1-2. Maꞈtehˬ 5:11-ahˇ haw ngeh, aˬ dui lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ haw paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga?

 Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ maˇ diˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu jeˬ jaˆ meh lehˇ ehˇ taˬ˗awˇ, ehˇ kʼawꞈ lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ meh lehˇ jiˇ paˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Maꞈtehˬ 10:22, 23; Luˇkaꞈ 6:20-23) Aˬ dui˗ahˇ Yeˬsuˇ˗euˬ zaˬ lahˇ ya pyeuꞈ˗eu laꞈ kʼaˬ cehˇ miˇ˗a. Ehˇ kʼawꞈ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ laˆ tsoeˬ laˇ ngeh maˬ ehˇ, miˇ kʼahˬ sahˬ paˬ sahˬ ma deuˬ kʼehˬ laˇ kʼaˆ laˇ ngeh maˬ ehˇ, gaˇ mˇ cawˬ hawˇ˗eu sahˬ boꞈ dzaw cawˬ deuˬ maˬ muiˬ˗eu jeˬ mˇ ni nyehꞈ suꞈ laˇ ngeh maˬ ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh laˇ nya? Gaˇ kawˆ heu˗ahˇ shaˇ noeˬ˗eu tehꞈ˗ehˇ kʼawꞈ, uˬ duˬ kawꞈ laˇ shawˬ˗euˬ maˬ ngeuˇ nya loˇ?

² Aˬ myah myah naˇ tsawˇ haˬ˗euˬ mehˬ shi kʼehˬ˗eu kʼaˆ˗eu jeˬ heu naˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu jeˬ maˬ ngeuˇ˗a. Ehˇ kʼawꞈ Jaˇliꞈ˗ahˇ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Yaˬkoˆ aˬ dui˗ahˇ lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ heu naˇ uˬ duˬ kawꞈ laˇ dui dui˗eu jeˬ pyeuꞈ nya lehˇ noeˬ ngeh toˬ˗aˬ, aˬ dui˗ahˇ laˬ kʼaˬ bi cehˇ laˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ nya lehˇ noeˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh lehˇ ehˇ˗eu meh. (Yaˬkoˆ 1:2, 12) Kʼoeˇ naˇ Yeˬsuˇ jiˇ aˬ dui kʼehˬ gaˇ kʼaˆ gaˇ ya daˬ kʼawꞈ, laˬ kʼaˬ cehˇ nya meh lehˇ paˇ ehˇ˗eu meh. (Maꞈtehˬ 5:11-ahˇ gui.) Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya puˬ kʼawꞈ, laˬ kʼaˬ aˬ joˆ˗ehˇ cehˇ nya˗eu nga? Yaˬkoˆ neh dahˬ beh˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ biꞈ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ kʼoeˇ aˬ dui˗ahˇ caw ba nya meh. Dahˬ beh˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ aˬ jeˬ jeˇ˗euˬ lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya puˬ nga lehˇ jeˬ hu haw ma.

3. Yaˬkoˆ Yeˬsuˇ˗euˬ zaˬ lahˇ pyeuꞈ laˇ˗euˬ tiˬ kʼehˬ naˇ aˬ jeˬ pyeuꞈ laˇ˗euˬ nga?

³ Yeˬsuˇ˗euˬ aˬ nyiˇ Yaˬkoˆ zaˬ lahˇ pyeuꞈ laˇ˗euˬ tiˬ kʼehˬ naˇ, Yeˬluˇsaˬlehˬ meuˬ˗ahˇ˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ kʼehˬ˗eu kʼaˆ˗eu jeˬ dahˬ beh laˇ˗euˬ meh. (Gʼaˬkʼehˇ 1:14; 5:17, 18) Saˬteˬpaˬ bi sehꞈ ngeh jiˇ, Ka li zaˬ deuˬ Yeˬluˇsaˬlehˬ meuˬ˗ahˇ neh cehˆ doˆ˗awˇ “Yuˇdaˆ miˇ kʼahˬ hawˇ˗eu Saˬmaˬliˇ miˇ kʼahˬ doe ni cehˆ byaˆ jiˇ˗euˬ meh.” Tiˬ gʼaˬ na naˇ kaˬ dui dui gaˇ jaˆ˗eu Guˇbaˬluˇ iˇ jaw lahˇ hawˇ˗eu, Aˬdiˇawˬ meuˬ˗ahˇ keuˆ ni cehˆ keuˆ gʼeh˗euˬ meh. Teu ngeh˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ ya shaˬ ya zahˬ dui dui˗euˬ yaw duˬ baw meh. Ehˇ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ  kʼaˇ iˇ gaˇ tsaꞈ gaˬ luꞈ meh siˬ. Loˇmaˆ miˇ kʼahˬ uˆ lahˇ˗eu uˬ moˆ jawˇ˗eu miˇ kʼahˬ deuˬ˗ahˇ Ka li zaˬ aˇ muˇ jaˆ laˇ˗euˬ meh. (1 Beˬtuˆluˆ 1:1) Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ maꞈ shaˬ zahˬ jaˆ luꞈ meh siˬ.

