1-2. Kuliya na Mateo 5:11, vati tua pande ku mona vieseko?

YESU ua kulahesele vakua ku mu kava ngecize va ka kala na ndzolela ya vusunga. Kaha naua ua lunguile vaze va mu lema ngecize va ka hita mu vieseko. (Mat. 10:22, 23; Luka 6:20-23) Tue ku viukilila omo lia ku pua vandongesi va Kilistu. Vunoni vati tue ku livua ku mutima nga va tu luisa ku va vusoko, ku nguvulu, ni va tu sindiya ku linga via ku vihia ku vakuetu? Mua vusunga ku singanieka hali evi, ci hasa ku tu umisa mutima.

² Ca cikalu kuli yetu vantu ku singanieka ngecize ku tu luisa ci hasa ku tu vuisa ndzolela. Vunoni Mbimbiliya, ya tu leka tu viukilile nga va tu luisa. Ca ku muenako, ndongesi Tiango ua sonekele ngecize mu cihela ca ku ivua vusiua, tua pande ku ivua ndzolela nga tu hita mu vieseko. (Tia. 1:2, 12) Kaha Yesu ua handekele ngueni, tua pande ku ivua ndzolela cipue nga va tu luisa. (Tandenu Mateo 5:11.) Vati tu hasa ku niunga ndzolela yetu ambe nga tu hita mu vieseko? Tu hasa ku lilongesa via vingi mu ku hilula amo mezi a handekele Tiango mu mukanda ua tumine kuli Vakua Kilistu va ku livanga. Ha katete, tu ci hilulenu vitanga vi va pindile navio vaze Vakua Kilistu.

3. Vika via solokele mu nima ya ntsimbu ya indende tunde ha puililile Tiango ndongesi ya Yesu?

³ Tiango ua puile ntsongo ya Yesu kuli vanaye, kaha ua alulukile na ku pua ndongesi ya Yesu. Vunoni mu nima ya ntsimbu tunde ha ku aluluka ceni, vakua Kilistu va mu Yelusalema va putukile ku va luisa. (Vili. 1:14; 5:17, 18) Kaha mu va tsihile ndongesi Setefanu, cingi ca Vakua Kilistu va tinine mu mbonge kaha “va sanduokele ku vifuti via Yundeya na Samaliya,” vamo ni va ka hetele vene “na ku Sipulu, na Antioka.” (Vili. 7:58–8:1; 11:19) Mua vusunga, vandongesi va hitile mu visoti via vingi. Vunoni, va tualeleleho  ku ambulula na ntuima muzimbu ua cili kuose oko ku va ile, kaha vikungulukilo via vingi via putukile ku sokoloka muaya Vuangana vua Loma. (1 Pet. 1:1) Vunoni kasi kua kele visoti vieka via kama via va lavelelele.

4. Vieseko vika vikuavo va pindile navio Vakua Kilistu?

⁴ Vakua Kilistu va ku livanga va hitile mu vieseko via ku liseza-seza. Ca ku muenako, mu muaka 50 T.K.N., Muangana ua mu Loma Kalandiu ua tumine vaYundeya vose ku tunda mu Loma. Ngeci mukemuo, vaYundeya va tavele ku pua Vakua Kilistu, va va kakateyele ku seza vindzivo viavo na ku ka kala ku vihela vieka. (Vili. 18:1-3) Mu 61 T.K.N., kapostolo Paulu ua sonekele ngecize vakuavo Vakua Kilistu va va sahuisile ha mbunga, ku va haka mu tumenga, kaha na ku va punda viavo. (VaHe. 10:32-34) Kaha ngeci mua vantu vose, Vakua Kilistu naua, va pandele ku pinda na vuhutu na mavezi.—Loma 15:26; Filp. 2:25-27.

5. Vihula vika tu kumbulula?

⁵ Omo Tiango ua sonekele mukanda ueni tele kanda u hete muaka ua 62 T.K.N., ua tantekeyele vuino-vuino visoti vi va kele na ku hita navio vamuanaye. Yehova ua huiminine Tiango ku sonekela vaze Vakua Kilistu vimamuna via cili vie ku va kuasele ku tualelelaho ku kala na ndzolela ambe mu va kele na ku hita mu vieseko. Tu hilulenu mukanda ua Tiango na ku kumbulula evi vihula: Ndzolela ika ua tumbuile Tiango? Vika vi hasa ku lingisa Mukua Kilistu ku zimbalesa ndzolela yaco? Na vati mana, lutsilielo kaha na ku simpa vi hasa ku tu kuasa ku niunga ndzolela yetu mu nkala vieseko vi tu hita?

