1. ¿Baʼaxten u kaajal Jéeobaeʼ ku páajtal u múul meyaj?

TULÁAKLOʼON jach kiʼimak k-óol yanikoʼon ichil u kaajal Jéeoba. ¿Baʼaxten? Tumen ichil u kaajal Jéeobaeʼ yaan jeetsʼelil yéetel tuláakloʼon k-múul meyaj. Lelaʼ ku béeytal tumen k-respetartik le máaxoʼob tsʼaʼan autoridad tiʼob tumen Jéeobaoʼ. U jaajileʼ wa k-maas respetartik le máaxoʼob tsʼaʼan autoridad tiʼoboʼ maas yaan u páajtal k-múul meyaj.

2. ¿Baʼax kʼáatchiʼiloʼob kun núukbil teʼ xookaʼ?

² Teʼ xookaʼ yaan k-tʼaan tiʼ le máaxoʼob tsʼaʼan autoridad tiʼob teʼ múuchʼuliloʼ. Yaan xan u núukaʼal le kʼáatchiʼobaʼ: ¿baʼax meyajil u tsʼaamaj Jéeoba tiʼ le kiikoʼob teʼ múuchʼuliloʼ? Le xiiboʼoboʼ, ¿yaan wa autoridad tiʼob yóokʼol tuláakal le kiikoʼoboʼ? Yéetel le u tsʼookoʼ, ¿le autoridad yaan tiʼ juntúul anciano yóokʼol u yatan yéetel u paalaloʼ igual wa yéetel le yaantiʼ ichil le múuchʼuliloʼ? Yáaxeʼ koʼoneʼex ilik baʼax meyajil ku beetik le kiikoʼob teʼ múuchʼuliloʼ yéetel bix unaj u tratartaʼaloʼob.

3. ¿Baʼax kun áantkoʼon utiaʼal k-maas yaabiltik le kiikoʼoboʼ?

³ Le kiikoʼoboʼ jach ku náajaltikoʼob ka k-felicitartoʼob yoʼolal tuláakal le meyaj ku beetkoʼoboʼ. Letiʼobeʼ ku kanáantkoʼob u familiaʼob, ku predicaroʼob yéetel ku yáantkoʼob le sukuʼunoʼob teʼ múuchʼuliloʼ. Wa k-tuukul tiʼ bix u yilaʼaloʼob tumen Jéeoba yéetel Jesús, bey xan bix úuchik u tratartaʼaloʼob tumen apóstol Pabloeʼ yaan k-maas yaabiltikoʼob.

4. ¿Baʼax eʼesik tu táan Jéeobaeʼ igual le xiib yéetel le koʼoleloʼ?

⁴ Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ Jéeobaeʼ igual u yilik le xiiboʼob yéetel le koʼoleloʼoboʼ. Koʼoneʼex ilik baʼaxoʼob eʼesik. Yáaxeʼ le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ teʼ yáax siglooʼ Jéeobaeʼ tu tsʼáaj espíritu santo tiʼ xiiboʼob  yéetel tiʼ koʼoleloʼob utiaʼal u tʼaanoʼob ich jejeláas idiomaʼob (Hech. 2:1-4, 15-18). U kaʼapʼéel baʼax eʼesikeʼ es ke le máaxoʼob kun binoʼob gobernar teʼ kaʼanoʼ xiiboʼob yéetel koʼoleloʼob (Gál. 3:26-29). U yóoxpʼéeleʼ le kuxtal minaʼan u xuuloʼ yaan u tsʼaʼabal tiʼ xiiboʼob yéetel tiʼ koʼoleloʼob (Apo. 7:9, 10, 13-15). Tsʼoʼoleʼ Jesús xaneʼ tiʼ xiiboʼob yéetel tiʼ koʼoleloʼob tu yaʼalaj ka máankoʼob u tsikbaltoʼob le jatsʼuts baʼaloʼob ken u beet u Reino Diosoʼ (Mat. 28:19, 20). Juntúul tiʼ le koʼoleloʼob tu beetaj le baʼax tu yaʼalaj Jesúsoʼ Priscila. Letiʼ yéetel Áquila, u yíichameʼ, tu yáantoʼob Apolos utiaʼal ka u naʼat baʼax ku yaʼalik u Tʼaan Dios (Hech. 18:24-26).