4. Dahˬ beh˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ lawˬ haw laˇ˗eu aˬ jeˬ jeˇ˗ahˇ paˇ ya tahˬ puˬ nga siˬ?

⁴ Dahˬ beh˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ lawˬ haw laˇ˗eu gʼawˬ mya jeˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ˗euˬ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, A.D. 50 heu kaˬ˗ahˇ sahˬ paˬ Gaˬlawˇdiˇ neh Yuˇdaˆ tsawˇ haˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ Loˇmaˆ meuˬ˗ahˇ neh doˆ˗iˇ lehˇ dawˬ biꞈ˗euˬ miˇ neh, Yuˇdaˆ Ka li zaˬ deuˬ yawˬ ha˗euˬ iˇ kahˇ ya byehˇ dzeh˗awˇ, yawˬ gaˇ yawˬ ya jawˇ˗iˇ˗euˬ meh. (Gʼaˬkʼehˇ 18:1-3) Kʼoeˇ naˇ A.D. 61 heu kaˬ˗ahˇ Pawˇluˆ aˬ yawꞈ˗euˬ cawˬ Ka li zaˬ deuˬ aˬ cawˬ˗euˬ mehˬ shi yehˬ bawˬ sehˇ lu˗ehˇ jahˇ nehˬ gaˇ ya daˬ˗awˇ, tawˬ˗ahˇ bi dawˆ ahˇ˗euˬ uˬ taꞈ, myawˬ deuˬ jiˇ bi yuˇ geuꞈ jiˇ˗euˬ meh lehˇ boꞈ taˬ˗euˬ meh. (Heˬbyehˇ 10:32-34) Kʼoeˇ uˬ taꞈ, aˬ cawˬ loꞈ˗ehˇ duˇ ni Ka li zaˬ deuˬ jiˇ iˇ shaˬ shaˬ˗eu jeˬ hawˇ˗eu naˇ˗eu gawˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ˗euˬ meh.—Loˇmaˆ 15:26; Piˇliˇpiˆ 2:25-27.

5. Aˬ dui aˬ jeˬ jeˇ naˇ haˬ˗eu jeˬ˗euˬ dawˬ kʼoꞈ za˗eu nga?

⁵ Yaˬkoˆ A.D. 62-euˬ jeˬ hu aˬ yawꞈ˗euˬ sahˬ boꞈ boꞈ ngeh, teu ngeh˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ aˬ jeˬ jeˇ˗euˬ lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ˗eu lehˇ siˬ nya˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ Yaˬkoˆ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu laꞈ kʼoeˇ mehˇ nmˇ teu deuˬ˗ahˇ lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ kʼawꞈ, laˬ kʼaˬ cehˇ nya ni caw ba nehˬ˗eu muiˬ˗eu nui noeˬ nui duˇ bi boꞈ˗euˬ meh. Aˬ dui Yaˬkoˆ˗euˬ sahˬ boꞈ˗ahˇ haw˗awˇ, naˇ haˬ˗eu jeˬ heu deuˬ˗euˬ dawˬ kʼoꞈ˗ahˇ haw ma. Yaˬkoˆ neh laˬ kʼaˬ cehˇ˗awˬ lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ teu aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu nga? Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ laˬ kʼaˬ maˬ bi cehˇ˗eu jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga? Zaˬ siˬ nui gahˇ, nui jah, nui kʼaˬ heu deuˬ naˇ, lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya puˬ kʼawꞈ, aˬ dui˗ahˇ laˬ kʼaˬ cehˇ nya ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗eu nga?

6. Luˇkaꞈ 6:22, 23-ahˇ haw ngeh, Ka li zaˬ deuˬ lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ kʼawꞈ, aˬ jeˬ miˇ neh laˬ kʼaˬ cehˇ nya˗eu nga?