6. Kuliya na Luka 6:22, 23, omo lia vika Mukua Kilistu a hasa ku ivua ndzolela ambe nga ali na ku hita mu vieseko?

⁶ Vantu ve ku singanieka nguavo va hasa lika ku yoya mu ndzolela nga vali na cihindu ca cili,  vali na vimbongo via vingi kaha na ciyulo mu vusoko. Vunoni ndzolela ya tumbuile Tiango, ya pua mutamba ua mihako ya sipilitu santu, kaha ka ya hitukilile ha cifua ci ulimo muono ua muntu. (Ngal. 5:22) Vakua Kilistu va kala na ndzolela omo lia ku tantekeya ngecize ve kuya Yehova ku mutima na ku kava lungano lua Kilistu. (Tandenu Luka 6:22, 23; Kolo. 1:10, 11) Ngeci mua mulengi ua kala mu kati ka lambi ni kandiyelu, eyi ndzolela yaco ya pua ngue mulengi mu kati ka mutima ua Mukua Kilistu. Kaha ka ye ku tsitsivala, cipue nga tuli mu visoti via cihindu, ni nga vimbongo via tu huila. Kaha ka ye ku zima cipue nga muntu va mu tsopa ni ku mu luisa ku vavusoko na vantu veka. Mulengi uaco ka ue ku zima cipue nga vitozi va seteka ku u zima, vunoni mukemuo honi mu ue ku livuezelela cikuma. Vieseko vi tue ku pinda navio omo lia lutsilielo luetu, vie ku hana vukaleho ngecize tua pua tu vandongesi va vusunga va Kilistu. (Mat. 10:22; 24:9; Yoa. 15:20) Ngeci mukemuo, Tiango ua kele na vusunga vua ku soneka ngueni: “Vamuanetu, vi tumbulienu ndzolela yose omo mu mona vieseko vieka na vieka.”—Tia. 1:2.

7-8. Vati vieseko vie ku kuasa lutsilielo luetu?

⁷ Tiango ua tumbula naua vusunga vukuavo vu ve ku tavela Vakua Kilistu ku hita mu vieseko via vikalu cikuma. Ngueni: “ku-eseka ca ku-tsiliela cenu ci linga lukakatela.” (Tia. 1:3) Vieseko, tu hasa ku vi setekesa ku tuhia va ve ku pangesa mu ku fula vimpoko. Nga mpoko va na i nuisa, ni nguetu ku i tundisa mu tuhia na ku i haka mu mema ye ku kola. Na vuno vene, mu tue ku hita mu vieseko, lutsilielo luetu lue ku kaniama. Vikevio via lingisile Tiango ku soneka ngueni: “Lukakatela lu linge vipanga vialuo via ku tantuluka, linga enu mu tantuluke mu pue va mutuntu, kati mu zele na kamo kahi.” (Tia. 1:4) Mu tue ku mona ngecize vieseko vie ku kaniamesa lutsilielo luetu, tue ku kolesa na ndzolela mu tue ku hitamo.

⁸ Mu mukanda ueni, Tiango ua tumbula naua vimo vitanga vi hasa ku tu lingisa ku zimbalesa ndzolela yetu. Vitanga vika? Kaha vati tu hasa ku vi vula?

9. Omo lia vika tua tondeka ku kala na mana?

⁹ Citanga: Ku hona ku tantekeya via ku linga. Nga tuli na ku hita mu vieseko tua pande ku vundila vukuasi kuli Yehova linga tu hase ku linga vihangula vi mu ya ku mutima, vi kuasa vamuanetu, kaha naua vi tu kuasa etu vavene ku pua vakua vuoloke kuli Ikeye. (Yele. 10:23) Tua tondeka ku kala na mana linga tu tantekeye vi tua pande ku linga na vati tua pande ku kumbulula vakua ku tu luisa. Nga ka tu tantekeya vi tua pande ku linga, tu ka hasa ku livua ngue intsi mu kanguua, nomu mua ku lingila muahi kaha eci ci ka zima vuasi ndzolela yetu.

10. Kuliya na Tiango 1:5, vika tua pande ku linga, mangana tu kale na mana?

¹⁰ Mua ku ci manusuila: Ku vundila mana kuli  Yehova. Linga tu hase ku kolesa mu vieseko na ndzolela, ha katete tua pande ku vundila kuli Yehova linga a tu hane mana a tua tondeka mu ku linga vihangula via cili. (Tandenu Tiango 1:5.) Vati tua pande ku linga nga tu mona ngecize Yehova ka kumbuluile civundilo cetu mu ntsimbu oyo? Tiango ua muesele ngecize tua pande ku tualelelaho ku vundila kuli Njambi. Yehova ke kuiva matoto nga tu tualelelaho ku mu vundila mana. Ka ka tu tozekelao. Tatetu ua Muilu, ua pua “cihuanga” ni nguetu a hasa ku tu hana-hana mana a ku kolesa mu vieseko nga tu mu vundila. (Visa. 25:12, 13) Ue ku mona vieseko vi tue ku pinda navio kaha ue ku tu vuila nkeke, ngeci ue ku linga cose mu ku tonda njila ya ku tu kuaselamo. Mua vusunga, evi vie ku tu vuisa ndzolela! Vunoni, vati honi Yehova ue ku tu hana mana?

