1, 2. Chuna la wan Mateo 5:11, maski natitaxtuyaw taʼakglhuwit, ¿tuku ni kilimakgatsankgatkan?

JESÚS kawanilh kstalaninanin pi xʼamakgolh kgalhikgo xaxlikana tapaxuwan. Pero nachuna kawanilh pi tiku xpaxkikgolh xʼamakgolh titaxtukgo lhuwa taʼakglhuwit (Mat. 10:22, 23; Luc. 6:20-23). Lu lipaxuwayaw xlakata kstalaninanin Cristo akinin. Pero max lilakgaputsayaw akxni lilakpuwanaw pi tiku xalak kifamiliajkan nakinkaputsastalanikgoyan, ni nakinkaʼakxilhputunkgoyan mapakgsinanin o tiku akxtum kataʼanaw kʼescuela o akxtum kataskujaw max nakinkawanikgoyan pi katlawaw tuku Jehová ni lakgati.

² Xlikana pi niti lipaxuwa akxni putsastalanikan. Pero xTachuwin Dios kinkawaniyan pi kilipaxuwatkan maski nakinkaputsastalanikanan. Akgtum liʼakxilhtit, Santiago tsokgli pi taʼakglhuwit ni xlitlawat pi nalakgaputsayaw, wata napaxuwayaw (Sant. 1:2, 12). Chu Jesús na lichuwinalh pi kilipaxuwatkan asta maski nakinkaputsastalanikanan (kalikgalhtawakga Mateo 5:11). Wa xlakata, ¿la tlan napaxuwayaw maski kgalhiyaw taʼakglhuwit? Lhuwa tuku tlan nakatsiniyaw akxni nalikgalhtawakgayaw carta nema Santiago katsokgnanilh kstalaninanin Cristo xalak pulana siglo. Pero pulana kaʼakxilhwi tuku tuwa titaxtukgolh.

3. ¿Tuku lalh akxni Santiago nina makgas la kstalanina Jesús xlitaxtunit?

³ Akxni Santiago, xtutala Jesús, aku kstalanina Cristo xlitaxtunit, tsukuka kaputsastalanikan natalan xalak Jerusalén (Hech. 1:14; 5:17, 18). Chu akxni makgnika Esteban, lhuwa kstalaninanin Cristo tsalataxtukgolh kkachikin chu «kamakgawanika kxtiyat Judea chu Samaria». Makgapitsin ankgolh kChipre chu kʼAntioquía (Hech. 7:58–8:1; 11:19). Xlikana pi umakgolh kstalaninanin Cristo lhuwa tuku tuwa titaxtukgolh. Pero chuntiya xatapaxuwan lichuwinankgolh xalaktlan tamakatsinin anta niku chankgolh, chu lakatsukukgolh  lhuwa congregaciones kxliputum Roma (1 Ped. 1:1). Pero umakgolh kstalaninanin Cristo chuntiya kgalhikgolh lhuwa taʼakglhuwit.

4. ¿Tuku atanu tuwa titaxtukgolh xapulana kstalaninanin Cristo?

⁴ Xapulana kstalaninanin Cristo tipalhuwa tuku tuwa titaxtukgolh. Akgtum liʼakxilhtit, max kkata 50, emperador Claudio xalak Roma limapakgsinalh pi putum judíos xtaxtukgolh kRoma. Uma tlawalh pi lhuwa judíos tiku kstalaninanin Cristo xlitaxtukgo xmakgxtakgkgolh xchikkan chu xʼankgolh latamakgo kʼalakatanu kachikinin (Hech. 18:1-3). Max kkata 61, apóstol Pablo tsokgli pi xnatalan nitlan xkalichuwinankanit, xkatamaknukanit kpulachin chu xkamakglhtikanit tuku xkgalhikgo (Heb. 10:32-34). Chu xtachuna la amakgapitsin latamanin, kstalaninanin Cristo talimaxkgekgolh chu kgalhikgolh lhuwa tajatat (Rom. 15:26; Filip. 2:25-27).

5. ¿Tuku takgalhskinin nakgalhtiyaw?

