik aʼaljuk yabʼ ja jas oj skʼuluke. Pe ¿junxta maʼ ja tikʼe cholal yiʼoj ja ansyanoʼik sok ja olomalik bʼa pamilya?

11. ¿Jastik wa xbʼobʼ slaj ja cholal yiʼoj ja olomalik bʼa pamilya sok ja ansyanoʼik?

¹¹ Ja jekabʼanum Pablo yala ja cholal yiʼoj jun olomal bʼa pamilya sok bʼa jun ansyano bʼa kongregasyon ayni bʼa jujuntik oj slajtik (1 Tim. 3:4, 5). Jun sjejel, ja matik teye bʼa jun pamilya ja Jyoba wani skʼana ke aʼajyuke kʼuʼabʼal soka olomal bʼa pamilya sok cha jachuk ja hermanoʼik aʼajyuke kʼuʼabʼal soka ansyanoʼik (Col. 3:20). Cha wani smajlay ke ja olomal bʼa pamilya sok ansyanoʼik a-skʼul sbʼaje asegurar bʼa oj ajyukyujile jun tsatsal skʼuʼajele, ayabʼye wani xyajtajiye sok chaʼanyabʼale ja matik wa stalnaye. Sok jastalni jun lekil olomal bʼa pamilya, ja ansyanoʼik wani skoltaye ja hermanoʼik ja bʼa jas wa xmakuniyujile (Sant. 2:15-17). Ja Jyoba cha wani smajlay ke ja ansyanoʼik sok ja olomalik bʼa pamilya a-skoltaye ja tuk bʼa oj skʼuʼuke ja jas kanel kulan ja bʼa yabʼal ja Dyosi sok «‹mok jelxuke soka jastik kanel tsʼijbʼunubʼal›» ja bʼa Biblia (1 Cor. 4:6, TNM).

12, 13. Jastalni wa xyala ja Romanos 7:2, ¿jasa stukil ja cholal yiʼoj ja olomalik bʼa pamilya sok ja ansyanoʼik?

 ¹² Pe ayni stukil bʼa jel tʼilan ja cholal yiʼoje ja ansyanoʼik sok ja olomalik bʼa pamilya. June ja bʼa it yujni ja Jyoba yaʼunejyi ja ansyanoʼik ja cholal jastal jwesik sok skʼulajel expulsar ja bʼa kongregasyon ja mulanumik bʼa mi snaʼawe malaya (1 Cor. 5:11-13).

¹³ Pe ja Jyoba yaʼunejyi cholal ja olomalik bʼa pamilya bʼa skʼulajel jastik mini xbʼobʼ skʼuluke ja ansyanoʼik. June ja bʼa jastik oj bʼobʼ skʼuluk jun olomal spamilya jani yajel kujlajuk jastik bʼa skʼulajel ja spamilya sok skʼulajel sbʼaj asegurar bʼa oj skʼuluke (kʼuman ja Romanos 7:2). Jun sjejel, ayni yiʼoj derecho bʼa yajel kujlajuk jas ora oj kʼotuk ja yuntikil ja bʼa snaj ja bʼa yoj akwali, sok cha jachni bʼa skʼulajel kastigar ta skʼokowe (Efes. 6:1). Meran, pe bʼajtanto oj ya kujlajuk jun jasunuk, jun olomal bʼa wa xyabʼ stojol ja spamilya ojni loʼilanuk soka xcheʼumi, pes yujni «quechan xta june» kʼotele (Mat. 19:6). *

14. a) Jastalni wa xyala ja Marcos 10:45, ¿jas yuj ayni sbʼej yuja Jyoba stʼojo ja Jesús olomal bʼa kongregasyon? b) ¿Jasa cholal yiʼoje ja Tsome Tojwanum? (Kʼela ja rekwagro « Ja cholal yiʼoj ja Tsome Tojwanumi»).

¹⁴ Yuja bʼa koltaneli, ja Jyoba smana spetsanil ja sakʼanil ja matik teye ja bʼa kongregasyoni sok spetsanil ja kristyanoʼik matik wa x-ajyiyujile skʼuʼajel bʼa Jesús (kʼuman ja Marcos 10:45; Hech. 20: 28; 1 Cor. 15:21, 22). Yuja Kristo cham yuj bʼa keʼntik, ja yuj ayni sbʼej ja Jyoba ja stʼojo olomal ja bʼa kongregasyon. Ja yuj, ja Jesús ayni yiʼoj ja derecho bʼa yajel kujlajuk jastik junuk sbʼaja smodoʼe ja kristyano, ja pamilyaʼik sok ja kongregasyoniki, sok skʼulajel sbʼaj asegurar bʼa a-kʼulaxuk (Gál. 6:2). Pe mini kechanukta wa xya kujlajuk jastik junuk: wa smakʼlayotik sok wa stalnayotik bʼa kada jujuneʼotik (Efes. 5:29).

15, 16. ¿Jasa waxa nebʼa ja weʼn sbʼaja jas wa xyala ja Marley sok Benjamin?

¹⁵ Ja hermanaʼik wa sjeʼawe wa skisawe ja cholal yiʼoj ja Kristo, ja yajni wa snochowe ja tojelal wa x-ajiyile yuja winike bʼa tʼojubʼale oj stalnaye ja kongregasyoni. Jun hermana sbʼiʼil Marley, bʼa ti sbʼaj bʼa Estados Unidos, wa xyala: «Jel chaʼanyabʼal xkila ja jchol jastal cheʼumal sok jastal hermana bʼa kongregasyon. Tʼilan oj jkʼujoluk bʼa oj kʼot kil jun modo stojol ja rason ja bʼa olomal yaʼunej kujlajuk ja Jyoba. Pe ja jtatami sok ja hermanoʼik wa skoltayone bʼa pasilxta oj jkʼuluk, yuja wa skisawone sok wa sjeʼawe jel chaʼanyabʼal xyilawe ja jas wa xkʼulani». Seguro ja yaljelik it wani xchiktes ja jastal wa xyabʼye jitsan hermanaʼik.

¹⁶ Ja hermanoʼik wa sjeʼawe wa xyabʼye stojol ja rason ja bʼa olomal ja yajni wa skisawe ja hermanaʼik sok ja chaʼanyabʼal wa xyilawe. Ja Benjamin, jun hermano bʼa ti sbʼaj bʼa Inglaterra, wa xyala: «Jel jnebʼunej sbʼaja skomentaryoʼe wa xyaʼawe ja hermanaʼiki sok yuja wa sjeʼawe jastal yajel estudio sok sbʼaja jastal xcholjel sok sjejel mas lek. Wani xkʼuʼan wa skʼulane jun aʼtel bʼa jel xmakuni».

17. ¿Jas yuj tʼilan oj jkistik ja rason ja bʼa olomal?

¹⁷ Yajni spetsanil ja bʼa kongregasyon: winike, ixuke, olomalik bʼa pamilya sok ja ansyanoʼiki, wa xkabʼtik stojol sok wa xkisatik ja rason ja bʼa olomali, ja kongregasyon wa xya el slekilal bʼa ajyel laman. Pe bʼa spetsanil, wani xkatikyi stoyjel ja kala Tatik bʼa satkʼinal jel xyajtani, ja Jyoba (Sal. 150:6).