5. Jeʼex u yaʼalik Lucas 10:38, 39, 42, ¿bix tu tratartil Jesús le koʼoleloʼoboʼ?

⁵ Jesúseʼ tu yeʼesaj jach ku respetartik le koʼoleloʼoboʼ. Letiʼeʼ maʼ jeʼex le fariseoʼoboʼ, letiʼobeʼ maʼ maʼalob u yilkoʼob u tsikbal le xiiboʼob yéetel le koʼoleloʼoboʼ. Mix tech u tsikbaloʼob yéetel le koʼoleloʼob yoʼolal u Tʼaan Diosoʼ, baʼaleʼ Jesúseʼ uts tu tʼaan kaʼach u tsikbal yéetel le koʼoleloʼob yoʼolal baʼax ku yaʼalik u Tʼaan Diosoʼ (xok Lucas 10:38, 39, 42). * Maʼ kʼaas xan tu yilil u láakʼintaʼal tumen le koʼoleloʼob le táan u predicaroʼ (Luc. 8:1-3). Tsʼoʼoleʼ le ka tsʼoʼok u kaʼa kuxkíintaʼaleʼ tiʼ jujuntúul koʼoleloʼob tu yaʼalaj ka xiʼik aʼalbil tiʼ u apóstoloʼob tsʼoʼok u kaʼa kuxtal (Juan 20:16-18).

6. ¿Bix tu yeʼesil Pablo ku respetartik le kiikoʼoboʼ?

⁶ Apóstol Pabloeʼ tu yaʼalaj tiʼ Timoteo ka u respetart le koʼoleloʼoboʼ. Tu yaʼalajtiʼeʼ ‹le koʼoleloʼob maas yaan u jaʼabiloʼoboʼ ka u tʼanoʼob jeʼex u tʼanik u maamaeʼ› yéetel ‹le koʼoleloʼob maas x-lóoʼbayanoʼoboʼ ka u tʼanoʼob jeʼex u tʼanik u kiikoʼobeʼ› (1 Tim. 5:1, 2). Pabloeʼ jach tu yáantaj Timoteo utiaʼal ka muʼukʼaʼanchajak u fe, baʼaleʼ tu yaʼaleʼ le máaxoʼob kaʼans Timoteo desde tu chichniloʼ u maama yéetel u abuela (2 Tim. 1:5; 3:14, 15). Tsʼoʼoleʼ le ka tu túuxtaj le carta tiʼ le sukuʼunoʼob yanoʼob Romaoʼ tu túuxtaj saludos tiʼ jujuntúul kiikoʼob, hasta tu chʼaʼchiʼitaj u kʼaabaʼ jujuntúul tiʼ letiʼobiʼ. Letiʼeʼ jach tu tsʼáaj cuenta bukaʼaj meyaj ku beetik le kiikoʼoboʼ, le oʼolal jach tu tsʼáaj u graciasil tiʼob (Rom. 16:1-4, 6, 12; Fili. 4:3).

7. ¿Baʼax kʼáatchiʼiloʼob ken k-núukeʼ?

⁷ Jeʼex tsʼoʼok k-ilkoʼ le Bibliaoʼ maʼatech u yaʼalik wa le koʼoleloʼoboʼ mix baʼaloʼob tu táan le xiiboʼoboʼ. U jaajileʼ le kiikoʼoboʼ jach ku yáantajoʼob teʼ múuchʼuliloʼ, jach utsoʼob yéetel jach ku yeʼeskoʼob yaabilaj, lelaʼ ku yáantaj utiaʼal ka yanak jeetsʼelil yéetel utiaʼal ka múul meyajnak tuláakal le sukuʼunoʼoboʼ. Baʼaleʼ ¿baʼaxten Jéeobaeʼ ku yaʼalik tiʼ le kiikoʼob ka u pix u pooloʼoboʼ? Wa chéen xiiboʼob ku páajtal u beetik u ancianoiloʼob yéetel u siervo ministerialiloʼobeʼ, ¿u kʼáat wa u yaʼaleʼ tuláakal le sukuʼunoʼoboʼ yaan autoridad tiʼob tu yóokʼol tuláakal le kiikoʼoboʼ?

8. Jeʼex u yeʼesik Efesios 5:23, ¿baʼaxten maʼ tuláakal le sukuʼunoʼob yaan autoridad tiʼob yóokʼol tuláakal le kiikoʼoboʼ?

