1. Ngoko kihandikirwe omo Matayo 24:9, busanaki sikyangatuswekya ekihugho kikatupona?

YEHOVA mwatuhangika n’omubere w’erikangania abandi b’olwanzo n’eryanza tuti nabo batukanganaye olwanzo. Busana n’ekyo omundu mulebe amatupona tukayowa muhanda, kwa muhwa nibya tukakwa obuba. Eky’erileberyako, mwali wetu mughuma w’eBulaya oyukahulawa mo Georgina akabugha ati: “Omughulu nabya n’emyaka 14, mama waghe mwanipona busana n’erikolera Yehova. Monakwa obulighe n’embwera. Munatsuka erilengekania nga niri mundu mubi.” * Mughala wetu Danylo mwakahandika ati: “Omughulu abasuda banihunza n’erinisekererya kandi n’erisonda erinisaghisya kundi niri Mwimiri wa Yehova monitakwa obuba kutse eriyowa nga nabirihemuka.” Tukayowa muhanda kutsibu omughulu tukaghonerawa n’erihemulwa, aliwe ekyo sikirituswekaya. Yesu mwabugha ati tukendisyaponwa.​—Soma Matayo 24:9.

2-3. Busanaki abigha ba Yesu bakaponawa?

² Busanaki ekihugho kiponire abigha ba Yesu? Kundi nga Yesu “situli b’ekihugho.” (Yoa. 15:17-19) Busana n’ekyo nomo tunasikirye amatabali, situliramayagho kutse ebindu ebikasosekanaya amatabali ayo. Tukaramaya Yehova iye musa. Tukimira ehamuli y’oMungu y’eritabala abandu​—aliwe Sitani “n’ekihanda kiwe” sibalighire ngoko Yehova yuwite ehamuli eyo. (Enz. 3:1-5, 15) Tukatulira ngoko oBwami bw’oMungu busa bo bukasyabughaho amaligho w’abandu kandi ngoko hakisiya hake ibwatoghotya abosi abakayisamambula kubo. (Dan. 2:44; Erib. 19:19-21) Omulaghe oyo ni ngulu mbuya oko bolo aliwe si ngulu mbuya oko babi.​—Esy. 37:10, 11.

 ³ Kandi tukaponawa kundi tukasikaya ebyalayiro by’oMungu. Amalengekania w’oMungu oko kibi n’ekibuya asighene n’amalengekenia w’ekihugho. Eky’erileberyako, abandu bangyi bakabugha burora-rora bati erikola emyatsi mibi y’obusingiri eyisosene n’eyaleka oMungu iniatoghotya abandu b’eSodomo n’eGomora, si kibi! (Yuda 7) Kundi tukasikaya esyokanuni sy’eBiblia esikaghanaya emighendere mibi eyo, abandu bangyi bakatuseka n’eritulangira mo bandu abakakwamirira obuli katsi!​—1 Pet. 4:3, 4.

4. Ni mibere yahi yo yikatuwatikaya omughulu tuponirwe?

⁴ Ekyangatuwatikya eriyiyinia omughulu abandu bakatupona n’eritutsuma niki? Litolere itwabya n’obwikiriya obuwatire ngoko Yehova akendituwatikya. Obwikirirya bwetu bwanganatoka ‘erilimya emisoha yosi y’omuliro y’omubi, ng’engabo.’ (Efe. 6:16) Aliwe, oko bwikirirya bwetu litolere itwatomekako eyindi mibere. Tutolere itwabya n’olwanzo. Busanaki? Kundi olwanzo “silulihitana litya-litya.” Lukayiyinaya omo myatsi mibi yosi. (1 Kor. 13:4-7, 13) Tulebaye ngoko olwanzo oko Yehova, olwanzo lwetu oko baghala n’abali betu, olwanzo lwetu nibya n’oko syonzighu syetu bikatuwatikaya eriyiyinia omughulu tuponirwe.