⁵ Akxni Santiago tsokgli xcarta, akxni nina xchan kata 62, xkatsi tuku tuwa xtitaxtumakgolh xnatalan. Jehová lipulalilh xʼespíritu santo xlakata nakatsokgnani umakgolh natalan chu xkamaxkilh tastakyaw nema xkamakgtayalh nakgalhikgo tapaxuwan maski tuwa tuku xtitaxtukgolh. Naʼakxilhaw tuku lichuwinalh Santiago kxcarta chu nakgalhtiyaw umakgolh takgalhskinin: ¿tukuya tapaxuwan xlichuwinama Santiago?, ¿tuku max tuwa natitaxtuyaw nema natlawa pi nialh nakgalhiyaw tapaxuwan? chu ¿la nakinkamakgtayayan liskgalala, takanajla chu komo ni napekuanaw xlakata nakgalhiyaw tapaxuwan maski natitaxtuyaw tuku tuwa?

6. Chuna la wan Lucas 6:22, 23, ¿tuku xlakata chatum kstalanina Cristo tlan napaxuwa maski lhuwa tuku tuwa natitaxtu?

⁶ Lhuwa latamanin lakpuwankgo pi kajwatiya tlan napaxuwakgo komo ni tatatlakgo, komo kgalhikgo lhuwa tumin o komo xfamiliajkan  xatapaxuwan wi. Pero tapaxuwan nema lichuwinalh Santiago wa tuku litakgatsi xʼespíritu santo Dios chu ni kajwatiya tlan kgalhiyaw akxni tlan wilaw kkilatamatkan (Gál. 5:22). Kstalaninanin Cristo lu kinkamakgapaxuwayan xlakata katsiyaw pi Jehová tlan kinkaʼakxilhan chu xlakata tlan stalaniyaw xliʼakxilhtit Jesús (kalikgalhtawakga Lucas 6:22, 23; Col. 1:10, 11). Kalilakpuwaw akgtum makgskgot, xtachuna la xavidrio makgtaya lhkuyat nema tanuma anta xlakata ni nalakgtanu sen chu un ni namalakgmixi, tapaxuwan nema kgalhiyaw kkinakujkan nitu katimalakgmixilh. Ni lakgmixa komo ni kgalhiyaw tumin, komo tatatlayaw, komo tiku xalak kifamiliajkan nakinkalikgalhkgamanankgoyan o nakinkaputsastalanikgoyan. Wata tlakg lakgpasa akxni kintalamakgasitsinkan tlawaputunkgo pi kamakgatsankgaw uma tapaxuwan. Akxni putsananikan kintakanajlakan limasiyayaw pi xaxlikana kstalaninanin Cristo akinin (Mat. 10:22; 24:9; Juan 15:20). Wa xlakata, Santiago wa: «Natalan, kalipaxuwatit akxni tipalhuwa tuku nakaliʼakxilhkanatit» (Sant. 1:2).

7, 8. ¿La makgtaya kintakanajlakan akxni titaxtuyaw tuku tuwa?

⁷ Santiago lichuwinampara atanu tuku xlakata kstalaninanin Cristo lipaxuwakgo akxni titaxtukgo tuku tuwa. Xla lichuwinalh pi akxni “kintakanajlakan tatalakastuka lhuwa taʼakglhuwit” tlawa pi tlan natayaniyaw (Sant. 1:3). Tuku tuwa titaxtuyaw tlan natamalakxtumiyaw lhkuyat nema limachichikan kgantum espada. Akxni espada lu chichin chu alistalh maskgawiwikan, likan tlakg tliwakga wan. Xtachuna la uma, akxni lhuwa tuku tuwa titaxtuyaw, kintakanajlakan tlakg tatliwakglha. Wa xlakata Santiago wa pi komo natayaniyaw “xatakgatsin nawanaw chu putum tlan natlawayaw chu nitu kintikatsankganin” (Sant. 1:4). Akxni akxilhaw pi putum tuku tuwa titaxtuyaw matliwakglha kintakanajlakan, tlan xatapaxuwan natayaniyaw.

⁸ Anta kxcarta, Santiago lichuwinalh makgapitsi tuku max tuwa natitaxtuyaw nema natlawa pi nialh napaxuwayaw. ¿Tuku umakgolh, chu la tlan natayaniyaw?

