1-2. Wọhọ epanọ o rrọ Matiu 5:11, ẹvẹ u fo nọ ma rri edawọ?

JESU ọ ta kẹ ilele riẹ nọ a te wereva ziezi evaọ uzuazọ. Ghele na, ọ vẹvẹ e rai unu nọ a te nyaku ebẹbẹ sa-sa. (Mat. 10:22, 23; Luk 6:20-23) Ilele Jesu nọ ma rrọ na o be lẹliẹ eva were omai. Rekọ ẹvẹ o te jọ nọ ma tẹ kareghẹhọ nọ ahwo uviuwou mai a sai mukpahe omai, te ahwo egọmeti, gbe inọ ibe iruiruo mai hayo emọ isukulu mai a sae gwọlọ nọ ma ru oware nọ u fo ho? Ma te roro kpahe eware nana, o rẹ sai ru nọ udu o rẹ rọ gwọlọ bru omai.

² Ahwo a rẹ ta nọ ukpokpoma yọ oware nọ o rẹ lẹliẹ ohwo ghọghọ họ. Whaọ Ebaibol ọ ta nọ o rẹ lẹliẹ ohwo ghọghọ. Wọhọ oriruo, Jemis olele na o kere nọ u fo nọ ma rẹ ghọghọ nọ oghoghẹrẹ edawọ i te bi te omai, orọnikọ ma rẹ ruawa vrẹta ha. (Jem. 1:2, 12) Jesu omariẹ ọ tẹ jẹ ta nọ joma wereva nọ a te bi kpokpo omai. (Se Matiu 5:11.) Rekọ, ẹvẹ ma sae rọ ghọghọ nọ edawọ i te bi te omai? Ma tẹ ta kpahe eware jọ nọ Jemis olele na o kere se Ileleikristi ọsosuọ, u ti fiobọhọ kẹ omai riẹ epanọ ma sai ro ru ere. Joma kake ta kpahe ebẹbẹ jọ nọ i te Ileleikristi ọsosuọ na.

3. Eme ọ via nọ Jemis oniọvo Jesu ọ nwani zihe ruọ olele no?

³ Nọ Jemis oniọvo Jesu ọ nwani zihe ruọ olele no, a te mu Ileleikristi kpobi nọ e jọ Jerusalẹm họ ekpokpo. (Iruẹru 1:14; 5:17, 18) Yọ, nọ a nwani kpe Stivin olele na no, Ileleikristi buobu a tẹ dhẹ no Jerusalẹm jẹ “vahabọ ruọ ubrotọ Judia gbe Sameria soso.” Ejọ e tubẹ dhẹ kpohọ ugbo obọ Saiprọs gbe Antiọk uwhremu na. (Iruẹru 7:58 rite 8:1; gbe 11:19) A rẹ ruẹ unu gbiku oja nọ ilele na a re he! O make jọ ere na, a jẹ ta usi uwoma evaọ oria kpobi nọ a dhẹ nya.  O tẹ whae ze nọ a jẹ rọ to ikoko sa-sa họ evaọ ẹkwotọ esuo Rom soso. (1 Pita 1:1) Rekọ ukpokpoma rai u muhọ obọ.

4. Ebẹbẹ efa vẹ i te Ileleikristi ọsosuọ?

⁴ Ileleikristi ọsosuọ na a ruẹ uye gaga fiki ebẹbẹ nọ i je te ai. Evaọ oware wọhọ ukpe 50 C.E., osu ubrotọ Rom nọ a re se Claudius ọ ta nọ ahwo Ju kpobi a no Rom no. O tẹ whae ze nọ ahwo Ju kpobi nọ a jọ Ileleikristi a rọ dhẹ siọ iwou rai ba kpohọ eria efa sa-sa. (Iruẹru 18:1-3) Evaọ oware wọhọ ukpe 61 C.E., Pọl ukọ na o kere nọ a poviẹ ibe Ileleikristi riẹ, fi ejọ họ uwou-odi, je gboro eware ejọ rehọ. (Hib. 10:32-34) U te no eware nana no, Ileleikristi jọ a jọ iyogbe, efa e jẹ mọ, wọhọ epanọ o jọ kẹ amọfa re.​—Rom 15:26; Fil. 2:25-27.

