1-2. Ngimba yonani uyu abaghile ukubatula abamanyili ba Baibolo ukuti bosiwe?

AMY uyu ikwikala ku Fiji ikuti, “Nahobokagha fiyo na isi namanyilagha linga ngumanyila panimwene. Nasimenye ukuti bwali bwanaloli. Loli bo nandile ukwangala na bakamu na balumbu, syalindulile ukuchenja pabumi bwangu nukosiwa.” Isi Amy alyaghene nasyo, sikutumanyisya ifundo iyakulondiwa fiyo iyakuti: Ummanyili wa Baibolo ikulondiwa ukukindilila ukwiyipa ukuti osiwe linga ambilile ubutuli ubwakufuma ku bangi nkipanga.

² Umfumusi aliwesa abaghile ukweghapo ikighaba ukuti abatule abapya ukuya kukighaba kya kipanga. (Ef. 4:16) Leilani umpayiniya uyu ikwikala ku Vanuatu ikuti: “Ukuti umwana akule kanunu, umundu aliwesa nkaya ikutulapo. Isi sifwene itolo nukupanga abafundiwa; utubalilo twingi abakamu na balumbu bo bikuntula umundu ukuti amanyile ubwanaloli.” Aba mumbumba, abamanyani na bamanyisi ba ku sukulu, bosa bikweghapo ikighaba ukuti bantule umwana ukukula. Abene bikubomba isi mwakunkasya umwana nukummanyisya ifimanyisyo ifyakulondiwa. Mwakufwana itolo, abakamu na balumbu nkipanga babaghile ukubapa ubulongosi, ukubakasya nukubanangisya ikifwanikisyo ikinunu abamanyili ba Baibolo ukuti babatule ukosiwa.—Mbu. 15:22.

3. Ngimba tukumanyilako isyafiki ku isi Ana, Dorin na Leilani bayobile?

³ Nongwa yafiki umfumusi ikulondiwa ukuhoboka linga abangi nkipanga bikuntula ummanyili wa Baibolo? Keta isi ayobile Ana umpayiniya wapadela uwa ku Moldova, umwene atile, “Kukafu fiyo ukuti umundu yumonywene antule ummanyili  wa Baibolo ukubuka pa nkyeni.” Dorin, uyu yope mpayiniya wapadela ku Moldova ikuti, “Utubalilo twingi, abafumusi abangi bikuyoba ifundo isi sikubafika pandumbula abamanyili, isi ngabaghila ukufwanisya nimwene.” Leilani ayobile kangi ikifukwa ikingi. Umwene ikuti, “Linga ummanyili ikuketa ulughano nukumpasikisya uku abakamu na balumbu bikunangisya, sikuntula ukumanya ukuti tuli babombi ba Yehova.”—Yoh. 13:35.

4. Ngimba tukuya pakumanyila isyafiki mu nkhani iyi?

⁴ Loli mubaghile ukwilalusya ukuti, ‘Ngimba ngulondiwa ukubomba isyafiki ukuti nuntule ummanyili wa Baibolo ukuti abuke pa nkyeni linga ngumanyila nawe Ibaibolo?’ Isagha tuyobesanie isi tubaghile ukubomba linga yumo atusumile ukuti tubuke nawe ku mmanyili wake wa Baibolo na isi tukulondiwa ukubomba linga ummanyili wa Baibolo andile ukwisa pangomano. Tukuya pakumanyila kangi muno abakulumba ba kipanga babaghile ukubatulila abamanyili ba Baibolo ukuti bosiwe.

5. Ngimba tukulondiwa ukubomba isyafiki linga batusumile ukuti tukayepo pakumanyila numundu Ibaibolo?

⁵ Linga mukumanyila numundu Ibaibolo, ummanyisi yo ali nubudindo ubwakuntula ummanyili ukupilikisya Amasyu gha Kyala. Linga ummanyisi abasumile ukuti musaye nawe pakumanyila nummanyili wake, muketeghe ukuti muli ntuli wake.” (Ndumbi. 4:9, 10) Ngimba mukulondiwa ukubomba isyafiki ukuti muye ntuli nnunu pakabalilo kakumanyila Ibaibolo numundu?