⁸ U jaajileʼ maʼ, tumen chéen Cristo u pool tuláakal le kiikoʼob yanoʼob teʼ múuchʼuliloʼ (xok Efesios 5:23). Juntúul íichamtsileʼ yaan autoridad tiʼ yóokʼol u yatan, chéen baʼaleʼ juntúul hijotsileʼ kex okjaʼanajaʼaneʼ minaʼan autoridad tiʼ yóokʼol u maama (Efe. 6:1, 2). Tsʼoʼoleʼ yaan xan u xuul le autoridad yaan tiʼ le ancianoʼob yóokʼol le kiikoʼob yéetel le sukuʼunoʼoboʼ (1 Tes. 5:12; Heb. 13:17). Juntúul kiik xan maʼ tsʼokaʼan u beel yéetel maʼ kajaʼan yéetel u taataʼobeʼ ku pʼáatal minaʼan yáanal u autoridad u taata. Letiʼ xaneʼ ku respetartik le ancianoʼoboʼ, chéen baʼaleʼ chéen Jesucristo u pool jeʼex u maasil sukuʼunoʼoboʼ.

9. ¿Baʼaxten unaj u pixik u pool le kiikoʼoboʼ?

 ⁹ Jéeobaeʼ tu yéeyaj le xiiboʼob utiaʼal u nuʼuktikoʼob le múuchʼuliloʼ, maʼ le koʼoleloʼoboʼ (1 Tim. 2:12). ¿Baʼaxten? Tumen Jéeobaeʼ u kʼáat ka beetaʼak tuláakal baʼal tu tsoolol yéetel tu nuʼuk. Jeʼex tu tsʼáajilak le xiib yáanal u autoridad Jesúsoʼ bey xan tu tsʼáajilak le koʼolel yáanal u autoridad le xiiboʼ. Le oʼolaleʼ wa juntúul kiik ku kʼaʼabéettal u beetik junpʼéel meyaj juntúul sukuʼun unaj u beetkeʼ unaj u pixik u pool jeʼex u yaʼalik Jéeobaoʼ (1 Cor. 11:4-7). * Jéeobaeʼ maʼ u kʼáat u mixbaʼalkúunt le kiikoʼob le kéen u yaʼaltiʼob ka u pix u pooloʼoboʼ, chéen u kʼáat ka u yeʼesoʼob ku respetarkoʼob le máaxoʼob u tsʼaamaj autoridad tiʼoboʼ. Beoraaʼ koʼoneʼex ilkeʼex u núukil le kʼáatchiʼaʼ: ¿bukaʼaj autoridad yaan tiʼ le íichamtsiloʼob yéetel tiʼ le ancianoʼoboʼ?

10. ¿Baʼaxten yaan ancianoʼobeʼ ku tuklikoʼobeʼ yaan derecho tiʼob u yaʼalikoʼob tiʼ le sukuʼunoʼob baʼax unaj u beetkoʼoboʼ?

¹⁰ Le ancianoʼoboʼ u yaabiltmoʼob Jesús bey xan le mejen tamanoʼob wa le sukuʼunoʼob tsʼaʼan u kanáantoʼoboʼ (Juan 21:15-17). Yaan ancianoʼobeʼ jeʼel u tuklikoʼobeʼ yaan derecho tiʼob utiaʼal u yaʼalikoʼob tiʼ le sukuʼunoʼob baʼax unaj u beetkoʼoboʼ. Maʼ xaaneʼ ku tuklikoʼob: «Wa juntúul íichamtsil yaan derecho tiʼ utiaʼal u yaʼalik tiʼ u familia baʼax unaj u beetik utiaʼal u kanáantkubaʼobeʼ, juntúul anciano xaneʼ yaan derecho tiʼ utiaʼal u yaʼalik tiʼ le sukuʼunoʼob baʼax unaj u beetkoʼob utiaʼal u kanáantkubaʼoboʼ».

11. ¿Tiʼ baʼax chíikaʼan le bix u kanáantik juntúul íichamtsil u familia yéetel tiʼ bix u kanáantik juntúul anciano le múuchʼuliloʼ?