5. Enọ vẹ ma te jọ uzoẹme nana kuyo rai?

⁵ Jemis ọ riẹ kpahe ebẹbẹ nọ i je te ibe Ileleikristi riẹ taure o te ti kere ileta riẹ evaọ ukpe 62 C.E. Jihova ọ rọ ẹzi riẹ kpọ Jemis re o kere ileta nana se ibe Ileleikristi riẹ, re ọ vuẹ ae eware nọ e rẹ sai fiobọhọ kẹ ai wo oghọghọ dede nọ ebẹbẹ i bi te ai. Nọ ma be te kiẹ ileta Jemis riwi na, u ti fiobọhọ kẹ omai kuyo enọ nana: Oghẹrẹ oghọghọ vẹ Jemis o wo họ iroro? Eme ọ rẹ sai ru nọ Oleleikristi o gbe ro wo oghọghọ yena ha? Kọ ẹvẹ areghẹ, ẹrọwọ gbe udu e sai ro fiobọhọ kẹ omai wo oghọghọ nọ ebẹbẹ e tẹ be maki te omai?

6. Wọhọ epanọ o rrọ Luk 6:22, 23, fikieme Oleleikristi ọ sae rọ ghọghọ nọ ebẹbẹ e tẹ be maki tei?

⁶ Ahwo a rẹ sai roro nọ a te fe, nọ a gbẹ be mọ họ, nọ udhedhẹ o tẹ jẹ rrọ uwou rai ẹsiẹe eva e rẹ rọ were ae. Rekọ orọnọ oghẹrẹ evawere itieye Jemis o wo họ iroro ho. Ukpoye kọ onọ ẹzi Ọghẹnẹ o re  fiobọhọ kẹ ohwo wo. Ohwo na o re gbe wo oghọghọ na ghelọ oware nọ o via kẹe kpobi kẹhẹ. (Gal. 5:22) Oleleikristi ọ tẹ riẹ nọ ọ be rọ aro kele Jesu yọ o bi ru eva were Jihova, u re fiobọhọ kẹe wo oghọghọ nana. (Se Luk 6:22, 23; Kọl. 1:10, 11) Oghọghọ utionana o wọhọ elo ukpẹ eke, ofou ọ rẹ sai furie ukpẹ na ha keme evaọ eke elo na ọ rrọ. Wọhọ elo ukpẹ eke na, ma rẹ gbẹ sae ghọghọ ghelọ ebẹbẹ nọ i re te omai kẹhẹ. Makinọ ẹyao o kie omai, ugho o kare omai, ahwo uviuwou mai hayo amọfa a bi mukpahe omai fiki ukoko na, hayo nọ oghẹrẹ ebẹbẹ efa i te bi te omai, ma rẹ gbẹ ghọghọ ghele keme obọ udu oghọghọ mai u bi no ze. A te bi kpokpo omai, ẹsiẹ ma rẹ tubẹ mae ghọghọ dede. Ukpokpoma nọ u bi te omai fiki ẹrọwọ mai na u dhesẹ nọ mai yọ Ileleikristi uzẹme. (Mat. 10:22; 24:9; Jọn 15:20) Agbẹta nọ Jemis o ro kere nọ: “Inievo mẹ, wha ghọghọ gaga nọ oghoghẹrẹ edawọ i te bi te owhai.”​—Jem. 1:2.

7-8. Eme ọ rẹ via kẹ ẹrọwọ mai nọ ma te bi thihakọ edawọ?

⁷ Jemis ọ jọ ileta riẹ na fodẹ oware ofa nọ Ileleikristi a gbẹ rọ dhozọ edawọ họ. Ọ ta nọ: “Ẹrọwọ rai nọ a dawo evaọ edhere nana o rẹ wha ithihakọ ze.” (Jem. 1:3) Ma sae ta nọ edawọ e wọhọ erae nọ odhogu ọ rẹ rọ mahe ọgbọdọ re ọ jọ gaga. Nọ odhogu ọ tẹ gwọlọ ru ọgbọdọ ga, ọ rẹ kaki fi ei họ erae, kẹsena ọ vẹ kẹe uvẹ re o dhẹ. Epọvo na re, nọ edawọ i te te omai nọ ma je thihakọ rai, ẹrọwọ mai ọ rẹ jọ gaga. Oyejabọ nọ Jemis o ro kere nọ: “Wha kuvẹ re ithihakọ i ru iruo riẹ gba, re wha sae gbunu jẹ kare afuẹwẹ evaọ kabọ kabọ.” (Jem. 1:4) Ma tẹ riẹ nọ kpakọ ẹrọwọ mai ọ be ga nọ ma te bi thihakọ edawọ, o te whae ze nọ ma rẹ rọ ghọghọ nọ ma bi thihakọ rai na.