⁶ Tsawˇ haˬ myaˬ tiˬ paˆ jawˇ saˇ doˆ˗awˇ, pyuˇ gʼawˬ mya ni jaˆ, nymˇ jiˇ lmˇ boˬ ni gʼeh naˇ laˬ kʼaˬ cehˇ  meh lehˇ noeˬ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ, Yaˬkoˆ ehˇ˗eu laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu jeˬ heu naˇ, tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ˗euˬ dehꞈ ziˇ aˬ joˆ˗ehˇ pyeuꞈ luꞈ˗eu nehˬ˗ehˇ maˬ taꞈ˗a. Miˬyehˇ˗euˬ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ laꞈ kʼoeˇ siˬ le˗euˬ tiˬ jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu meh. (Gaˬlaˬtiˆ 5:22) Ka li zaˬ deuˬ˗euˬ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu jeˬ heu naˇ, Yeˬsuˇ˗ahˇ dzaw geuꞈ gaˇ neh hawˇ˗eu Yeˬhawˇbaˬ nui kʼahˇ shiˇ ni mˇ gaˇ neh laˇ˗eu meh. (Luˇkaꞈ 6:22, 23-ahˇ gui; Gawˇlawˇsehˇ 1:10, 11) Aˬ dui˗euˬ nui ma laꞈ kʼoeˇ˗euˬ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu jeˬ tsiˇ kʼmˬ ma laꞈ kʼoeˇ˗euˬ miˬ lmˇ nehˬ˗ehˇ duˇ leˇ˗eu meh. Uˬ yehˇ aˇ naˆ ni yehˇ jaˬ lehˇ aˇ naˆ ni baw kʼawꞈ, tsiˇ kʼmˬ ma miˬ lmˇ maˬ bi miˆ˗iˇ ni taw lahˇ nehˬ˗eu loꞈ˗ehˇ, aˬ dui nui ma laꞈ kʼoeˇ maˇ diˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu jeˬ ahˇ naˇ, aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu lawˬ haw˗eu jeˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ kʼawꞈ laˬ kʼaˬ cehˇ nya meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, aˬ cawˬ aˬ dui˗ahˇ cehꞈ lehꞈ ka laˇ kʼawꞈ, nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ laˆ tsoeˬ laˇ kʼawꞈ, jawˇ saˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ doˆ kʼawꞈ, pyuˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ ahˇ kʼawꞈ, aˬ dui˗euˬ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu jeˬ maˬ miˆ˗iˇ nya˗eu tsiˇ kʼmˬ ma laꞈ kʼoeˇ˗euˬ miˬ lmˇ loꞈ˗ehˇ aˬ myah luꞈ jaˆ luꞈ˗eu meh. Tsiˇ kʼmˬ ma laꞈ kʼoeˇ˗euˬ miˬ lmˇ nyehˆ kʼaˆ laˇ˗eu loꞈ˗ehˇ, laˆ tsoeˬ laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ngehˬ˗ehˇ ya puˬ naˇ ngehˬ˗ehˇ laˬ kʼaˬ paˇ cehˇ laˇ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu miˇ neh lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ngehˬ˗ehˇ ya tahˬ puˬ naˇ ngehˬ˗ehˇ aˬ dui Yeˬsuˇ˗euˬ zaˬ lahˇ maˇ diˇ deuˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ paˇ siˬ duˬ laˇ˗eu meh. (Maꞈtehˬ 10:22; 24:9; Yoˇhaˬ 15:20) Teu miˇ neh Yaˬkoˆ “Aˬ yuiꞈ aˬ nyiˇ Ka li zaˬ deuˬ˗oˇ, lawˬ haw˗eu gʼawˬ mya jeˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ ngeh, yaw muiˬ jeˬ keuˆ le˗euˬ loꞈ˗ehˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗awˬ” lehˇ boꞈ taˬ˗euˬ meh.—Yaˬkoˆ 1:2.

7-8. Nui jah˗ahˇ lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya daˬ ngeh aˬ dui˗euˬ gʼaˇ duˬ aˬ joˆ˗ehˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu nga?