¹¹ Apóstol Pabloeʼ tu yaʼaleʼ le bix u kanáantik juntúul íichamtsil u familiaeʼ chíikaʼan tiʼ le bix u kanáantik juntúul anciano le múuchʼuliloʼ  (1 Tim. 3:4, 5). Jéeobaeʼ ku yaʼalik tiʼ le atantsiloʼob yéetel tiʼ le paalaloʼoboʼ ka u yuʼuboʼob u tʼaan u poolil le familiaoʼ. Ku yaʼalik xan tiʼ le sukuʼunoʼoboʼ ka u yuʼuboʼob u tʼaan le ancianoʼoboʼ (Col. 3:20). Jéeobaeʼ ku yaʼalik tiʼ le íichamtsiloʼoboʼ ka u kanáantoʼob u familiaʼob, ka u yaabiltoʼob yéetel ka u yáantoʼob utiaʼal maʼ u náachtaloʼob tiʼ letiʼ. Jéeobaeʼ ku páaʼtik xan ka áantaʼak yéetel ka kanáantaʼak le sukuʼunoʼob tumen le ancianoʼoboʼ (Sant. 2:15-17). Tsʼoʼoleʼ juntúul íichamtsileʼ kéen u yil kʼaʼabéet u yáantik u yatan yéetel u paalaleʼ ku beetik. Le ancianoʼob xanoʼ kéen u yiloʼob kʼaʼabéet áantaj tiʼ le sukuʼunoʼoboʼ kʼaʼabéet u yáantkoʼob. Jéeoba xaneʼ ku yaʼalik tiʼ le ancianoʼob yéetel tiʼ le íichamtsiloʼoboʼ ka u yáantoʼob le múuchʼulil yéetel u familiaʼob utiaʼal ka u beetoʼob le baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ. Chéen baʼaleʼ maʼ unaj u píitmáanoʼob tiʼ le baʼaxoʼob tsʼíibtaʼanoʼ (1 Cor. 4:6).

12, 13. Jeʼex u yaʼalik Romanos 7:2, ¿baʼaxten maʼ igual le autoridad yaan tiʼ juntúul íichamtsil ichil u familia yéetel le autoridad yaan tiʼ le ancianoʼoboʼ?

¹² Chéen baʼaleʼ le autoridad tsʼaʼan tiʼ juntúul ancianooʼ maʼ igual tiʼ le yaan tiʼ juntúul íichamtsiloʼ. Junpʼéel baʼax eʼesikeʼ es ke Jéeobaeʼ tsʼoʼok u tsʼáaik tiʼ le ancianoʼob u páajtalil u beetik u jueziloʼob, yéetel wa ku yilkoʼob maʼ tu arrepentir juntúul máax ku beetik baʼax kʼaaseʼ jeʼel u páajtal u expulsarkoʼobeʼ (1 Cor. 5:11-13).

 ¹³ Jéeoba xaneʼ tsʼoʼok u tsʼáaik autoridad tiʼ le íichamtsiloʼob utiaʼal u beetkoʼob jujunpʼéel baʼaloʼob maʼ tu páajtal u beetik le ancianoʼoboʼ. Junpʼéel tiʼ le baʼaxoʼob jeʼel u páajtal u beetik juntúul íichamtsileʼ letiʼe u yaʼalik tiʼ u yatan yéetel tiʼ u paalal baʼax unaj u beetkoʼoboʼ, yéetel u yilik ka beetaʼak jeʼex tu yaʼaliloʼ (xok Romanos 7:2). Por ejemploeʼ juntúul taatatsileʼ yaan derecho tiʼ u yaʼalik tiʼ u paalal baʼax hora unaj u yookloʼob tu yotochoʼob, tsʼoʼoleʼ yaan xan autoridad tiʼ utiaʼal u tsolnuʼuktikoʼob wa ku yilik maʼ tu beetkoʼob le baʼax ku yaʼalikoʼ (Efe. 6:1). Chéen baʼaleʼ juntúul maʼalob íichamtsileʼ táanil tiʼ u yaʼalik baʼax kun beetbileʼ yaan u múul tsikbaltik yéetel u yatan baʼax ken u beetoʼob, tumen le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ «junpʼéeliliʼ wíinkliloʼob» (Mat. 19:6). *

14. 1) Jeʼex u yaʼalik Marcos 10:45, ¿baʼaxten jach maʼalob úuchik u tsʼaʼabal Jesús bey u poolil le múuchʼulil tumen Jéeobaoʼ? 2) ¿Baʼax meyajil ku beetik le Cuerpo Gobernanteoʼ? (Ilawil le cuadro « Baʼax meyajil ku beetik le Cuerpo Gobernanteoʼ»).