11. Vika naua tua pande ku linga mangana tu kale na mana?

¹¹ Yehova ue ku tu hana mana ku hitila mu Lizi lieni. (Visi. 2:6) Linga tu kale na mana aco, tua pande ku lilongesa Lizi lia Njambi na mikanda yetu. Vunoni ka tua pandele ku lilongesa na vutumbe vua ku tantekeya lika via vingi houe. Tua pande ku pangesa mana a Njambi mu muono uetu, mu ku linga vize vi ye ku tu mamuna Mbimbiliya. Tiango ua sonekele ngueni: “Puenu vakua ku linga lizi, kati vakua ku ivua lika.” (Tia. 1:22) Mu tue ku kava vimamuna via Njambi, tue ku pua vakua ku linga ciyulo, va ku votsika, kaha na vakua cikeketima. (Tia. 3:17) Evi vifua vie ku tu kuasa ku pinda na nkala vieseko ca ku hona ku zimbalesa ndzolela yetu.

12. Vika ca puila ca seho kuli yetu ku tantekeya vuino Mbimbiliya?

¹² Lizi lia Njambi, lia pua ngue katalelo kaze ke ku tu kuasa ku mona vika tua pande ku sungamesa mu muono na vati tu hasa ku lingamo. (Tia. 1:23-25) Ca ku muenako, halumo mu nima ya ku lilongesa Lizi lia Njambi, tu hasa ku mona ngecize tua pande ku pangela ha vutenu. Kaha na vukuasi vua Yehova, tu hasa ku pua va ku votsika mu ku yoya na vantu kaha na ku  nongonona vitanga vize vi hasa ku tu sangumuna ku vutenu. Ku konkama ci ka tu kuasa ku manusula visoti via vingi, muomu tu ka hasa ku singanieka vuino ha viuma na ku linga vihangula via cili. (Tia. 3:13) Ngeci mukemuo, ca pua ca seho ku tantekeya vuino Mbimbiliya!

13. Omo lia vika tua pande ku lilongesa ku malungano a mu Mbimbiliya?

¹³ Vintsimbu vimo, tue ku lilongesa lika ku viana cuma noho cuma caco ci na tu lingi mumo. Vunoni eyi kati ikeyo njila ya cili ya ku lilongesa viuma. Njila ya cili ya ku lilongeselamo ku kala na mana, ya pua mu ku lilongesela kuli vize vi ve ku linga vuino vakuetu na ku vi sevuka viavo. Ngeci mukemuo, Tiango ua tu kaniamesele ku hilula ha malungano a vantu va va tumbula mu Mbimbiliya ngeci mua Avilahama, Lahave, Yombi, na Eliya. (Tia. 2:21-26; 5:10, 11, 17, 18) Ava vangamba va Yehova va hasele ku kolesa mu vieseko vize vie ku va zimine ndzolela. Malungano avo a lukakatela, a muesa ngecize netu tu hasa ku lingamo na vukuasi vua Yehova.

14-15. Nga kuli cimo ku takania ci tuli naco, omo lia vika tua pande ku ci manusula?

¹⁴ Citanga: Ku takania viuma. Vintsimbu vimo ku hasa ku kala vimo mu Lizi lia Njambi vize ka vi tu lomboloka vuino. Ni halumo Yehova ka ka kumbulula vivundilo vietu kuliya na muze mu tua vi lavelela. Evi vi hasa ku tu lingisa ku kala na cimo ku takania. Kaha nga tu sembulula ku takania caco, tu hasa ku zeya mu lutsilielo ni ku zimbalesa vusamba vuetu na Yehova. (Tia. 1:7, 8) Ku takania caco, ci hasa naua ku tu lingisa ku zimbalesa lulavelelo luetu lua ku lutue.

¹⁵ Kapostolo Paulu ua setekesele lulavelelo luetu ku cikuateso ca vuato. (VaHe. 6:19) Cikuateso ce ku lingisa mbapolo kati i hungumuke na mankimba a kama na ku liveta ku mavue. Vunoni cikuateso caco ce ku kuasa lika vene nga lilienge li ve ku ci kutisa ku vuato ka li vatuka. Ngeci mua nkalavue ize i hasa ku lia lilienge lia ci kuateso, ku takania mu ntsimbu ya kama naco ci hasa ku zeyesa lutsilielo luetu. Muntu ue ku takania nga a hita mu vieseko via ku mu luisa, a hasa ku zimbalesa lutsilielo lueni ngecize, Yehova tangua ka ka puisamo vikulaheso vieni. Nga tu zimbalesa lutsilielo luetu kaha na lulavelelo luetu lu ka zimbala. Tiango ngueni, mukua ku takania “na lifu ngue mancimba a mema a kalunga, a ya na luhundzi, a hungumuka.” (Tia. 1:6) Muntu nga ali mu cifua eci, ca cikalu ku kala na ndzolela!

