1-2. Bilondeshile Matayi 5:11, mmunyi mutudi mua kumona ntatu?

YEZU wakalaya bayidi bende ne: bavua ne bua kuikala ne disanka dia pa diodi. Wakambila kabidi bavua bamunange ne: bavua ne bua kupeta ntatu. (Mat. 10:22, 23; Luka 6:20-23) Tudi ne disanka dia kuikala bayidi ba Kristo. Kadi tudi tumvua bishi patudi tumanya ne: bena mu dîku dietu badi mua kutuluisha, mbulamatadi udi mua kutukengesha, bena mudimu netu anyi balongi netu badi mua kutusaka bua kuenza bualu bubi? Mu kuamba kuimpe, malu aa adi mua kututonda.

² Bantu kabatu bamona dikengeshibua bu bualu bua kusankila to. Pabu ke bualu budi Dîyi dia Nzambi dituambila bua kuenza. Tshilejilu, muyidi Yakobo mmufunde ne: patudi mu ntatu, mbimpe tuyimone bu bualu bua disanka, katuyilekedi itutekesha to. (Yak. 1:2, 12) Yezu wakamba pende ne: nansha bobu batukengesha, mbimpe tuikale anu ne disanka. (Bala Matayi 5:11.) Ntshinyi tshitudi mua kuenza bua kulama disanka dietu nansha patudi mu ntatu? Tuetu bakonkonone mibelu idi mu mukanda uvua Yakobo mufundile bena Kristo ba kumpala, tudi mua kumanya malu a bungi. Bua kubanga, tuanji kumona ntatu ivua bena Kristo abu bapete.

3. Ntshinyi tshivua tshienzeke matuku makese Yakobo mumane kulua muyidi wa Yezu?

³ Matuku eemakese Yakobo muanabu ne Yezu mumane kulua muyidi wende, bakabanga kukengesha bena Kristo ba mu Yelushalema. (Bien. 1:14; 5:17, 18) Pavuabu bashipe Stefano, bena Kristo ba bungi bakanyema mu tshimenga ne “bakatangalaka mu bitupa bia buloba bionso bia Yudaya ne Samalea,” kufikabu  too ne ku Kupulio ne ku Antiokia. (Bien. 7:58–8:1; 11:19) Malu aa adi atuleja bungi bua ntatu ivua bayidi abu batuilangane nayi. Nansha nanku, bakayisha lumu luimpe ne disanka dionso muaba wonso uvuabu baya ne bakenza bisumbu mu Lomo mujima. (1 Pet. 1:1) Kadi ntatu mikuabu ya kayiyi kuambangana nayi itshivua mibindile.

4. Nntatu kayi mikuabu ivua bena Kristo ba kumpala batuilangane nayi?

⁴ Bena Kristo ba kumpala abu bakatuilangana ne ntatu ya mishindu ne mishindu. Tshilejilu, bu mu tshidimu tshia 50 P.Y., Kulaudio mukalenge wa Lomo wakatumina bena Yuda bonso dîyi bua kumbuka mu Lomo. Nanku bena Yuda bakavua balue bena Kristo bakadimona benzejibue bua kushiya nzubu yabu ne kukeba muaba mukuabu wa kuya. (Bien. 18:1-3) Bu mu 61 P.Y., mupostolo Paulo wakafunda wamba ne: bavua bapenda bena Kristo nende kumpala kua bantu, babela mu maloko, ne babanyenga bintu. (Eb. 10:32-34) Kabidi anu bu bantu bakuabu bonso, bena Kristo abu bakatata bua bupele ne masama.​—Lomo 15:26; Filip. 2:25-27.

5. Nnkonko kayi ituandamuna?

⁵ Pavua Yakobo mufunde mukanda wende kumpala kua tshidimu tshia 62 P.Y., uvua mumanye bimpe ntatu ivua bena Kristo nende batuilangana nayi. Yehowa wakamusaka ku bukole bua nyuma bua kufundila bena Kristo nende abu bua kubapesha mibelu ivua mua kubambuluisha bua kuikala anu ne ditalala nansha bobu batuilangana ne ntatu. Tukonkononayi mpindieu mukanda wa Yakobo ne tuandamunayi nkonko eyi: Disanka divua Yakobo muakuile ndisanka kayi? Ntshinyi tshidi mua kujimijila muena Kristo disanka adi? Mmunyi mudi meji ne ditabuja ne dikima mua kutuambuluisha bua kulama disanka nansha ntatu ya mushindu kayi mitukuate?