5. Busana n’olwanzo lwiwe oko Yehova, Yesu mwatoka erikola ati?

⁵ Omo kiro, embere esyonzighu sya Yesu simwite, Yesu mwabwira abigha biwe ati: ‘Ngoko Tata anihana, ko ngakola nitya, ekihugo kitoke eriminya ko nanzire Tata.’ (Yoa. 14:31) Olwanzo lwa Yesu oko Yehova molwamuwatikya eriyiyinia omo maligho awakalire awabya embere siwe. Netu kutya olwanzo lwetu oko Yehova lwanganatuwatikya eriyiyinia omo maligho.

6. Ngoko kihandikirwe omo Abanya Roma 5:3-5, abaghombe ba Yehova bakayowa bati busana n’eriponwa n’ekihugho?

⁶ Erilua kera, olwanzo lw’abaghombe ba Yehova okwiye lukabawatikaya eriyiyinia omo maligho. Eky’erileberyako, omughulu e tribinali ngulu y’Abayahudi yaghanaya abakwenda eritulira, olwanzo lwabo oko Mungu molwabakuna “erikenga oMungu kw’ilaba abandu.” (Emib. 5:29; 1 Yoa. 5:3) Na munabwire olwanzo oluwatire ng’olo lukawatikaya abaghala betu erisighala bataleghula omughulu bakendereribawa n’amatabali awakalire kutsibu. Omughulu ekihugho kikatupona situlibunika mutima aliwe tukabya n’obutseme.​—Emib. 5:41; Soma Abanya Roma 5:3-5.

7. Twangakolaki omughulu abomo kihanda kyetu bakatwendereraya?

⁷ Ab’omo kihanda kyetu eritwendererya, yanganabya nzira nguma y’eryendereribwa eyikalire eyo litolere erihanda omutima. Omughulu tukatsuka erigha eBiblia, abandu b’omo kihanda kyetu banganalengekania bati alinga twabitebwa. Abandi nibya banganalengekania bati alinga omutwe wetu abiritsanda. (Linganisaya ne Mariko 3:21.) N’akandi banganatwendererya kutsibu, ibabya nga ni nzighu syetu. Ekyo sikyangatuswekya. Yesu mwabugha ati: “Esyonzigu syʼomundu basyabya iba nʼabʼomo kitunga kiwe.” (Mat. 10:36) Aliwe nomo bangatwendererya kutse eritupona itwe sitwangabapona. Kundi omughulu olwanzo lwetu oko Yehova lukakula, kutya n’olwanzo lwetu oko bandu lukakula. (Mat. 22:37-39) Neryo sitwangaleka erisikya ebyalayiro kutse esyokanuni sy’eBiblia kundi tukasonda eritsemesya omundu mulebe.

8-9. Ekyawatikaya mwali wetu erisighala mutaleghula nomo mama wiwe anamwendereraya kutsibu niki?

⁸ Georgina, oyo tulyakanayako mwasighala mutaleghula n’omo mama wiwe anamwendereraya kutsibu. Georgina akabugha ati: “Ingye na mama waghe motwatsuka erigha eBiblia n’Abimiri ba Yehova. Neryo habere halaba emisi 6, monasonda  eritsuka eribya ngaghenda oko mihindano. Aliwe yo mama mwatsuka erinipinga. Monafumbula ngoko abya akakania n’abandu ababiriyisamambula oko bwikirirya, kandi mwabya akakolesya amalengekania wabo erikania naghe. Inyakanitsuma, iniakura esyonzwiri syaghe, inyaninigha n’erighusanga ebitabu byaghe. Omughulu nabya n’emyaka 15, monabatisibwa. Mama waghe akasondekania erinikakirya erikolera Yehova, mwanihira omo nyumba nguma n’abandi bambesa; abaghuma ba kubo ibakafuta eloho n’abandi ibakakola awandi malolo. Eryendereribwa n’omundu oyutolere erikwanza n’erikuteya likakala kulenga.”