⁷ Yaˬkoˆ Ka li zaˬ deuˬ aˬ jeˬ baˬ da neh lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ paˇ ya daˬ˗eu lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ “naw maꞈ˗euˬ jah˗eu jeˬ˗ahˇ lawˬ haw˗eu kʼoeˇ˗aˬ, naw maꞈ˗ahˇ daˬ coeˇ oˇ coeˇ˗eu tsawˇ haˬ bi pyeuꞈ laˇ˗eu meh” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Yaˬkoˆ 1:3) Aˬ dui ya tahˬ puˬ˗eu lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ heu naˇ, mi cehˇ tehˆ gaˇ zmˬ˗eu miˬ dzaˬ˗ahˇ duˇ˗eu meh. Mi cehˇ yaw lahˇ hawˇ˗eu yaw tsehꞈ˗ahˇ dawˆ puꞈ ngeh, gʼahˇ ceuˆ ni pyeuꞈ laˇ gaˇ duˇ ni, aˬ dui˗euˬ nui jah jiˇ lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ ngeh, gʼaˬ kʼaˆ laˇ˗eu meh. Teu baˬ da neh Yaˬkoˆ “Naw maꞈ tiˬ jeˬ˗iˬ ehˇ kʼaˇ maˬ za ni byah˗eu loꞈ˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ laˇ nya ni, aˬ myah luꞈ maˬ tsehˆ leˇ ni daˬ dzeuˇ oˇ dzeuˇ nya˗eu yaw duˬ bi baw˗awˬ” lehˇ boꞈ taˬ˗euˬ meh. (Yaˬkoˆ 1:4) Aˬ dui lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ teu aˬ dui˗euˬ nui jah˗ahˇ gʼaˬ bi kʼaˆ laˇ gaˇ ya mawˇ ngeh, aˬ dui lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ teu deuˬ˗ahˇ laˬ kʼaˬ tiˬ cehˇ kamˬ daˬ nya˗eu meh.

⁸ Laˬ kʼaˬ maˬ bi cehˇ˗eu tiˬ jeˬ na˗ahˇ Yaˬkoˆ˗euˬ sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ boꞈ taˬ˗euˬ meh. Teu aˬ jeˬ jeˇ nga? Aˬ dui teu˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼaˬ leˇ nya˗eu nga?

9. Aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh zaˬ siˬ nui gahˇ ya ahˇ˗eu nga?

⁹ Laˬ kʼaˬ maˬ bi cehˇ˗eu aˬ jeˬ nga? Noeˬ tsehˆ tsaˬ maˬ siˬ˗eu. Aˬ dui lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ nui kʼahˇ shiˇ˗eu jeˬ˗ehˇ maˬ ehˇ, mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ muiˬ˗eu jeˬ˗ehˇ maˬ ehˇ, aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ nya˗eu jeˬ˗ehˇ maˬ ehˇ, noeˬ tsehˆ mawꞈ˗eu ma. (Yeˬlaˬmiˇ 10:23) Aˬ dui aˬ joˆ˗ehˇ ya noeˬ tsehˆ˗eu gaˇ kawˆ hawˇ˗eu laˆ tsoeˬ laˇ˗eu deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ ya ngehˬ nehˬ˗eu gaˇ kawˆ siˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ, zaˬ siˬ nui gahˇ ya ahˇ˗eu meh. Aˬ dui  aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu maˬ siˬ naˇ, shaˇ noeˬ˗eu maˬ doˆ ni pyeuꞈ laˇ˗awˇ, laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu jeˬ maˬ jaˆ ni pyeuꞈ laˇ nya˗eu meh.

10. Yaˬkoˆ 1:5-ahˇ haw ngeh, aˬ dui zaˬ siˬ nui gahˇ za˗eu gʼaˇ duˬ aˬ jeˬ ya jahˇ˗eu nga?

¹⁰ Aˬ joˆ˗ehˇ deuˆ gʼaˬ nya˗eu nga? Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ zaˬ siˬ nui gahˇ shaˇ. Aˬ dui lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya puˬ ngeh laˬ kʼaˬ cehˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ hawˇ˗eu yaw gahˇ gahˇ˗ehˇ noeˬ tsehˆ nya˗eu gʼaˇ duˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ zaˬ siˬ nui gahˇ ya shaˇ˗eu meh. (Yaˬkoˆ 1:5-ahˇ gui.) Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗euˬ guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ ja buiˬ ni maˬ naˇ haˬ nehˬ laꞈ naˇ tawˇ neh, aˬ dui aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga? Yaˬkoˆ aˬ dui˗ahˇ “Miˬyehˇ˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗eu tsaˬ meh” lehˇ ehˇ˗eu meh. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ taꞈ˗ehˇ shaˇ gaˇ aˬ yawꞈ aˬ dui˗ahˇ yaw bahˬ nya lehˇ maˬ noeˬ˗a. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ kamˬ daˬ coeˇ˗eu gʼaˇ duˬ zaˬ siˬ nui gahˇ shaˇ naˇ, aˬ yawꞈ aˬ dui˗ahˇ “tsawˇ tsiˇ maˬ tsiˇ ni biꞈ˗eu meh.” (Ja ceuˬ 25:12, 13) Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui puˬ luꞈ˗eu lawˬ haw jeˬ˗ahˇ siˬ nya˗awˇ, aˬ dui˗ahˇ caw ba nehˬ mawꞈ˗eu meh. Heu naˇ aˬ dui˗ahˇ laˬ kʼaˬ biˬ cehˇ dui dui laˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ zaˬ siˬ nui gahˇ aˬ joˆ˗ehˇ biꞈ˗eu nga?