6. Linga babasumile ukuti mukayepo pakumanyila numundu Ibaibolo, ngimba mubaghile ukukonga bulebule ubulongosi bwa pa Isya Mbupimbamu 20:18?

⁶ Mwitendekesyeghe ukumanyila numundu Ibaibolo. Ikyakwanda, mundalusyeghe ummanyisi ukuti ababule simo isyakufwana nummanyili. (Belenga Isya Mbupingamu 20:18.) Mubaghile ukundalusya ukuti: “Ngimba musimenye isyafiki isyakufwana nummanyili? Ngimba kimanyilo kiliku iki mukuya pakumanyila nawe? Ngimba mukulonda ukuti ummanyili amanye isyafiki pakimanyilo iki? Ngimba filipo ifindu fimo ifi ngulondiwa ukuyoba pamo hayi linga tukumanyila nawe? Ngimba findu fiki fibaghile ukunkasya ummanyili ukuti abuke pankyeni?” Bwanaloli ukuti, ummanyisi akabaghila ukubabula inkhani syakisisi isyakufwana nummanyili loli simo isi abaghile ukubabula sibaghile ukuya syakutula. Joy uyu mmishonale ababulagha ifindu bo ifi aba abukagha nabo ku mundu uyu ikumanyila nawe Ibaibolo. Umwene atile: “Isi syalintulile umwinangu ukuketa muno abaghile ukuntulila ummanyili pakabalilo kakumanyila.”

7. Nongwa yafiki mukulondiwa ukwitendekesya linga babasumile ukuti mukayepo pakumanyila numundu Ibaibolo?

⁷ Linga babasumile ukuti mukayepo pakumanyila numundu Ibaibolo, kwakulondiwa fiyo  ukuti mwitendekesyeghe ikimanyilo iki mukuya pakuyobesania. (Ezra 7:10) Dorin, unkamu uyu tunjobile pabwandilo ikuti: “Nguhoboka fiyo linga uyu nendile nawe mubufumusi itendekisye isi tukwakumanyila nummanyili. Kangi abaghile ukuyobapo ifundo isyakukasya.” Mwakongelelapo, ummanyili abaghile ukumanya ukuti mwesa mwitendekisye kanunu kangi isi sibaghile ukunangisya ikifwanikisyo ikinunu kumyake. Nalinga ukuti mukabaghila ukwitendekesya kanunu ikimanyilo loli mukulondiwa ukughelaghela ukusyagha ifundo inywamu.

8. Ngimba mukulondiwa ukubomba isyafiki ukuti ulwiputo lwinu luyeghe lwakutula?

⁸ Ulwiputo lwakulondiwa fiyo linga tukulonda ukumanyila numundu Ibaibolo, yonongwa yake mukulondiwa ukwinong’onela tasi isi mukwakuyoba ndwiputo linga babasumile ukuti mwipute. Isi sikuya pakubatula ukuti ulwiputo lwinu lupilikiwe kanunu. (Sal. 141:2) Hanae uyu ikwikala ku Japan, akali ikukumbuka inyiputo isya mulumbu uyu alisile nummanyisi wake pakumanyila nawe Baibolo. Umwene ikuti: “Nasyaghenie ukuti ali pabumanyani ubwamaka na Yehova kangi nanine nalondagha ukuya bo umwene. Kangi nahobokagha fiyo linga ikuyoba ingamu yangu munyiputo syake.”

9. Ukufwana na Yakobu 1:19, ngimba mubaghile ukubomba isyafiki ukuti muntule umwininu linga ikumanyila nummanyili wake Ibaibolo?