⁸ Jemis ọ jọ ileta riẹ na fodẹ eware jọ nọ e rẹ sai ru nọ ma rẹ rọ jọ ọkora ẹsejọ. Didi eware ye? Kọ eme ma rẹ sai ru kpahe ae?

9. Fikieme o rọ gwọlọ nọ ma re wo areghẹ?

⁹ Ẹbẹbẹ: Nọ ma gbẹ be sae riẹ oware nọ ma re ru hu. Ebẹbẹ i te bi te omai, ma rẹ rẹroso Jihova. Ma rẹ lẹ sei re o fiobọhọ kẹ omai ru oware nọ o rẹ were iẹe, te oware nọ u re ru ẹrọwọ mai ga, gbe onọ u re fiobọhọ kẹ inievo mai. (Jeri. 10:23) Nọ a tẹ be wọso omai, u wuzou re ma ru oware nọ u dhesẹ nọ ma wo areghẹ, u te je fo nọ ma rẹ ma ẹme mai te, maero nọ ma tẹ rrọ kugbe ahwo nọ a be wọso omai na. Ma gbẹ riẹ onọ ma re ru hu, udu o sai whrehe omai, o vẹ whae ze nọ ma rẹ rọ jọ ọkọkora.

10. Eme obe Jemis 1:5 o ta nọ ma re ru re ma sai wo areghẹ?

 ¹⁰ Oware nọ ma re ru: Ma rẹ lẹ se Jihova re ọ kẹ omai areghẹ. Nọ ẹbẹbẹ jọ o te te omai, ma rẹ lẹ se Jihova re ọ kẹ omai areghẹ nọ ma re ro ru oware nọ u fo. Ma gbe ru ere he, ma te jọ ọkọkora, eva e gbẹ te were omai hi. (Se Jemis 1:5.) Kinọ ma jẹ lẹ no yọ oware ovo o via ẹsiẹsiẹ nọ u dhesẹ nọ Ọghẹnẹ ọ kuyo olẹ mai no ho? Jemis ọ ta nọ ma gbẹ ruabọhọ “hae yare” Ọghẹnẹ. Ma tẹ be hae lẹ se Jihova ẹsikpobi inọ ọ kẹ omai areghẹ, eva e te dhae he. Ọsẹ obọ odhiwu mai na o ti fiobọhọ kẹ omai wo areghẹ nọ ma re ro thihakọ ebẹbẹ nọ i bi te omai, keme “ọ rẹ kẹ ahwo kpobi no eva ze buobu.” (Ol. 25:12, 13) O rẹ da Jihova nọ ma tẹ be ruẹ uye, ọ riẹ ebẹbẹ nọ i bi te omai, yọ ọ gwọlọ nọ o re fiobọhọ kẹ omai. Eva e rẹ were omai nọ ma tẹ kareghẹhọ onana! Rekọ ẹvẹ Jihova o re ro ru omai wo areghẹ?

11. Eme ọfa ma re ru re ma sai wo areghẹ?

¹¹ Jihova ọ rẹ rọ Ebaibol na fiobọhọ kẹ omai wo areghẹ. (Itẹ 2:6) Fikiere, re ma sai wo areghẹ, ma re se Ebaibol na gbe ebe ukoko na. Rekọ orọnọ ma re se re ma wo eriariẹ fihọ uzou ọvo ho, ma rẹ daoma ru oware nọ Ọghẹnẹ ọ ta nọ ma ru. Jemis o kere nọ: “Wha jọ enọ i re ru lele ẹme na orọnikọ enọ i re yo ọvo ho.” (Jem. 1:22) Ma te bi ru oware nọ Ebaibol na ọ ta, u re fiobọhọ kẹ omai lele amọfa rria dhedhẹ, wo ororokẹ, gbe ohrọ. (Jem. 3:17) Ma te wo iruemu nana, ma rẹ sai thihakọ ebẹbẹ kpobi nọ i te omai avọ evawere.

12. Fikieme u ro wuzou re ma hai se Ebaibol na?

¹² Ebaibol na ọ wọhọ ughẹgbe, u re fiobọhọ kẹ omai riẹ ekpehre uruemu nọ ma wo nọ u fo nọ ma re siobọno. (Jem. 1:23-25) Wọhọ oriruo, ma sai se oria jọ evaọ Ebaibol na nọ u re fiobọhọ kẹ omai ruẹ nọ u fo re ma kpọ ofu mai. Jihova ọ tẹ rọ ere  fiobọhọ kẹ omai riẹ oghẹrẹ nọ ma sae rọ kpọ ofu mai nọ a te ru omai eva dha, hayo nọ ma te wo ebẹbẹ nọ i re ru uzou dhe omai. O tẹ whae ze nọ ma gbe bi ro muofu vrẹta ha nọ ebẹbẹ i te bi te omai. U te je ru nọ ma bi ro rorote ziezi je ru oware nọ u fo. (Jem. 3:13) Whọ gbẹ ruẹ nọ ma tẹ be hai se Ebaibol ziezi je bi ru oware nọ ma se u re fiobọhọ kẹ omai gaga?