11. Aˬ dui zaˬ siˬ nui gahˇ za˗eu gʼaˇ duˬ aˬ jeˬ paˇ ya jahˇ nga siˬ?

¹¹ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ Jaˇliꞈ˗ahˇ neh zaˬ siˬ nui gahˇ biꞈ˗eu meh. (Dawˬdaˬ 2:6) Aˬ dui zaˬ siˬ nui gahˇ za˗eu gʼaˇ duˬ Jaˇliꞈ hawˇ˗eu Jaˇliꞈ˗ahˇ dawˬ pehˬ taˬ˗eu paˇ dmˬ deuˬ˗ahˇ ya pyehˆ tseˇ meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui siˬ nya˗awˇ neh tehˬ˗ehˇ maˬ jiˇ˗a, dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ mˇ caw˗eu loˬ meh. Yaˬkoˆ ‘Miˬyehˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ naˬ bawˇ tehꞈ˗ehˇ gaˬ˗eu tsawˇ haˬ taˬ bi pyeuꞈ. Naˇ haˬ geuꞈ˗eu tsawˇ haˬ bi pyeuꞈ˗awˬ’ lehˇ ehˇ˗eu meh. (Yaˬkoˆ 1:22) Aˬ dui Miˬyehˇ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ˗ahˇ mˇ caw naˇ, aˬ cawˬ nehˬ˗ehˇ tsaˬ leˇ dzoeˇ leˇ nya˗awˇ, aˬ yawꞈ jeˬ yawꞈ yaw tsaˬ tsaˬ lehˇ jaˆ˗eu uˬ taꞈ, gʼawˬ shaˬ gaˬ nya dzehˬ laˇ˗eu meh. (Yaˬkoˆ 3:17) Seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ heu deuˬ naˇ, aˬ dui lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya puˬ kʼawꞈ laˬ kʼaˬ cehˇ nya ni caw ba nehˬ˗eu meh.

12. Aˬ dui Jaˇliꞈ˗euˬ zaˬ siˬ nui gahˇ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ siˬ nya˗eu heu naˇ aˬ jeˬ miˇ neh aˇ yeˇ huiˬ˗eu nga?

¹² Jaˇliꞈ˗aˬ aˬ dui aˬ jeˬ ya jahˇ˗eu, aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu lehˇ siˬ nya laˇ ni caw ba nehˬ˗eu aˇ baˇ kʼaw teuꞈ˗ahˇ duˇ˗eu meh. (Yaˬkoˆ 1:23-25) Yaw jeˬ ma jeˬ, aˬ dui  Jaˇliꞈ˗ahˇ pyehˆ tseˇ ngeh yawˬ ha˗euˬ nui ma˗ahˇ gʼaˬ leˇ˗eu loˬ nga lehˇ ya mawˇ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ cawˬ aˬ dui˗ahˇ nui ma laˆ pehˇ laˇ ngeh maˬ ehˇ, nui ma pehˇ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ ya puˬ ngeh maˬ ehˇ, aˬ dui nahˬ yu ni aˬ joˆ˗ehˇ ya gʼeh˗eu lehˇ siˬ nya ni caw ba nehˬ˗eu meh. Aˬ dui nahˬ yu ni gʼeh naˇ gaˇ kawˆ doˆ laˇ ngeh yaw muiˬ˗ehˇ laˆ piˇ nya˗eu uˬ taꞈ, aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu lehˇ noeˬ doˆ nya˗awˇ, yaw muiˬ˗ehˇ noeˬ tsehˆ nya ni caw ba nehˬ˗eu meh. (Yaˬkoˆ 3:13) Aˬ dui Jaˇliꞈ˗euˬ zaˬ siˬ nui gahˇ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ siˬ nya˗eu teu˗aˬ, aˇ yeˇ huiˬ dui dui˗eu jeˬ pyeuˬ˗eu meh.

13. Aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ya pyehˆ tseˇ˗eu nga?

¹³ Aˬ dui mˇ lehˬ dzeuˇ˗euˬ gaˇ hawˇ˗eu toˆ˗ehˇ maˬ mˇ paˬ law hawˇ ngaˇ lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Aˬ dui yawˬ ha˗euˬ yaw lehˬ˗ahˇ neh dzaw ngeh to˗aˬ, aˬ cawˬ˗euˬ yaw lehˬ˗ahˇ neh dzaw geuꞈ˗eu heu naˇ, nui gahˇ ahˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Teu miˇ neh Yaˬkoˆ aˬ dui˗ahˇ Aˬbyaˬhaˬ, Laˬhaˇ, Yawˇbaˆ, Eˇliˇyaˆ, heu deuˬ˗euˬ gaˇ kawˇ˗ahˇ neh dzaw geuꞈ lehˇ gʼaˬ biꞈ taˬ˗euˬ meh. (Yaˬkoˆ 2:21-26; 5:10, 11, 17, 18) Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu gaˇ mˇ zaˬ heu deuˬ naˇ, lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya puˬ kʼawꞈ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ haw ngeh aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gʼoe naˇ aˬ dui jiˇ laˬ kʼaˬ cehˇ nya meh lehˇ ya siˬ˗euˬ ma.

14-15. Aˬ dui laˬ kʼoeˇ maˬ jah coeˇ˗eu nui ma aˬ jeˬ miˇ neh maˬ ya bi ahˇ˗eu nga?

¹⁴ Laˬ kʼaˬ maˬ bi cehˇ˗eu aˬ jeˬ nga? Maˬ jah coeˇ˗eu nui ma. Aˬ dui Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ tiˬ kawˆ na˗ahˇ maˬ gʼoˆ shaw ngeh maˬ ehˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗euˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ aˬ dui neh noeˬ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ dawˬ kʼoꞈ maˬ biꞈ laꞈ ngeh maˬ ehˇ, aˬ dui˗euˬ nui ma laꞈ kʼoeˇ maˬ jah coeˇ˗eu nui ma ahˇ laˇ˗eu meh. Aˬ dui teu˗ahˇ maˬ laˆ byoˆ ni toˆ˗ehˇ bi jaˆ naˇ, aˬ dui˗euˬ nui jah gʼaˬ baˬ laˇ nya˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ taꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ jiˇ deuˬ laˇ nya˗eu meh. (Yaˬkoˆ 1:7, 8) Kʼoeˇ uˬ taꞈ, aˬ dui˗euˬ mehˬ hu paw˗euˬ noeˬ tmˬ˗eu jeˬ˗ahˇ jiˇ laˆ cawˆ laˇ nya˗eu meh.

¹⁵ Gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ mehˬ hu paw˗euˬ noeˬ tmˬ˗eu jeˬ˗ahˇ saˇ baoˬ˗euˬ shmˇ kuˆ seuˬ nehˬ˗ehˇ sheu cehˆ taˬ˗euˬ meh. (Heˬbyehˇ 6:19) Shmˇ kuˆ seuˬ heu naˇ, saˇ baoˬ˗ahˇ jaˬ lehˇ lehˇ ma baw laˇ ngeh maˬ bi jiˆ˗iˇ ni maˬ ehˇ, kʼaˬ lo lo ma˗ahˇ maˬ bi coeˬ tuˆ˗iˇ ni maˬ ehˇ, caw ba nehˬ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ shmˇ kuˆ seuˬ˗ahˇ paꞈ tawꞈ taˬ˗euˬ aˇ caˆ tsehˆ˗iˇ naˇ, kuˆ seuˬ pyehˬ ka taˬ kʼawꞈ tiˬ jeˬ˗iˬ gaˇ dahˇ maˬ tsoeˬ˗a. Shmˇ kaw teu naˇ shmˇ caˆ˗ahˇ deuˬ˗eu loꞈ˗ehˇ maˬ jah coeˇ˗eu nui ma heu jiˇ nui jah˗ahˇ gʼaˬ bi baˬ laˇ nya˗eu meh. Aˬ dui maˬ jah coeˇ˗eu nui ma˗ahˇ maˬ laˆ byoˆ naˇ, aˬ dui lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya puˬ ngeh Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ neh saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ mˇ meh lehˇ maˬ jah coeˇ ni pyeuꞈ laˇ nya˗eu meh. Aˬ dui˗euˬ jah˗eu jeˬ byoˆ˗iˇ naˇ, noeˬ tmˬ˗eu jeˬ jiˇ byoˆ˗iˇ nya˗eu meh. Yaˬkoˆ ehˇ˗eu loꞈ˗ehˇ “maˬ jah coeˇ˗eu tsawˇ haˬ˗aˬ, jaˬ lehˇ kʼaˇ hehˇ˗eu paw pyawˇ˗iˇ˗eu iˬ ma laˆ shaˆ iˇ luˆ dzeh gaˇ duˇ˗eu meh.” (Yaˬkoˆ 1:6) Toˆ˗ehˇ gʼeh˗eu tsawˇ haˬ˗aˬ laˬ kʼaˬ maˬ cehˇ˗eu yaw duˬ baw meh.