⁹ Muntule ummanyisi pakumanyila Ibaibolo. Omamuyovbi umpayiniya wapadela uwa ku Nigeria ikuti: “Ummanyani unnunu ikutulapo pakumanyila numundu Ibaibolo. Umwene ikuyobapo ifundo isyakukasya loli atikuyoba nyingi panongwa yakuti ikumanya ukuti ummanyisi yo ali nubudindo ukundongosya ummanyili wake.” Loli ngimba kabalilo kaliku aka mukulondiwa ukuyobapo kangi mukulondiwa ukuyoba isyafiki? (Imbo. 25:11) Mupilikisyeghe kanunu linga umwininu ikuyobesania nummanyili wake. (Belenga Yakobu 1:19.) Isi sikuya pakubatula ukuti mutulepo pakabalilo kake. Loli mukulondiwa ukwinong’onelapo tasi bo mukali ukuyoba. Mwakifwanikisyo, mutikulondiwa ukuyoba nyingi, ukunsofania umwininu linga ikulingania ifundo simo kangi mutikulondiwa ukuyoba inkhani iyi yikindene na isi mukumanyila. Linga babapele ulusako ulwakuyobapo, ifundo sinu, ikifwanikisyo pamo ilalusyo fiyeghe fipimba. Isi sikuya pakubatula ukuti ifundo sinu siyeghe syakupilikiwa. Utubalilo tumo, mubaghile ukuketa ukuti mutikulondiwa ukuyoba nyingi linga mukumanyila. Linga mukunndaghisya ummanyili nukuketa ukuti wakulondiwa, mukuya pakubomba nyingi ukuti muntule ukubuka pankyeni.

10. Ngimba isi mwalyaghene nasyo sibaghile ukuntula bulebule ummanyili wa Baibolo?

¹⁰ Mubabuleghe isi mwalyaghene nasyo. Linga kwakulondiwa mubaghile ukumbula ummanyili mbupimba muno mwamanyilile ubwanaloli, muno mukwifimbilisyila kundamyo namuno Yehova ikubatulila pabumi bwinu. (Sal. 78:4, 7) Isi  syo ummanyili ikulondiwa ukumanya. Sibaghile ukukasya ulwitiko lwake nukunkasya ukuti akindilile ukubuka pankyeni nukosiwa. Kangi sibaghile ukuntula ukulimbana nindamyo isi ikwaghana nasyo. (1 Pet. 5:9) Gabriel uyu ikwikala ku Brazil kangi ikubomba ubupayiniya, ikukumbuka isi syalintulile pakabalilo aka amanyilagha Ibaibolo. Umwene ikuti: “Bo mmanyile isi abakamu bikwaghana nasyo, nasyaghenie ukuti Yehova ikumanya indamyo isi tukwaghana nasyo. Kangi linga abene bikwifimbilisya kundamyo, nanine mbaghile.”

11-12. Nongwa yafiki tukulondiwa ukumwambilila mwalughano ummanyili wa Baibolo uyu ikwisa pangomano?

¹¹ Linga ummanyili wa Baibolo ikulonda ukosiwa, ikulondiwa ukufika pangomano isya kipanga akabalilo kosa nukukasiwa. (Hib. 10:24, 25) Mwakufwana itolo, ummanyisi ikuya pakunkolela akakwanda. Linga afikile pangomano, twesa tukulondiwa ukunkasya ukuti akindilile ukwisa ku Nyumba ya Bunyafyale. Ngimba tubaghile ukubomba bulebule isi?

¹² Mumwambilileghe mwalughano. (Rom. 15:7) Linga mumwambilile mwalughano ummanyili pangomano, umwene ikuya pakukindilila ukwisa ku Nyumba ya Bunyafyale. Ukuti ipilike kanunu, mumponieghe mwalughano nukunangisya abakamu na balumbu. Muyobesanieghe nawe panongwa yakuti ummanyisi wake ikukabila ukwisa pamo ali bize nifyakubombiwa fya pa Nyumba ya Bunyafyale. Mupilikisyeghe isi ikuyoba kangi munnangisyeghe ukuti wakulondiwa fiyo. Ngimba ukumwambilila kwinu mwalughano kubaghile ukunkasya bulebule ummanyili? Keta isi alyaghene nasyo Dmitrii uyu osiwe ifyinja ifi fikindilepo kangi lino ntuli nkipanga. Bo afikile akakwanda pangomano atile: “Unkamu alimbwene nikele panja pa Nyumba ya Bunyafyale nali mogha fiyo loli mwakisa umwene alingile nanine nkati. Bingi balisile pakumbonia. Naswighile fiyo. Nahobwike fiyo kangi nalondagha nukuti tubunganeghe isiku lililyosa. Ifyakubombiwa bo ifi ngafibwenemo siku.”