13. Fikieme u ro fo re ma hai se iku idibo Ọghẹnẹ nọ e rrọ Ebaibol na?

¹³ Ẹsejọ ma te ru oware thọ nọ okpẹtu o je noi ze no, ẹsiẹe ma rẹ rọ ta nọ ma riẹ ma hai ti ru oware na ha. Rekọ u fo nọ oware ogaga u re ru omai taure ma te wo areghẹ hẹ. Edhere nọ o fo nọ ma re ro wo areghẹ họ, nọ ma tẹ be hai roro kpahe emamọ oware nọ amọfa a ru nọ u fiobọhọ kẹ ae gbe ekpehre oware nọ a ru nọ o wha uye se ai. Oyejabọ nọ Jemis ọ rọ ta nọ ma roro kpahe oriruo ahwo wọhọ Abraham, Rehab, Job gbe Elaejah. (Jem. 2:21-26; 5:10, 11, 17, 18) Idibo Jihova nana a thihakọ ebẹbẹ nọ e hae te wha ọkora se ai. Onana u dhesẹ nọ Jihova ọ sai fiobọhọ kẹ omai ru epọvo na re.

14-15. Fikieme ma gbẹ rọ kuvẹ re avro ọ jọ omai udu hu?

¹⁴ Ẹbẹbẹ: Nọ ma te bi wo avro kpahe iwuhrẹ Ebaibol na jọ. O sae jọnọ ma be sai wo otoriẹ oware jọ nọ Ebaibol na o wuhrẹ hẹ. Hayo o sae jọnọ Jihova ọ be kuyo elẹ mai evaọ oghẹrẹ nọ ma rẹro riẹ hẹ. Eware itiena e sai ru nọ avro ọ rẹ rọ ruọ omai udu. Ma tẹ kẹ avro otiọna uvẹ, ẹrọwọ mai o re whrehe, yọ usu mai kugbe Jihova o gbẹ te ga ha. (Jem. 1:7, 8) O sae tubẹ whae ze nọ ma re ro wo avro inọ emamọ eware nọ Jihova ọ ya eyaa rai na, o ti ru ai hi.

¹⁵ Pọl ukọ na ọ ta nọ ẹruore mai na ọ wọhọ umuokọ. (Hib. 6:19) Nọ ẹkporo o te bi fi, ahwo nọ a rẹ dhẹ ekọ iyibo a re fi umuokọ họ ame, re ẹkporo o gbe zue okọ na ha. Rekọ ekagba e rẹ sae raha egbregba umuokọ, o vẹ whae ze nọ o gbẹ sai ro kru okọ daji hi. Epọvo na re, ma gbe ru oware ovo kpahe avro nọ ma wo ho, ẹrọwọ mai ọ sai whrehe. Edawọ i te te ohwo nọ ọ jọ udu riẹ wo avro, ọ rẹ gbẹ sai fi ẹrọwọ họ Ọghẹnẹ hẹ inọ o ti ru eyaa riẹ gba. Ẹrọwọ mai o te whrehe enẹ, yọ ẹruore mai ọ va omai abọ no. Jemis ọ ta nọ ohwo nọ ọ be vro, “ọ wọhọ ẹkporo abade nọ ofou ọ be wọ fi kpenẹ avọ enẹ.” (Jem. 1:6) Ohwo otiọnana o re wo oghọghọ vievie he.