9. ¿Tuku xlakata maklakaskinaw liskgalala?

⁹ Taʼakglhuwit: akxni ni katsiyaw tuku natlawayaw. Akxni titaxtuyaw taʼakglhuwit, putsayaw xtamakgtay Jehová xlakata nalaksakaw tuku xla makgapaxuwa, nema nakamakgtaya kinatalankan chu nakinkamakgtayayan ni namakgatsankgananiyaw (Jer. 10:23). Talakaskin liskgalala xlakata nakatsiyaw tuku natlawayaw chu nakatsiyaw la nakakgalhtiyaw kintalamakgasitsinkan. Akxni ni katsiyaw tuku natlawayaw, max lu nalilakgaputsayaw, chu uma natlawa pi nialh nakgalhiyaw tapaxuwan.

10. Chuna la wan Santiago 1:5, ¿tuku kilitlawatkan komo maklakaskinaw liskgalala?

¹⁰ Tuku tlan natlawayaw: naskiniyaw liskgalala Jehová. Xlakata tlan natayaniyaw tuku tuwa titaxtuyaw chu ni namakgatsankgayaw tapaxuwan, pulana talakaskin natlawaniyaw oración Jehová chu naskiniyaw liskgalala nema maklakaskinaw xlakata tlan tuku nalaksakaw (kalikgalhtawakga  Santiago 1:5). Pero ¿tuku tlan natlawayaw komo lakpuwanaw pi Jehová ni lakapala kgalhti kioracioneskan? Santiago kinkawaniyan pi «chuntiya» kaskiniw Dios. Jehová ni katilisitsilh komo makglhuwa naskiniyaw liskgalala xlakata tlan natayaniyaw tuku tuwa titaxtuyaw. KinTlatkan xalak akgapun xatapaxuwan nakinkamaxkiyan liskgalala akxni maklakaskinaw (Sal. 25:12, 13). Xla liwana katsi akxni titaxtuyaw tuku tuwa, kinkalakgalhamanan chu kinkamakgtayaputunan. ¿Nixlikana pi uma lu kinkamakgapaxuwayan? Pero ¿la kinkamaxkiyan liskgalala Jehová?

11. ¿Tuku atanu kilitlawatkan xlakata nakgalhiyaw liskgalala?

¹¹ Jehová maklakaskin xTachuwin xlakata nakinkamaxkiyan liskgalala (Prov. 2:6). Xlakata tlan nakgalhiyaw, talakaskin nalikgalhtawakgayaw Biblia chu kilikgalhtawakgakan. Pero ni kajwatiya talakaskin lhuwa tuku nakatsiniyaw. Talakaskin nalilatamayaw xtastakyaw Jehová. Santiago wa: «Kamakgantaxtitit xtachuwin Dios chu ni kajwatiya kakgaxpattit» (Sant. 1:22). Akxni lilatamayaw xtastakyaw Dios, ni lu sitsiyaw, kaʼakgatekgsniyaw amakgapitsin chu limasiyayaw talakgalhaman (Sant. 3:17). Umakgolh tayat lu kinkamakgtayayan ni namakgatsankgayaw tapaxuwan maski natitaxtuyaw tuku tuwa.

12. ¿Tuku xlakata lu xlakaskinka liwana nalakgapasaw Biblia?

¹² Xtachuna la akgtum espejo, xTachuwin Dios kinkamakgtayayan naʼakxilhaw tuku talakaskin nalakgpaliyaw chu kinkamasiyaniyan la natlawayaw (Sant. 1:23-25). Akgtum liʼakxilhtit, akxni nalikgalhtawakgayaw xTachuwin Dios, max naʼakxilhaw pi lu sitsiyaw. Xlakata Jehová kinkamakgtayayan, katsiniyaw ni lu lakapala nasitsiyaw akxni wi tiku kinkamakgasitsiyan o akxni kgalhiyaw taʼakglhuwit nema natlawa pi nasitsiyaw. Chu komo ni sitsiyaw, nakinkamakgtayayan natayaniyaw tuku natitaxtuyaw kkilatamatkan. Tlakg liwana nalakapastaknanaw chu tlan tuku nalaksakaw (Sant. 3:13). ¡Liwana tasiya pi lu xlakaskinka nalakgapasaw Biblia!