⁹ Ekyawatikaya Georgina eriyiyinia niki? Akabugha ati: “Omughulu baba waghe abya akaniendererya, nabya inamabibugha erisoma Biblia yosi. Nabya inabirikirirya ngoko nabirisunga ekwenene, kandi monayowa inyiri hakuhi na Yehova. Ingasaba kangyi-kangyi naye inyakanihulikirira. Omughulu nabya nikere omo nyumba nguma n’abambesa abo, inganalenderera mwali wetu mughuma, neryo motwabya tukasoma eBiblia yo haghuma. Oko mughulu oyo, oko Kisenge ky’oBwami abaghala n’abali betu ibakanisubaya mutima omonda. Mobaniyira mo mughuma w’oko bihanda byabo. Monayilangirira ngoko Yehova awite akaghala kulenga esyonzighu nomo syangabya nzighu esiri siti.”

10. Twanganayiketera mwatsi wahi oko Yehova Mungu wetu?

¹⁰ Omukwenda Paulo mwahandika ngoko sihali ekindu “ekyangatoka eritugabula oko lwanzo lw’oMungu oluli omwisi wa Kristo Omukama wetu.” (Rom. 8:38, 39) Nomo twangabya omo maligho oko mughulu mulebe, Yehova akabya haghuma netu eritusubya mutima n’erituha akaghala. Kandi erikwamana n’ebyo Georgina ayilangirira, Yehova akatuwatikaya erilabira abaghala n’abali betu b’omo ndeko.

11. Olwanzo olo Yesu akanayako omo Yoane 15:12, 13 lwangawatikirye abigha biwe bo luti? Leta eky’erileberyako.

¹¹ Omo kiro embere Yesu ahole, mwibukya abigha biwe ngoko litolere ibanzana. (Soma Yoane 15:12, 13.) Abya inianasi ngoko olwanzo lwangabawatikirye eribya omo bughuma n’eriyiyinia busana n’eribya omo kihugho ekibaponire. Tukanaye oko ky’erileberyako ekye ndeko ye Tesalonika. Erilua oko nzuko y’endeko eyo, abaghala n’abali betu ba muyo babya bakendereribwa. Aliwe, abaghala n’abali betu ab’omo ndeko eyo mobabya eky’erileberyako ekyuwene eky’eriyiyinia omo lwanzo kandi ibane bataleghula. (1 Tes. 1:3, 6, 7) Paulo mwabahana ati balole embere erikangania  olwanzo “kwilaba aho.” (1 Tes. 4:9, 10) Olwanzo lw’endiwatikya abaluhire omo mutima n’abatawite akaghala. (1 Tes. 5:14) Mobakwama obusondoli bwa Paulo kundi omo baruha yiwe y’akabiri eyo abahandikira hakuhi mwaka mughuma enyuma syaho, Paulo mwababwira ati: “kandi olwanzo lwʼobuli mundu omo katikati kenyu lunemukanyirira busana nʼabandi balikyetu bosi.” (2 Tes. 1:3-5) Olwanzo lwabo molwabawatikya eriyinia omo maghali n’omwendereribwa.

12. Omo mughulu w’amalwa abaghala n’abali betu b’omo kihugho kilebe mobakangania bati ngoko banzene?

¹² Tutasyalangira ekyo Danylo na mukali wiwe, obo tukalua erikaniako balolako. Omughulu amalwa ahika omo muyi wabo, mobataleka eriya oko mihindano, eriyatulira ngoko bangatoka, n’erisangira akalyo ako babya nako haghuma n’abaghala n’abali babo. Neryo kiro kighuma abasuda abahekire esyombundu mobahika oko nyumba ya Danylo. Danylo akabugha ati: “Mobanibwira bati nileke eribya mwimiri wa Yehova. Nabere naghana, mobanihunza, bamabya nga bakasonda erinita omwihutirya embundu y’endata sy’omutwe waghe. Embere sy’erighenda, mobanibwira bati bakendisubula n’erimya omukali waghe yo kinyanganga. Aliwe butsira eritselewa, abaghala betu mobatwingirya omo train twamahumira omo ghundi muyi. Sinangibirirwa n’ahake olwanzo olo baghala betu batukanganaya. Kandi omughulu twahika omo muyi owo twatibitiramo, abaghala betu mobatuha akalyo n’erituwatikya eribana ekasi n’obwikalo! Neryo netu motwatoka eriwatikya abaghala betu ababya bakatibita erilua omo kiharo ekirimo amalwa.” Eby’erileberyako ebyo bikanganaya ngoko olwanzo lw’eKikristo lukatuwatikaya eriyiyinia omughulu tuponirwe.