¹⁴ Yéetel u kuxtal tu tsʼáaj Jesúsoʼ Jéeobaeʼ tu manaj u kuxtal le máaxoʼob yanoʼob ichil u kaajaloʼ bey xan le máaxoʼob tsʼáaik u fejoʼob tiʼ Jesúsoʼ (xok Marcos 10:45; Hech. 20:28; 1 Cor. 15:21, 22). Como Cristo tu tsʼáaj u kuxtal t-oʼolaleʼ jach maʼalob úuchik u tsʼaʼabal tumen Jéeoba utiaʼal u nuʼukt le múuchʼuliloʼ. Tumen letiʼ u poolil le múuchʼuliloʼ yaan autoridad tiʼ utiaʼal u yaʼalik baʼax unaj u beetik máak, baʼax unaj u beetik le familiaoʼ bey xan tuláakal le múuchʼuliloʼ, tsʼoʼoleʼ ku yilik xan ka beetaʼak (Gál. 6:2). Chéen baʼaleʼ letiʼeʼ maʼ chéen ku yaʼalik baʼax unaj u beetaʼaliʼ, ku tsʼáaiktoʼon xan  tuláakal le baʼax kʼaʼabéettoʼonoʼ yéetel ku kanáantkoʼon (Efe. 5:29).

15, 16. ¿Baʼax k-kanik tiʼ le baʼax ku yaʼalik kiik Marley yéetel sukuʼun Benjaminoʼ?

¹⁵ Le kiikoʼoboʼ ku yeʼeskoʼob ku respetarkoʼob le autoridad yaan tiʼ Cristo le kéen u beetoʼob baʼax ku yaʼalaʼaltiʼob tumen le máaxoʼob kanáantik le múuchʼuliloʼ. Marley, juntúul kiik kajaʼan Estados Unidoseʼ, ku yaʼalik: «Jach jatsʼuts in wilik in beetik le meyaj kʼubéentaʼanten teʼ múuchʼuliloʼ, bey xan in beetkinba juntúul maʼalob atantsil. Chéen baʼaleʼ unaj in kanáantkinba utiaʼal maʼ u xuʼulul in respetartik le autoridad tsʼaʼan tiʼ in wíichamoʼ bey xan le autoridad tsʼaʼan tiʼ le ancianoʼoboʼ. Chéen baʼaleʼ maʼ difícil in beetkiʼ tumen in wíicham yéetel le ancianoʼob teʼ múuchʼuliloʼ ku yáantkenoʼob. Ku respetarkenoʼob yéetel ku tsʼáaikoʼobten u graciasil yoʼolal le meyaj kin beetkoʼ». U jaajileʼ yaʼab kiikoʼob ku tuukuloʼob jeʼex kiik Marleyeʼ.

¹⁶ Yaʼab sukuʼunoʼob xaneʼ ku yeʼeskoʼob jach ku respetarkoʼob le kiikoʼoboʼ yéetel ku tsʼáaikoʼob u graciasil yoʼolal le meyaj ku beetkoʼoboʼ. Benjamin, juntúul sukuʼun kajaʼan Inglaterraeʼ, ku yaʼalik: «Yaʼab baʼax kin kanik tiʼ le bix u comentar le kiikoʼob teʼ múuchʼuliloʼ, bey xan tiʼ bix u xakʼalxookoʼob, bix u kʼaʼaytajoʼob yéetel bix u kaʼansajoʼob. Kin tuklikeʼ jach maʼalob bix u meyajoʼob teʼ múuchʼuliloʼ».

17. ¿Baʼaxten unaj k-respetartik le máaxoʼob tsʼaʼan autoridad tiʼob tumen Jéeobaoʼ?

¹⁷ Wa le xiiboʼob, le koʼoleloʼob, le íichamtsiloʼob yéetel le ancianoʼob ku respetarkoʼob le autoridad u tsʼaamaj Jéeobaoʼ jach yaan u yantal kiʼimak óolal teʼ múuchʼuliloʼ. Pero u maas maʼalobileʼ yaan k-beetik u alabartaʼal Jéeoba (Sal. 150:6).