6. Bilondeshile Luka 6:22, 23, bua tshinyi mbimpe muena Kristo umvue disanka padiye mu ntatu?

⁶ Bantu badi mua kuela meji ne: bua bobu kuikala ne disanka anu bobu ne makanda a mubidi mimpe, ne makuta a bungi, ne bikale mu ditalala ne bena mu dîku diabu. Kadi disanka divua Yakobo muakuile diodi ntshitupa tshia dimuma dia nyuma muimpe wa Nzambi ne kaditu dilondeshila nsombelu wa muntu to. (Gal. 5:22) Muena Kristo udi upeta disanka anyi udiumvua dia bungi padiye mumanye ne: udi usankisha Yehowa ne ulonda tshilejilu tshia Yezu. (Bala Luka 6:22, 23; Kolos. 1:10, 11) Disanka dia nunku didi ditema munda mua muena Kristo didi anu bu mudilu wa muendu udi utema bawukuba kudi mbungu anyi tshilawudi. Muntu katu udijimija bua disama anyi bua lutatu lua makuta to. Kena nansha mua kudijimija bualu badi bamuseka anyi bamuluisha kudi bena mu dîku diabu anyi kudi bantu bakuabu to. Musangu wonso udi baluishi bajinga kutujimijila disanka, diodi kaditu dijika to, kadi didi divula dilunduka anu bu ludimi lua kapia. Makenga atudi tupeta bua ditabuja dietu adi ajadika ne: tudi bayidi balelela ba Kristo. (Mat. 10:22; 24:9; Yone 15:20) Ke bualu kayi Yakobo wakafunda ne: “Bana betu, panudi nutuilangana ne mateta mashilashilangane, nuangate bualu ebu bu disanka dilelela.”​—Yak. 1:2.

7-8. Mmunyi mudi ntatu yambuluisha ditabuja dietu?

⁷ Yakobo udi uleja bualu bukuabu budi buleja bua tshinyi bena Kristo mbadiakaje bua kutua ntatu nansha ya mikole tshiadi. Udi wamba ne: “Mushinga wa ditabuja dienu udi mutetshibue eu udi upatula dinanukila.” (Yak. 1:3) Ntatu mmienze anu bu kapia katubu bafula naku bintu bu mudi miele. Patshidi muele eu mu kapia, badi mua kuwubendeka bipepele. Kadi padibu bawupatula ne utalala, udi uume ntshiontshiontshi. Ke mudibi, patudi tunanukila mu ntatu, ditabuja dietu didi dikola. Ke bualu kayi Yakobo wakafunda ne: “Dinanukila dikumbaje mudimu wadi, bua nuenu nuikale bakumbane kanuyi kalema mu malu onso.” (Yak. 1:4) Patudi tumona mudi ntatu ikolesha ditabuja dietu, tudi mua kunanukilamu ne disanka.

⁸ Yakobo mmuleje kabidi amue malu adi mua kutujimijila disanka. Mmalu kayi au? Mmunyi mutudi mua kuatshimuna?

9. Bua tshinyi tudi dijinga ne meji?

⁹ Bualu bua kumpala: Dipanga kumanya tshia kuenza. Patudi mu lutatu, tutu dijinga ne diambuluisha dia Yehowa bua tuangate mapangadika adi amusankisha, adi ambuluisha bena Kristo netu, ne akolesha ditabuja dietu tuetu bine. (Yel. 10:23) Tudi dijinga ne meji bua kumanya tshia kuenza ne tshitudi mua kuambila badi batuluisha. Tuetu katuyi bamanye tshia kuenza, tudi mua kuteketa mu mikolo ne kujimija disanka dietu ne lukasa luonso.

10. Bua kupeta meji, Yakobo 1:5 udi utuambila bua tuenze tshinyi?

 ¹⁰ Tshia kuenza: Lomba Yehowa meji. Bua tuetu kunanukila mu ntatu ne disanka, tudi ne bua kuanji kulomba Yehowa meji bua tuangate mapangadika mimpe. (Bala Yakobo 1:5.) Ntshinyi tshiudi ne bua kuenza wewe mumone ne: Yehowa ki mmuandamune disambila diebe ne lukasa? Yakobo udi wamba ne: udi ne bua ‘kutungunuka ne kulomba’ Nzambi. Wewe utungunuka ne kumulomba meji kabitu bimutonda to. Kakukufiikila munda to. Patudi tulomba Tatu wetu wa mu diulu meji bua kunanukila mu ntatu, udi utupeshawu “ne tshianza tshilekelela.” (Mis. 25:12, 13) Utu umona ntatu itudi nayi, uditeka pa muaba wetu, ne mmusue kutuambuluisha. Ebu si mbualu butudi ne bua kusankila! Kadi mpindieu, mmunyi mutu Yehowa utupesha meji?