13. Akaghala k’oMungu kakatuwatikaya kati eriyiyinia omo mubírí wa Yehova nomo bandu bangatupona?

¹³ Yesu mwabwira abigha biwe ati banze esyonzighu syabo. (Mat. 5:44, 45) Kwenene ni mwatsi owakalire kutsibu omundu eryanza enzighu yiwe! Aliwe, kyanganatokekana omo nzira y’obuwatikya bw’akaghala kabuyirire k’oMungu. Oko bitsweka hy’ekighúma ky’ekirimu k’oMungu muli olwanzo, omutima w’erilindirira, olukugho, obolo n’eriyikakirya. (Gal. 5:22, 23) Emibere eyo yikatuwatikaya eriyiyinia omughulu tuponirwe. Abandu bangyi babirileka eribya nzighu syetu kundi abalume, abakali, abana, kutse abalikyabo mubabakangania emibere eyo. Nibya n’abandu bangyi ababya bakatwendererya babiribya Bimiri ba Yehova. Neryo wamalebya  ikikalire okwiwe eryanza abandu abakuponire kundi ukakolera Yehova, usabe akuhe akaghala kabuyirire. (Luka 11:13) Kandi obuli ndambi w’ibuke ngoko erikolera Yehova w’omwatsi w’omughaso mughulu wosi.​—Emi. 3:5-7.

14-15. Erisako ly’Abanya Roma 12:17-21 molyawatikya liti mwali wetu Yasmeen erikangania omulume wiwe y’olwanzo nomo anabya mutsibu?

¹⁴ Tukanaye oko ky’erileberyako kya mwali wetu Yasmeen; ikere omo biharo bye Azia ebikahulawa mo Mashariki ya kati. Yasmeen abere abya Mwimiri wa Yehova, mwira wiwe mwalengekania ati babirimutebya neryo mwasonda erimukakirya erikolera oMungu. Mwamutsuma n’erihana ab’omo kihanda kiwe, abakulu b’ekisomo n’abakumu ati bamubahisaye n’erimuhandikirirya bati akaghaba ekihanda kiwe. Nibya omulume wiwe mwatsuma abaghala betu ibane omo mihindano y’endeko! Ngendo nyingyi mwali wetu Yasmeen iniakalira busana n’erikolerwa omo nzira eyituwene eyo.

¹⁵ Oko Kisenge ky’oBwami abaghala n’abali betu ibakasubaya mwali wetu Yasmeen yo mutima n’erimuha akaghala. Abasyakulu ibakamuhana erikolesya ebinywa ebiri omo Abanya Roma 12:17-21. (Soma.) Yasmeen akabugha ati: “Erikola nitya siryabya ryolobire. Aliwe, monasaba Yehova aniwatikaye, neryo monayikasa erikolesya ebyo eBiblia ikabugha. Kandi omulume waghe busana n’obutsibu bwiwe iniakaghusa omutsafu w’omo mafika, naghe ingalusaya w’omo. Omughulu abya akanitsuma ingasubiraya omo bolo. Kandi omughulu abya alwere monamutsunga ndeke.”

16-17. Twamigha ki oko ky’erileberyako kya mwali wetu Yasmeen?