13. Ngimba ikifwanikisyo kinu ikinunu kibaghile ukuntula bulebule ummanyili wa Baibolo?

¹³ Munangisyeghe ikifwanikisyo ikinunu. Ikifwanikisyo kyinu ikinunu kibaghile ukuntula ummanyili wa Baibolo ukusubila ukuti abwaghile ubwanaloli. (Mat. 5:16) Vitalii uyu ikubomba ubupayiniya ku Moldova, ikuti: “Naketile muno abangi nkipanga bikwikalila pabumi bwabo, muno bikwinong’onela namuno bikunangisyila utuyilo twabo utununu. Isi syalinsimikisyile ukuti Abaketi ba Yehova Bakristu ba bwanaloli.”

14. Ngimba ikifwanikisyo kinu kibaghile ukuntula bulebule yumo ukubuka pankyeni ukuti osiwe?

¹⁴ Bo akali ukosiwa, ummanyili ikulondiwa ukukonga isi ikumanyila. Utubalilo twingi ukubomba isi kukaya kupepe. Loli linga ikuketa  muno ifundo sya mu Baibolo sikubatulila, yope abaghile ukukonga ikifwanikisyo kyinu. (1 Kor. 11:1) Inong’onela isi Hanae uyu tujobile pabwandilo alyaghene nasyo. Umwene ikuti: “Abakamu na balumbu baghelaghelagha ukukonga isi bamanyilagha. Naketile muno mbaghile ukubakasyila abangi, ukubahobokela nukubanangisya ulughano. Utubalilo tosa abene bikuyoba ifindu ifinunu ifya bangi. Ngulonda ukubakonga.”

15. Ngimba ilemba lya Isya Mbupingamu 27:17 likututula bulebule ukuketa inongwa iyi tukulondiwa ukuya pabumanyani nummanyili linga ikukindilila ukufika pangomano?

¹⁵ Muyeghe pabumanyani nummanyili. Linga ummanyili ikukindilila ukufika pangomano, mukindilileghe ukunangisya ukuti mukumwinong’onela. (Filip. 2:4) Mughelegheleghe ukuti mummanye kanunu. Mumbuleghe ukuti muli balusekelo panongwa yakuti ikuchenja pabumi bwake kangi mundalusyeghe isyakufwana nukumanyila Ibaibolo, imbumba yake nimbombo iyi ikubomba. Ukuyobesania kwinu kubaghile ukubatula ukuti muye pabumanyani ubwamaka. Linga muli pabumanyani nummanyili, mukuya pakuntula ukuti osiwe. (Belenga Isya Mbupingamu 27:17.) Lino Hanae ikubomba ubupayiniya bwa kabalilo kosa. Umwene ikukumbukila bo afikile akakwanda kungomano. Ikuti: “Bo mbaghile abamanyani nkipanga, nalyandile ukufika pangomano akabalilo kosa nalinga ukuti utubalilo tumo nakatalagha. Nahobokagha fiyo ukuya pampene nabamanyani bangu abapya. Isi syalindulile ukuti ndeke ukwangala na bandu aba bakamwiputagha Yehova. Nalondagha ukuya pabupipi fiyo na Yehova kangi na bakamu na balumbu. Isi syalindulile ukuti nosiwe.”

16. Ngimba mukulondiwa ukubomba kangi isyafiki ukuti ummanyili ahobokeghe panongwa yakuya nkipanga?

¹⁶ Linga ummanyili ikukindilila ukuchenja pa bumi bwake, muntuleghe ukwipilika ukuti ali kukighaba kya kipanga. Mubaghile ukubomba isi mwakumwambilila. (Hib. 13:2) Denis uyu ikwikala ku Moldova, ikukumbuka akabalilo aka amanyilagha Ibaibolo umwene ikuti: “Utubalilo twingi une nunkasi wangu, batukolelagha ukuti tukangale na bakamu na balumbu. Abene batubulagha muno Yehova ikubatulila. Isi syatukasyagha fiyo. Ifyakubombiwa bo ifi fyatutulile ukuti twande ukumbombela Yehova ukuti tuye nubumi ubununu.” Linga ummanyili wa Baibolo itikisiwe ukuya mfumusi, mubaghile ukunsuma ukuti mubuke nawe mubufumusi. Diego umfumusi wa ku Brazil, ikuti: “Abakamu bingi bansumagha ukuti mbuke nabo mubufumusi. Iyi yali yo njila inunu iyakuti mbamanye kanunu. Namanyile nyingi ukufuma kumyabo kangi naseghelile fiyo kwa Yehova na Yesu.”