16. Aˬ dui maˬ jah coeˇ˗eu nui ma ahˇ naˇ aˬ jeˬ jahˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga?

¹⁶ Aˬ joˆ˗ehˇ deuˆ gʼaˬ nya˗eu nga? Maˬ jah coeˇ˗eu nui ma˗ahˇ laˆ byoˆ˗awˇ jah˗eu jeˬ gʼaˬ bi kʼaˆ laˇ. Aˬ dui yaw tsehˆ tsehˆ˗ehˇ ya mˇ˗eu meh. Eˇliˇyaˆ˗euˬ saˇ ka˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ maˬ tsehˆ maˇ tsehˆ˗ehˇ gʼeh˗eu meh.Teu miˇ neh Eˇliˇyaˆ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ “Naw maꞈ˗euˬ nui ma laꞈ kʼoeˇ nyiˬ jeˬ noeˬ noeˬ˗ehˇ aˇ myah keuˆ ni jawˇ˗eu gʼeh te. Sahˬpaˬ Miˬyehˇ˗aˬ, Miˬyehˇ pyeuꞈ˗eu meh lehˇ ngeuˇ naˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗awˬ. Ehˇ kʼawꞈ, Baˬlaˇ miˬ yehˇ˗aˬ, Miˬyehˇ pyeuꞈ˗eu meh lehˇ ngeuˇ naˇ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗awˬ” lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (1 Sahˬpaˬ 18:21) Nymˬ˗mˇ iˬ nah aˬ dui jiˇ Yeˬhawˇbaˬ naˇ Miˬyehˇ pyeuꞈ meh, Jaˇliꞈ˗aˬ aˬ yawꞈ˗euˬ dawˬ pyeuꞈ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ deuˬ naˇ aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ pyeuꞈ meh lehˇ jah ziꞈ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ ya pyehˆ tseˇ˗eu meh. (1 Teˇsaˬloˇni 5:21) Toˆ˗ehˇ jahˇ naˇ, maˬ jah coeˇ˗eu nui ma byoˆ˗iˇ˗awˇ jah˗eu jeˬ gʼaˬ kʼaˆ laˇ˗eu meh. Aˬ dui caw ba˗eu jeˬ loˬ naˇ, aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ aˬ dui˗ahˇ caw ba nya˗eu meh. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ laꞈ kʼoeˇ laˬ kʼaˬ cehˇ cehˇ˗ehˇ mˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ yaw tsehˆ tsehˆ˗ehˇ ya gʼeh˗eu meh.

17. Nui kʼaˬ byoˆ˗iˇ naˇ aˬ jeˬ pyeuꞈ laˇ˗eu nga?

¹⁷ Laˬ kʼaˬ maˬ bi cehˇ˗eu aˬ jeˬ nga? Nui ma nyiˇ˗eu. Jaˇliꞈ˗ahˇ “shaˬ zahˬ puˬ le ngeh nui ma nyiˇ naˇ, nawˇ nui ma baˬ˗eu tsawˇ haˬ meh” lehˇ ehˇ˗eu  meh. (Dawˬdaˬ 24:10) Heˬbyehˇ˗euˬ dawˬ “nui ma nyiˇ˗eu” lehˇ ehˇ˗eu heu dawˬ˗euˬ dawˬ tsuiꞈ naˇ “nui kʼaˬ byoˆ˗iˇ eu” lehˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. Nawˬ˗euˬ nui kʼaˬ byoˆ˗iˇ naˇ nawˬ˗euˬ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu jeˬ jiˇ byoˆ˗iˇ˗eu meh.