13. ¿Tuku xlakata lu xlakaskinka nakalikgalhtawakgayaw xliʼakxilhtitkan xlakskujnin Jehová tiku ni makgxtakgkgolh?

 ¹³ Min kilhtamaku kajwatiya listaktayayaw akxni tlawayaw tuku nitlan. Pero ni talakaskin wi tuku nitlan natitaxtuyaw xlakata skgalala nawanaw, wata tlan nalistaktayayaw tuku nitlan titaxtukgo amakgapitsin o tuku tlan kakitaxtuni. Wa xlakata Santiago kinkamakgpuwantiniyan wi tuku nakatsiniyaw xlakata xliʼakxilhtitkan Abrahán, Rahab, Job chu Elías (Sant. 2:21-26; 5:10, 11, 17, 18). Umakgolh xlakskujnin Jehová tiku ni xmakgxtakgkgo, tayanikgolh tuku tuwa titaxtukgolh nema max tlan xtitlawalh pi nialh xpaxuwakgolh. Xliʼakxilhtitkan kinkamasiyaniyan pi akinin na tlan natayaniyaw xlakata Jehová nakinkamakgtayayan.

14, 15. ¿Tuku xlakata lu xlakaskinka nalakputsananiyaw tuku ni liwana akgatekgsaw?

¹⁴ Taʼakglhuwit: akxni ni lakputsananiyaw tuku ni akgatekgsaw. Max lakgachunin tuwa makgkatsiyaw naʼakgatekgsniyaw tuku lichuwinan xTachuwin Dios. O max Jehová ni kinkakgalhtiyan kioracionkan chuna la lakpuwanaw. Uma max natlawa pi nialh nakanajlaniyaw xTachuwin Dios chu pi Jehová ni katimakgantaxtilh tuku skiniyaw kkioracioneskan. Komo uma chuna namakgxtakgaw, max namaxlajwani kintakanajlakan chu natlawa pi nialh natalalinaw Jehová (Sant. 1:7, 8). Chu asta max natlawa pi nialh nakanajlayaw pi nakgantaxtu tuku kgalhkgalhimaw xlakata kilhtamaku nema aku mima.

¹⁵ Apóstol Pablo tamalakxtumilh kintakgalhkgalhinkan xtachuna la tuku limachokgowilikan barco (Heb. 6:19). Uma makgtaya barco xlakata unisen ni natlawa pi natawakayacha kkachiwixni. Pero kajwatiya tlan namakgtaya komo cadena nema lichikanit ni natalakputcha. Xtachuna la akxni tsulutla o skgolutla cadena nema limachokgowilikan barco, komo ni nalakputsananiyaw tuku ni liwana akgatekgsaw max namaxlajwani kintakanajlakan. Akxni chatum lataman tiku wi tuku ni liwana akgatekgsa naputsastalanikan, max uma natlawa pi nialh nakanajla pi Jehová namakgantaxti tuku malaknunit. Chu komo ni kgalhiyaw takanajla, nitu kintakgalhkgalhinkan. Chuna la wan Santiago, «tiku ni liwana kanajla xtachuna la akgtum xtakgayawana pupunu nema snokglin un chu lakatum lakatum makankan» (Sant. 1:6). ¡Nila katikgalhiw tapaxuwan komo chuna natitaxtuyaw!

16. ¿Tuku kilitlawatkan komo wi tuku ni liwana akgatekgsaw?