11. Bua tuetu kupeta meji, tudi ne bua kuenza kabidi tshinyi?

¹¹ Yehowa utu utupesha meji ku diambuluisha dia Dîyi diende. (Nsu. 2:6) Bua kuapeta, tudi ne bua kulonga Dîyi dia Nzambi ne mikanda yetu itu yumvuija malu a mu Bible. Kadi bualu ki mbua kuwuja dimanya mu mutu tshianana to. Tudi ne bua kutumikila mibelu ya Nzambi bua meji ende akuate mudimu wawu. Yakobo wakafunda ne: “Nulue benji ba dîyi, kanuyi anu bateleji patupu.” (Yak. 1:22) Patudi tutumikila mibelu ya Nzambi, tudi tulua bena ditalala ba menemene, bafuidianganyi ba luse, katuyi ne malu makole. (Yak. 3:17) Ngikadilu eyi idi yenza bua tumanye mua kupita ne lutatu nansha lua mushindu kayi katuyi tujimija disanka dietu to.

12. Bua tshinyi kumanya Bible bimpe mbualu bua mushinga wa bungi?

¹² Dîyi dia Nzambi didi anu bu lumuenu, dienza bua tumone tshitudi ne bua kuakaja ne mutudi mua kutshiakaja. (Yak. 1:23-25) Tshilejilu, tuetu bamane kulonga Dîyi dia Nzambi, tudi mua kumona ne: bidi bikengela tuikale tudikanda. Yehowa udi utuambuluisha bua tulonge  mua kuikala ne bupole padi bantu batufiikisha munda anyi patudi kumpala kua malu adi atuenza tshiji. Bua bupole butudi nabu, patu malu makole atukuata tutu tupita nawu bimpe menemene. Tutu tuela meji bimpe menemene ne tuangata mapangadika mimpe. (Yak. 3:13) Bushuwa, kumanya Bible bimpe mbualu bua mushinga wa bungi!

13. Bua tshinyi mbimpe tulonge bilejilu bidibu batushile kudi bantu badi Bible muakuile?

¹³ Imue misangu tutu tumanya bualu butudi ne bua kuepuka anu patukadi bamane kuenza tshilema kampanda. Kadi au mushindu wa kulonga mmukole. Mushindu mutambe buimpe wa kupeta meji ngua kulongela ku malu mimpe adi bakuabu benze ne ku bilema bidibu benze. Ke bualu kayi Yakobo udi utukankamija bua kukonkonona bilejilu bia bantu badi Bible utela bu mudi Abalahama, Lahaba, ne Eliya. (Yak. 2:21-26; 5:10, 11, 17, 18) Batendeledi ba Yehowa ba lulamatu abu bavua bakumbane bua kunanukila mu ntatu ivua mua kubajimijila disanka. Bilejilu biabu bia dinanukila bidi bileja ne: Yehowa yeye mutuambuluishe tudi petu mua kunanukila.

14-15. Bua tshinyi tudi ne bua kujikija dielakana ditudi nadi?

¹⁴ Bualu buibidi: Tuetu bashale ne dielakana. Kudi misangu idibi mua kutukolela bua kumvua bualu kampanda bua mu Dîyi dia Nzambi. Peshi Yehowa udi mua kuikala kayi muandamune masambila etu mushindu utuvua basue. Malu aa adi mua kutujula dielakana. Tuetu katuyi badijikije, didi mua kutekesha ditabuja dietu ne kunyanga malanda etu ne Yehowa. (Yak. 1:7, 8) Didi kabidi mua kutujimijila ditekemena ditudi nadi bua matuku atshilualua.

¹⁵ Mupostolo Paulo wakafuanyikija ditekemena ditudi nadi bua matuku atshilualua ne luongo. (Eb. 6:19) Luongo lutu lujalamija mazuwa padiku tshipepele tshikole ne luenza bua kaayi kudikuma ku mabue to. Kadi bua luongo kuenzalu mudimu walu anu shene udibu basuikile ku luongo alu ne ku mazuwa kayi mukoseke to. Anu mutu dimoma dinyanga shene wa luongo, tuetu bashale ne dielakana, didi mua kunyanga ditabuja dietu. Muntu utshidi ne dielakana yeye kumpala kua buluishi, udi mua kujimija ditabuja dia ne: Yehowa neakumbaje malu adiye mulaye. Tuetu bajimije ditabuja, tudi tujimija ditekemena dietu. Anu muvua Yakobo muambe, muntu udi welakana “udi anu bu mavuala a mbuu adibu basaka kudi lupepele atua eku ne eku.” (Yak. 1:6) Muntu wa mushindu eu kakuikala pamuapa ne disanka mu nsombelu wende to!