16. Vika tua pande ku linga nga tuli na cimo ku takania?

¹⁶ Mua ku vimanusuila: Litundisenu ku takania cose na ku kaniamesa lutsilielo luenu. Kati mu pue vakua mitima ivali. Ku matangua a kapolofeto Eliya, vangamba va Yehova va putukile ku kala na mitima ivali. Ngeci Eliya ua va lekele ngueni: “Zintsimbu zingahi mu ka vendukuta ha kati kevi vivali? Nga Yehova ikeye Njambi, mu kavienu; vunoni nga Mbale, kaha mu kavienu.” (1 Vam. 18:21) Ngeci mukemuo, cipue lelo lino ka tua pandele ku takania. Tua pande ku tondesesa viuma vize vi tu kuasa ku litavesa etu vavene ngecize Yehova ikeye Njambi ua vusunga, kaha Mbimbiliya ya pua Lizi lieni kaha Vakaleho va Yehova co va pua vantu veni. (1 Tes. 5:21) Nga tu linga viose evi, tu ka litundisa ku takania cetu cose na ku kaniamesa lutsilielo luetu. Nga co tu mona ngecize ka tuesi na ku hasa ku litundisa ku takania cetu etu vavene, tu hasa ku vundila vukuasi vua vakuluntu mu cikungulukilo. Nga tu tonda ku niunga ndzolela yetu mu ku pangela Yehova, tua pande ku kala na vukatuisi vua ku litundisa ku takania cose!

17. Vika vi ka soloka nga tu zimbalesa ku simpa cetu?

¹⁷ Citanga: Vusiua. Lizi lia Njambi ngualio: “Nga u lezumuka [ni ku zeya] ku litangua lia kayando, ngolo yove [i ka pua] ya indende.” (Visi. 24:10) Lizi lia CiHevelu ku “lezumuka” li va tumbula aha, li hasa ku lomboloka naua “ku likela  ku pua muntu ua ku simpa.” Ngeci mukemuo, nga mu zimbalesa ku simpa cenu kaha na ndzolela i ka mi zimbala.

18. Ku kolesa ca lomboloka vika?

¹⁸ Mua ku ci manusuila: Kulahelenu muli Yehova a mi puise va ku simpa linga mu kolese. Tua pande ku pua va ku simpa linga tu hase ku kolesa mu vieseko. (Tia. 5:11) Lizi ku “likolesa” lia pangesele Tiango lia lomboloka muntu uze ke ku tava ku mu tundisa ha cihela ceni. Eci ci hasa ku tu singaniekesa lisualale ua ku simpa uze ue ku imana mu cihela cimo lika na ku lua na citozi ceni, kaha ke ku tina cipue kamandende ambe va mu luise vati.

19. Vika tu lilongesa ku lungano lua kapostolo Paulu?

¹⁹ Kapostolo Paulu ua tu sila lungano lua cili lua ku simpa na ku kolesa. Vintsimbu vimo ua livuile ku zeya. Vunoni ua hasele ku kolesa, muomu ua kulahelele muli Yehova ngecize a ka mu hana ndzili ya tondekele. (2 Kol. 12:8-10; Filp. 4:13) Netu tu hasa ku simpa mu cifua eci, nga tu litavela na ku likehesa cose ngecize tua tondeka vukuasi vua Yehova.—Tia. 4:10.

20-21. Vusunga vuka tu hasa ku kala navuo?

²⁰ Tu kalenu na vusunga ngecize, vieseko vi tue ku pinda navio ka via puile kasitiku ka Yehova. Tiango ua tu hana vusunga ngueni: “Na umo uahi omo a mona vieseko a handeke, ngueni, Njambi a li na ku nji eseka; muomu Njambi intsa ka va hasa ku eseka na vupi, na ikeye ivene ke ku eseka umosi.” (Tia. 1:13) Nga tu kala novu vusunga kaha tu ka hasa ku suena kuli Tatetu ua muilu.—Tia. 4:8.

²¹ Yehova ‘ke ku aluluka.’ (Tia. 1:17) Ua kuasele Vakua Kilistu va ku livanga mu vieseko viavo kaha tuli na vusunga ngecize netu a ka tu kuasa, muntu ku muntu. Puenu na ku lambelela Yehova a mi hane mana, lutsilielo, na ku simpa. A ka kumbulula vivundilo vienu. Kaha mu ka hasa ku kala na vusunga ngecize a ka mi kuasa ku kolesa mu vieseko vienu na ndzolela!