¹⁶ Tuku tlan natlawayaw: nalakputsananiyaw tuku ni liwana akgatekgsaw chu namatliwakglhaw kintakanajlakan. Ni pulaktiy talakpuwan kakgalhiw. Kxkilhtamaku palakachuwina Elías, xkachikin Jehová pulaktiy talakpuwan xkgalhikgo. Wa xlakata Elías kawanilh: «¿Asta tuku kilhtamaku nialh pulaktiy talakapastakni nakgalhiyatit? ¡Komo Jehová wa xaxlikana Dios, wa kastalanitit! ¡Pero komo wa Baal, wa kastalanitit!» (1 Rey. 18:21). Uma max nachuna nakinkaʼakgspulayan la uku. Wa xlakata, talakaskin nalakputsananiyaw xlakata liwana nakatsiyaw pi Jehová wa xaxlikana Dios, pi Biblia wa xTachuwin chu pi xtatayananin Jehová wa xkachikin (1 Tes. 5:21). Komo natlawayaw uma, nakinkamakgtayayan liwana nakanajlayaw chu namatliwakglhaw kintakanajlakan. Komo maklakaskinaw tamakgtay xlakata nalakputsananiyaw tuku ni liwana akgatekgsaw, tlan nakaskiniyaw tamakgtay lakgkgolotsin. Xlakata chuntiya nakgalhiyaw tapaxuwan akxni naskujnaniyaw Jehová, talakaskin wi tuku natlawayaw.

17. ¿Tuku nakitaxtu komo napekuanaw?

¹⁷ Taʼakglhuwit: akxni taxlajwanikan. Biblia wan: «Komo nataxlajwaniya akxni titaxtuya tuku tuwa, ni katikgalhi litliwakga» (Prov. 24:10). Tachuwin xahebreo nema matitaxtikan «nataxlajwaniya» kilhchanima «pekuankan». Komo napekuanaw, namakgatsankgayaw tapaxuwan.

18. ¿Tuku kilhchanima tayanikan?

¹⁸ Tuku tlan natlawayaw: nalipawanaw pi Jehová nakinkamaxkiyan litliwakga xlakata natayaniyaw tuku tuwa natitaxtuyaw. Talakaskin ni napekuanaw xlakata tlan natayaniyaw tuku tuwa titaxtuyaw (Sant. 5:11). Tachuwin nema Santiago maklakaskilh  akxni wa “tayanikan” malakpuwaninan chatum tiku lakatum ya chu nitu tlawa pi natalakxija. Max lilakpuwanaw chatum tliwakga soldado tiku tayani putum tuku tlawani xtalamakgasitsin chu ni talakxija niku ya.

19. ¿Tuku kinkamasiyaniyan xliʼakxilhtit apóstol Pablo?

¹⁹ Apóstol Pablo lu tlan liʼakxilhtit xlakata xla ni pekualh chu tayanilh putum tuku titaxtulh. Milh kilhtamaku taxlajwanilh, pero tlan tayanilh xlakata xlipawan pi Jehová xʼama maxki litliwakga nema xmaklakaskin (2 Cor. 12:8-10; Filip. 4:13). Akinin nachuna tlan nakgalhiyaw litliwakga chu ni napekuanaw komo nalitayayaw pi maklakaskinaw xtamakgtay Jehová (Sant. 4:10).

20, 21. ¿Tuku tlan liwana nakatsiyaw?

²⁰ Liwana katsiyaw pi akxni titaxtuyaw tuku nitlan ni wa xlakata Jehová kinkamalakgaxokgeman. Santiago kinkawaniyan: «Akxni wi tiku titaxtuma tuku tuwa, ni nawan: “Dios kiliʼakxilhma”. Xlakata chatum lataman nila limaklakaskin tuku nitlan xlakata naliʼakxilha Dios chu Dios ni liʼakxilhnan tuku nitlan» (Sant. 1:13). Komo liwana kanajlayaw uma, tlakg natalakatsuwiniyaw xapaxkina kinTlatkan xalak akgapun (Sant. 4:8).

²¹ Jehová «ni talakgpali» (Sant. 1:17). Chuna la kamakgtayalh kstalaninanin Cristo xalak pulana siglo xlakata tlan xtayanikgolh tuku tuwa titaxtukgolh, na nakinkamakgtayayan akinin la uku. Katasaskiniw Jehová pi kakinkamaxkin liskgalala, takanajla chu litliwakga xlakata ni napekuanaw. Xla nakgalhti kioracioneskan. Liwana kakatsiw pi nakinkamakgtayayan chuntiya nakgalhiyaw tapaxuwan maski lhuwa tuku tuwa natitaxtuyaw.