16. Ntshinyi tshitudi ne bua kuenza tuetu ne dielakana?

¹⁶ Tshia kuenza: Jikija dielakana; ukoleshe ditabuja diebe. Kuikadi ne mioyo ibidi to. Tshikondo tshia muprofete Eliya, bantu ba Yehowa bakavua balue ne mioyo ibidi. Eliya wakabambila ne: “Nenutungunuke ne kuelakana pankatshi pa ngenyi ibidi too ne dîba kayi? Bikala Yehowa ke Nzambi mulelela, mulondayi; kadi bikalabi ne: m’Bâla, mulondayi!” (1 Bak. 18:21) Ke mudibi kabidi nansha lelu. Bidi bikengela tuenze makebulula bua kudijadikila tuetu bine ne: Yehowa ke Nzambi, Bible nDîyi diende, ne Bantemu ba Yehowa ke bantu bende. (1 Tes. 5:21) Kuenza nunku nekumbushe dielakana ditudi nadi ne nekukoleshe ditabuja dietu. Tuetu basue batuambuluishe bua kujikija dielakana ditudi nadi, tudi mua kuya kudi bakulu. Bua tuetu kushala ne disanka mu dienzela Yehowa mudimu, tudi ne bua kuenza tshidi tshikengedibua musangu umue!

17. Ntshinyi tshidi mua kuenzeka tuetu bajimije dikima?

¹⁷ Bualu buisatu: Ditekeshibua mu maboko. Dîyi dia Nzambi didi diamba ne: “Wewe mutekete mu maboko mu dituku dia dikenga, bukole buebe nebukepe.” (Nsu. 24:10) Muaku wa tshiena Ebelu udibu bakudimune ne: “mutekete mu maboko” udi mua kumvuija ne: “kujimija dikima.” Wewe mujimije dikima, disanka diebe nedijike lukasa.

18. Kunanukila kudi kumvuija tshinyi?

 ¹⁸ Tshia kuenza: Lomba Yehowa akupeshe dikima bua unanukile. Bua tuetu kunanukila mu ntatu anu tuetu ne dikima. (Yak. 5:11) Muaku udi Yakobo mutele udibu bakudimune ne: “dinanukila” udi ne lungenyi lua muntu mushale muimane kamungulu muaba udiye. Tudi mua kuangata tshilejilu bu mudi tshia musalayi udi muimane muaba udiye ne dikima dionso bua kuluangana ne baluishi, ne ushale muimanapu nansha bamuele mvita ya mushindu kayi kayi unyema to.

19. Tshilejilu tshia mupostolo Paulo tshidi tshitulongesha tshinyi?

¹⁹ Mupostolo Paulo mmutushile tshilejilu tshimpe tshitambe tshia dikima ne dinanukila. Kuvua misangu ivuaye udiumvua mutekete. Kadi uvua ufika ku dinanukila bualu uvua ulomba Yehowa bua amupeshe bukole buvuaye nabu dijinga. (2 Kol. 12:8-10; Filip. 4:13) Tudi mua kupeta petu bukole ne dikima bia buena biende anu tuetu badipuekeshe ne bitabe ne: bidi bikengela Yehowa atuambuluishe.​—Yak. 4:10.

20-21. Tuikale batuishibue bua bualu kayi?

²⁰ Tuikale batuishibue ne: ntatu itudi tupeta ki ndinyoka dia kudi Yehowa to. Yakobo udi utujadikila ne: “Padi muntu mu diteta kambi ne: ‘Badi banteta kudi Nzambi.’ Bualu Nzambi kena mua kutetshibua ne malu mabi ne yeye muine kena uteta muntu nansha umue nanku to.” (Yak. 1:13) Tuetu batuishibue bua bualu ebu, netusemene pabuipi menemene ne Tatu wetu wa mu diulu muena dinanga.​—Yak. 4:8.

²¹ Yehowa katu “ushintuluka anyi ukudimuka” to. (Yak. 1:17) Wakakuatshisha bena Kristo ba kumpala mu ntatu yabu, ne neambuluishe kabidi yonso wa kutudi lelu. Lomba Yehowa musuminyine bua akupeshe meji ne ditabuja ne dikima. Neakuandamune. Dîba adi newikale mutuishibue ne: neakuambuluishe bua kulama disanka diebe paudi upitshila mu ntatu!