18. Daˬ dzeuˇ oˇ dzeuˇ heu naˇ aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu nga?

¹⁸ Aˬ joˆ˗ehˇ deuˆ gʼaˬ nya˗eu nga? Daˬ dzeuˇ oˇ dzeuˇ nya˗eu nui kʼaˬ ahˇ˗eu gʼaˇ duˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gʼoe. Aˬ dui lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ daˬ dzeuˇ oˇ dzeuˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ nui kʼaˬ ya ahˇ˗eu meh. (Yaˬkoˆ 5:11) Yaˬkoˆ neh “daˬ dzeuˇ oˇ dzeuˇ” lehˇ ehˇ˗euˬ heu dawˬ naˇ, tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ tiˬ gaˇ˗iˬ maˬ cehˆ ni aˬ yawꞈ tiˬ tsahˇ tehꞈ˗ehˇ yawꞈ tsoˆ taˬ˗euˬ gaˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. Teu naˇ muiˇ˗eu deuˬ deuˆ laˇ kʼawꞈ tiˬ gaˇ˗iˬ maˬ luꞈ˗iˇ ni yawꞈ tsoˆ taˬ˗euˬ yehˇ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ bi noeˬ mawˇ laˇ˗eu meh.

19. Aˬ dui Pawˇluˆ˗ahˇ neh aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga?

¹⁹ Gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ naˇ nui kʼaˬ hawˇ˗eu daˬ dzeuˇ oˇ dzeuˇ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, aˬ dui dzaw geuꞈ dui dui paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ meh. Tiˬ poˆ na aˬ yawꞈ gʼaˬ baˬ kʼawꞈ Miˬyehˇ neh biꞈ˗euˬ baoˬ˗ahˇ gʼoe˗eu miˇ neh daˬ dzeuˇ oˇ dzeuˇ nya˗eu meh. (2 Gawˇliˬtu 12:8-10; Piˇliˇpiˆ 4:13) Aˬ dui taˬ aw˗awˇ Yeˬhawˇbaˬ neh ya bi caw ba meh lehˇ ha geuꞈ naˇ aˬ dui jiˇ teu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu gʼaˬ hawˇ˗eu nui kʼaˬ za nya meh.—Yaˬkoˆ 4:10.

20-21. Aˬ dui aˬ jeˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ jah ziꞈ nya˗eu nga?

²⁰ Aˬ dui ya puˬ luꞈ˗eu lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ heu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ neh bi pyeuꞈ laˇ˗euˬ maˬ ngeuˇ˗eu yaw duˬ baw meh. Yaˬkoˆ “Tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ na, koeˇ loꞈ˗ehˇ lawˬ haw˗awˇ muˇ juˇ juˇ gaˇ ya daˬ ngeh, ‘Muˇ juˇ juˇ˗eu heu, Miˬyehˇ jawˇ gaˇ neh oe˗euˬ meh’ lehˇ ehˇ˗eu maˬ tsaˬ˗a. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, yaw haiˬ jeˬ Miˬyehˇ˗ahˇ muˇ juˇ maˬ juˇ nya˗a. Kʼoeˇ loꞈ˗ehˇ duˇ ni, tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ˗iˬ Miˬyehˇ muˇ juˇ maˬ juˇ˗a” lehˇ maˇ jawˆ ni ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Yaˬkoˆ 1:13) Aˬ dui gaˇ kawˆ heu˗ahˇ siˬ duˬ naˇ mˬ taˆ˗euˬ nui gaˬ Aˬda nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ laˇ˗eu meh.—Yaˬkoˆ 4:8.

²¹ Yeˬhawˇbaˬ “poˆ laˇ paˇ laˇ nya˗eu” Miˬyehˇ maˬ ngeuˇ˗a. (Yaˬkoˆ 1:17) Dahˬ beh˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ lawˬ haw˗eu jeˬ˗ahˇ ya puˬ ngeh Miˬyehˇ caw ba nehˬ˗eu loꞈ˗ehˇ, nymˬ˗mˇ iˬ nah aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ jiˇ caw ba nehˬ˗eu meh. Teu miˇ neh zaˬ siˬ nui gahˇ, nui jah, nui kʼaˬ za nya˗eu gʼaˇ duˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ yaw kʼaˆ kʼaˆ lehˇ shaˇ luꞈ˗uˇ. Aˬ dui˗euˬ guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ nehˬ laꞈ meh. Miˬyehˇ aˬ dui˗ahˇ aˬ dui lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya puˬ kʼawꞈ laˬ kʼaˬ tiˬ cehˇ daˬ dzeuˇ oˇ dzeuˇ nya ni caw ba nehˬ˗eu yaw duˬ baw meh.