17. Ngimba abakulumba bakipanga babaghile ukubatula bulebule abamanyili ba Baibolo?

¹⁷ Muyeghe nakabalilo akakwangala na bamanyili. Mwe bakulumba, linga mukunangisya ulughano  nukubapasikisya abamanyili, mubaghile ukubatula ukuti bosiwe. Ngimba akabalilo kosa mukuyobesania na bamanyili ku ngomano? Abene bikuya pakuketa ukuti mukubapasikisya linga mukukumbuka ingamu syabo fiyofiyo linga bandile ukwamulapo pangomano. Ngimba mubaghile ukuya nakabalilo akakubuka numfumusi ku mundu uyu ikumanyila nawe Ibaibolo? Mubaghile ukuntula fiyo ummanyili ukukinda namuno mukwinong’onela. Jackie uyu mpayiniya wa ku Nigeria, ikuti: “Abamanyili bingi bikuswigha fiyo linga basyaghenie ukuti unkamu uyu nali nawe bo tukumanyila nawo, nkulumba wakipanga. Ummanyili yumo ikuti: ‘Abaputi bitu bakabaghila ukubomba isi. Bikubakolela abandu abakabi bene kangi linga babapele fimo.’” Ummanyili wa Baibolo uyu, lino andile ukubungana.

18. Ukufwana na Imbombo Sya Batumiwa 20:28, ngimba abakulumba babaghile ukufwanisya bulebule ubudindo bwabo?

¹⁸ Mubamanyisyeghe nukubakasya abamanyisi. Mwe bakulumba, muli nubudindo ubwakubatula abafumusi ukuti bamanyisyeghe kanunu linga bali mubufumusi kangi linga bikumanyila numundu Ibaibolo. (Belenga Imbombo Sya Batumiwa 20:28.) Linga yumo ali nisoni pakumanyila numundu linga mulipo, mubaghile ukuntula. Jackie, uyu tujobile pabwandilo ikuti: “Utubalilo twingi abakulumba bikundalusya isya bamanyili bangu. Linga ngutamiwa ukumanyila numundu bikumba ubulongosi ubwakutula.” Abakulumba babaghile ukubomba nyingi ukuti babakasye abamanyisi. (1 Tes. 5:11) Jackie ikongelelapo kangi ikuti: “Nguhoboka fiyo linga abakulumba bikungasya kangi linga bikundaghisya panongwa yakwiyipa kwangu. Amasyu agha ghikunhobosya fiyo ngufwana itolo ngunwa amisi amatalalano linga kupile. Amasyu ghabo agha kisa ghikundula ukuketa ukuti ngubomba imbombo inunu fiyo linga ngubatula abamanyili kangi ngukindilila ukuya walusekelo.”—Mbu. 25:25.

19. Nongwa yafiki twesa tubaghile ukuya balusekelo?

¹⁹ Nalinga ukuti utubalilo twingi tutikumanyila numundu Ibaibolo loli tubaghile ukuntula umundu yumo ukukula mwambepo. Ifundo isi tukuyoba sibaghile ukuntula ummanyisi pakabalilo aka ikumanyila numundu. Tuyeghe pabumanyani na bamanyili linga bisile ku Nyumba ya Bunyafyale kangi tubanangisyeghe ikifwanikisyo ikinunu. Abakulumba babaghile ukubakasya abamanyili mwakuya nakabalilo akakwangala nabo kangi bikulondiwa ukubamanyisya nukubakasya abamanyisi. Tubaghile ukuya balusekelo fiyo linga tubombile ikindu kimo nalinga ukuti kibaghile ukuya kinandi ukuti tuntule umundu yumo ukuti anganeghe nukumbombela Tata witu, Yehova.