16. Eme ma re ru nọ ma tẹ jọ udu mai wo avro jọ?

¹⁶ Oware nọ who re ru: Si avro no udu; ru eware nọ ẹrọwọ ra ọ rẹ rọ ga. Ru oware nọ u fo vẹrẹ , who wo iroro ivẹ hẹ. Evaọ oke Elaejah ọruẹaro na, idibo Ọghẹnẹ a wo iroro ivẹ. Elaejah ọ ta kẹ ae nọ: “Ẹvẹ wha re wo ẹko iroro ivẹ kri te? Otẹrọnọ Jihova họ Ọghẹnẹ uzẹme na, wha lele iei; rekọ otẹrọnọ Bale họ Ọghẹnẹ uzẹme na, wha lele iei!” (1 Iv. 18:21) Epọvo na u fo nọ ma re ru oware jọ vẹrẹ vẹrẹ kpahe avro nọ ọ rrọ omai udu, ma re wo iroro ivẹ hẹ. O gwọlọ nọ ma re ru ekiakiẹ re u mu omai ẹro nọ Jihova họ Ọghẹnẹ uzẹme na, ọye O wo eme nọ e rrọ Ebaibol na, Isẹri Jihova a tẹ jẹ rrọ idibo riẹ. (1 Tẹs. 5:21) Ma te ru enẹ, u re si avro no omai udu je ru ẹrọwọ mai ga. Ma sae jẹ nyabru ekpako ukoko re a fiobọhọ kẹ omai. Ma du raha oke vievie he, keme ma te ru enẹ, ẹsiẹe ma ti gbe ro wo oghọghọ evaọ egagọ Jihova.

17. Eme ọ rẹ via nọ udu o gbẹ rrọ ohwo awọ họ?

¹⁷ Ẹbẹbẹ: Nọ udu u te bi whrehe omai. Ebaibol na ọ ta nọ: “Udu u te whrehe owhẹ evaọ ẹdẹ okpẹtu, ẹgba ra o re gbe tulo ho.” (Itẹ 24:10) A sae rọ ẹme Hibru  nọ a fa “udu u te whrehe” na dhesẹ ohwo nọ udu o gbẹ rrọ awọ họ. Udu o gbẹ rrọ owhẹ awọ họ, eva e sae were owhẹ vievie he.

18. A tẹ ta nọ ohwo o thihakọ, eme u dhesẹ?

¹⁸ Oware nọ who re ru: Rẹroso Jihova inọ ọ te kẹ owhẹ udu nọ who re ro thihakọ. Ma gbe wo udu hu, ma sai thihakọ ebẹbẹ nọ i bi te omai hi. (Jem. 5:11) Ẹme Jemis nọ a fa “ithihakọ” na u dhesẹ epanọ ohwo o re mudhe oria ovo ababọ udu nọ u re bru ei. Onana o rẹ sae kareghẹhọ omai osoja nọ o re dikihẹ oria riẹ ududu nọ ewegrẹ e tẹ be make wọ ohọre ze.

19. Eme ma rẹ sai wuhrẹ mi Pọl ukọ na?

¹⁹ Pọl ukọ na yọ ohwo nọ o thihakọ gaga nọ ma rẹ sae rọ aro kele. U wo oke jọ nọ o jariẹ oma nọ ọ ga ha. Rekọ ọ sai thihakọ keme ọ riẹ nọ obọ Jihova ẹgba riẹ o bi no ze. (2 Kọr. 12:8-10; Fil. 4:13) Ma te wo omaurokpotọ jẹ be hae kareghẹhọ nọ Jihova họ Ọnọ o ti fiobọhọ kẹ omai, ma sai wo udu gbe ẹgba wọhọ epanọ o jọ kẹ Pọl ukọ na.​—Jem. 4:10.

20-21. Eme o rẹ sai mu owhẹ ẹro?

²⁰ Ebẹbẹ gbe edawọ nọ i bi te omai na, obọ Jihova i bi no ze he. Jemis ọ ta nọ: “Nọ odawọ u te te ohwo jọ, jọ ọ ta ha inọ: ‘Ọghẹnẹ ọ be dawo omẹ na.’ Keme a sae rọ eware imuomu rọ dawo Ọghẹnẹ hẹ, yọ ọyomariẹ ọ rẹ rehọ eware itieye dawo ohwo ọvo ho.” (Jem. 1:13) Ẹme Jemis nana o te gine mu omai ẹro, ma ti si kẹle Ọsẹ obọ odhiwu mai nọ ọ rrọ yoyou na ziezi.​—Jem. 4:8.

²¹ Jihova “o re nwene he.” (Jem. 1:17) Jihova ọ jọ kugbe Ileleikristi ọsosuọ na evaọ ebẹbẹ rai kpobi, yọ o ti ru epọvo na kẹ omai kpobi nẹnẹ re. Hae lẹ se Jihova gaga re o fiobọhọ kẹ owhẹ wo areghẹ, ẹrọwọ gbe udu. Ọ te kuyo elẹ ra. Kẹsena u ve ti mu owhẹ ẹro inọ Jihova o re gine fiobọhọ kẹ owhẹ wo oghọghọ nọ ebẹbẹ e tẹ be maki te owhẹ.