¹⁶ Mwali wetu Yasmeen mwabana emiyisa mingyi busana n’erikangania omulume wiwe y’olwanzo. Akabugha ati: “Omulume waghe mwatsuka eribya n’eriyiketera okwingye ko kutsibu kusangwa abya asi ngoko ngabugha ekwenene mughulu wosi. Mwatsuka erinihulikirira omughulu nabya ngakania naye oko myatsi y’ekisomo, kandi mwaligha erihira obuholo b’omo nyumba. Lino akanihana eriya oko mihindano y’endeko. Ebiro bino, ingye na mwira waghe tuli n’obwira obuwene n’obuholo buli omo nyumba yetu. Niri n’amaha ngoko omulume waghe akendisyaligha ekwenene n’erikolera Yehova haghuma naghe.”

¹⁷ Eky’erileberyako kya mwali wetu Yasmeen kyamakangania ngoko olwanzo “siluliluha omo myatsi, . . . lukabya n’amaha, lukayiyinaya.” (1 Kor. 13:4, 7) Eriponwa n’abandi rikaluma oko mutima aliwe twamabikangania olwanzo l’oko bandi banganabindula amalengekania wabo okw’itwe n’oko Yehova. Kandi twamabilola  embere erikangania olwanzo tukatsemesaya omutima wa Yehova. Aliwe, nomo esyonzingu syetu syangalola embere eritupona, itwe sitwangaherya obutseme bwetu. Tuti?

18. Ebikaleka itwabya n’obutseme omughulu tuponirwe ni byahi?

¹⁸ Yesu mwabugha ati: “Obutseme okw’inywe omugulu muponirwe.” (Luka 6:22) Situlisombola eriponwa. Situlitsemera eryendereribwa busana n’obwikirirya bwetu. Nikwa busanaki tukabya n’obutseme omughulu tuponirwe? Tukanaye oko myatsi isatu eyikaleka. Omwatsi w’erimbere, omughulu tukayiyinaya, tukatsemesaya Yehova. (1 Pet. 4:13, 14) Omwatsi w’akabiri, obwikirirya bwetu bukuwana n’eriwata. (1 Pet. 1:7) N’owakasatu tukasyabana ekihembo ky’obughuli bunene nibughambu​—engebe y’erikota.​—Rom. 2:6, 7.

19. Ekyaleka abakwenda ibabya n’obutseme enyuma sy’erihunzwa niki?

¹⁹ Mughulu mulebe enyuma sy’erilubuka lya Yesu, abakwenda mobayilangirira obutseme obwakanayako. Enyuma sy’erihunzwa n’erighanibwa eritulira mobabya n’obutseme. Busanaki? “Kundi oMungu mwaganzabo ngʼabatolere erihemulwa busana nʼerina lya Yesu.” (Emib. 5:40-42) Olwanzo lwabo oko Mukama wabo lwabya lulengire obuba obo babya nabo busana n’esyonzighu syabo. Kandi mobakangania olwanzo lwabo omwitula engulu mbuya “butumbya.” Munabwire abaghala betu bakalolaya embere erikolera Yehova butaleghula nomo bangalaba omo myatsi eyikalire. Basi deke ngoko Yehova syangibirirwa omubírí wabo n’olwanzo lwabo busana n’erina liwe.​—Ebr. 6:10.

20. Tukendikania okuki omo mwatsi owakwamire?

²⁰ Abandu b’ekihugho kino bakasyalolaya embere eritupona omughulu wosi owo kihugho kibi kikendisyabyaho. (Yoa. 15:19) Aliwe situtolere eribya n’obuba. Ngoko tukendilangira omo mwasi owakwamire, Yehova “asyabasikya . . . n’eribateya”. (2 Tes. 3:3) Busana n’ekyo tulole embere eribya n’olwanzo oko Yehova, oko baghala n’abali betu, nibya n’oko syonzighu syetu. Omugulu tukakwama erihano eryo tukendibya itune omo bughuma, n’obwikirirya bwetu bukendiwata, tukendiletera Yehova y’olukengerwa n’erikangania ngoko olwanzo luli n’akaghala kulenga eriponwa n’abandi.